13
Qesiŋqesiŋ azigö dopkeu.
Mak 4.1-9; Luk 8.4-8
Nalö miaŋgöreŋök Jisösnöŋ miri mi mosöta o aŋgö jitŋe geba tarök. * Luk 5.1-3Tariga ambazip kambulelembenöŋ yaŋgöreŋ anda tokogetka waŋgenöŋ öŋgöba tarök. Tariga ambazip kambu pakpak yeŋön aŋgö göraŋe saknöŋ tokoget.
Mewö tokogetka dopkeu gwötpuk jii mötketka kewö jiyök, “Mötket! Azi kunŋan nene kötŋi qesiŋ gilmamgöra nupnöŋ anök. Anda qesiŋ giliga kötŋi tosatŋan köna jitŋe geba kölget. Geba kölgetka (warawen) neiŋi neiŋi kaŋgota mi nem teköget.
“Kötŋi tosatŋan köt jamönjiŋnöŋ geba kölget. Geba köla miaŋgöreŋ gölme gwötpuk qahö miwikŋaiget. Gölme dutŋi qahö ahöyöhaŋgöra korapŋi zilaŋ kotket. Kotketmö, wehönöŋ kota eŋguba jem kutum eŋgiiga jalöŋini qahöpköra soholiba gororoŋgöget.
“Kötŋi tosatŋan siriuret wahiŋinambuknöŋ geba kölget. Geba kölgetka mieŋön kota qem turuba böbölohot mem eŋgiget. Mewö pömsöm qeyökmö, kötŋi tosatŋan gölme ölöpŋe geba kölget. Geba köla tosatŋi mieŋgö kötŋini 100 asuhuget. Tosatŋan kötŋini 60, tosatŋan 30 miaŋgö dop ahum sehiget. Kunŋan urukezapŋambuk malja ewö, yaŋön mönö dopkeu ki kezap ala möt kutuma.” Mewö.
Jisösnöŋ wanigöra dopkeu jiyök.
Mak 4.10-12; Luk 8.9-10
10 Mewö jiiga gwarekurupŋan kaba Jisös kewö qesim waŋgiget, “Gi mönö wuanöŋgöra ambazip yeŋgö ‘Keu jimam,’ jiba dopkeunöŋ ala jimakzan?” 11 Qesim waŋgigetka kewö meleŋda jiyök, “Mi kewögöra: Suepkö bemtohoŋe aŋgota malbingö keu tölapŋi mi eŋgöra aukŋe jibi möt kutuzemö, yeŋgöra mi mewö qahö.
12  * Mat 25.29; Mak 4.25; Luk 8.18; 19.26“Miaŋgö könaŋi kewö: Kunŋan mötkutukutuŋambuk maljawi, Anutunöŋ mönö mi toroqem waŋgiiga köl guliba möriamŋambuk malmapmö, kunŋan mötkutukutuŋi qahö maljawi, Anutunöŋ mönö mötmötŋi moröŋi ahözawi, mi mewöyök qeköba waŋgitma.
13 “Ambazip yeŋgö keu jimam jiba kewögöra dopkeunöŋ ala jimakzal: Yeŋön nanŋini jeŋinan yuai ekagun könaŋi töndup qahö ek kutume. Nanŋini kezapŋinan keu törörök mötagun könaŋi töndup qahö möt asarime. 14  * Ais 6.9-10Kezapqetok azi Aisaianöŋ qeljiŋe keu kun jiba ohoyöhi, miaŋön ambazip mewöŋi yeŋgöreŋ ölŋambuk ahakza. Keu mi kewö, ‘Keu möt bibihibagun könaŋi töndup kude möt asarime. Yuai ek bibihibagun könaŋi töndup kude ek kutume.
15 Ambazip kambu kieŋgö uruŋinan mönö köhöikŋi gwözöŋda ahöza. Kezapŋinan keu möt bibihiba jeŋini kömaziliköba (kömazilihiwa) malje. Mewö qahö akeak ewö, mönö jeŋinan yuai ek kutuba kezapŋinan keu möta uruŋinan könaŋi möt asariba uruŋini meleŋgetka nöŋön i ölöp mem ölöwak eŋgibileŋak.’
16  * Luk 10.23-24“Keu mewö ahözapmö, eŋgö jeŋinan yuai ek kutuzawaŋgöra mönö simbawoŋ akze. Kezapŋinan keu möt kutuzawaŋgöra mönö simbawoŋ akze. 17 Nöŋön keu öl töhönŋi kun kewö jibi mötket: Kezapqetok ambazip aka Anutugöreŋ ambazip solanŋi gwötpukŋan iŋini yuai ki ekzei, mi ekingö awöweŋgöba malgetmö, qahö eket. Iŋini keu ki mötzei, yeŋön mi mötpingö awöweŋgöba malgetmö, qahö mötket.” Mewö.
Jisösnöŋ dopkeugö könaŋi jiyök.
Mak 4.13-20; Luk 8.11-15
18 “Qesiŋ gilgil azigö dopkeu jizali, miaŋgö könaŋi mi kezap ala mötme. 19 Nene kötŋi qesiŋ giliga köna jitŋe geba kölöhi, mi kewö: Kunŋan bemtohoŋgö Buŋa keuŋi möta könaŋi qahö möt asariiga Bölöŋaŋgö Toŋan kaba uruŋe kötŋi kömötkeri, mi qeköma. 20 Nene kötŋi qesiŋniga köt jamönjiŋnöŋ geba kölöhi, mi ambazip söpsöpŋi kun. Yeŋön Buŋa keu möta mi miaŋgöreŋök sösöŋgai qakŋe möt aŋgön kölakze.
21 “Mewö ahakzemö, uruŋine jalöŋi qahö ahöm eŋgimapmö, nalö töröptökŋi miyök kin köhöiba malme. Buŋa keugöra aka kahasililiŋ me sesewerowero asuhuiga nalö miaŋgöreŋök mönö tala eŋguma. 22 Nene kötŋi qesiŋniga siriuret wahiŋinambuknöŋ geba kölgeri, mi kewö: Yeŋön Buŋa keu mötketka uruŋine gezapmö, gölmenöŋ malmalgö waimanjatŋi aka moneŋ inap memegö urukönöpŋi ahuba lömbörim eŋgimakza. Qetbuŋaŋinambuk akingöra köpösöŋgögetka sihim kömbönaŋi bölöŋi tosatŋan mewöyök uruŋine dumgöba Buŋa keu böbölohot mem waŋgize. Mewö aiga ölŋini qahö gilipitŋi (ambetakŋi) akŋe.
23 “Nene kötŋi gölme ölöpŋe qesiŋniga geba kölgeri, mi ambazip kewöŋi: Yeŋön Buŋa keu kezap ala möta möt asariba pöndaŋ kinda ölŋini miwikŋaimakze. Tosatŋan keu jit mohotnöhök kötŋi 30 miwikŋaimakze. Tosatŋan ölŋini 60, tosatŋan keu köt mohot mohot mieŋgö ölŋini 100 mem sehiba miwikŋaimakze.” Mewö.
Dorowetkö söpsöp keu
24 Jisösnöŋ söpsöp keu kun kewö jii mötket, “Suepkö bemtohoŋaŋgö könaŋi mi azi kewöŋaŋgö dop ala jimam. Yaŋön nupŋe anda nene kötŋi ölöpŋi qesiŋ gilök. 25 Qesiŋ gilökmö, suŋgem ahögetka miaŋgöreŋ kerök aziŋan kaba wit padi sutŋine miaŋgöreŋ dorowetkö kötŋi qesiŋ gila mosöta anök. 26 Wit padi kötŋan jula wahöta öŋgöba ölŋi asuhuyöhi, nalö miaŋgöreŋ dorowetnöŋ mewöyök aukŋe asuhuyök.
27 “Miaŋön aukŋe asuhuiga welenqeqeurupŋan mi eka nup toŋaŋgöreŋ kaba kewö jigetka mörök, ‘Ketaŋamnini, nupke nene köt ölöpŋi qesiŋ gilnöŋ me qahö? Dorowetkö kötŋi mi mönö denikeyök miaŋgöreŋ geba asuhuza?’
28 “Mewö jigetka möta kewö jii mötket, ‘Kerök azinöŋ mi qesiŋ gilök.’ Mewö jii möta welenqeqe yeŋön kewö jiget, ‘Nini ölöp anda dorowet mi qözöla tokobingö mötzan me qahö?’ 29 Mewö jigetmö, kewö jii mötket, ‘Qahö! Iŋini dorowet qözöla tokoba miaŋgöreŋ padi tosatŋi mi mewöyök qözölbepuk.
30 “Mönö mosötketka mohotŋe qariba wahörohotkun ölŋi meme nalöŋan kam kuŋguiga nalö miaŋgöreŋ nöŋön padi misimisi ambazip yeŋgöra kewö jibi mötme: Mönö mutuk dorowet memba tokoba ohomegöra börangöba kösönöŋ jöhöme. Mi jöhöbagun mönö wit padi ölŋi mi tokoba memba kaba nöŋgö köwe mire alme.’ ” Mewö.
Nejoŋ kötŋaŋgö dopkeu
Mak 4.30-32; Luk 13.18-19
31 Jisösnöŋ dopkeu kun kewö toroqeba jii mötket, “Suepkö bemtohoŋi mi kewö: Azi kunŋan nejoŋ (nemuya) kötŋi memba nanŋe nup gölmeŋe anda alök. 32 Kötŋi mi morö közözömŋi. Mi nene köt pakpak mieŋgö eretŋini akzapmö, jula wahöta yöha pakpak eŋgoŋgita qariba ip akŋa. Mewö aka kiniga könakemba neiŋi neiŋi kaŋgota aipŋini ip miaŋgö böröŋe alakze.” Mewö.
Yistkö dopkeu
Luk 13.20-21
33 Jisösnöŋ dumŋe kunbuk söpsöpkeu kun kewö jii mötket: “Suepkö bemtohoŋi mi yist me flaua mem qariqarigö dop kewö akza: Ambi kunöŋ ‘Beret ohomam,’ jiba yist memba flaua amae (dis) karöbut miaŋgöreŋ mindiriba meleŋqeleŋ aka anda anda tari körekŋanök qariyök.” Mewö.
Jisösnöŋ denöwögöra söpsöpkeuŋi keuŋi jiyök?
Mak 4.33-34
34 Jisösnöŋ keu pakpak mi könagesö yeŋgöra söpsöp keunöŋ jiyök. Söpsöpkeu qahö mewö keu kun qahö jii mötket. 35  * Sum 78.2Mewö aiga Anutunöŋ kezapqetok azi kun sölölöhöiga keu kun jiyöhi, miaŋön ölŋambuk ahök. Yaŋön keu mi kewö jii ahöza, “Nöŋgö numbunan mönö amqeiga söpsöp keuŋi keuŋi jimam. Anutunöŋ gölme miwikŋaiiga asuhuyöhi, nalö miaŋgöreŋök keu tölapŋe ahöi mala korini, nöŋön mönö keu mi aukŋe jim indelmam.” Mewö.
Dorowetkö söpsöpkeugö könaŋi
36 Jisösnöŋ söpsöp keu mi jim teköba ambazip kambu ketaŋi eŋgömosöta miri uruŋe öŋgöyök. Öŋgöiga gwarekurupŋan yaŋgöreŋ kaba kewö qesiba jiget, “Dorowet nene nupnöŋ asuhuyöhi, gi mönö söpsöp keu miaŋgö könaŋi jim asarim neŋgiman.”
37 Mewö jigetka kewö meleŋda jiyök, “Suep gölmegö azi ölŋan mönö nene kötŋi ölöpŋi ölöpŋi qesiŋ gilakza. 38 Nene nup mi gölmegö kantri pakpak. Nene kötŋi ölöpŋi mi bemtohoŋgö nahönbörat eŋgöra jizal aka dorowet mi azi bölöŋaŋgö nahönbörat yeŋgöra jizal. 39 Keröknöŋ mi qesiŋ gilöhi, mi Bölöŋaŋgö Toŋaŋgöra jizal. Padi misimisi nalöŋi mi gölmegö nalöŋan tekömawaŋgö nalö ketaŋi mi. Padi misimisi ambazip mi Suep garata yeŋgöra jizal.
40 “Dorowet tokoba könöpnöŋ ohoget jemawi, miaŋgö dop mönö gölmegö nalöŋan tekömawaŋgö nalö ketaŋe asuhuma. 41 Suep gölmegö azi ölŋan mönö garataurupŋi melaim eŋgiiga kaba keu areŋ bölöŋi pakpak Kraistkö bemtohoŋ uruŋe siŋgisöndok akingö kondorakzawi, mi qeapköba mindiŋgöme aka bölöŋi meme ambazip pakpak mi qözöla qezaköm eŋgime. * Keu areŋ (ideology) bölöŋi yaueŋ mötmöt, komyunist, maslim aka mötmöt areŋ tosatŋi mi ambazip jöhöm eŋgiget qakögetka malmalŋinan böliba sohomakzawi, garata yeŋön mönö mi pakpak qeapköba mindiŋgöme.
42 “Mewö mindiŋqindiŋ aka ambazip mi gil eŋgigetka owen imarurubuk jeba ahözawi, miaŋgöreŋ geme. Miaŋgöreŋ gemeaŋön mönö sahöt gigilahöba irimŋini yöhözömgögetka qetŋi qeri malme. 43 Nalö miaŋgöreŋ ambazip solanŋi mieŋön mönö wehön tandök aka Iwiŋinaŋgö bemtohoŋ uruŋe asariba mal öŋgöme. Kunŋan urukezapŋambuk maljawi, yaŋön mönö keu mi kezap ala möt kutuma.” Mewö.
Guli dötnam mesamesambötŋaŋgö söpsöpkeu
44 “Suepkö bemtohoŋi mi guli damandaŋ söŋgöröŋi öŋgöŋgöŋi miaŋgö dop kewö akza: Mi nupnöŋ mesambötket ahöiga azi kunŋan mi miwikŋaiba aŋgön köla kunbuk gölmenöŋ mesambörök. Mesamböta miaŋgöra söŋgaiba anda sukinapŋi pakpak bohonŋi memegöra ali moneŋ kaiga miaŋön nup gölme mi bohonŋi meyök.” Mewö.
Sorom kötŋaŋgö dopkeu
45 “Suepkö bemtohoŋi mi stua azigö dop ala söpsöp keu kun kewö jimam: Yaŋön sorom kötŋi ekjeritŋambuk jaruba malök. 46 Jaruba mala sorom kötŋi mohot söŋgöröŋi ketaŋi miwikŋaiba anda sukinapŋi pakpak bohonŋi memegöra ali moneŋ kaiga miaŋön sorom kötŋi mi bohonŋi meyök.” Mewö.
Mösak örörögö söpsöpkeu
47 “Suepkö bemtohoŋi mi mösakö dop ala söpsöpkeu kun kewö jimam: Mi o aŋgönöŋ gilget geiga söra tandökŋini könaŋi könaŋi gegetka eŋgömem tokoyök. 48 Tokoi kokolak qeiga ambazipnöŋ mi örögetka körökŋe koriga eta tata söra ölöpŋi kewöta sakapnöŋ tokogetmö, bölöŋi mi gilgetka anök. 49 Keu miaŋgö dop mönö gölmegö nalöŋan tekömawaŋgö nalö ketaŋe asuhuma. Suep garata yeŋön kaba ambazip bölöŋi mi solanŋi mieŋgöreŋök kewöt eŋgime. 50 Kewöt eŋgiba ambazip bölöŋi mi gil eŋgigetka owen imarurubuk jeba ahözawi, miaŋgöreŋ geme. Miaŋgöreŋ gemeaŋön mönö sahöt gigilahöba irimŋini yöhözömgögetka qetŋi qeri malme.” Mewö.
Keu kötŋi walŋi aka dölökŋi
51 Jisösnöŋ söpsöp keu mi jim teköba kewö qesim eŋgiyök, “Keu pakpak jizali, mi möt asarize me qahö?” Qesim eŋgiiga meleŋda “Oŋ!” jiget. 52 “Oŋ!” jigetka kewö jii mötket, “Miri toŋan miriŋaŋgö köweŋeyök inap yuai walŋi aka dölökŋi uzeta alakza. Miaŋgö dop Köna keugö böhi pakpak Suep bemtohoŋgö gwarekurupŋi akeri, yeŋön mönö mewöyök uruŋinaŋgö köweŋineyök keu aködamunŋinambuk dölökŋi aka keu ölöp sorokŋi walŋi uzeta jimakze.” Mewö.
Nazaret yeŋön Jisös andö qeget.
Mak 6.1-6; Luk 4.16-30
53 Jisösnöŋ dopkeu mi jim teköba miri gölme mi mosöta anök. 54 Anda malqarip taonŋe aŋgota köuluk miriŋine öŋgöba Buŋa keu kusum eŋgiyök. Kusum eŋgiiga auruba welipköba kewö jiget, “Yei! Kezapjupjup! Yaŋön mötkutukutu ki aka aŋgöletot kukösumŋinambuk mi mönö denikeyök meza? 55 Azi ki mönö miri kiaŋgö mitimqeqe azigö nahönŋa. Namŋaŋgö qetŋi Maria aka munurupŋi Jeims, Josef, Saimon aka Juda. Mi ölöp mötzin. 56 Nenurupŋan mönö körek sutnine ki malje. Miaŋgöra yuai pakpak ki mönö denikeyök memba kaba akza?”
57  * Jon 4.44Nazaret yeŋön mewö jigetka uruŋinan böliiga miaŋgöreŋ qaköget. Qakögetmö, Jisösnöŋ kewö jii mötket, “Kezapqetok azi mi nanŋi taonöŋ aka nanŋi mire jijiwilit ak waŋgimakzemö, miri tosatŋe mewö qahö.” 58 Mewö jiiga mötnaripŋinan qahö asuhuiga yaŋgiseŋinaŋgöra aka aŋgöletot kukösumŋinambuk mi miaŋgöreŋ gwötpuk qahö meyök. Mewö.

*13:2: Luk 5.1-3

*13:12: Mat 25.29; Mak 4.25; Luk 8.18; 19.26

*13:14: Ais 6.9-10

*13:16: Luk 10.23-24

*13:35: Sum 78.2

*13:41: Keu areŋ (ideology) bölöŋi yaueŋ mötmöt, komyunist, maslim aka mötmöt areŋ tosatŋi mi ambazip jöhöm eŋgiget qakögetka malmalŋinan böliba sohomakzawi, garata yeŋön mönö mi pakpak qeapköba mindiŋgöme.

*13:57: Jon 4.44