Acts
Tur Abarayah Hai Bowabow
Roube’aten Ana Tur
Luke i buk rou’ab kirum, ana buk wantoro’ot kikirum.
Luke kakafiyin ana tur gewasin kirum, nati ufunamaim ikofan maiye Tur Abarayah hai bowabow iban kirum maiye. Iti buk ana’an gagamin i Jesu ana bai’ufununayah mi’itube Anun Kakafiyin re tar gabuwih nawiyih tur gewasin Jesu isan hibai hitit Jerusalem wanawanan, Judea wanawanan, Samaria wanawanan naatu hitit hin tafaram tutufin etei wanawanan hibibinan i kok ta’orereb isan eo kirum. (1.8) Iti binanakwar i Kirisiyan sabuw hai bowabow mi’itube Jew sabuw biyahimaim busuruf naatu tit na tafaram tutufin etei tur hinowar hibai hai baitumatumamih mamatar isan eo kirum. Luke iti tur kikirum i kok ana baiyabayah hitaso’ob Kirisiyan ana bowabow i men Roman gawan ana fair baitaiyin isan, baise Kirisiyan ana baitumatum i Jew hai kwafiren ana yawas ma’am bai na sinaf iturobe.
Acts wanawanan i hikusib buk tounu matar, Jesu Keriso ana tur gewasin busuruf tuw tit tafaram etei bai naatu ekaleisia hibusuruf hiwowab. (1) Wantoro’ot Kirisiyan ana bowabow i Jerusalemamaim hibusuruf Jesu au mar yey ufunamaim. (2) Bairu’abin busuruf tuw tit Palestine wanawanan. Naatu (3) baitounin i tuw tit Mediterenean wanawanan naatu na Rome anasanet.
Ana’an gagamin ta i Anun Kakafiyin Pentecost ana veya re baitumatumayah etei tafah mara’at hai bowabow hibai hinunuw, naatu ekaleisia hai ukwarih bairi bonawiyih, koufair itih, yababan ta ta himamatar wanawanan hibatkikin hai bowabow haibai nunuw. Kirisiyan ana bowabow mi’itube wantoro’ot anamaim bubusuruf etei i bai na tur afa auman bo’ay inu’in. Naatu sawar abisa’awat himamatar etei i tur ana fair baitumatumayah wanawanahimaim mi’itube hima hibowabow naatu hibita’ay imaim God ana fair irerereb ta’i’itin.
Fef wanawanan tur iti na’atube hi’asgidigid
Koubuna’ayah hai yabuna (1.1-26)
a. Jesu ana obaiyunen tur naatu ana omatanen (1.1-14)
b. Judas efanin hirubin (1.15-26)
Tur Abarayah Jerusalem wanawanan hibusuruf hibinan (2.1–8.3)
Tur Abarayah Judea naatu Samaria wanawanah hibinan (8.4–12.25)
Paul ana bowabow busuruf (13.1–28.31)
a. Paul ana bowabow wantoro’ot tit (13.1–14.28)
b. Jerusalemamaim hiru’ay tur hio (15.1-35)
c. Paul ana nanawan bairou’abin (15.36–18.22)
d. Paul ana nanawan baitonin (18.23–21.16)
e. Paul dibur run Jerusalem, Caesarea naatu Rome imaim ma remor (21.17–28.31)
1
Luk 1.3Theophilus au buk wantoro’ot i Jesu ana bowabow etei mi’itube busuruf bow sabuw i’obaibiyih inan Mak 16.19; Luk 24.49-51God bora’ah au mar yey isan i ao akirum. Baise au mar yena’e ana veya orot iyab kob abarin isan rurubinih i Anun Kakafiyinane roube’aten tur itih. Luk 24.36-49; Act 10.41Ana bai’akir ufunamaim, isah irerereb hai not hikwaris hima hibinotanot ana sinaf ef tata’amaim botabirih hi’itin hiturobe i, i yawasin ma’ama, veya 40 wanawanan ana bairererebamaim God ana aiwob isan i’obaibiyih hima hinowar. Luk 24.49; Jn 14.16-17; Act 2.33Veya ta bairi hima bay hi’aa ana maramaim, iuwih eo, “Jerusalem men kwanihamiy, baise kwanama Tamai a siwar baitimih eomatani, ao kwanonowar isan kwanakaif. Mat 3.11Anayabin John i harewamaim bapataito it, baise veya bai’ab na’atube ufunamaim kwa boro Anun Kakafiyinamaim bapataito kwanab.”
Jesu Au Mar Yen
Luk 24.21Basit Tur Abarayah etei hina hibita’imon ana veya hibatiy, “Regah, karam iti boun aiwob itab Israel sabuw ititih maiye?” Mak 13.32Iyafutih eo, “Veya naatu sumar abisa’amaim iti sawar hinamamatar isan i God akisin ana fair tafanamaim veya yakitifuw, i boro men kwa kwanaso’obamih. Mat 28.19; Luk 24.48Baise kwa i Anun Kakafiyin nanan ana veya’amaim fair boro kwanab, naatu ayu isau Jerusalemamaim boro kwanabusuruf kwanakubuna, kwanatit Judea wanawanan, Samaria, naatu kwanatit kwanan tafaram yomanin.” Iti na’atube eo ufunamaim, God bora’ah yen himtitiy auman in sakuk wanawanan run himat kasiy.
10 Matah etei hikubar nati mar wanawanan rurumaim hibat hi’i’itin, naniyan meyemeye orot rou’ab hai faifuw kwes sisibihimaim himatar. 11  Mat 26.64; Luk 21.27Naatu hi’uwih. “Galilee oro’orot, kwa aisim kwabat au mar kwanuwanuw? Iti Jesu ta’imon God kwa biyamaim bora’ah au mar yey, i boro ef ta’imon kwa’itin yeyebe boro namatabir maiye nanan kwana’itin.”
12  Luk 24.50-53Imaibo Olive Oyaw hihamiy himatabir maiye hin Jerusalem hitit, ef ana manin i one kilometre na’atube. 13  Mat 10.2-4Hina bar hitit, naatu hiyen bar awan ta no tafan i hima’ama’amaim hitit. Iyabowat nati’imaim hima’ama wabih i iti, Peter, John, James, Andrew, Philip, Thomas, Bartholomew, Matthew, naatu James, Alpheus natun, naatu Simon Kafafarayan, naatu Judas, James natun. 14 Iti orot i mar etei hina hita’imon hiyoyoyoban, baibin bairi, naatu i wanawanahimaim i Mary Jesu hinah naatu taitin auman.
15 Nati ana veya’amaim bai’ufununayah etei 120 na’atube wanawanahimaim Peter misir eo, 16  Psa 41.9“Taitu, marasika Anun Kakafiyin David iwan Bukamaim eo kikirum i Judas ana sinafumaim nati tur na yabin matar. I rafot rouwayan na’atube sabuw bonawiyih Jesu hifatum. 17 Judas i ata kou’ay orot ta naatu iti bowabow wanawananamaim bairi tabow.
18  Mat 27.3-8Bowabow kakafin sisinaf isan ana baiyan hibitin imaim me tubun ukwarin aubabe re yi yan fudir kabutin ihouw. 19 Sabuw Jerusalem hima’ama etei ana tur hinowar, imih hai turamaim nati efan wabin Akeldama hiwab. Wab anayabin ‘Rara ana Efan.’
20  Anayabin Psalm wanawananamaim iti na’atube eo,
‘Ana bar kwaihamiy eowarar,
naatu men yait ta nati’imaim narun nama’amih.’
Naatu iban maiye eo.
‘Ana efan orot ta kwanitin.”
21 Isan imih, igewasin orot yait ata Regah Jesu wanawanatamaim ma reremor ana veya i bairi tama tabowabow boro i tanarubin. 22  Mak 1.9; 16.19; Jn 15.27Naatu nati orot i John Baptist ana veya’amaim bairi taibuya tana Jesu hibora’ah au mar yey i boro tanarubin. Anayabin ata orot ta nati na’atube tanarurubin i boro Jesu morobone mimisir isan bairi sif tanarubon.”
23 Basit orot rou’ab hikutaitih, Joseph wabin ta Barsabas, wabin baitounin Justus naatu Mathias hairi hirubinih. 24 Imaibo hiyoyoban. “Regah o sabuw etei dogoroh iso’ob. Imih abifefeyani orot iti rou’ab kwi’obaiyi menatan i o irubin. 25 Judas ana efan nab tur abarayan namatar, anayabin Judas iti efan ihamiy ana ma’ama efan rurubinimaim in.” 26 Imaibo hi’arow, naatu Mathias wabin hisusu’ub ana veya arow ben, basit Mathias hibai tur abarayah nah 11 hima’ama wanawanah run.

1.1: Luk 1.3

1.2: Mak 16.19; Luk 24.49-51

1.3: Luk 24.36-49; Act 10.41

1.4: Luk 24.49; Jn 14.16-17; Act 2.33

1.5: Mat 3.11

1.6: Luk 24.21

1.7: Mak 13.32

1.8: Mat 28.19; Luk 24.48

1.11: Mat 26.64; Luk 21.27

1.12: Luk 24.50-53

1.13: Mat 10.2-4

1.16: Psa 41.9

1.18: Mat 27.3-8

1.20:

1.22: Mak 1.9; 16.19; Jn 15.27