Masi kiukiu
Jon
ghe pitiela
Inangari emuemua
Jon kateva ta kasangaulu ghalua (12) disaepolo, me easeasea va “lo ateva disaepolo Iesu ghe ailousieinia”. Ghe pitila masi kiukiu tale ia oia vuku eteva poli ghe aloannala va taumattu la aiesoaa ta Iesu me la ghaa maulue ateva tokatoka liu ia (20:31). Jon epoppooaa Iesu va Inangari eteva, ghe tokatoka tee God emua arau.
Jon karika ghe pitila teva kiukiu niaimatoonga, ta ghe pitila kasina mirikol Iesu ghe gheleila, me easeasela va “niaimatoongana atoa”, me ghe pitila voto Iesu ghe apasungaala etaira. Ghe pitila oroieili inangari tale saa voto Iesu ghe apasungaala ta kapuna disaepolo atoa tale ia o voo ngateva laghe kuneiela, me oroi voto ta Spirit Manga ateva. Jon eaauliaa va ghe tarala Iesu nau ghe matela, me ghe mene taraiela nau ghe totula tale nimate.
Tani kila amuemua
Aitiutiu inangari 1:1-18
Iesu ghe uungu me ghe aapasunga 1:19–12:50
Taumattu ngatoa laghe aaulia ngaotu Iesu 1:19-51
Aitiutiu tale uunguaane Iesu 2:1–4:54
Niaimatoongana atoa me taumattu la sessa tee Iesu 5:1–7:52
Vause ailai salosaloaa eteva 7:53–8:11
Iesu ghe apasungaala me ghe gheleila niaimatoongana atoa 8:12–10:42
Iesu ghe totula Lasarus tale nimate, me ghe ssola eJerusalem 11:1–12:50
Matemateaane me tottotuaane Iesu 13:1–20:31
Airuuruu eteae ninamanama tee Iesu 13:1-30
Iesu ghe apasungaala ta disaepolo atoa 13:31–16:33
Iesu ghe looloo sae mausi disaepolo atoa 17:1-26
Laghe kunela Iesu, laghe gheleila niaisakei, me Iesu ghe matela 18:1–19:42
Tottotuaane Iesu 20:1-31
Iesu, Pita me Jon 21:1-25
1
Inangari eteva ghe taumattula
Jon 17:5; 1 Jon 1:1-2; Aotu 19:13.Emua arau, nau karika righi voto ghe lutu, Inangari eteva ghe tokatoka. Ghe tokatoka tee God, me ie tee Goto ia. Emua arau, ia ghe tokatoka tee God.
1 Ko 8:6; Kol 1:16-17; Hib 1:2.Tale ia o Inangari eteva God ghe ghelei ekapala voto. Karika righi voto God ghe gheleila aue ghe lutu arova Inangari eteva karika ia. Jon 5:26.Maulue ateva etokatoka ta ngetana, me maulue ateva, mallangiira ia taumattu ngatoa. Jon 3:19.Ia o mallanga ateva, elallaa tale saurrom ateva, me saurrom ateva karika erooroo tani ghelei epalaia.* tani ghelei epalaia o tani tara kilaia.
Mat 3:1; Luk 1:13-17, 76.God ghe suula taumattu ngateva, ararina ateae ta Jon. Ghe mae sio tani auliaa mallanga ateva oia ta taumattu ngatoa, poli ghe aloanna va ila akapa la ghaiesoaa inangarina. Jon karika va mallanga ia. Ia ghe nim mae sio tani ppooa ngaotu inangarina mallanga ateva. Jon 8:12.Mallanga ateva koronna ia ghe sso mae tale kosa ateva, me emaamallanga tale taumattu ngakapa atoa.
10 Ia o Inangari eteva ghe tokala oia tale kosa ateva, me arongona ta God ghe gheleila kosa ateva tale ia o Inangari eteva, me karika teva ghe kilakilaia. 11 Ghe tani mae sio tanganuena, me kapuna atoa karika laghe aikoloainiela. 12 Katoa tana taumattu laghe aikoloainiela, me laghe aiesoaala etana, me tale ararina ateae. Liuna avalua o, me ghe tau lao sio niavauvau eteae va ila natuna ila God. 13  Jon 3:3-6; 2:11; 1 Pita 1:23.Karika va natuna ila God tale raeira taumattu ngatoa, me aloannaaira taita atoa me vause atoa, me nannaa taita atoa. Nim ia God ghe gheleilala va natuna ila.
14  Plp 2:7.Inangari eteva ghe taumattula, me ghe toka teeiemamila. Ami ghe tarala naanamunganiaane ateva tale ie nonga o Natuna ateva, Tamana ghe sungiela. Ia pasu ia tale maamasinaane me inangari koronna.
15 Jon ghe aulieiniela nau ghe sama anamungailiila me ghe uela va, “Ia oia taumattu ngateva aghe aaulieinia va aue emae. Ia namuu ia etaghi, me aghi ghauna aghi etana, poli ia ghe tokala arau, me avirina aghe lutula.” 16 Poli pasu ia tale maamasinaane, liuna avalua o me ita ghaaghaa asease niarangise. 17  Eks 34:28; Rom 6:14.Poli God ghe tau lao sio inangari nipaopao ta Moses, me Moses ghe tau mae sio etaita, me Iesu Karisto ghe tau lao sio maamasinaane me inangari koronna. 18  Eks 33:20; Jon 6:46; 1 Tim 6:16.Karika poi teva ghe tara God. Natuna nonga, ia koronna ia va Goto ia me kalakalanginaaili ia ta Tamana, ia ghe apasungaala etaita va God vaalue ia.
Jon tau ngai aasuu ia ghe aulia ngaotula Iesu
(Mat 3:1-12; Mak 1:2-8; Luk 3:15-17)
19  AJiu etoa laghe suula pristi etoa me Livae Livae Livae etoa laghe saasausi tani uungu tale ale manga ateva. atoa eJerusalem tani laa kolomi Jon va ia see. 20 Jon karika ghe aisuliaala etaira, me ghe uela etaira va, “Karika aghi va Mesaea ieghi.”
21  Diut 18:15, 18; Mat 11:14.Laghe mene kolomiela va, “Io Elaija?”
Ghe liula me ghe uela va, “Karika.”
Me laghe mene kolomiela va, “Io Propete io?”
Ghe mene liula me ghe uela va, “Karika.”
22 Vara me laghe uela etana va, “Me uue va io see? Me ami laa ghauliaa ta lo atoa la sungiemamila tani mae kolomi va io see.”
23  Ais 40:3.Jon ghe liula tale inangarina propet Aisaea ghe uela va, “Aghi lingi ngalo taumattu ngateva ekolokolo tale voto ateva karika righi taumattu etokatoka etana ghe ue va, ‘Ghelei eghulughuluenala salane atikirighi Vau eteva.’ ” 24 Elome tale lo atoa laghe lao sio tani kolomi Jon, katoa etaira Paresi ila. 25 Laghe kolomiela va, “Vaalua me uaasuu taumattu me karika va Mesaea etam, karika va Elaija etam me karika va Propete io?”
26 Jon ghe uela etaira va, “Aghi aghaasuuem tale manu, me kateva elome etaimim karika am kilakilaia. 27  Jon 1:15.Arongo ta aghi aghe muemue mae sio, me karika masi taumattu ngieghi tani pulaka velu oasa tale unna aikasukasu elua, ia aue eaimuli etaghi.”
28 Isaa o voto ghe lutula eBetani tale pai kativilau eJodan, nongina Jon ghe aasuu.
Natuna sipsipi eteva God
29  Ais 53:6-7; 1 Pita 1:18-19.Mene kateva nau me Jon ghe tarala Iesu ghe maemae aloi etana me ghe uela va, “Am tarala! Taumattu ngateva oia, natuna sipsipi ia God! Ia aue eghaa velu ssavoto tale kosa ateva. 30  Jon 1:15.Ia aghe aulieiniela etaimim, nau aghe ue va, ‘Kateva taumattu aue emae, ia namuu ia ta ngetaghi, poli ghe tokala arau, me avirina aghe lutula.’ 31 Karika aghe kilala va ia see, ta anim aasuu taumattu tale manu va aue aIsraeli etoa la taraia.”
32  Mat 3:16.Jon ghe aulia ngaotula ta taumattu ngatoa, ghe uela va, “Aghi tee okae, me aghe tarala Spiriti eteva ghe kasula epona liu nonginaaili va ghila ateva valusu ia ghe mae sio toka etana. 33 Karika aghe kilala va ia see, ta lo ateva ghe sungieghila tani asuuem tale manu eghe uela etaghi va, ‘Aue utara Spiriti eteva esio toka tale kateva taumattu, me aue ukila va ia o taumattu ngateva aue easuuem tale Spirit Manga ateva.’ 34  Mat 3:17.Aghi aghe tarala isaa o voto ghe lutula. Liuna avalua o me aghaauliaa etaimim va ia Natuna ia God.”
Aitiutiu etoa kapuna disaepolo Iesu
35 Mene kateva nau Jon me ghalua tana kapuna disaepolo latolu ghe tiitingina aitauaa. 36  Jon 1:29.Nau ghe tarala Iesu ghe kasukasu elaolao me ghe uela va, “Am tarala! Ia o natuna sipsipi eteva God!”
37 Ilalua o disaepolo alua lalu ghe nongola, me lalu ghe lao sio tani aimuli tee Iesu. 38 Iesu ghe kiriela me ghe tarailaluela, me ghe uela va, “Sa ateva amalu aloannaia?”
Lalu ghe liula me laghe uela va, “Rabae, eaa utokatoka?” (Ta inangari nge Hibru, “Rabae” malloeana va “tisa”.)
39 Iesu ghe liula me ghe uela va, “Amalu usieghila, me amalu laa tara.”
Lalu ghe usiela tani laa tara nongina Iesu ghe tokatoka. Ang ghe 4 kilokola elo alai, 4 kilokola elo alai Tale inangari nge Grik, aiaakasangalua ateva aoa. me laghe toka teeiela vara me ghe voola.
40  Mat 4:18-20.Andru, nengane ia Saemon Pita, kateva ta ilalua o taumattu ngalua lalu ghe nongola Jon, me lalu ghe usila Iesu. 41 Aitiutiu eteva voto Andru ghe gheleiela, ghe kasula tani pae tuena ta Saemon Pita tani auliaa etana va, “Ngami ghe tarala Mesaea ngateva.” (Ta inangari nge Hibru, malloeana “Mesaea” elaolao aitauaa tee samasama nge Grik va “Karisto.”) 42  Mat 16:18.Andru ghe laoaa sio tuena ta Iesu. Me nau Iesu ghe taraiela, ghe uela va, “Saemon natuna io Jon. Aue la kolo ararim ateae ta Kepas” (malloeana ta inangari nge Grik va Pita, atu ia).
Iesu ghe kolola Pilip me Nataniel
43 Vara ghe pai saela ta mene kateva nau, me Iesu ang ghe anna tani lao eGalilii. Nau ta ghe lao sio, ghe paela me ghe tarala Pilip, me ghe uela etana va, “Mae usieghi.”
44 Pilip atala nge Betsaida ia, tanganueirarua Andru me Pita. 45  Diut 18:18; Ais 7:14; 9:6; Jer 23:5; Esik 34:23.Pilip ghe paela me ghe tarala Nataniel me ghe uela etana va, “Ngami tarala taumattu ngateva Moses ghe pitila me ghe aulieiniela tale inangari nipaopao, me propete atoa laghe piti emuemue alokoila maemaeaane, Iesu ta ngetana, natuna ia Josep aNasareti ia.”
46 Me Nataniel ghe kolomiela va, “Righi masi voto elutulutu eNasareti?”
Pilip ghe liula me ghe uela va, “Mae sio me ulaa tara.”
47 Nau Iesu ghe tarala Nataniel ghe kasukasu emaemae etana me ghe uela va, “Tarala! Taumattu ngateva o, ia taumattu koronna ia ta aIsraeli etoa, karika egheelei me eaauliaa voto kamena.”
48 Nataniel ghe kolomila Iesu va, “Vaalua ughe kilaieghila?”
Iesu ghe liula me ghe uela va, “Ngaghe taraiola nau Pilip ghe koloola ta ughe tokatoka tale liue fig ateae.”
49  Mat 14:33; 16:16; Mak 3:11.Me Nataniel ghe uela va, “Tisa, io Natuna io God, me io kingi nge Israeli io.”
50 Iesu ghe liula me ghe uela va, “Uaikaaiaa etaghi poli auela va aghe taraiola ughe tokatoka tale liue fig ateae? Aue utara mene kasina voto namungaili aue elutu. 51  Aitiutiu 28:12.Aghaaulia ngakoronna etaimim va aue am tara epona liu aue eotia, me kapuna ensolo atoa God aue la siosio me la saesae ta Natuna ateva Taumattu ngateva.”

1:1: Jon 17:5; 1 Jon 1:1-2; Aotu 19:13.

1:3: 1 Ko 8:6; Kol 1:16-17; Hib 1:2.

1:4: Jon 5:26.

1:5: Jon 3:19.

*1:5: tani ghelei epalaia o tani tara kilaia.

1:6: Mat 3:1; Luk 1:13-17, 76.

1:9: Jon 8:12.

1:13: Jon 3:3-6; 2:11; 1 Pita 1:23.

1:14: Plp 2:7.

1:17: Eks 34:28; Rom 6:14.

1:18: Eks 33:20; Jon 6:46; 1 Tim 6:16.

1:19: Livae Livae etoa laghe saasausi tani uungu tale ale manga ateva.

1:21: Diut 18:15, 18; Mat 11:14.

1:23: Ais 40:3.

1:27: Jon 1:15.

1:29: Ais 53:6-7; 1 Pita 1:18-19.

1:30: Jon 1:15.

1:32: Mat 3:16.

1:34: Mat 3:17.

1:36: Jon 1:29.

1:39: 4 kilokola elo alai Tale inangari nge Grik, aiaakasangalua ateva aoa.

1:40: Mat 4:18-20.

1:42: Mat 16:18.

1:45: Diut 18:18; Ais 7:14; 9:6; Jer 23:5; Esik 34:23.

1:49: Mat 14:33; 16:16; Mak 3:11.

1:51: Aitiutiu 28:12.