Helenga Urana Toto Ngana Nenge
Lukas
1
1-3  Ume 1:1Oe Teopilos mur; Iri nenge te esia Iesus pe te haliu hote na helenga iri te hetoro sue ure lochloch ngana nemur at nge ita. Pomalam hana halang muteria toto ke tehas nanasia. Pe pule iau sipok e etei teu la toto nga ure nemur nenge lohot nga tunangara. Ke ngana koi nenge e teke urana toto nge iau sipok ehas urume ke nek toto lange imo. (Ure nemur ehas sue iri nenge Iesus poia nga talun ngana toto ke la het nga mete ngana pe maul haka mule ngana nga polo.) Pomalam lape a eteia ure manmanna toto ngana nga ure lochloch nenge te hetoro imo ia ke ulolo.
Helenga Tal Nga Ioanes Tana Hoho Ngana Ia
Nga etue nenge Herot i naungaala ana non nga kileng nenge Iutea, none iri nai nehei te tutu. Pe non nem ene laka Sakarias. Pe i tu teu nga mata nenge te umume nga NeHalang nena pele. Ana mata ene laka Apisa. Pe nehei ene Elisapet. Pe Elisapet tuteu nga mata nenge Aron.
Pe iri nai tetu toto nga NeHalang matana pe te nanas pengpeng ia NeHalang nena hotonga mur. Pe iri tuturia mur ero iange Elisapet hoho erochro pe iri nai te tuauna lo.
Iok, nga etuene e Sakarias alona mur aria etue lohot. Aria etue nenge te umume nga NeHalang nena pele letena. Exo 30:7Pe iri te nanasia poinga nenge te saua oio paena pe ana maelepa lohot ke henonou hote none nenge lape teu langa Non Soke tu ngana nenge heo ngana toto. Pe nga etue nem te henonou hote Sakarias ke teu la. 10 Ana non teu la pe rau hekheke ure nenge inangana ehech nga ana hatanga. Pe hulua lochloch te hetalaulau mana nge hot.
11 Ol pe NeHalang nena angkelo lohot nge i pe mes pengpeng nga hatanga nem ilina ele nenga pen tamalmal. 12 Pe Sakarias esia pe rura pe matau toto. 13 Pe angkelo neu hele lange i, “Sakarias o matau ero! NeHalang longe o hetalaulau ngam lo. Pomalam lem hei Elisapet lape hoe tum tamane ngana e. Pe o hetue tum nem ke ene Ioanes. 14 Pe lape o iech toto pe hulua lochloch ngana nemur lape te iech toto pule nga etue nenge lem hei hoe tum tamane ngana nem. 15  Num 6:2-3Te iech nge i iange i lape lohot ke NeHalang nena non ia. Pe i heo ngana toto nge inia uain pe ech kerkereng ngana mur. Iange nga etue nenge tana hoe i, Opepengpeng lape hemuta sapele i. 16 Pe i lape mene mule hulua halang nge Israel ke tela mule nge aria Soke NeHalang. 17  Mal 3:1; 4:5-6; Mat 17:11-13Pe pule lape i muka ia Non Soke pingana. Pe na kerkerenga palaungana toto ke mange hetatalonga Elaisa. Pe hemakuke tetemeria mur leteria ke tuturia mur te kila mule ke muria elle. Pe pule poia iri nenge te longo olole ke ramaria la mule nga poinga nenge pengpeng toto pe nga etue nenge Non Soke at te nanas mene i ol.”
18 Sakarias onteia angkelo neu. “Lape e eteia ke mere nge lape ure nei lohot ke manmanna? Iau e tuauna lo i! Pe lek hei pule ke pomalam.”
19  Dan 8:16; 9:21Pe angkelo neu hele, “Iau Kapriel. Pe etu toto nga NeHalang matana pe i sipona kulosia iau ke teke e at ke e hele ia helenga urana toto ngana nei lange iong. 20 Pe iong letem manmanna nga helenga nei ero nge lape lohot ke manmanna toto nga ana etue pengpeng. Pomalam lape NeHalang poi ele halim ke o hele ero. Lape o reng mana ke la het nga etue nenge lek helenga manmanna ngana nei lohot. Iange iong letem manmanna nga helenga nei ero.”
21 Nga etue nenge angkelo neu lohot nge Sakaraia hulua te kulele i pe leteria tuanin ke halang iange tu ke mala toto nga NeHalang nena pele letena. 22 Iok laol, Sakarias i hot at pe teke hele pe te longe na helenga ero ol. Pe poi urume na helenga mur nga penna. Pe hulua te eteia ke ute lohot nge i nga NeHalang nena pele palaungana letena.
23 La Sakarias ana etue nenge umume nga NeHalang na pele het pe la mule nga nena pele. 24 Pe nga hoena nehei Elisapet sana pe tuteu mana nga pele letena ke teio iri lime. 25 Pe Elisapet hele, “Nga etue nemur ol e iech toto nge NeHalang halaua iau ke sak! Pe e meia iau nga hulua mataria ero ol!”
Angkelo Kapriel Lohot Nge Iesus Tana
26 Elisapet mes ke ana teio iri rahtele elle (6) pe NeHalang kulosia angkelo Kapriel ke langa kileng e nge Kalelea nge ene Nasaret. 27  Mat 1:16, 18Pe angkelo neu laia helenga nge hei malolong ngana e nge te hele hite ke te teke lei nge none nge ene Iosep. Iosep i ne Teuit alona. Pe he neu ene Maria. 28 Hekulkulonga lake lohot nge i pe hele, “Atong otu ke nek pe Non Palaungana tu luluch nge iong pe pete tote iong.”
29 Maria longe angkelo nem pe rura toto pe letena tuanin rara nga na helenga luna. 30 Pe angkelo neu hele lange i, “He Maria o matau ero. NeHalang iech toto nge iong pe teke pete tote iong. 31  Isa 7:14; Mat 1:21-23Ke lape sam pe ohoe tum tamane ngana e pe o hetue i ke ene Iesus. 32  2Sa 7:12, 13, 16; Isa 9:7Pe i nge lape lohot ke NeHalang nena non kerkereng ngana ia. Pe pingana song pe te hetue i ke NeHalang Nge I Soke Nga Lut Toto Tuna. 33 NeHalang lape poia i ke i Israel mur aria naungaala ana non ke pomange nette Teuit. Pe i lape nauele iri nga etue lochloch sapele.”
34 Pe Maria hele lange angkelo, “Iau etu luluch nge none ero kura i. Pe ure nei lape lohot ke pomere?”
35 Pe angkelo neu tuacholia, “Opepengpeng lape sio at nge iong pe NeHalang Nge I Soke Nga Lut Toto nena hekerkerenga lape tu hite iong. Pomalam lape te hetue tum nem ke i NeHalang Tuna nge pengpeng toto. 36 Onau lange alom Elisapet. Te teke i hoho erochro pe nga etue nei tuauna lo pe mes mule ke nena teio iri rahtele elle. 37  Gen 18:14Ure lochloch ngana nenge anali toto nge hana te poia NeHalang nakuna nge poia.”
38 Ol pe Maria hele, “Iau i loi. Iau Non Soke na hekuleileinga. E nanas mene NeHalang lemene ngana nenge o heleia lo.” Pe angkelo neu hile i pe la sapele.
Maria Lake Nau Toto Elisapet
39 Mala ero mana pe Maria lohaka ke langa kileng e nga lut nge Iutea. 40 La pe i teu nga Sakarias na pele pe hele “Uach toto.” lange Elisapet. 41 Pe Elisapet longe Maria na helenga pe amneia tuna nge sechsech nga letena pe Opengpeng hemute i 42 pe hele haka sapele, “NeHalang pete tote iong nge hehei lochloch pe pete tote tum nenge lape o hoe nem. 43 Pomere toto nge ak Non Soke tana at ke nau tote iau? 44 Iange e longe iong nge o hele uach at nge iau pe tuk iech toto pe sechsech nga letek. 45 Non Soke pete iong lo iange letem manmanna ia na helenga nge lape lohot ke manmanna toto.”
Maria Ana Utunga
46  1Sa 2:1-10Maria hele,
“Nga letek lochloch e heto heke Non Soke.
47 Iau e iech toto nge NeHalang
nge mene mule iau!
48 Iange iau heie mana nga ich
pe i letena metene iau.
Hulua nenge tetu nga etue nei
pe nga etue lochloch nga hoena
lape te hetue iau ke hei nge NeHalang heiech ia.
49 Iange NeHalang na kerkerenga halang
poia ure papalau ngana ke lohot nge iau.
Ia I na poinga pengpeng toto.
50  Psa 103:13, 17NeHalang letena poreke ia iri lochloch nenge te mataua I.
Iri nenge te tu nga etue nei pe nga hoena pule
51  2Sa 22:28Hana nenge tetal heke iri nga leteria toto
NeHalang tul hote penna pe na kerkerenga sisparai sue iri.
52  Job 12:19; 5:11; Psa 147:6Naungaala nemur nenge tetal heke iri ke kokoes
NeHalang tal sio tote iri.
Pe iri nenge teau sio tote iri nga NeHalang matana,
NeHalang tal haka tote iri langa lut.
53  Psa 34:10NeHalang tunge ure urana ngana mur
lange iri nenge reria ute hel ero.
Pe iri nenge reria ure halang
NeHalang kulosia iri pe te patpata mana ke tela ol.
54-55  Gen 17:7; Psa 98:3; Mic 7:20NeHalang halaua Israel mur
pe letena ia Apraham pe na tete mur
nga etue lochloch.
Iange letena metene helenga utona nem
nenge heleia lange rera tete mur nge nike.”
56 Iok laol, Maria tu luluch nge Elisapet ke teio mol het pe la mule nga na kileng.
Elisapet Hoe Ioanes
57 Elisapet ana etue nenge hoho ia lohot pe hoe tuna tamane ngana e. 58 Elisapet na kileng ngana mur pe alona mur te longe nge Non Soke poi ke urana toto lange i pe iri lochloch te iech luluch nge i.
59  Gen 17:12; Lev 12:3; Luk 2:21Pe kol nem ana etue iri rahtele mol (8) pe te riria i pe te teke te hetue i ke ene Sakarias. 60 Pe tana hele ele iri, “Ero! Ene laka Ioanes.”
61 Pe alona mur te hele, “Iong alom mur eria pomam ero!”
62 Ke het pe tepoi urume reria onteinga nga peria lange Sakarias pe te onteia i, “Kol nei lape ene pomere?” 63 Pe Sakarias ontei rara alalaha sachana ke has haka ia. Pe la has sue ke ene Ioanes. Ol pe iri lochloch te esia pe te rura. 64 Pe nga etue neu pengpeng Sakarias hanna olha ke hele mule pe heto heke NeHalang. 65 Pe na kileng ngana mur te rura toto pe singiria matau nga urene nge lohot. Pe te hesongia helenga ke ronge kileng mur nga lut nge Iutea. 66 Iri lochloch ngana nenge te longe leteria tuanin raraia pe te ontei, “Kol nem mam lape lohot ke i utar?” Pe te eteia nge Non Soke na kerkerenga tu hit mene i.
Sakarias Hetatalo Ngana
67 Opepengpeng hemuta heke Ioanes temene Sakarias pe haliu hot sapele NeHalang na helenga:
68  Psa 72:18 “Ta heto haka tote NeHalang
Israel mur aria Non Soke!
Iange i sio at ke halaua nena hana mur
pe mene mule iri nga reria
poinga poreke ngana mur.
69  Psa 18:2Pe tung sue hemasinga e nge na kerkerenga halang
ke hemas mule ita lochloch.
Pe i nenge hemasmas nem at nga mata nenge Teuit
(NeHalang nena hekuleileinga).
70 Hetatalonga mur nge nike te hele hote
na helenga kerkereng ngana mur.
71  Psa 106:10Ke te teke NeHalang mene mule ita
nga rera ngarang mur peria
pe nge iri nenge muteria taua ita ero.
72  Gen 17:7; Psa 105:8-9Pe NeHalang hele ke teke
lape letena ia rera tete mur
pe letena metene helenga tomunga hel
nenge pengpeng toto.
73  Gen 22:16-17Nena helenga utona nenge heleia lange Apraham ma ke mai:
74 NeHalang lape mene mule ita
nga rera ngarang mur peria
ke ta ume mana nge i pe ta mataua
rera ngarang mur ero ol.
75  Tit 2:12-14Pomalam laka poinga poreke ngana e tu nge ita ero
pe ta pengpeng toto nga NeHalang matana
nga etue lochloch nenge tatu nga ich.”
76  Isa 40:3Sakarias hele lange tuna, “Iau tuk iong pe lape te hetue iong NeHalang nenge I Soke nga Lut Toto nena hetatalonga. Iong lape iong muka nge Non Soke ke o hepengia nena kue. 77  Jer 31:34Pe o hele lange hana lochloch ke NeHalang lape hemas mule iri ke pomai: lape saua reria poinga poreke ngana mur ke te lasus toto. 78  Isa 60:1-2NeHalang letena poreke hali ia ita nga rera poinga poreke ngana mur pe tangtang ia tutuna mur ita ke poi ke manga chaia matana nenge haka 79 pe tualeme sio at nga tapa pe tua hatalia ita nenge ta tuteu nga metenga ana mulil. Pe henonoua ita nga kue nenge langa tunga nge nek.”
80 Iok, Ioanes lumngana pupuo pe opene pupuo ke soksoke pe kerkereng. Pe tu manmana nga ich sana lomona e ke la het nga etue nenge i sipona hetei hote i langa hulua mataria nge Israel.

1:1-3: Ume 1:1

1:9: Exo 30:7

1:15: Num 6:2-3

1:17: Mal 3:1; 4:5-6; Mat 17:11-13

1:19: Dan 8:16; 9:21

1:27: Mat 1:16, 18

1:31: Isa 7:14; Mat 1:21-23

1:32: 2Sa 7:12, 13, 16; Isa 9:7

1:37: Gen 18:14

1:46: 1Sa 2:1-10

1:50: Psa 103:13, 17

1:51: 2Sa 22:28

1:52: Job 12:19; 5:11; Psa 147:6

1:53: Psa 34:10

1:54-55: Gen 17:7; Psa 98:3; Mic 7:20

1:59: Gen 17:12; Lev 12:3; Luk 2:21

1:68: Psa 72:18

1:69: Psa 18:2

1:71: Psa 106:10

1:72: Gen 17:7; Psa 105:8-9

1:73: Gen 22:16-17

1:75: Tit 2:12-14

1:76: Isa 40:3

1:77: Jer 31:34

1:78: Isa 60:1-2