Epesaasihiyaapɨ Utɨpɨho
Autaahaatɨho Nyangi Wanɨhiyaanenyamataise
Kɨmandɨ Epesasihiyaapɨ Utɨpɨmandapɨ Nesɨpɨhande
Porɨhoai isɨpɨ napwɨtohɨpɨpɨhɨ napuhauhɨ napwɨtatɨ bindataatɨ 61 A.D. hura kɨmo utɨpɨmo jɨpatɨpiyahore. Isɨhiya usa saiwɨ gwɨnyaawaayopo, Porɨho isɨhiya Epesaasihiyaapaahɨhɨ gwɨnyaataatɨ kɨmo utɨpɨmo jɨpatɨpiyataamaise. Owetise. Autaahaatɨhomɨ isɨhiya usaisangi amɨ nepɨ awɨtɨtaatɨwɨ gwɨnyaatɨ jɨpatɨpiyataise. Kɨmo utɨpɨmo Autaahaatɨho isɨhiya kahatamatɨpetahiyai gaata numwaatɨ Jisaasihoaisatɨ netɨ tɨmaamaihonɨhɨ kiya noaipapɨ ambɨpatɨ naasaipatamɨhiyaimatɨtaatɨwɨ nusesɨpatɨ kataunjahore.
Epesasihiyaapɨ Pɨwɨha Napɨmasataise
Komɨ pɨwɨha namasisɨha (1:1-2)
Autaahaatɨho nyangi gaata nanyamaasɨhɨ amɨ nyahɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaawaatɨ nyahɨ nɨnaasonɨnɨ nɨnaasaanɨnɨ amɨ nyahɨ taahiyɨhiyaanɨnɨ komɨhiyaanɨnimatotɨhandapɨha (1:3–3:21)
Gaahɨrɨ wanɨhɨretɨ kaiwɨ bimɨtaatɨwɨhandapɨha (4:1–6:9)
Awaisɨhomɨ watɨpɨhandaahɨ tɨpɨpa kaitɨhaahandapɨha (6:10-20)
Porɨho isɨhiyai gaahure undatɨ komɨ pɨwɨha osasepɨhaatɨ owemasɨha (6:21-24)
1
Nɨnɨ Porɨhonɨnɨ Jisasɨ Kɨraisiho komɨ otɨpɨpatɨ kawitandɨ nanɨmɨhanatɨ netɨ natanoaasisɨhonɨne. Sandɨ amɨ nisapɨ Autaahaatɨho siyatɨ ko nisɨ otɨpɨpatɨ kanito tatɨ maaritatɨ gwɨnyaasɨtɨhanda nanɨmɨhanatɨ natanoaasataise. Sahɨ Autaahaatɨhomɨ isɨhiyaatɨ aunahɨpatɨ awaipatɨ Epesaasihanda bimohiyɨhiyaatapɨ utɨpɨho kɨmo jɨpatɨpaindɨ nusaasataayo. Autaahaatɨho nyamɨ Apɨhounɨ amɨ nyamɨ Awaisɨho nyangi nyainjatisɨho Jisasɨ Kɨraisihounɨ kindarɨ sangi gaahatɨ kasimɨ samɨ maarɨho nepɨ yatɨhɨsipɨ japatimɨ, amɨ nepɨ napaisaatisamasaihɨ amɨ sahɨ samɨ maarɨho biyatɨ yatɨhɨsitatɨ wɨsaitane.
Autaahaatɨho Kɨraisihoetapɨ Yamɨhapataatɨhapɨhaiwa Gaahaiwa Nyamɨ Maarɨhoai Nyatatamanɨtandɨhaiwa Nanyinyataise
Autaahaatɨho amɨ nyamɨ Awaisɨho nyangi nyainjatisɨho Jisasɨ Kɨraisihomɨ Sapɨhopɨ nyahɨ maaritaatɨ koai nyahɨ saundaatɨ, ‘Kɨnyɨ Gaahoŋe gaare,’ undaatɨ newaatɨ mepɨ autaahemwaitɨhaawo. Sandɨ nyahɨ Kɨraisihoaisaatɨ tɨmaamaitohɨtɨhanda nahataapa yamɨhapataatɨhapɨhaiwaametirɨhɨretɨhaiwa, nyamɨ maarɨhopɨhaiwa, komɨ gaahaiwa Autaahaatɨho asakiyatɨ gaamatɨ wapa sɨmehɨmwaatɨ nahataapa tisaahɨwatɨ nga nyangi nanyinyataise. Sandɨ Autaahaatɨho komɨhɨretɨ kiyataise. Autaahaatɨho aimɨ jɨhura yapɨpatɨ sangɨ kiyatɨ ahaihɨ, amɨ katɨ sangɨ noaipasɨhura nyangi nanyamɨhanataise, Kɨraisihoaisaatɨ maasɨ tɨmaamaitɨtɨhaawo. Iyatɨ amɨ sandɨ nyahɨ nehɨ tɨtɨhɨ ko sawaho Autaahaatɨhomɨhiyaanimataatɨ, amɨ komɨ ndɨhetɨ nyahɨ maipɨhaiwaapɨ pɨwɨha nyamɨhetɨ wa ahɨmotatɨ tɨtɨhɨ ainahiyɨhiyaanimatɨtɨhaawo. Amɨ jɨhura Autaahaatɨho nyangi maarɨho nanyinyataatɨ nyahɨ komɨ manyinyaanimatɨtɨhaawɨ nanyamɨhanataise. Sandɨ Jisasɨ Kɨraisiho nyangi japɨhɨ nanyamaitandɨ ko otɨpɨpatɨ kaindɨhanda nyangi Autaahaatɨho nanyamɨhanataise. Amɨ sandɨhɨ sawaho satatɨ, nɨnɨ kiyai sawindɨ saitando, tatɨ gwɨnyaatɨ amɨ maaritindɨhandaahɨ kiyataise. Kɨraisiho Koai Autaahaatɨho maarɨho numwisɨhomɨhetapɨ nyahɨ wapa gaahapa wɨndɨ kamaayaatɨ nehɨhandɨ gaahatɨ pɨhɨtatɨ nyangi Autaahaatɨho kanyisataise. Isɨ sɨkandapɨ nyahɨ Autaahaatɨhoai ambɨpatɨ awaipatɨ nunyaatɨ mepɨ autaahewaumwaitɨhaawo, amɨ ko nyangi apɨpaahɨ gaahatɨ nehɨhandɨ kanyindɨhandapo. Autaahaatɨho so nyangi gaahandɨ apɨpaahɨ aungwohandɨ tisaahɨwatɨ kanyisatɨ maarɨho nanyinyataise. Aihɨ nyangi japɨhɨ nanyamaitandɨ Kɨraisiho napotaise. Napotɨ komɨ jɨtɨpatɨ nuhaasɨpata Autaahaatɨho nyamɨ maipɨhaiwa nenyamataise. Amɨ apɨpaahɨ akɨtɨnɨhɨ nyangi Autaahaatɨho gaahatɨ kanyisatɨ, amɨ nahatewa gwɨnyaawaatɨ mmondɨhaawɨ amɨtɨha gaahandɨ gwɨnyaitɨhaahandɨ nanyinyataise. Jɨhɨ aimehura Autaahaatɨho saiwa Kɨraisiho otɨpɨpatɨ kaipataahɨ kaitandɨ gwɨnyaataise. Saiwa saindɨ saindɨ kaitando tatɨ gwɨnyaatɨ amɨ wɨndɨ amusaatɨ nehɨ komɨhetɨ noaasatɨ ahotinjɨhande. 10 Autaahaatɨho kaitandɨ gwɨnyaasɨpɨpa siyate: Nahataapa jatata tɨtɨhematɨ kaimɨ notɨ asisɨha ko sawaho namɨhainjɨhetɨtanɨhɨ kura nahataapa yamɨhapataatɨhapaunɨ amɨ yapɨpataapɨhapaunɨ netɨ tɨmaamahɨwatɨ ahoyatɨ Kɨraisihomɨhetɨ ahiyonɨhɨ amɨ ko kapa netɨ mɨtɨho Awaisɨho jɨhoematatɨ kapaisɨ jatɨtando.
11 Jɨhura Autaahaatɨho sawaho gwɨnyaatɨ maaritindɨhanda nyahɨ Judaahiyaanangi nanyamɨhanataise, amɨ nyahɨ noaipawaatɨ akɨtɨnɨhɨ komɨhiyaanimatɨtɨhaawo. Amɨ sandɨ Autaahaatɨho sawaho jɨhɨ wuwanɨhuraapɨ satatɨ, nɨnɨ sapa sapa saindɨ kaito, tatɨ gwɨnyaatɨ maaritirɨhɨretɨ nahataapa japepihɨratɨ kiyataise. 12 Nyahɨ Judaahiyaanɨnɨ jɨhɨ namasaatɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaawaatɨ amɨ ko napɨtandɨhuraapɨ kiyaanɨnɨhɨ jatohiyɨhiyaanɨne. Iyaatɨ amɨ nyahɨ kopɨ jatɨhaawɨ Autaahaatɨho apɨpaahɨ gaaho sanahɨhoe, taatɨ kopɨ nasisoaarɨ gwɨnyaawaatɨ koai, Kɨnyɨ Gaahoŋe gaare, undaatɨ mepɨ autaahewaumwaitɨhaawɨ nyangi nanyamɨhanataise.
13 Iyataatɨ amɨ sangisangi sɨkɨretɨ kasimatataise. Sahɨ pɨwɨha akaaha gaaha wanɨha aimɨ atisopo, sangi Autaahaatɨho kaara nasamaitandɨhandapɨho. Aiwɨ sahɨ aimɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaawaayopo. Saiwɨ sahɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahauhɨ amɨ komɨhetapɨ sahɨ tɨtɨhɨ nehɨ Autaahaatɨho sawahomɨhiyaatimatɨtaatɨwɨ sahɨ nisɨhiyaate satatɨ wapa jɨhapɨhapaamatiya ko komɨ Itɨpɨho Gaaho sangi nasanyataise. Ko pɨwɨha jɨhura watɨpɨtatɨ katatɨ wɨsasisɨha ka japepihɨratɨ sandɨ sangi kasisataise. 14 Nyahɨ Autaahaatɨhomɨ Itɨpɨho Gaaho wapa jɨhapɨhapaamatiyaatɨ aimɨ nehaayo. Nehaawɨ nyahɨ aimɨ siyaatɨ mmonaatɨ gwɨnyaahaayo: Autaahaatɨho kɨmo Itɨpɨmo nanyamisɨmo wapa kahapaamapɨpa nahataapa gaahapa komɨ isɨhiyai numwɨtandɨ watɨpɨtatɨ katimbɨpa nyangisangi naito taato. Iyaatɨ Autaahaatɨho ipotɨhandɨ apɨpaahɨ kiyaanangisɨnɨhɨ nanyamaatɨ nyaiwasonɨhɨ nyamɨ maarɨho winyaitonɨhɨ maarita koaisaatɨ maasɨ bimɨtɨhaahandapɨ jatɨmɨ nohaayo. Autaahaatɨho siyatɨ otɨpɨpatɨ awaiwaiwa nyapɨ kaindɨhandapɨ nyahɨ maaritaatɨ koai saundaatɨ, ‘Kɨnyɨ apɨpaahɨ gaahoŋɨ sanahɨhoŋe,’ undaatɨ komɨ ambɨpatɨ mepɨ autaahemwaitɨhaawo.
Autaahaatɨho Epesaasihiyai Gaahandɨ Gwɨnyaitaatɨwɨhandɨ Numwɨtandɨ Porɨho Kiyaapɨ Gaapundataise
15 Amɨ kɨmandɨ kandɨ sangi Autaahaatɨho kasindɨmandapunɨ amɨ sahɨ akɨtɨnɨhɨ nyangi nyainjatisɨho Awaisɨho Jisaasihopɨ gɨwunyaapɨ amɨ Autaahaatɨhomɨ isɨhiya, Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiya nahatiyai maarɨho nunyohɨtɨhandapɨ pɨwɨha nɨnɨ atindɨ netaatɨ, 16 amɨ nɨnɨ gaapundataahura sapɨ nasisoaarɨ gisunyaatɨ Autaahaatɨhoai saundataato: ‘Kɨnyɨ Gaahoŋe gaare,’ undataato. 17 Saundɨtɨ nɨnɨ nyangi nyainjatisɨho Awaisɨho Jisasɨ Kɨraisiho atotɨpɨwesatɨ pɨwaundatɨ gaapundatɨ mepɨ autaahemwasɨho Autaahaatɨho amɨ nyamɨ Apɨho apɨpaahɨ gaaho sanahɨho ambamboho yamɨhapataatɨhɨ bimisɨhoai sapɨ nasisoaarɨ gisunyaatɨ pɨwaundɨtɨ taatɨ nunjenataayo, amɨ ko sangi sahɨ gaahandɨ amɨtɨha gwɨnyaitaatɨwɨhandɨ nasanyatɨ netɨ gisunyaahonɨhɨ komɨ pɨwɨhaamɨ tanyaahaapɨ sangi biyatɨ nasesɨpatonɨhɨ sahɨ mmondaatɨwo. 18 Aindɨ amɨ ko samɨ maarɨho omaŋɨtɨtɨhɨ waatɨ netɨ nuwatɨ jainjapwaatɨ gɨsunyaahonɨhɨ, amɨ sahɨ baiwɨ gwɨnyaapɨ amɨ apɨpaahɨ gaahaiwa sangi nasamɨtandɨ nasamaasɨpɨpaapɨ akɨtɨ naito, tɨwɨ nasinjahandonɨhɨ jatɨmɨ nutaatɨwɨhandapimaawɨ gaapundataayo. Sapa katohɨpɨpa komɨ isɨhiyaanangi apɨpaahɨ gaahaiwa nanyamɨtandɨ watɨpɨtatɨ katimbɨpaapɨto. 19 Iyataatɨ amɨ nɨnɨ gaapundotɨmandɨ Autaahaatɨhomɨ watɨpɨhandɨ apɨpaahɨ awaindɨhandɨ nyahɨ kopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaanamɨhetɨ waatɨ otɨpɨpatɨ kiyatɨ ahotatɨ taatɨ andɨtɨnyaisɨtɨmandapɨ sahɨ gwɨnyaapɨ mmondaatɨwe. Sandɨ Autaahaatɨhomɨ watɨpɨndɨ apɨpaahɨ awaindɨhande. Nyahɨ kandi newaatɨ wɨndɨ nga tiwɨtapaawaatɨ mmondo. Kɨmɨkandɨ Autaahaatɨhomɨ watɨpɨmandɨ awaindɨmandɨ nyangi taatɨ nyatatamanataise. 20 Kɨmɨkandɨ jɨhura Kɨraisihomɨhetɨ otɨpɨpatɨ kiyatɨ ahondaise. Aihɨ Kɨraisiho napwihɨ komɨ watɨpɨhandɨ apɨpaahɨ awaindɨhandɨ kɨmɨkanda Autaahaatɨho Kɨraisihoai japɨhɨ ahowimatɨ numwaasi niyatɨ yamɨhapataatɨhɨ otɨpɨpatɨ awaipatɨ nunyatɨ komɨ ikwɨrɨ gaatɨhɨraihoaaŋɨ ahɨwihɨ bindataise. 21 Sapɨhɨ bindataatɨ Kɨraisiho apɨpaahɨ watɨpɨho Awaisɨhoematatɨ itɨpɨho watɨpɨhandisahaiwa watɨpɨhaiwa yamɨhapataatɨhɨ jatiwaiwa nahatewai daahemwatɨ nusatipɨhaatɨ nahataapɨpɨhɨ osamatɨ jatataise. Iyatɨ ko Kɨraisiho otɨpɨpatɨ kaitandɨ ambɨpatɨ wandɨha nesɨha usa kiyaamɨ otɨpɨpatapɨ ambɨpatɨ amɨ wandɨha awaipatɨ awaisɨha wanɨ kɨmuraunɨ ipotɨ ipotɨhuraunɨ nehohiyɨhiyai nusatipɨhaatɨ apɨpaahɨ awaipatɨ wanɨ kɨmuraunɨ amɨ ipotɨ ipotɨhuraapɨsangi ahoyatɨ netaise. 22 Autaahaatɨho Kɨraisihoai netɨ Awaisɨhoematosatɨ nahataapai jatɨtandɨ watɨpɨhandɨ nunyatɨ amɨ netɨ komɨ asɨmwaatɨtɨhɨ ahiyataise. Aihɨ ko Kɨraisiho noaipatɨ nahataapaamɨ Awaisɨho Jɨhoematatɨ kapai jatataise. Aihɨ sandaahɨ ko noaipatɨ isɨhiya kopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaamɨ mɨtɨho jɨho Awaisɨhoematatɨ kiyai ko iwinjatataise. 23 Isɨhiya Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiya komɨ ambɨpatamataiwɨhiyaare. Komɨ ambɨpatamataiwɨhiyaasɨ ko Kɨraisihomɨhatɨhɨ gaamapɨ kiya bimauhɨ amɨ ko Kɨraisiho sawaho komɨ ambɨhiyaamɨhatɨhunɨ amɨ nahataapɨpɨhɨ gaamatɨ netɨ tisaahɨwatɨ bindataise. Aihɨ nahataapa noaipatɨ gandaise wapa wɨndɨ nausetɨhɨmetato.