Jemɨsihomɨ Utɨpɨho
Kɨmandɨ Jemɨsihomɨ Utɨpɨmandapɨ Nesɨpɨhande
Jemɨsiho so nyamɨ Awaisɨho Jisaasihomɨ saingɨhore. Jemɨsihomɨ utɨpɨmandɨ kɨmandɨ jɨpatɨpaisura kɨnaungwɨha 45-50 A.D. hura jɨpatɨpiyahande. Autaahaatɨhomɨ isɨhiya gaahaiwa kaitaatɨwɨhaiwaapɨ saiwɨ kaiwɨ saiwɨ maasɨ samɨ naisɨhiyaisawɨ tɨmaamaitɨwɨ kiyaatɨnɨhɨ bimaawɨse undatɨ kataunjatɨ jɨpatɨpiyahande.
Jemɨsihomɨ Utɨpɨhopɨ Napɨmasataise
Jemɨsiho komɨ isɨhiyai gaahure ipɨhɨrete undisɨha (1:1)
Gɨwunyaitaatɨwɨhandɨ naitaatɨwɨhandapunɨ amɨ amɨtɨha gaaha naitaatɨwɨhandapunɨ kaundisɨha (1:2-8)
Isɨhiya kahapaamapɨpaisahiyaapunɨ amɨ kahapaamapɨpa owehiyaapunɨ katisɨha (1:9-11)
Naaŋɨhaiwa ambɨpatɨ yaasɨhaiwa nehaawɨ kandapɨ maipɨhaiwa kiyaatɨ tɨmaamɨhaitɨhaawo tisɨha (1:12-18)
Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha saimbɨ saimbɨ kaime, tirɨhɨretɨ kaitɨhaawo nehɨ ka atisaatɨ namaamawaato, tatɨ katisɨha (1:19-27)
Nyahɨ isɨhiya nahatiyaisɨ kiyaanɨnɨhɨ naasɨkatɨ kawimɨ nutɨhaawo tisɨha (2:1-13)
Nyahɨ Autaahaatɨhopɨ nyamɨ gɨwunyaahotɨhandɨ isɨhiyai nunjaatɨ andɨtɨwiwɨtɨhaawo tisɨha (2:14-26)
Nyahɨ nyamɨ maahumwaaŋɨ omasɨha biyaatɨ jatɨtɨhaawo tisɨha (3:1-18)
Nyahɨ Autaahaatɨhomɨ isɨhiyaanɨnɨ gaahaiwa wɨndɨ namaamawaatɨ kiyaanɨnɨhɨ kaiwa gaahaiwa kaimɨ nohoaatɨtɨhaawo tisɨha (4:1–5:6)
Amɨ pɨwɨha wa wipiyaha kataunjisɨha (5:7-20)
1
Nanyisendandɨhaiwa Nyangisaapɨhɨ Nanyoaipahonɨhɨ Andɨtitaatɨ Bitotɨhaawaahɨ Autaahaatɨhoaisaatɨ Nga Biyaatɨ Bimɨto
Nɨnɨ Jemɨsihonɨnɨ Autaahaatɨhomunɨ Awaisɨho Jisasɨ Kɨraisihomɨ otɨpɨpatɨhonɨne. Nɨnɨ Jemɨsihonɨnɨ sahɨ Isɨraherɨhiyaatɨ Jisaasihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaatɨ samɨ aunahɨpatɨ Isɨraherɨhanda namasi yapɨhɨ nahanda nuwɨ torɨwatohiyɨhiyaatangisɨ, samɨ ambɨpatɨ maarɨho nga wɨsaitane, satataato. Saindɨ nɨnɨ sapɨ utɨpɨmandɨ kɨmandɨ jɨpatɨpaindɨ nusoaasataayo.
Nasɨsendandɨhaiwa Wiwa Nasoaipahonaahɨ Saiwa Sangisɨ Netɨ Watɨpɨsamaitandisɨ Andɨtitɨwɨ Bitosawɨse
Nisɨ naisɨhiyaatɨ nisataiwɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaate, kahapaamapɨpa kahatamatɨpetahaiwa kɨhaiwa kɨhaiwa nasɨsenatɨ netɨ nasopɨsasatɨ sangisaapɨhɨ nasoaipahonɨhɨ kaiwaapɨ, gaasotɨwɨ sahɨ maaritɨwɨse. O napaapono, sawanaatɨ aimɨ mmonɨwɨhiyaate, kahapaamapɨpa kɨhaiwa kɨhaiwa nasɨsenɨhaiwa sangisaapɨhɨ noaipatɨ nasɨsehonɨhɨ, samɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohɨtɨhandɨ sahɨ wɨndɨ namapɨ namaamɨhaapɨ, mɨtaahɨ andɨtitɨwɨ isɨwatawaawaahɨ sahɨ nasɨsesɨtɨhandapɨ wɨndɨ tɨmaamahiyawɨ naaŋatɨ yaasɨhaiwa nepɨ watɨpɨhiyaatɨ andɨtitɨwɨ bitoaitaapo. Isɨ sahɨ saiwa kahapaamapɨpa yaasatɨ, amɨ naaŋatɨ nasɨsesɨwaiwaapɨ yaiwɨ wɨndɨ tɨmaamahiyawɨ, kaiwa nepɨ kiyaatɨnɨhɨ sahɨ Kɨraisihopɨ mwɨtetɨwɨ watɨpɨtɨwɨ gɨwunyaahohɨtɨhandɨ andɨtitɨwɨ isɨwatɨmɨ nuwɨse. Saiwɨ isɨwatɨmɨ nowaawɨ Autaahaatɨhomɨ ndɨhetɨ tɨtɨhɨ nga watɨpɨhiyaatɨ andɨtitɨwɨ noaipapɨ, amɨ Autaahaatɨhomɨ gaahaiwa sangisɨ jatatamanatɨ andɨtɨsiwɨtandɨhaiwaapɨ sahɨ wɨndɨ nenoaahɨtɨwɨ nausetɨhɨmetɨtaatɨwo.
Utaaho Wo Amɨtɨha Gaaha Gwɨnyaitandɨhaapɨ Nenoaahɨndaataahɨ Autaahaatɨhoai Nunjenatɨ Gaapundane
Amɨ samɨ wo komɨ gaahandɨ gwɨnyaitandɨhandɨ nesi kaitandɨhɨra wɨndɨ gwɨnyaatɨ monataataahɨ kɨra nunjɨta so Autaahaatɨhoai nunjenane. Nunjehonɨhɨ Autaahaatɨho isɨhiya wapaapɨ nunjehauhɨhiya nahatiyai nunjehohɨpɨpa itɨhɨtatɨ owemundatɨ nehɨ nanɨhiyatɨ iparimatatɨ nunyahosɨ utaaso nunjesoai ko nunjesɨtɨhandɨ kandɨ tɨtɨhɨ pɨhɨtatɨ koaisɨ numwɨtaise. Aisɨ utaaso komɨ gaahandɨ gwɨnyaitandɨhandapɨ Autaahaatɨhoai nunjeso maarɨho yiyahwɨ gwɨmunyaatɨ nehɨ maarɨho naasohɨ gwɨnyaatɨ, nisɨ nunjenɨhohɨpɨpa kapa tɨtɨhɨ Autaahaatɨho nanɨmɨtaiso, tatɨ nunjenane. Maarɨho naasohɨtanɨhɨ nunjenane, tohɨtɨndɨ apaapɨmaato, utaaho maarɨho yiyahwɨ gwɨnyaataaho so itɨpɨho itɨpinataatɨ iwɨwɨrɨhoaisɨ amɨ durɨhɨri netɨ ahoaihɨ notɨ nasataipatamatiyahore. 7-8 Utaaso so iwɨwɨrɨhoaisɨ itɨpɨho amɨ durɨhɨri netɨ ahoaihɨ notɨ nasataipatamatiyahore. Iyatɨ komɨ maarɨho yiyahwɨ gwɨnyaaso komɨ dahopa wɨndɨ biyatɨ dahomaayahore. Isɨ ko siyaho Autaahaatɨhoai nɨnɨ wapaapɨ nunjenɨhohɨpɨpa nɨngi nanɨmɨtaiso, tatɨ wɨndɨ gɨmunyaane. Apɨpaahɨ owetɨtaise.
Ikɨpɨpaisahiyaatɨ Amɨ Ikɨpɨpa Owehiyaatɨ Maaritɨwɨse
Iyataatɨ nyahɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaanamɨ woŋɨ ikɨpɨpa owehoŋɨ Autaahaatɨho gisɨ autaahɨhiwatɨ kinyɨ omaŋɨtɨtɨhɨ maaritɨtaapɨhandɨ nahɨnyonaahɨ kɨnyɨ komɨ mwaahoŋɨsɨ baimbɨ maaritɨme. 10 Amɨ kɨmɨ kiyaanɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaanamɨ woŋɨ ikɨpɨpa taahɨpɨpaisahongi Autaahaatɨho nahɨsendandɨhaiwa nahɨnyatɨ yatɨhɨngihonaahɨ gaasɨ maarite, kɨnyɨ ikɨpɨpaisɨ ahosumwapɨ sawahopɨ gɨwunyaitaapɨ kahisataiso. Iyataatɨ sandɨ apaapɨmaasato, tandɨpɨhomɨ kwɨtaaho niwawondɨwisɨhomataiwɨ isɨhiya ikɨpɨpa taahɨpɨpaisawɨhiya kapa ahotanɨhɨ namasi napopɨ owetɨtauhɨhandapɨto. 11 Iyatɨ ipɨho watɨpɨho yahutaatɨ tɨtɨpwɨtɨsataatɨ iwɨwɨrɨho tandɨpɨho usɨpaipatɨ tɨhamasɨtɨhande. Tɨhamasɨhɨ tandɨpɨho usɨpaipatamɨ kwɨtaaho sanahɨwiyatɨ tisarɨsɨwaiwa ketɨ napitiyatetɨ niwawondɨwatɨ yapɨpataapɨhɨ tɨmahiyatɨ awasatɨ namasaatihɨ ese tɨwɨ mmonɨwɨhiyaate. Isɨ sɨrɨ kɨretɨ isɨhiya ikɨpɨpa kahapaamapɨpa taahɨpɨpaisahiya kaiwaatɨhɨ taawɨ mɨtɨho nusoaasawɨ andɨtatɨ napamawaahetɨ ketɨ napopɨ owetɨtaapo.
Autaahaatɨho Nyangi Nanyɨsendandɨhaiwaatɨhɨ Wɨndɨ Nanyamaasi Namotɨ Nehɨ Gaahaiwaahɨhɨ Jinjahɨra Nanyɨnyahore
12 Kahapaamapɨpa mambɨhaiwa utaaho Kɨraisihopɨ gɨwunyaasɨhoai nunjehonɨhɨ, kaiwaapɨ ko wɨndɨ tɨmaamahiyatɨ andɨtitatɨ watɨpɨho bitotɨ, amɨ komɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaasɨtɨhandɨ wɨndɨ namaamataataahɨ, Autaahaatɨho sawahoaisɨ isɨhiya maarɨho baiwɨ nunyohiyɨhiyai asɨyaimatɨwɨ sawahoaisawɨ jinjapɨhɨ kiyaanɨhɨ bimɨtaatɨwɨhandɨ numwɨtandɨ tɨmanatɨ katatɨ ahaindɨhandɨ utaaso soaisɨ, kɨnyɨ apɨpaahɨ nga kiyapaise undatɨ numwɨtaise. Nunyonɨhɨ ko asohoematatɨ Autaahaatɨhoaisatɨ maasɨ jinjapɨhɨ konɨhɨ bimɨtaise. 13 Isɨ ko apɨpaahɨ akɨtɨnɨhɨ maaritane. Amɨ mambɨhaiwa nunjenatɨ utaaho woaisɨ daihɨra maipɨhaiwa kaitandɨhɨra numwaasi niyonaahɨ kaiwaapɨ ko apɨpaahɨ wɨndɨ samaatane, “Ese kɨmandɨ nɨngi nanɨsendandɨ Autaahaatɨho natausaasataise,” maatane. Owetane. O napaapono, Autaahaatɨho apɨpaahɨ tɨtɨhɨ gaahosɨ koaisɨ isɨhiya amɨ kahapaamapɨpa maipɨhaiwa ko napitaise, tɨwɨ apɨpaahɨ maipɨhonjisangi wɨndɨ namunjenɨwɨhore. Owetise. Iyatɨ amɨ ko isɨhiyaisɨ daihɨra maipɨhaiwa kaitaatɨwɨhɨra apɨpaahɨ maipɨhonjisangi wɨndɨ numwaasi namohore. 14 Amɨ utaahoai wapa mambɨhapa daihɨra maipɨhaiwa kaitandɨhɨra numwaasi naindɨndɨ, sawaho maipɨhaiwa kaitandɨ maaritatɨ kaiwai komɨ maarɨho nunyatɨ gwɨnyaasɨtɨhandɨ ahɨwatɨ numwaasi daihɨra sɨra notaise. 15 Iyatɨ komɨ omaŋɨtɨtɨhɨ maipɨhaiwa gwɨnyaasɨwaiwa namoyaatatɨ ausaimaninjɨhɨ ko maipɨhaiwa akɨwaiwa auta kiyataise. Aihɨ maipɨhaiwa ko kaiwaiwa koaisɨ numwaasi daihɨra asɨhatahɨra napotɨ Autaahaatɨhoai wɨndɨ mausondandɨhɨra notaise.
16 Isɨ nisɨ naisɨhiyaatɨ nisataiwɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaate, sawanaatamɨ maarɨho gwɨnyaahohɨtɨhandɨ maipɨhaiwaatɨhɨ daihɨra nasɨsendandɨhɨra nasamaasi niyonɨhɨ sahɨ wɨndɨ samaatɨwɨse, Autaahaatɨho daihɨra maipɨhaiwa kaitɨhaahɨra nanyamaasi notaise tɨwɨ wɨndɨ asɨretɨ gɨmunyaapɨse. 17 Kahapaamapɨpa gaahapa nyamɨ ambɨpatɨ maarɨho nyatatamanɨtandɨhapa nyahɨ nehohɨpɨpa nahataapa, nehɨ Autaahaatɨho sawaho yamɨhapataatɨhɨ maapɨ saasanotatɨ nausainjɨwaiwa ipɨho waatɨho kaumbwaatɨ nahataapa kiyatɨ ahaisɨhohɨhɨ nanyinyataise. Asisɨha wiwetɨ ipɨho waatɨho kaumbwaatɨ yahutaatɨ tɨhoaatɨ nausaatatɨ, amɨ asisɨha wiwetɨ yahomutaatɨ tɨhomwaatɨ kaiwaamɨ sɨwipatɨ kɨhihoaaŋematɨ asɨhatindɨhandamatiyatɨ Autaahaatɨho asisɨha waatɨho kɨnaungwɨha wiwetɨ gaahaiwa nanyinyatɨ, amɨ asisɨha waatɨho kɨnaungwɨha wiwetɨ maipɨhaiwa nanyinyataamaise. Owetise. Nehɨ tɨtɨhɨ gaahaiwaahɨhɨ Autaahaatɨho nyangisɨ jinjahɨra konɨhɨ nanyinyamɨ notaise. 18 Iyatɨ nehɨ sawaho koaisɨ maaritatɨ gwɨnyaasɨtɨhandaahɨ Autaahaatɨho noaipatɨ nyamɨ Apɨhoematataise. Iyatɨ nyahɨ komɨ pɨwɨha akaaha atɨwisonɨhɨ ketapɨ nyangisɨ, kiya nisɨ manyinyaimatɨwɨ nisɨhinɨ detɨ nɨnɨ nahataapa kahapaamapɨpa isɨhiya kaindɨ ahiyohɨpɨpaamɨhatɨhɨ kiyai aunahɨpatɨ jɨhɨ nepɨ amɨ jɨhiyaimatɨwɨ baiwɨ andɨtitɨwɨ daiwɨ bitoaito, tatɨ maaritatɨ gwɨnyaatɨ Autaahaatɨho nyangisɨ japɨhɨ nanyamaataise.
Nyahɨ Pɨwɨha Atisohɨha Japepihɨrɨtɨhaawe
19 Nisɨ naisɨhiyaatɨ nisataiwɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaate, pɨwɨha kɨma nɨnɨ sangisɨ kasatɨtandiyonɨ kaapɨ sahɨ baiwɨ gwɨnyaapɨse. Sahɨ nahatiyaatɨ naasoŋɨhɨ naasaaŋɨhɨ baiwɨ samɨ maarɨho gaatonɨhɨ nihɨtɨwɨ Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha atiwɨ, amɨ mmonɨwɨ nepɨ kɨpɨwɨse. Saiwɨ maarɨho gaatonɨhɨ baiwɨ mwɨtɨpɨsawɨ atiwɨ mmonɨwɨ nepɨ kɨpɨwɨ, amɨ maarɨho noammapɨ baiwɨ gɨmunyaapɨ, amɨ maahomwaaŋɨ nausaapɨ pɨwɨha atisohɨha usaisɨ ausaapɨ kaundɨwɨ ketɨ kamaatɨwɨse. Aiwɨ amɨ sahɨ wapaapɨ wɨndɨ ketɨ ketɨ itɨhɨtɨwɨ apomaasane. 20 Nɨnɨ sangisɨ sahɨ wapaapɨ ketɨ ketɨ wɨndɨ itɨhɨtɨwɨ apomaasane, satohɨtɨndɨ apaapɨmaasato, utaahoŋɨ woŋɨ itɨhɨtɨpɨ aposindɨhanda daihɨra Autaahaatɨho tɨtɨhɨ gaahaiwa kaitandɨ maaritatɨ gwɨnyapesɨrɨhɨretɨ netɨ wɨndɨ dahomutɨtaise. 21 Isɨ maipɨhaiwa kahapaamapɨpa ainjotahaiwa, samɨ omaŋɨtɨtɨhɨ gwɨnyaapɨ kɨsamwɨndihɨ nasɨsoaarɨ kaiwɨ, amɨ maipɨhaiwa gɨmunyaatahaiwa taawɨ kiyohɨwaiwa nahatewa kaiwaanɨhɨ namapɨse. Aiwɨ yatɨhɨ ipatisanɨwɨ Autaahaatɨhomɨ otɨtɨhɨ bindawaawɨ komɨ pɨwɨha sangisɨ apɨpaahɨ kiyaatangisɨnɨhɨ nga japɨhɨ nasamaitandɨha, samɨ maarɨhoaatɨhɨ omaŋɨtɨtɨhɨ nandapa isapɨpaamatiyatɨ Autaahaatɨho yamatɨ kɨsamososisɨha baiwɨ nepɨ gwɨnyaapɨ isɨwatɨwɨ japepihɨrɨwɨse.
22 Aiwɨ Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha sahɨ nehɨ atihɨraahɨhɨ atiwɨ gɨmunyaapɨse, Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha biyaatɨ atisaahiyaanɨnɨsɨ nyahɨ tɨtɨhɨ gaahiyaanɨne, tɨwɨ asɨretɨ wɨndɨ gɨmunyaapɨse. Wɨndɨ samaiwɨ atihɨra atiwɨ samɨ maarɨho omaŋɨtɨtɨhɨ jandotɨ, amɨ samɨ auhɨrɨ ikwɨrɨ mbapɨ dopɨ pɨwɨha atisohɨhaamɨ akɨpɨpa autemapɨ kaiwɨ daiwɨse. 23 Utaaho wo Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha atisatɨ amɨ wɨndɨ biyatɨ minjapepihɨrataataahɨ, so utaaho wo komɨ ndɨmaahomwaaŋɨ gaahonɨno, tatɨ sɨwipɨhoaatɨhɨ jatinjɨhomatiyataise. Nehɨ jatɨnatɨ sendaayono, tatɨ wɨndɨ gɨmunyaatɨ nanɨpimainjɨhomatiyataise. 24 Iyatɨ ketɨ nisɨ ndɨmaahomwaaŋɨ seta setahonɨniso, tatɨ jatɨnataahandɨ kandɨ notɨ ketɨ kuraanɨhɨ nanɨpimatisɨhomatiyataise. 25 Amɨ utaaho wo Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha wɨnɨhapɨpa isɨhiyaamɨ ambɨpatɨ maarɨho netɨ napaisaatumwahonɨhɨ nehɨ nanɨhaiwɨ kaisɨ japepihɨrɨtaatɨwɨha biyatɨ atisatɨ mmonatɨ jinjahɨra napaitatɨ konɨhɨ japepihɨrataataahɨ, soaisɨ ko pɨwɨha wɨnɨhapɨpa japepihɨratɨ otɨpɨpɨpatɨ kɨretɨ kaimbɨpaapɨ Autaahaatɨho netɨ iwɨtatamanɨtaise. Iwɨtatamanɨtaisɨ amɨ ko maaritane.
26 Iyataatɨ utaaho wo satatɨ, “nɨnɨ Kɨraisihopɨ baindɨ gɨwunyaatɨ koai netɨ mepɨ autaahemwatɨ amɨ komɨ otɨpɨpatɨ baindɨ kaindɨhonɨne,” tatɨ gwɨnyaatɨ amɨ komɨ omasɨha wɨndɨ maapatisatɨ tipɨpatɨ pɨwɨha gɨmunyaatɨ kandaataahɨ so komɨ pɨwɨha satatɨ, “Nɨnɨ Kɨraisihopɨ baindɨ gɨwunyaatɨhonɨne,” tatɨ katindɨndɨ nehɨ otaatapɨhandɨ sawaho jɨnjaipɨnatɨ kandaase. Iyatɨ ko otɨpɨpatɨ Kɨraisihopɨ kaiwaiwaamɨ akɨpɨpa owetise. 27 Iyataatɨ Autaahaatɨho nyamɨ Apɨho komɨ isɨhiya baiwɨ andɨtitɨwɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaapɨ, kiya nisɨ gwɨnyaahohɨrɨhɨretɨ japepihɨrɨwɨ apɨpaahɨ akɨtɨtanaahɨ saito saito, tatɨ gwɨnyaasɨrɨhɨra daihɨra siyatɨ ahondaise: manyinya kiyaamɨ saniya sapiya napwisaihɨ sawana binyaihɨhiyaisunɨ amɨ asɨhiya osɨnɨhiya sawana maasaimaarɨsa mɨmaipaiwɨ binyaihɨhiyai nɨwipaapɨ winjapɨ pɨwaundɨwɨ kiyaamɨ ambɨpatɨ maarɨho iwɨtatamanɨtandɨhapa Autaahaatɨhomɨ isɨhiya nunyawɨ iwɨtatamanɨtaatɨwe. Aiwɨ amɨ mambɨ kahapaamapɨpa ambɨpatɨ maarɨho dahopai netɨ nusopɨsasɨtandɨhaiwai nepusosawɨ aŋɨnɨ yandɨhɨ, Autaahaatɨhomɨ ndɨhetɨ komɨ maaritatɨ gwɨnyaasɨrɨhɨretɨ Autaahaatɨhomɨ isɨhiya daiwɨ bitoaitaatɨwe.