Jon
Ölöwak Buŋa Jonöŋ ohoyök.
Jim-asa-asari
Jonöŋ nanŋi qetŋi Ölöwak Buŋa kiaŋgöreŋ aukŋe qahö ohoyökmö, nanŋaŋgöra kewö jiza, “Gwarek Jisösnöŋ uruŋan jöpaköm waŋgiyök.” (19.26) Jonöŋ urujöpak urukalemgö keuŋi kapaŋ köla jimakza. Jonöŋ Ölöwak Buŋa ki mi ambazipnöŋ keu kewö möt kutumegöra (20.31) ohoyök, “Jisös Kraist mi gölme aziyöhök qahö malökmö, ölŋa Anutugö Nahönŋi aka Amötqeqe Toŋi akza. Iŋini mönö i möt köhöiba mewö miaŋön malmal köhöikŋi miwikŋaime.” Jisösnöŋ mutuk Iwigöreŋ mala keu jitŋa malök. (1.1) Mewö mala gölme azia aka ösum-mumuŋi aka mötmötŋi mi aiwesök aŋgöletot memba miaŋön kondelök. Mi kondela bemtohoŋgö könaŋi jim asariiga tosatŋan uruŋini meleŋgetka tosatŋan töndup yaŋgiseŋ aket.
Jisösnöŋ kewö akza, jiyök: Amötqeqe Toŋi (4.26), malmalgö nene wötŋi (6.35), miri gölme euyaŋgö buŋaya (8.23), bem koŋkoŋ (8.58), gölme pakpakö asakŋi (9.5), naŋgu (10.7), lama galöm ölöpŋi (10.11), Anutugö Nahönŋi (10.36), Kembu aka Böhi (13.13), kömupnöhök wahötwahöt Toŋi aka malmal kömbönaŋi Toŋi (11.25), köna, keu ölŋi aka malmal köhöikŋi (14.6), wain ip ölŋi (15.1), kulem namŋi mutukŋi aka teteköŋi A aka Z (Ind 1.8), Mutukŋi aka Qöndökŋi (Ind 1.17) aka mewö mewö.
Jisösnöŋ gwarekurupŋi ölŋa jöpaköm eŋgiba malöhi, goro keu qöndökŋan (Boŋ 13-17) mi törörök kondelja. Keu mi nahömŋambuk. Kömupnöhök wahötagun Pitö mem köhöimapköra kewö qesiyök: “Ni jöpaköm niŋgizan me qahö? Mewö akzan ewö, mönö alaurupni köyan köl eŋgiman.”
Buk kiaŋgö bahöŋi bohonŋi 6 mi kewö:
Keu mutukŋi 1.1-18
Jon O-melun azi aka gwarekurup mutukŋi 1.19-51
Jisösnöŋ qenjarök nup meyök 2.1–12.50
Teteköŋe Jerusalem kaba mala kömuyök 13.1–19.42
Guliba wahöta alaurupŋi asuhum eŋgiyök 20.1-31
Galili kaba gwarekurupŋi asuhum eŋgiyök 21.1-25
1
Anutugö numbu jitŋi malmalŋambuk.
Könakönahiŋe möpŋaŋgö möpŋeyök keu jit malök. Yaŋön malmalgö könaŋi naŋgöba jiba kota malök. Keu jit yaŋön Anutugö qöhöröŋe mala korök aka nanŋak bem Anutuyöhök ahök. Keu jit yaŋön könakönahiŋe Anutugö qöhöröŋe malök. Yaŋgö qöhöröŋe mala bauköm waŋgiiga yuai pakpak ahuyök. Yuai kun qahö bauköm waŋgibawak, mi mönö qahö ahubawak. Keu jit yaŋön malmal bömönŋanök ahök. Yaŋgöreŋ malmal köhöikŋi miaŋön ambazip mem asarim eŋgiiga eka mala kotket. Asakŋan panaman uruŋe asarimakzapmö, söŋaupnöŋ malgeri, yeŋön asakŋaŋgö könaŋi mi qahö möt asariba mala kotket. Mewö.
6-7  * Mat 3.1; Mak 1.4; Luk 3.1-2Anutunöŋ ambazip körek pakpak asakŋi möt narimegöra möta kolek azi qetŋi Jon melaiiga asuhuyök. Asuhuba kaba asakŋaŋgö könaŋi indela naŋgöba jiba malök. Jonöŋ nanŋak asakŋi mi qahö aka malökmö, yaŋön mönö asakŋaŋgö könaŋi mi naŋgöba jiba malök. Asak ölbölŋi yaŋön ambazip gölme dop mem asarim neŋgimakzawi, yaŋön gölmenöŋ asuhumamgö ahök.
10 Yaŋön könakönahiŋe gölmeŋi gölmeŋi miaŋgö öröyuaiŋi pakpak mi nam köl eŋgiiga ahuget. Ahugetka nanŋak sutŋine mala korökmö, gölme ambazipnöŋ töndup i qahö möt kutum waŋgiba tönpin malget. 11 Mewö tönpin malgetka nanŋi miri gölmeŋe kaiga könagesöurupŋan zikzik tököba nesampurek aka andö qem waŋgiget. 12 Mewö aketmö, denike yeŋön köl öröm waŋgiba qetbuŋaŋi möta möt narigeri, yaŋön mönö körek yeŋgöra köna mesari kewö asuhuyök: Nanŋak nam köla kukösum eŋgiiga ahuahu dölökŋi ahuba Anutugö nahönböraturupŋi aket. 13 Anutugö jitsihitŋan mönö nam köl eŋgiiga asuhuget. Gölme azinöŋ jit sihitŋi wuataŋgöba anömŋambuk keu jöhöiga gölöm ala morö meiga asuhuzawi, yeŋön köna mewö miaŋön Anutugö nahönböraturupŋi qahö aket. Mewö.
14 Keu jit yaŋön azi silebuk aka sutnine anda kaba malök. Mewö maliga aködamunŋi uba eka malin. Iwiŋan Nahönŋi mohok-kungöra aködamunŋi pakpak ala aum köl waŋgiiga qainŋi kun maljawi, yaŋön mönö miaŋgö dop kalem möriamŋan uruŋi kokolak qeiga aködamunŋambuk aka nalö dop keu öl töhönŋi jiba malök.
15 Jonöŋ azi miaŋgö könaŋi naŋgöba kewö qeta jiba malök, “Nöŋön kungöra keu jiba malali, yaŋön mönö mia akza. Kewö jiba malal: Nöŋgö andöne azi kun kamawi, nöŋön qahö asuhubiga yaŋön mutuk malök. Miaŋgöra yaŋgö qetbuŋaŋan mönö ni noŋgita öŋgöŋgöŋi akza.” Jon O-melun azinöŋ mewö jiba malök.
16 Kalem möriamŋan azi miaŋgö uruŋi kokolak qeiga aködamunŋambuk malöhi, yaŋön mönö miaŋgö dop kötuetköm neŋgiba malök. Kötumötuetŋi mi nalöŋi nalöŋi mokoiga körek neŋgö qaknine öŋgöi malin. 17 Mosesnöŋ Köna keunini nam köli asuhuyökmö, Jisös Kraistnöŋ keu ölŋi indel teköba Anutugö kalem möriamŋi nam köli aukŋe asuhuyök. 18 Gölme azi kunŋan Anutu nalö kunöŋ qahö ehök. Nahönŋi mohok-kunŋan Iwigö wösöŋe mala kota malöhi, yaŋön mönö gölmenöŋ eta könaŋi indel neŋgii mörin. Mewö.
Jon O-melun azinöŋ nanŋi könaŋi jim asariyök.
Mat 3.1-12; Mak 1.1-8; Luk 3.1-18
19 Juda jitŋememe yeŋön jike nup galöm aka jöwöwöl jikegö welenqeqe tosatŋi Jerusalem sitinöhök melaim eŋgigetka Jongöreŋ kaget. Kaba qesim waŋgiba jiget, “Gi wani azia akzan? Könaŋamgi denöwö?” Mewö jigetka könaŋamŋi indela jii mötket.
20 Könaŋamŋi qahö qaŋ kölökmö, aukŋe kewö jim miwikŋaiyök, “Nöŋön Amötqeqe Toŋi Kraist qahö akzal.”
21  * Dut 18.15, 18; Mal 4.5Mewö jiiga kapaŋ köla qesim waŋgiget, “Gi mönö azi niŋia akzan? Gi Elaija (Elia) akzan me qahö?” Qesim waŋgigetka “Qahö!” jiyök. “Gi kezapqetok azi kun akzan me qahö?” Mewö qesigetka “Mewö qahö!” meleŋnök.
22 Meleŋniga qesiget, “Gi niŋia akzan? Melaim neŋgigetka kazini, yeŋgöra mönö denöwö meleŋda jiin mötme? Gi nangi könagi denöwö jim asariman?”
23  * Ais 40.3Qesigetka kewö jii mötket,
“Kezapqetok azi Aisaianöŋ keu kun kewö jii ahöza, ‘Ni garata aka gölme qararaŋkölkölŋe mala kewö qerakzal: Kembunöŋ kamawo!
Miaŋgöra iŋini mönö uruŋini mindiŋgöba könaŋi mesata möhamgöget.’ Ni miaŋgö kolek garataŋi akzal.”
24 Azi melaim eŋgigetka Jongöreŋ kageri, mi Farisi (Köna keugö kapaŋkölköl) azia aket. 25 Yeŋön kunbuk kewö jiba qesim waŋgiget, “Gi Amötqeqe Toŋi Kraist qahö akzan aka Elaija (Elia) me kezapqetok azi yeŋgöreŋök kun qahö akzani, miaŋgöra mönö wuanöŋgöra ambazip o melun mem eŋgimakzan?”
26 Qesim waŋgigetka kewö meleŋ eŋgiyök, “Nöŋön o töhönöŋ eŋgömirimakzalmö, azi kun iŋini qahö möt kutuzei, yaŋön lök sutŋine kinja. 27 Azi kun nöŋgö andöne kamapköra jiba malali, yaŋön mönö mi. Yaŋön kaiga ketaŋamni aka malma. Miaŋgöra nöŋön yaŋgö kösutŋe anda wayangösöŋi teŋgöba köna esuŋaŋgö kösöŋi pösatmamgö qötötaŋgömam.”
28 Jonöŋ Jordan o likepŋe miri qetŋi Betani miaŋgöreŋ mala ambazip o melun mem eŋgiba malök. Yuai mi mönö miaŋgöreŋ asuhuyök. Mewö.
Jonöŋ Jisösgöra “Anutugö lama moröŋi,” jiyök.
29 Mi asuhuiga miri giaŋiiga Jonöŋ Jisös tikep kaiga eka jiyök, “Eket, azi mi Anutugöreŋ lama moröŋi. Yaŋön mönö gölmeŋi gölmeŋi neŋgö siŋgisöndoknini köl könjörari solanibin. 30 Nöŋön kungöra keu jiba malali, yaŋön mönö mia akza. Kewö jiba malal: Nöŋgö andöne azi kun kamawi, nöŋön qahö asuhubiga yaŋön lök mutuhök malök. Miaŋgöra yaŋgö qetbuŋaŋan mönö ni noŋgita öŋgöŋgöŋi akza. 31 Nöŋön i mutuk qahö möt kutuyalmö, Anutunöŋ könaŋamŋi Israel ambazip neŋgöra indeli mötpingöra mötza. Mi möta ni melaim niŋgiiga kaba o melun mem eŋgimakzal.”
32 Jonöŋ mewö jiba dangunu ewö kinda naŋgöba kewö jiyök, “Uŋa Töröŋan mönö Suepnöhök eta kembö nei ewö yaŋgö nöröpŋe eta köla tari ehal. 33 Nöŋön i mutuk qahö möt kutuba malalmö, kunöŋ ambazip o melun mem eŋgimamgöra melaim niŋgiyöhi, yaŋön kewö jii möral, ‘Uŋa Töröŋan kungö nöröpŋe eta köla tari ekŋani, yaŋön mönö Uŋa Töröŋi ambazip uruŋine ala melun mem eŋgima.’ 34 Nöŋön mi ehalaŋgöra aka könaŋamŋi kewö naŋgöba jizal, ‘Yaŋön Anutugö Nahönŋi akza’.” Mewö.
Jisösnöŋ gwarekurupŋi mutukŋi eŋgoholök.
35 Mewö jiiga miri giaŋiiga Jonöŋ kunbuk o jitŋe miaŋgöreŋök aniga gwarekurupŋi yeŋgöreŋök yahötŋan yambuk mohotŋe kinget. 36 Kingetka Jisösnöŋ miaŋgöreŋ eŋgoŋgita anöhi, i törörök uba ehiba jiyök, “Azi mi ehot. Yaŋön mönö Anutugöreŋ lama moröŋi ewö akza.”
37 Mewö jiiga gwarek yahöt yetkön keu mi möta Jisösgö andöŋe anohot. 38 Anohotka Jisösnöŋ liliŋgöba andöŋe kayohori, i etkeka kewö qesim etkiyök, “Iŋiri niŋia jaruba kazahot?” Mi möta jiyohot, “Ketaŋamniri! Gi miri denike ahöba maljan?” (Juda yeŋön ‘Ketaŋamnini’ keu mi böhigöra jiget.)
39 Mewö jiyohotka meleŋnök, “Mönö kaba ehot!” Mewö meleŋniga wehön möŋaiiga 4 kilok miaŋgö dop ahök. Wehön möŋaiiga miaŋgöreŋ mohotŋe anda miri denike ahöba malöhi, mi eket. Mi eka miaŋgöreŋ yambuk malohotka miri söŋauba suŋgem aiga mosöta kayohot.
40 Jonöŋ keu jiiga gwarek yahötŋan möta Jisösgö andöŋe anohori, yetköreŋök kungö qetŋi Andru, datŋi qetŋi Saimon Pitö. 41 Andru yaŋön mutuk datŋi Saimon miwikŋaiba kewö jii mörök, “Niri Amötqeqe Toŋi mönö miwikŋaizit.” Amötqeqe Toŋi mi Grik keunöŋ Kraist. 42 Mewö jiba datŋi waŋgita Jisösgöreŋ anohot. Anohotka Jisösnöŋ Saimon törörök uba ehiba jiyök, “Gi Saimon, Jongö nahönŋi akzanmö, nöŋön qetki Sifas qetpi ahöma.”* Sifas mi Grik keunöŋ Pitö, nanine keunöŋ köt jamönjiŋ. Mewö.
Jisösnöŋ Filip aka Natanael etkoholök.
43 Miri giaŋiiga Jisösnöŋ Galili prowinsnöŋ anmamgö möta anda könanöŋ azi qetŋi Filip miwikŋaiba kewö jii mörök, “Gi mönö ni nuataŋgöba kaman!” 44 Filipnöŋ Andru aka Pitö yetpuk miriŋini mohok. Taonŋini qetŋi Betsaida.
45 Filipnöŋ azi qetŋi Natanael miwikŋaiba kewö jii mörök, “Mosesnöŋ azi kungöra Köna keunöŋ ohoba kezapqetok yeŋön toroqeba ohoget ahözawi, nini mönö azi mia miwikŋaizin. Azi mi qetŋi Jisös, iwiŋi qetŋi Josef, miriŋi qetŋi Nazaret.”
46 Natanaelnöŋ mi möta welipköba jiyök, “O Nazaret! Mi miri qandakŋa. Yuai ölöpŋi kun mönö miaŋgöreŋök asuhumawaŋgö dop qahö.” Mewö jiiga Filipnöŋ jii mörök, “Mönö kaba nangak ek kutuman!”
47 Mewö jii möta Jisösgöreŋ kaba asuhuiga eka yaŋgöra keu kewö jiyök, “Eket! Azi kiaŋön mönö Israel azi ölŋi akza. Uruŋe muneŋ geŋmoŋi kun qahö.”
48 Mewö jiiga Natanaelnöŋ qesim waŋgiba jiyök, “Gi mönö denöwö aka ni möt kutum niŋgizan?” Mewö jiiga Jisösnöŋ meleŋda jiyök, “Gi fig ip Fig mi sambi ewöya. Mi nupŋine kömötketka kötŋi nahömŋambuk asuhuiga mi nalö gwötpuk nezema. könaŋe tatnöŋga gek kutuyal. Mutuk gek kutubiga Filipnöŋ miaŋgö bapŋe geka goholök.”
49 Mewö jiiga Natanaelnöŋ meleŋda jii mörök, “O Ketaŋamni, gi mönö ölŋa Anutugö Nahönŋi akzan. Gi Israel neŋgöreŋ azi Kembuya maljan!”
50 Mewö jiiga Jisösnöŋ meleŋda jiyök, “Ni mutuk kewö jizal, ‘Gi fig könaŋe tatnöŋga gek kutuyal.’ Mewö jim miwikŋaizalaŋgöra ölöp möt narim niŋgizan. Anutugöreŋ kukösum ki eka mötzani, mi mönö yuai kötoŋdökŋi akza. Ölŋi ketaŋi mi mönö biaŋ eka möta malman.”
51  * Jen 28.12Mewö jiba toroqeba jii mörök, “Nöŋön keu öl töhönŋi kun kewö jibi mötnöŋ: Könaŋgep nöŋgö gwarekurupni aketka kutum eŋguasöriga imut kewö ekŋe: Suep naŋgunöŋ taliga Anutugö garataurupŋan asuhuba Suep gölmegö Azi Ölŋi yambuk nariba yaŋgöreŋ eta öŋgöba aketka eŋgekŋe.” Mewö.

*1:6-7: Mat 3.1; Mak 1.4; Luk 3.1-2

*1:21: Dut 18.15, 18; Mal 4.5

*1:23: Ais 40.3

*1:42: Sifas mi Grik keunöŋ Pitö, nanine keunöŋ köt jamönjiŋ.

1:48: Fig mi sambi ewöya. Mi nupŋine kömötketka kötŋi nahömŋambuk asuhuiga mi nalö gwötpuk nezema.

*1:51: Jen 28.12