Judɨhomɨ Utɨpɨho
Kɨmandɨ Judɨhomɨ Utɨpɨmandapɨ Nesɨpɨhande
Kɨmandɨ utɨpɨmandɨ Judɨho jɨpatɨpiyahandisɨ ko pɨwɨha komɨha wɨndɨ jɨpatɨmaise. Iyataahandɨ kandɨ Matiyuhomɨ pɨwɨha usaaha 13:55 haatɨhunɨ amɨ Maakɨhomɨ pɨwɨha usaaha 6:3 haatɨhunɨ ahotisɨhaapɨ isɨhiya mmonɨwɨ gwɨnyaawaawɨ Judɨmo kɨmo Jisaasihomɨ saingɨho Mariyaahaatamɨ mwaahoe tɨwɨ gwɨnyaawaayopo. Isɨ sandapɨ ko Jisaasihomɨ saingɨho ipotɨhore. Komɨ utɨpɨhandɨ ipotɨhandaatɨhapɨ Pitaaho isɨhiya asɨretɨ asɨwa katɨwunjohɨwaiwaapɨ katatɨ ahiyataise. Aihɨ amɨ Judɨhoaisangi pɨwɨha naasɨkaapɨ gwɨnyaataatɨ utɨpɨho kɨmo jɨpatɨpiyahore. Isɨ naasɨkura kɨmandɨ utɨpɨmandɨ jɨpatɨpiyahande. Sura jɨpatɨpaisura kɨnaungwɨha 66-67 A.D. hura utɨpɨmandɨ kɨmandɨ jɨpatɨpiyahande.
1
Kɨma Pɨwɨma Judɨho Utɨpɨho Jɨpatɨpiya Nɨwusoaasisawɨhiyai Gaahuraare Undindɨhandapɨhaare
Nɨnɨ Judɨhonɨnɨ Jisasɨ Kɨraisihomɨ otɨpɨpatɨhonɨne. Aindɨ nɨnɨ Jemɨsihomɨ saingɨhonɨne. Sahɨ Kɨraisihomɨ isɨhiyaatɨ Autaahaatɨho komɨhiyaatimatɨtaatɨwɨ aimɨ gaatatɨ nasamaatɨ amɨ ko nyamɨ Apɨho Autaahaatɨho maarɨho nasamihɨ amɨ Jisasɨ Kɨraisiho jainjatisawɨhiyaatapɨ utɨpɨho kɨmo jɨpatɨpaindɨ nusoaasataayo. Nɨnɨ sapɨ gaapundataayo Autaahaatɨho sangi gaahatɨ kasisatɨ jatatamanatɨ jainjatɨtando. Iyatɨ amɨ ko sangi samɨ maarɨho omaŋɨtɨtɨhɨ bɨpi yatɨhɨsitɨtandɨhandɨ nasamɨtando. Nasanyonɨhɨ amɨ sahɨ isɨhiyaisɨ maarɨho numwɨtaatɨwɨhandɨ waatɨ waatɨ anyaapɨ kaitaatɨwo.
Isɨhiya Maipɨhiya Autaahaatɨhomɨ Pɨwɨhai Nepɨ Ipɨhatiwɨmaitaatɨwɨhiya Kɨraisihomɨ Isɨhiyaamɨhatɨhɨ Nasohɨtɨhandapɨhaare
Nisɨ naisɨhiyaatɨ Kɨraisihopɨ nisataiwɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaate, Nɨnɨ jɨhɨ pɨhɨndɨ gwɨnyaatɨ waatɨ maaritataayo Autaahaatɨho nyangi japɨhɨ nanyamaitandɨ otɨpɨpatɨ kaindɨhandapɨ utɨpɨho sapɨ jɨpatɨpaitondo. Jɨhɨ saindɨhonɨnisɨ wanɨ nɨnɨ andɨtisaitɨ utɨpɨho saindɨ jɨpatɨpiyataayo. Sahɨ kopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaatangi gɨwunyaitaatɨwɨhandɨ Autaahaatɨho nasamindɨhandɨ sahɨ wɨndɨ namaamapɨ anɨtiwɨ isɨwatɨwɨse. Anɨtiwɨ isɨwatɨwɨ pɨwɨha jaipɨpa amɨ pɨwɨha nehɨhapa nasonɨhɨ kapai nemapɨse. Sandɨ apaapɨmaato, isɨhiya saiwɨhiya pɨwɨha nehɨha jaiwɨtɨha katɨwunjohiyɨhiyaapɨ aimehura Autaahaatɨho satatɨ katise. Isɨhiya saiwɨhiyai Autaahaatɨho netɨ pɨwɨhetemahonɨhɨ kiya pɨwɨha nepɨ owetɨtaapo, tatɨ katisawɨhiya aimɨ noaatɨwɨ sahɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaatamɨhatɨhɨ nasopo. Isiya siya Autaahaatɨhoai ahosumwapɨhiyaare. Aiwɨ amɨ kiya Autaahaatɨho nehɨ ko sawahometirɨhɨretapɨ isɨhiyai kiya wapa kamaiwɨ nehɨhandɨ gaahandɨ kawindɨhandɨ nepɨ kiyaamɨ maipɨhapa ainjotahapetemapɨ apɨpaahɨ maipɨhapa usɨhiya asɨhiya ambɨpatɨ namɨnɨwɨ tɨmaamaipɨ kiyawaayopo. Aiwɨ nyamɨ Awaisɨho Jisasɨ Kɨraisiho nyangi nyainjatisɨhoai pohipɨwiwɨ ahosumwapɨhiyaare.
Jɨhura Awaisɨho kaiwaiwaapɨ sahɨ aimɨ mmonɨwɨ nasesɨpatahiyaate. Mmonɨwɨhiyaatɨtihɨhandɨ kandɨ sahɨ kaiwaapɨ japɨhɨ gwɨnyaitaatɨwɨ nɨnɨ sangi kasatataato. Jɨhura Isɨraherɨhiyai Autaahaatɨho japɨhɨ numwaatɨ numwaasi yandɨhiwatɨ naihɨ Isipɨhandɨ namasi nowaayopo. Aihɨ amɨ kiyaamɨ usaisɨ ipotɨhura Autaahaatɨho tiwatɨ nemataise, kopɨ wɨndɨ baiwɨ gɨmaawunyaahohiyɨhiyai. Amɨ sahɨ aimɨ mmonɨwɨ gwɨnyaapɨhiyaate, Autaahaatɨho komɨ otɨpɨpatɨhiya yamɨhapataatɨhapɨhiyai kawindɨhandapo. Siya otɨpɨpatɨhiya enjerɨhiyai Autaahaatɨho otɨpɨpatɨ nunyatɨ ahɨwisataise. Nunyatɨ ahɨwihɨ katɨ kaiwɨ baiwɨ kataatɨhɨ bɨmimopo. Kiya sawanaamɨ maatɨmaatɨhɨraahɨ katɨ kiyaamɨ otɨpɨpatisunɨ amɨ bimohɨpɨpɨhunɨ namawaayopo. Aihɨ amɨ sandapɨ Autaahaatɨho kiyaisɨ ipipɨhaiwa senɨhandɨ apɨpaahɨ watɨpɨhaiwa nasisoaarɨ ahotɨtandɨhaiwaara wɨsasatɨ napusɨhɨ wapɨhɨ apɨpaahɨ aungwohandɨ asɨhatahapɨhɨ napundawaayopo. Sapɨhɨ apɨpaahɨ asɨhatimbɨpɨhɨ napundawa jatawaayopo, Autaahaatɨhomɨ asisɨha awaisɨha Jisaasiho japɨhɨ nasonɨhura kiya pɨwɨha naitaatɨwo. Aihɨ amɨ isɨhiya aunahɨpɨhaurɨ Sotomɨhandaahunɨ Gomoraahandaahunɨ amɨ aunahɨpɨhaiwa kauramɨ detɨ ahetiwaiwaaraahiyaunɨ Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨhiya yamɨhapataatɨhapɨhiyaamataiwɨ naasɨkatɨ kiyawaayopo. Kiya maipɨhaiwa pɨhɨtɨwɨ kaiwɨ amɨ ambɨpatɨ tɨmaamaitohɨwaiwaamɨ wiwa apɨpaahɨ ainjotatɨ tɨtɨhɨmetahaiwa kiyawaayopo. Saiwɨ kiya kiyauhɨ Autaahaatɨho kaiwaapundatɨ sisɨha namaayotatɨ kaanɨhɨ tɨhisɨha nusoaasihɨ notɨ tɨhatɨ kiyaisɨnɨhɨ owemataise.
Isɨ saiwa jɨhura siyatɨ Autaahaatɨho kaiwɨmaiwa isɨhiya maipɨhaiwa napaitɨwɨ kiyohiyɨhiya Autaahaatɨho siyahoso, tɨwɨ mmonɨwɨ yaitaatɨwɨ kiyataise. Aihɨ amɨ isɨhiya siya naasɨkatɨ kaiwɨ yapepatɨ kɨhaiwa kɨhaiwa mmonɨwɨ Autaahaatɨho nyangi wapa yapepata nanyɨsihe, tɨwɨ nepɨ maipɨhaiwa kaiwɨ kiya sawanaamɨ ambɨpatisɨ nepɨ nosasawaayopo. Aiwɨ amɨ kiya Autaahaatɨhomɨ watɨpɨhandisɨ ahosumapo. Aiwɨ amɨ kiya Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨhiya apɨpaahɨ gaahiya jɨhiya yamɨhapataatɨhɨ bimohiyɨhiyaapɨ maipɨhapa katɨwɨ sisɨpɨtɨwɨhiyaare. Satɨwɨ kiyaapɨ sisɨpɨhɨtauhɨhandɨ kandɨ amɨ Autaahaatɨhomɨ otɨpɨpatɨho jɨho awaisɨho yamɨhapataatɨhɨ bimisɨho Maikorɨho Mosesihomɨ ambɨpatapɨ Bwaasɨrɨhɨrisamɨ sanɨmɨ, nɨnɨ naitaano nɨnɨ naitaano, nɨmɨ itɨhɨnamaamɨ sura ko yamɨhapataatɨhapɨ otɨpɨpatɨho enjerɨho Bwaasɨrɨhɨri maipɨha kaundatɨ itɨhɨmundise, owetise. Ko Bwaasɨrɨhɨri nehɨ saundataase. “Awaisɨho gisɨ itɨhɨtatɨ kɨnyɨ wɨndɨ pɨwaamaatɨpɨ bɨpi namɨhaape,” hɨtɨtaise undataase. 10 Iyataatɨ amɨ isiya siya kahapaamapɨpa kiya monɨwɨ amɨ namusesɨpatahapaapɨ maipɨhaiwa katɨwɨ apɨpaahɨ sisɨpɨtɨwɨhiyaare. Iyataatɨ amɨ siya kohasɨpɨho gwɨnyaitandɨhandɨ owehapaamataiwɨhiyaare. Kiyaarɨ nehɨ kiyaamɨ ambɨpatamɨ maaritindɨhandamɨ watɨpɨhandaatɨhɨ bindawa usɨhiya asɨhiya ambɨpatɨ namɨnɨwɨ tɨmaamaitohɨrɨhɨretɨ japepihɨrɨwɨhiyaare. Saiwɨ kiya kiyohɨtɨmandɨ kandaahɨ sawanaisɨ netɨ daahɨ nusopɨsasataise. 11 Ese! Isɨhiya siya apɨpaahɨ naaŋɨhandɨ yaawɨhandɨ awaindɨhandɨ nepɨ napwɨtɨtaapo, jɨhura Kenɨho kaimumwaaŋɨ kiyawaayowo. Aiwɨ amɨ kiya Baaramɨhomataiwɨ nawɨho naitaatɨwɨhandapɨ waatɨ gwɨnyaapɨhiyaare. Aiwɨ kiya nawɨho naitaatɨwɨhapa wapa kaitaatɨwɨ waatɨ gwɨnyaapɨhiyaare. Aiwɨ amɨ kiya Koraahomataiwɨ Autaahaatɨhoai pohipɨwiwɨ ahosumwapɨhiyaare. Isɨ ko Koraaho nosasɨnatɨ owetipatamataiwɨ naasɨkatɨ kaiwɨ nosasɨnɨwɨ owetɨtaapo.
12 Nahatewetɨ sahɨ Autaahaatɨhomɨ isɨhiyaisawɨ ahoyanɨwɨ nandapa tɨhɨwɨ nanɨwɨ sahɨ maarɨho namɨnɨhohɨtɨhandɨ ususaatɨ nepɨ ausaapɨ nasoaanɨwɨ bimohɨpɨpɨhɨ kiya napɨwɨ Autaahaatɨhomɨ ndɨhetɨ maipɨhaiwa ainjotahaiwa kaiwɨhiyaare. Aiwɨ amɨ kiya nehɨ sawanaapaahɨhɨ gwɨnyapenɨwɨ nandapa awaimbɨpa isɨhiya tɨhɨwɨ nanɨhohɨpɨpɨhamataiwɨ mamaawisawiya nandapa nanɨwɨhiyaare. Saiwiya siya tɨwipatɨ ikwaatɨpɨhatɨ wipatɨ owehatɨ mbɨpa tɨwɨhaatɨ nemasɨpatamataiwɨhiyaare. Aiwɨ amɨ kiya ipatɨ katɨ yandɨpɨho ningoaitandɨhuraatihɨhandɨ kandɨ yandɨpɨho namingosɨpatamataiwɨhiyaare. Iyataatɨ amɨ isiya siya ipatɨ tambatɨhɨrɨ damipatisawɨ nawopɨ yotauhɨ apɨpaahɨ awaipɨtamasɨpatamataiwɨhiyaasɨ kiya yataira kiyaanɨhɨ napwɨtaapo. 13 Aiwɨ amɨ kiya durɨhɨrɨ nonasayatɨ waatɨ tiwayaatɨ sisipatɨ ahaipatamataiwɨ maipɨhaiwa mamaawisawiya autaahinjaawɨ auta kaiwɨhiyaare. Aiwɨ amɨ kiya kaumbwaatɨ tɨtɨhɨ kaatamɨ daihɨra yamɨhapataatɨhɨ biyatɨ namotɨ asɨhɨ naipatamataiwɨhiyaare. Kiya saiwa kiyohɨwɨmaiwaapɨ Autaahaatɨho aunahɨpatɨ apɨpaahɨ asahatatɨ apɨpaahɨ maipɨhatɨ kiyaapɨ gwɨnyaatɨ ahiyataise, kiya nuwɨ kata ambɨpatɨ maarɨho apɨpaahɨ yaawɨhandɨ kiyaanɨhɨ nasisoaarɨ newaatɨtaatɨwo.
14-15 Enokɨho so Adaamɨhoaapɨhapɨ namoyaatɨmɨ napɨwɨ ko ikwɨwihɨtɨrɨtihɨ wihɨnɨramɨ yahuraapɨhɨ noaipasɨhore. Isɨ ko isɨhiya siya maipɨhiyai kiyaamɨhetɨ nusoaipaitandɨhandapɨ Autaahaatɨho koai netɨ nunjihɨ satatɨ katise: “Nɨnɨ Awaisɨhoai iwinjataayo ko komɨ otɨpɨpatɨhiya yamɨhapataatɨhɨ bimohiyɨhiya taahiyɨhiya ambɨpatɨ owehandisatɨ maasɨ napihɨ isɨhiya siya Autaahaatɨhoai ahosumwapɨ maipɨhaiwa kaiwɨ, amɨ Autaahaatɨhopɨ maipɨhaiwa katɨwɨ sisɨpɨtohiyɨhiyai sahɨ saiwɨ saiwɨhiyaate, undatɨ netɨ pɨwɨhetematɨ kiyaisɨ yaawatɨ naaŋɨhandɨ wihoaaŋɨhandɨ numwɨtando.” tise. 16 Aiwɨ amɨ kiya Autaahaatɨhopunɨ amɨ isɨhiya usaapunɨ kiyai nusoaipasɨwaiwaapɨ itɨhɨtɨwɨhiyaare. Aiwɨ amɨ kiya kiyaamɨ ambɨpatɨ maarɨho maaritatɨ wɨndosɨhɨ gwɨnyaahohɨrɨhɨretɨ japepihɨrɨwɨ kaiwɨhiyaare. Aiwɨ amɨ kiya maahomwaaŋɨ tipɨpapɨ konyahɨtɨwɨ iwɨriwɨ pɨwaatɨwɨ nyahɨ gaahiyaaniso, tɨwɨ sawana naimaatɨnɨwɨhiyaare. Aiwɨ amɨ kiya isɨhiyaisɨ pɨwɨha gaaha jɨpiyaha kaundɨwɨhiyaare, kiya kiyai nɨwupwaasaihɨ kiyaamɨ gwɨnyaapɨ maaritohɨpɨpa kaitaatɨwo.
Kɨma Pɨwɨma Kɨraisihomɨ Isɨhiya Baiwɨ Bimɨtaatɨwɨhɨretapɨhaare
17 Iyataatɨ amɨ sahɨhɨ sahɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaatɨ nisɨ naisɨhiyaate, ipotɨ wiwa noaipaitandɨhaiwaapɨ Jisaasihomɨ otɨpɨpatɨhiya komɨ pɨwɨha otɨpɨpatɨ nunyatɨ natausaasisawɨhiya kasatohɨha sahɨ japɨhɨ gwɨnyaapɨse. 18 Kiya Jisaasihomɨ otɨpɨpatɨhiya aposerɨhiya ko kaiwaiwa mmonɨwɨ nepɨ kaiwɨ nuwipinjohiyɨhiya sangisɨ satɨwɨ kasatopo. “Asisɨha ipotɨhaiwetɨ isɨhiya sangi sisɨpɨsatɨtaatɨwɨhiya noaipaitaapo,” satopo. Siya isiya Autaahaatɨhoai ahosumwapɨ nehɨ tɨtɨhɨ kiya gwɨnyaahohɨrɨhɨretɨ japepihɨrɨwɨ kaiwɨhiyaare. 19 Iyataatɨ amɨ isiya siya Autaahaatɨhomɨ isɨhiya maasɨ tɨmaamaitotɨhandɨ nepɨ yɨyandɨhemapɨ tipɨtapaahaarɨwɨhiyaare. Iyataatɨ isiya siya Autaahaatɨhomɨ Itɨpɨho Gaaho apɨpaahɨ owehiya tɨtɨhɨ kiya sawanaamɨ gwɨnyaapɨ maaritohɨrɨhɨretɨ kaiwɨ bitotawaahiyaare.
20 Kiya taawɨ saisaihɨ amɨ sahɨ nisɨ naisɨhiyaatɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaate, sahɨ kopɨ gɨwunyaahohɨtɨhandɨ waatɨ waatɨ watɨpɨtatɨ noaipane. Aiwɨ amɨ sahɨ Autaahaatɨhomɨ Itɨpɨho Gaaho netɨ gisunyaatɨ andɨtisaihonɨhɨretɨ amɨ Itɨpɨho koraahɨ gaapundɨwɨse. 21 Aiwɨ amɨ sahɨ saiwɨ mmonɨwɨse, Autaahaatɨho nyangi maarɨho nanyɨnyataise tɨwo. Aiwɨ sahɨ Autaahaatɨho sangi maarɨho nasamindɨhandaatɨhɨ nandaapɨ katɨhɨ bimaawɨse amɨ sangi ko maarɨho nasamɨto. Aiwɨ sahɨ nyamɨ Awaisɨho Jisasɨ Kɨraisiho nasatɨ sangi gaahatɨ kasisatɨ jatatamanatɨ maarɨho nasanyatɨ, amɨ sahɨ asɨtimatɨtaatɨwɨhandɨ nasamɨta jatɨwɨse. Nasanyonɨhɨ nepɨ sahɨ asɨyɨhiyaatimatɨwɨ kiyaatɨnɨhɨ bimɨtaatɨwo. 22 Aiwɨ amɨ isɨhiya Kɨraisihopɨ nehɨ masɨhonjɨ gɨwunyaapɨ wɨndɨ andɨtɨmitɨwɨ, amɨ maarɨho yiyahwɨ gwɨnyaapɨ nitanohiyɨhiyai sahɨ maarɨho asɨpɨwiwɨ andɨtɨwipɨse. 23 Iyataatɨ amɨ isɨhiya usa aimɨ sisɨhaapɨhɨ nuwɨ tɨhoaatɨtaahetawaayopo. Isɨ kiyai sahɨ sisɨhaambɨ aipɨ japɨhɨ nepɨse. Nepɨ sahɨ kiyai saundɨwɨ, maipɨhaiwa kamaiwɨ japɨhɨ napɨwɨse, undɨwɨ ketɨ japɨhɨ numwaapɨse. Iyawaawɨ amɨ isɨhiya usaisɨ sahɨ maarɨho nunyawɨ amɨ gaahatɨ kawiwɨse. Saiwɨ gaahatɨ kawisawaahandɨ kandɨ amɨ kiyaamɨ maipɨhaiwaapɨ sahɨ sawanaatɨ jatɨnɨwo. Kiyaamɨ maipɨhaiwa ainjotatɨ tɨtɨhɨmetahaiwa kiyaamɨhetɨ notɨ namanatɨ watɨpɨtahiyaasɨ kaiwa sangi nasamwaitaisɨ sahɨ kaiwaapɨ yaiwɨ kaiwai ahosumwapɨse.
Nyahɨ Autaahaatɨhoai Gaahoŋe Undaatɨ Mepɨ Autaahemwaitɨhaawo
24 Autaahaatɨho nyangi japɨhɨ nanyamaasɨhoai nyahɨ mepɨ autaahemwaitɨhaawo. Ko sangi biyatɨ jatatamanatɨ jainjatonɨhɨ sahɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohɨtɨhandɨ wɨndɨ namapɨ tɨmaamɨhaitaapo. Amɨ ko sangi komɨ nausainjɨtɨhandɨ gaahandaatɨhɨ nasamaasi niyonɨhɨ komɨ ndɨhetɨ maipɨhaiwa owehiyaatɨ ainahiyɨhiyaatɨ awaindɨhandɨ maaritɨtaapo. 25 Iyataatɨ Autaahaatɨho nehɨ naasohɨhɨ so bindataise. Bindataatɨ nyamɨ Awaisɨho Jisasɨ Kɨraisihomɨ otɨpɨpataahɨ nyangi japɨhɨ nanyamaasɨhoe. Nyangi ko japɨhɨ nanyamaasɨhoai nyahɨ mepɨ autaahemwaitɨhaawo. Ko Jɨhɨ Awaisɨhoematatɨ bimotɨ amɨ ko watɨpɨhaiwa nahatewaisahosɨ amɨ ko jɨhɨ awaisɨho mɨtɨhoematatɨ nahatewai jatane. Iyataatɨ saiwa komɨ watɨpɨhaiwa nahatewaisa aimehuraapɨ bimaamɨ nasatɨ amɨ wanɨ kɨmuraisangi bimotɨ amɨ ipotɨsangi jinjapɨhɨ konɨhɨ bimaamɨ nutaise. Akɨte.