1 Kini
Kini henerunaga mbuga mbira
Mbuga ogoha gilibu ngarunaga nemandi ogo
Mbuga ogo ibu Samuelenaga mbuga mendegome ala lala ho wiyagoria lo gililo mida. Mbuga ogo ibu Debidi henegonaga bi te lamaro bida. Ani bialu Kini Solomonohanda bialu heneru lama pialu mani Isaraele Yudala dindi tu wuki howa libunaga kini haga haga binirunaga bi te leda. Uruningi Anduane Homogonaga mana latagi haga maru henego tigua tinaga kinirumebi wali agali maru henerumebi hariga bayale polene ngagoria pialu helo Anduane Homogonaga bi mana lamialu hene. Ogoningi Anduane Homogonaga mana latagi haga henedaru aria mbirago Elaya hene. Mbuga ogo Samuele mbuga mbira mendela ngagobi dege nga. Mbuga ogo bi te bame lo nga ndo kini henedaru tigua mana ogodagua bialu hene lalu garea leda. Kini maru Anduane Homogo andaneha heneru tigua mini lene howa Isaraele wali agali baya hangu haru heagola wali agali kini bayale uruni andaneha bayale dege hene.
Anigo kini maru mine halu Ngode Datagaliwabenaga bi mo yo handaga hearu ti koore kagoni lene hene. Kini ko uruni tigua wali agali haru heangi ko genda dewa Isaraele dindiha ibugu biaga wini. Kini ko urunime mana ko timbuni mbira bialu henego tigua Ngode Datagaliwabe ibuni helo wahalu hari nene wiaruha dama mitangi bialu gime wabini wiaruhondo bi pupu wiaga wiagoria puwa uruninaga lotu lalu bi pupu wiaga hene. Tigua mana urunibi bialu hayarume Ngode Datagaliwabe mo tandaga halu hene.
Bu̱lu̱ baga buwa kuni gilibu ngago (1.1–2.12)
Debidi ibu kini howa hamaro henego 2.13-46
Solomono ibu kini pigane henego 3.1–11.43
Solomono ibu kini howa bialu henego
3.1–4.34
Ibugua Anduane Homogonaga andaneha howa bialu henego
5.1–8.66
Anduane Homogonaga andaga binigo
9.1–11.43
Solomono ibu kini haabo howa hamaro binigo 12.1–22.53
Isaraele hameigini talebuki binigo
12.1–14.20
Hameigini piralirume Lehoboama helalu wahalu penego
14.21–16.34
Yudanaga kinibi Isaraelenaga kinibi heneru
17.1–19.21
Anduane Homogonaga mana latagi haga Elaya henego
20.1–22.40
Kini Ahaba Isaraele wali agali haru henego
22.41-53
Yudanaga Kini Yihosabadabi Isaraelenaga Kini Ahasaiabi bialu henego
1
Kini Debidi waheore henego ogo
Kini Debidi ibu waheore hayagola ibu tingini dagare haabo halu hene. Tigua ibunaga tingini balangiyarume baya hangu mo tongo biya tiraga ibu dagare dege haabo hene. Ani bialu heagola ibunaga agali haguane biarume Debidihondo lalu, Kini-o í̠ baya hangu handayaho berelonaga wandari mbira taya bia holene hamelo kamago. Ibu libu haru mandagi padabigola ibugua í̠naga tingini mo poboyogo bia helo, lene. Ani lowa tigua wandari bayale mbira agoha bedabe hondole Isaraele dindi bibahendeha taya biame hene. Ani taya bima pialu hemiria dindi emene mbira Suneme winiyagoha wandari baya taya bialu hayagobi mbira ibu mini Abisaga berearia handa walia howa haru ibini. Wandari baya Abisaga ogoni ibugua kini baya hangu handayaho bereagola kini ibugua wandari ogonila waneigini hono wulene manda nabi ibu tigatiga waneigini haru paliradagua haru paliaga hene.
Adoniyahanda kini holene manda binigo ogo
5-6 Adoniya ibu Debidi Hagidila igini hene. Abasalomo ai̱yahanda Abasalomo taba hanayangi dege Hagidihanda Adoniya taba henene. Adoniya ibu huliya igiri baya mangabiore henego ibu igiri emeneni hama ibinidangi howa ibu abahanda mbirale bia ko hara lalu mbira mo tiga nabiaga hene. Ani bini howa áyu ibuniore kini hole lowa miniha hongo timbuni ho hene. Ani howa ai ibu mbiraha tagira pale lowa ibugua garo ale mini karisi wiaru mo manda manda bialu nogo hosi hearubi agali pira duria (50) ibu poledagoha ibira laga bima bamba helo dabo helalu bini. 2 Sml 3.4 Ani bialu ibugua ogoale bero lama wali mini Seruia igini Yoaba hearia puwa bi lamialu agali loma binigo mo miaga mbira Abaiada lamialu biyagola libugua karulapeda lowa mini mbiraore hene. Anigo loma binigo mo miaga Sadogobi Yahoiada igini Benaiabi Ngode Datagaliwabenaga bi mana latagi haga Nadanabi Simaibi Laibi ami agali Debidi ibuni mamage haga hearubi lamiai hayagola tigua Adoniya heba mini mbiraore nahe hene.
Horo mbirungi Adoniya ibugua loma biniru bo delole lowa dindi mbira Enerogele iba peagoha Nogombi To̱le̱ laga winigoria pene. Puwa nogo sibiru bulumaga wangaberu bulumaga igini hungubalua haba tigirubi Ngode Datagaliwabehondo loma biniru bo delole pene. Ani pu howa ibugua Debidi igini hearu ibai halimu lalu Yudali kininaga ami hene hearu bibahendebi ibugua lalu, Tomo timbuni ogoni bo loma bialu dawedogo nami̱ya ibalimu, lalu lawia haga bini. 10 Anigo agali maru Ngode Datagaliwabenaga bi mana latagi haga Nadanabi Benaiabi ami agali kini mamage haga biarubi ibu hamene Solomonobi urunihondo dege ibalimu nalene.
Solomono ibu kini henego ogo
11 Ngode Datagaliwabenaga bi mana latagi haga Nadana ibugua Solomono ai̱ya Badaseba berearia puwa lalu, Hagidi igini Adoniya ibunime kini haya layago Kini Debidi hale nahe haruago í̠ hale haribe be nahalehe bedebe. 2 Sml 12.24 12 Ai í̠nibi í̠ igini Solomonobi bo wahelo hame nale bereyagua i̱na bia larogodagua bulebere. 13 Áyu ogoni Kini Debidi bedaria puwa ogodagua labe. Abale i̱hondo bi heneneore lalu i̱ igini Solomono kini í̠ henegoria ho aribia holebira lalu lo wirigodago áyu Adoniya ibu agua bialu kini haruabe lalu hale habe. 14 Libu wene lalu bedabiria bi ogoni mo hongo hole i̱ abale anda ibagua, lalu Nadanahanda lene.
15 Ani laya handala Badaseba ibugua kini ibuni tamuha palearia hondo pene. Kini ibu waheore wiagola Suneme wandari Abisaga ibugua handayaho berearia pene. 16 Ani puwa Badaseba ibugua kini paleagoria puwa bulu paluwa Kini Debidihanda hale halu lalu, Í̠ agi hamelo kebe, lene.
17 Ani layagola Badasebahanda lalu, I̱naga kini-o abale í̠na Anduane Homogo í̠naga Ngode Datagaliwabenaga deni howa buleore lalu bi mbira lo wirigoni. Í̠na lalu i̱ igini Solomonoore í̠ homaregola ibugua kini howa í̠ biraga kininaga dagia ngagoria ibu mialu bira aribia helo larigo. 18 Ai áyu Adoniya ibu kini hayadago hale nahe bedegoni. 19 Áyu ibugua bulumaga dewaru sibi dewaru bulumaga hungubalua habahe dewaru loma biniru bo dawalu ka laya. Ibugua loma binigo mo miaga Abaiadabi ami agali haru haga haguane Yoababi ibugua tomo dawaruagoni dugu nami̱ya ibalimu laya handala pirimiya. Í̠ waneiginirubi bibahende piai hayiyago Solomono dege ibabe nalayiya. 20 I̱naga kini-o hale ha. Isaraele wali agali bibahendeore í̠ kini henegoria abogo ibuore ha aribia helarogoni lalu latagi harego hale holoma̱ya lowa hondo hama pedago. 21 Ai í̠na tihondo hale helo latagi nahe biralu homariyagua nde tigua i̱bi i̱ igini Solomonobi iya haru wali agali mana ko biaga mbira o kagoni lowa iya bo waholobada, lene.
22 Badasebahanda bi ogoni wene lalu bereaore dege Nadana ibu kini andaga ibini. 23 Ani ibiyagola agali kininaga biabe bia haga heagome kini berearia anda ibuwa lalu, Ngode Datagaliwabenaga bi mana latagi haga Nadana ibu í̠ hondole íbu ka, lene. Kinihanda Nadana anda ibilo karulape laya handala Nadana ibugua tamuha anda ibuwa kininaga mini yaraga halu dindini bulu palu ibira hene. 24 Ani buwa ibugua Kini Debidihondo lalu, I̱naga kini-o Adoniya ibu kini howa í̠naga henge ibu mialu kininaga dagia biraga ngagoria berelo karulape laribe. 25 Ani larogo irane áyu dege Adoniya ibu dindi mbiraha puwa bulumaga wangabe dewabi sibi dewabi bulumaga igini hungubalua habahe dewabi Ngode Datagaliwabehondo loma buwa bo dawalu ka layane hale haru. Tomo uruni nole í̠ igini bibahendebi í̠naga ami haru haga haguane Yoaba ibubi loma binigo mo miaga Abaiadabi uruni bibahende piai haya layane hale haru. Ai áyu ogoni tigua turu howa tomo nalu bi hongo howa ladagadaga bialu Adoniyahondo lalu, Adoniyaore kini kane dege luore haabo halu hodagua helo, lalu hayuane hale haru. 26 Anigo tomo nami̱ya ibalimu lalu i̱hondobi loma binigo mo miaga Sadogobi Benaiabi Solomonobi inahondo nalangi. 27 Ai kini-o ogoni aguadabe. Mana ogonidagua biyadago í̠na karulapedalo manda bidebe. Ani manda bu heneyagua nde Adoniya ibugua kini halu í̠naga henge mulebira lalu í̠naga agali haguane hearu lamia nabiriya, lene.
28 Ani layago hale howa Kini Debidi ibugua ibunaga biabe bia haga agali heagohondo lamialu, Badaseba lone daibilo oladaba, lene. Ani layagola Badaseba ibalu kini bereagoria kaware íbu hene. 29 Ani íbu heagola kini ibugua Badasebahondo lalu, Anduane Homogo Haluhe kagome i̱ genda tandaga tara tara wiarunaga hewagola ibugua i̱ haru dai biaabo haga kagoni. 30 I̱na í̠hondo heneneore larogo horo áyu ogoniore i̱na biaore bule lalu Anduane Homogo Isaraele wali agalirunaga Ngode Datagaliwabe kagonaga minini howa lo wirugo bulebero. I̱na abale í̠hondo lalu í̠ igini Solomono ibugua i̱naga henge mialu kini ha aribia howa kininaga dagiani birulebira larugoni ndobe, lene. 31 Ani layago hale howa Badasebahanda kininaga geha duli hanga ho biruwa dindini bulu palialu howa lalu, Kini-o í̠ore i̱naga agali haguane kegonigo í̠ luore haabo habelo, lene.
32 Kini Debidihanda ibunaga biabe bia haga agali hearuhondo lamialu lalu, Benaiabi loma binigo mo miaga Sadogobi Ngode Datagaliwabenaga bi mana latagi haga Nadanabi i̱ni bedoria ibilo lamule pudaba, lene. 33 Odaruni ibiyagola kini ibugua tihondo lamialu lalu, Tígua puwa i̱ igini Solomono i̱ninaga nogo dongini berelalu ami agali i̱ni mamage haga karubi ti haru mandagi unu Gihono iba duguaragoha pilimu. 34 Ani puwa loma binigo mo miaga Sadogola Ngode Datagaliwabenaga bi mana latagi haga Nadanala libugua Solomono ibu Isaraele wali agali bibahendenaga kini helo ira olibe lininaga weli ibunaga haguaneni odo wia halimu, lene. Tígua urunidagua biai howa pilipe ale biguli pu lalu hongo howa ladaga howa lalu, Solomono ibu kini luore haabo helo lowa huaro lalimu. 35 Tígua ani lama ibu ibiradagua haruru ibalu ibugua i̱ni biragane kininaga dagia ngagoria birulebira. I̱na ibu kini helo dabarugo ai ibugua i̱naga henge mialu Isaraele Yudala wali agalirunaga kini i̱ henegoria ha aribia holebira, lalu Debidihanda lene.
36 Benaiahanda ladai bialu lalu, Anidagua bayaleoredago Anduane Homogo í̠naga Ngode Datagaliwabe ibugua í̠na laregonidagua biaiore helo. 37 Ani bialu Anduane Homogo ibuni í̠nila haru howa í̠ biamogo bialu haga wiyadagua dege Solomonolabi anidagua mandagi howa biamogo bilo. Ani bialu kagola Solomono ibu Ngode Datagaliwabehanda mo hongo halu abale í̠ni mini lene timbuni harigo bolangua howa helo, lene.
38 Ani lalu Sadogobi Nadanabi Benaiabi kininaga mamage haga ami agali haga hearubi bibahendeme Kini Debidinaga nogo dongi heagoria Solomono berelalu Gihono iba duguaragoha haru halu pole pene. 39 Sadogo ibugua Anduane Homogonaga Balai Anda heagoha olibe lininaga weli hambu berelo wini wiago mo puwa yalu pene. Mo yalu Gihono iba puwa tigua Solomono ibu kini helo loma bia halu ibunaga haguaneni odo wini. Ani buwa tigua pilipe ale biguli pu layagola wali agali dewaore ibuwa lalu, Solomono ibu kini luore haabo helo, lene. 40 Wali agali ti Solomono haruru Yarusaleme dai bialu turu howa biguli pu lalu hongo howaore ga̱ lalu huaro lamalama piyagome dindi biri lalu ema bini.
Adoniyahanda Kini Solomono gi henego ogo
41 Adoniya halu ibunaga agali biaru ti tomo dawayaru nai ho howa hale halu hearia ga̱ lalu huaro timbuni ladagadaga biayuago hale hene. Bigulirume pi̱pe̱ layuago Yoaba ibu abale hale howa lalu, Yarusalemeha bi timbuni pudagadaga biaruago agile biaruadabe, lene. 42 Yoabahanda bi ogonidagua lalu heaore dege loma binigo mo miaga Abaiada igini Yonadana ti heagoria ibini. Ibiyagola Adoniyahanda ibuhondo lalu, Abale íbu. Aiore í̠ agali bayaleore kegonigo í̠na bi te bayale galone ina hemaria lo yalu ibiribe tobanedago, lene.
43 Ani layagola Yonadanahanda ibuhondo ladai bialu lalu, Darabago i̱na bi te bayale ndo lo yalu ibiru. Inanaga agali haguane Kini Debidihanda Solomono ibu kini helo helaya. 44 Debidihanda loma binigo mo miaga Sadogobi Ngode Datagaliwabenaga bi mana latagi haga Nadanabi Benaiabi ami agali kini ibuni mamage haga bu hearubi ti bibahende Solomono heba pirimiya. Ti pole howa Solomono ibu Kini Debidinaga nogo dongi erekunini biralu pirimiya. 45 Pialu Gihono iba piyagoria anda puwa Sadogo Nadanalame olibe lininaga weli Solomononaga haguani odo wialu ibu kini helaya. Ani biai halu tigua turu howa huaro lalu ga̱ lama Yarusaleme dai birimigola wali agali Yarusalemeha hearumebi turu howa bi hongo howa ladagadaga bialu haruagoni. Áyu laruane hale haramigoni ogoni lalu ka. 46 Ai áyu ogoni Solomono ibu kininaga haru howa biragane dagia wiagoria beda. 47 Kini Debidinaga agali haguane hearume Debidi ibuni berearia ibalu turu harimiya. Tigua turu howa lalu, Ngode Datagaliwabehanda Solomono ibu mo hongo howa ibu kini bayale hongoheore helobi í̠ni mini lene timbuni harigo nira lowa ibu timbuni mini lene bolanguahe helobi hameledama, laya. Ani layagola Kini Debidi ibuninaga dagiani howa ibugua bulu palialu Ngode Datagaliwabenaga mini yaraga halu lotu lalu ibuhondo bi lalu, 48 Áyu Anduane Homogo Isaraele wali agalirunaga Ngode Datagaliwabe kagonaga mini yaraga hama. Ibugua i̱ni kini harugoria ha aribia helo i̱ igini mbira i̱ni hendedoore dege dabalu heledagonidago. Ibugua i̱niore hondoliya anidagua biyadagonaga Ngode Datagaliwabehondo turu timbuni hama laya, lalu Yonadanahanda Adoniya lamini.
49 Ani layagola agali maru Adoniya heba tomo nalu birayarume Yonadanahanda bi ogoni layago hale howa gi timbuni hene. Ani howa tigua Adoniya helalu ti bibahende mbira puyola haga bialu ibida purogo lene. 50 Adoniya ibunibi Solomonohondo gi timbuni howa ibu abale Anduane Homogonaga Balai Anda heagoha lomabu delaga dabu heagoria nguni mariani mbirale bulumaganaga ne gayane ale winiru hongo howa yaniaho berene.* Isaraelealiru tigua manda bialu karia mbiralime ti homelo bo waholene wiagua ti abale Anduane Homogonaga Balai andaha anda pialu lomabu delaga dabu heagoria nguni mariani mbirale bulumaganaga ne gayane ale wini ngaru tini bayale holenaga yaniho haga wini. Haru Tagira Pene 21.13-14 de handabe. 51 Anidagua biagola agali marume Solomono hale helo lamialu howa lalu, Adoniya ibu í̠hondo gi howa ibu bayale holenaga Anduane Homogonaga Balai Anda biagoha puwa lomabu delaga dabu biagonaga nguni maria wiago mbirani yaniho ka. Ani yaniho howa ogodagua lalu, I̱ ogo yu wahalu pu nabi kone dege Kini Solomonohanda Anduane Homogonaga minini howa heneneore i̱ bo wanahole lara handala yupe halu pole laya, lene.
52 Ani layago hale howa Solomono ibugua ladai bialu lalu, Ibugua mana tigabi hangu bialu hayagua i̱na ibu bo wanaholebero. Ai ibugua mana ko biyagua ibu homelo bo waholebero, lene. 53 Ani lowa Solomonohanda agali maru hearu lamialu, Adoniya namu Anduane Homogonaga Balai Anda biagoha lomabu delaga dabu wiagoria yaniho holebirago haru halu ibule pudaba, lene. Ani laya handala pialu tigua Adoniya haru halu ibiyagola Adoniyahanda Kini Solomononaga deni ibu ge duli hanga hene. Ani biyagola Kini Solomonohanda ibuhondo lamialu lalu, Í̠ni andaga pamia, lene.

1:5-6: 2 Sml 3.4

1:11: 2 Sml 12.24

*1:50: Isaraelealiru tigua manda bialu karia mbiralime ti homelo bo waholene wiagua ti abale Anduane Homogonaga Balai andaha anda pialu lomabu delaga dabu heagoria nguni mariani mbirale bulumaganaga ne gayane ale wini ngaru tini bayale holenaga yaniho haga wini. Haru Tagira Pene 21.13-14 de handabe.