Piripaihiyaapɨ Utɨpɨho
Kɨmandɨ Piripaihiyaapɨ Utɨpɨmandapɨ Nesɨpɨhande
Porɨho Romɨhanda konɨhɨ napwɨtatɨ bindata utɨpɨho kɨmo jɨpatɨpiyahore 62 A.D. hura. Isɨhiya gɨwunyaahohiyɨhiya Piripaihanda bimohiyɨhiya pɨwɨha wiwa kwɨtunɨwɨhaiwa kanɨhaunɨ kandapɨ Porɨho utɨpɨho kɨmo jɨpatɨpiyahore. Iyatɨ amɨ Piripaihiya nawɨho Porɨhoai andɨtɨwiwɨtandɨho nunyauhɨ amɨ kandapimaawɨ gaare undatɨho utɨpɨho jɨpatɨpiyatɨ nusoaasataise. Siyatɨ Porɨho tɨtɨhɨ utɨpɨho jɨpatɨpiyatɨ nusoaasataise.
Piripaihiyaapɨ Pɨwɨha Napɨmasataise
Porɨho isɨhiyai ipɨrete gaahure undisɨha (1:1-11)
Porɨhoai nasisoaarɨ nusoaipasɨwaiwa ambɨpatɨ yaawatɨ amɨ naaŋɨhandɨ konɨhɨ nepɨ notaise. Saihɨ amɨ Kɨraisiho konɨhɨ andɨtɨwipɨ notaise. Aihɨ amɨ sandaahɨ Porɨho maaritɨtandɨhandisatɨ konɨhɨ bimaamɨ naindɨhandapɨha (1:12-30)
Kɨraisiho kaipatamatiyaatɨ tɨtɨhɨ kɨretɨ nyahɨ nahatiyaanɨ ambɨpatɨ yaasɨhaiwa naitɨhaawo tisɨha (2:1-30)
Porɨho isɨhiyai pɨwɨha nehɨha asɨwa katɨwunjohiyɨhiyaamɨ pɨwɨha atiwɨ namepɨse undisɨha (3:1-21)
Porɨho isɨhiyai saiwɨ saiwɨ kaiwɨse undatɨ komɨ pɨwɨha osasepɨhaasɨha (4:1-23)
1
Nɨnɨ Porɨhonɨnɨtihɨ Timotehotihɨ maisahuraaŋɨ Jisasɨ Kɨraisihomɨ otɨpɨpatɨhuraaŋɨ utɨpɨho kɨmo jɨpatɨpiyaha sahɨ Autaahaatɨhomɨ isɨhiyaatɨ Jisasɨ Kɨraisihoaisawɨ maasɨ tɨmaamaitohiyɨhiyaatɨ aunahɨpatɨ awaipatɨ (taunɨhandɨ) Piripaihanda bimohiyɨhiyaatapunɨ amɨ isɨhiya Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyai iwinjatohiyɨhiyaapunɨ amɨ otɨpɨpatɨhiyaatapunɨ nusoaasɨhaayo.
Autaahaatɨho nyamɨ Apɨhounɨ amɨ Awaisɨho Jisasɨ Kɨraisihounɨ sangi samɨ maarɨho nepɨ napaisaatisamapɨ gaahatɨ kasimɨ jatatamanɨtaise.
Porɨho Autaahaatɨhoai Kɨnyɨ Gaahoŋe Gaare Undataase
Nɨnɨ nahatewetɨ sapɨ gwɨnyaataahura gaapundɨtɨ Autaahaatɨhoai kɨnyɨ gaahoŋe gaare undataato, amɨ sahɨ gaahaiwa kiyohɨwaiwaapo. Aindɨ amɨ nɨnɨ waatɨ asakaindɨ maaritɨtɨ sapɨ pɨhɨndɨ nisɨ gaapɨpatɨ nahatewaatɨhɨ nahatewetɨ Autaahaatɨhoai pɨwaundɨtɨ gaapundataayo. Nɨnɨ saindɨ maaritɨtɨ Autaahaatɨhoai kɨnyɨ gaahoŋe gaare undotɨmandɨ apaapɨmaahe, amɨ sahɨ Piripaihiyaatɨ Autaahaatɨhomɨ isɨhiyaatɨ Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha gaaha wanɨha Jisaasihopɨha ausaatɨ isɨhiyai kaundɨtandɨhandapɨ sahɨ nawɨho naninyawɨ andɨtɨnipɨ nɨngisawɨ maasɨ tɨmaamaitauhe. Saiwɨ wuwanɨ pɨwɨha gaaha wanɨha Jisaasihopɨha namasawɨ atiwɨ kopɨ gɨwunyaapɨ kaimɨ napɨwɨ wanɨ kɨmuraatindɨhandape. Aindɨ amɨ nɨnɨ saindɨ gwɨnyaataate, kiya gaahatɨ kiyohɨtɨmandɨ sandɨ Autaahaatɨho kiyaamɨhetapɨ gaahaiwa taatɨ kiyataise. Siyatɨ ko kaindɨmandɨ kiyai netɨ komɨ gwɨnyaatɨ maaritirɨhɨretemataise. Siyatɨ Autaahaatɨho kiyaisɨ konɨhɨ kawimɨ notɨ notɨ asisɨha Jisaasiho japɨhɨ nasonɨhuraatɨtande, ndɨ gwɨnyaataayo.
Iyataatɨ amɨ sahɨ kiyohɨtɨmandapɨ nga tɨtɨhe, ndɨ gwɨnyaataayo. Autaahaatɨho nɨngisɨ gaahatɨ kanisatɨ, amɨ komɨ otɨpɨpatɨ kɨmatɨ komɨ pɨwɨha awusaitandɨhatɨ nanɨmihɨ kiyataayo. Kiyonɨhɨ amɨ sangisangi nahatiyaatɨ maasɨ nɨngisawɨ tɨmaamaitaatɨ kiyahaawɨ sangisɨ nisɨ maarɨho apɨpaahɨ aungwohandɨ nasanyatɨ nisɨ maarɨho samɨhetɨ ahondaise. Nɨnɨ napwɨtohɨpɨpɨhɨ napwɨtɨtɨ bimaatɨ amɨ awaisawɨhiya nɨnɨ kiyohɨtɨhandapɨ gaatɨwɨ nanɨmaapɨ nanɨsenɨhauhɨ wihoaaŋɨha kaundataayo. Nɨnɨ pɨwɨha tɨtɨhɨ akaaha ausaahonɨhandɨ kandɨ kiya pɨwɨha Autaahaatɨhomɨ mɨmaipaimbɨ asɨretɨ ausaapaise, ndɨwɨ pɨwɨha nepɨ nisɨhetepɨnɨmawaayopo. Aihɨ nɨnɨ akaaha tɨtɨhɨ ausaataayo, undɨtɨ kiyaisɨ nunjatɨ tɨtɨhɨ kaundataayo, kiya Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha akaahe tɨtaatɨwo. Saiwa siyonɨhɨ sahɨ nɨngisawɨtotɨhandapɨ maaritataayo. Autaahaatɨho aimɨ mmose, nɨnɨ napɨtɨ sangi jasondandɨ pɨhɨndɨ gwɨnyaahonɨho, amɨ nɨnɨ sangi Jisaasiho maarɨho nasamipatamataindɨ nisɨ maarɨho nasanyataayono.
Aindɨ amɨ nɨnɨ nisɨ gaapɨpatɨ kɨmatɨ sapɨ gaapundɨtɨ Autaahaatɨhoai sapɨ pɨwaundataayo. Sahɨ Piripaihiyaatɨ isɨhiyai maarɨho nunyohɨtɨhandɨ samɨhetɨ waatɨ anyaatɨ tisaitatɨ noaipaitando. Iyonɨhɨ amɨ sahɨ gaahandɨ gwɨnyaitaatɨwɨhandɨ pɨhɨtɨwɨ nepɨ, amɨ samɨ amɨtɨha sahɨ isɨhiyai maarɨho nunyohɨtɨhandapɨ biyatɨ nga jainjapwaatamaitando. 10 Aiwɨ amɨ sahɨ baiwɨ nepɨ mmonɨwɨ maipɨhapa namapɨ amɨ nehɨ apɨpaahɨ gaahapa, amɨ tɨtɨhɨtamasɨpɨpaahɨhɨ nepɨ amɨ kapa japepihɨrɨwɨ kaiwɨ bimɨtaatɨwo. Amɨ sahɨ saiwɨ kaiwɨ bimaamɨ nuwɨ asisɨha Kɨraisiho isɨhiya kopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyai netɨ kiya otɨpɨpatɨ kopɨ kawisohɨpatɨ tipɨtapaatɨ usonatɨ katapɨ wihoaaŋɨhandɨ nawɨhomatiyatɨ nunyonɨhura wapa maipɨhapaapɨ pɨwɨha owehiyaatɨ apɨpaahɨ ainahiyɨhiyaatɨtɨtaatɨwo. 11 Amɨ sahɨ saiwɨ Kɨraisiho netɨ andɨtɨsiwatɨ jatatamanatɨ Autaahaatɨhomɨ tɨtɨhɨ gaahaiwa sangi samɨhetɨ kasiwaiwaamɨ nandapa akɨpɨpa noaipatɨ samɨhetɨ tisaitatɨ ahotɨtando. Siyatɨ tɨtɨhɨ gaahaiwa tisaitatɨ samɨhetɨ ahotanɨhɨ, amɨ kaiwa tɨtɨhaiwa amɨ gaahaiwa kiyohɨwaiwa noaipatɨ, amɨ kaiwetapɨ sahɨ Autaahaatɨhoai ambɨpatɨ awaipatɨ nunyawɨ koai nepɨ mepɨ autaahemwaitaatɨwo.
Porɨho Napwinjɨtɨhanda Isɨhiya Taahiyɨhiya Autaahaatɨhomɨ Pɨwɨha Atisawaayopo
12 Nisɨ naisɨhiyaatɨ nisataiwɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaate, nɨnɨ sangisɨ nasesɨpatɨ netɨ gisunyaatɨ sandɨ kasatɨtandiyo. Nɨngi isɨhiya nepɨ wɨnirapɨ nanɨpuhauhɨ kɨmbɨhɨ Romɨhanda napwɨtɨtɨ bindataayo. Amɨ kɨmandɨ napwɨtotɨmandɨ isɨhiya Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha atitaatɨwɨ nisaputataamaise. Owetise. Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha gaaha wanɨha isɨhiya taahiyɨhiya aunahɨpatɨ taahɨwaiwaara taawɨ atiwɨ newaayopo. Nepɨ kaapɨ taawɨ gwɨnyaawaayopo. 13 Aihɨ amɨ isɨhiya tunnɨwɨ yahwɨnohiyɨhiya awaisɨho Sisaahomɨ aŋɨtɨtɨhɨ masaataatɨ jatohiyɨhiyaunɨ, amɨ isɨhiya usa kɨmbɨhiya nahatiyaunɨ nɨnɨ napwɨtotɨmandamɨ tanyaahaapɨ mmonɨhopo. Amɨ nɨnɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaatɨ komɨ otɨpɨpatɨhonɨnɨndɨ amɨ komɨ otɨpɨpatɨ kawisonɨhɨ kandapɨndɨwɨ nɨngi nepɨ nanɨpuhauho. 14 Iyauhɨ amɨ naisɨhiya taahiyɨhiya nisataiwɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiya nɨnɨ napwɨtotɨmandapɨ gwɨnyaawaawɨ kiya watɨpɨtɨwɨ Awaisɨhopɨ gɨwunyaapɨ, amɨ kiya wɨndɨ yamaiwɨ amɨ watɨpɨhiya bitotawa Autaahaatɨhomɨ pɨwɨha Kɨraisihopɨha isɨhiyai kaundawaatopo.
15 Iyataatɨ amɨ sandɨhɨ akɨte, isɨhiya usa nisapɨ apowihɨ amɨ kiya nisapɨ itɨhapɨpa mandɨtɨhɨrisawɨ Kɨraisihomɨ pɨwɨha ausaawaayopo, amɨ Autaahaatɨhomɨ isɨhiya Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyai nepɨ iwɨrɨwitaatɨwo. Usa siyauhɨhandɨ kandɨ amɨ usaahɨ maarɨho gaahoaisawɨ Kɨraisihomɨ pɨwɨha tɨtɨhɨ gaahɨretɨ isɨhiyai iwɨtatamanɨtaatɨwɨ gwɨnyaapɨ ausaawaayopo. 16 Amɨ siya siyohiyɨhiya Kɨraisihoaisunɨ amɨ nɨngisunɨ kiyaamɨ maarɨho naninyawɨ amɨ pɨwɨha wanɨha gaahaapɨ maaritɨwɨmawaawe. Aiwɨ nɨnɨ napwɨtotɨmandɨ pɨwɨha gaaha wanɨhai netɨ andɨtɨwiwɨtandɨ andɨtitɨtɨ bitohohɨtɨhandapɨtihɨ kiya mmonawaawɨ amɨ pɨwɨha ausaawaayopo. 17 Iyauhɨ usa aimɨ jɨhɨ katohiyɨhiya siya maarɨho tɨtɨhɨmetahoaisawɨ kiya sawana ambɨpatɨ awaipatɨ nepɨ noaipapɨ awaisawɨhiyaatɨtaatɨwunɨ, amɨ nɨngi nɨnɨ napwɨtɨtɨ bimohɨpɨpɨhɨ daahɨ nepɨ iwɨrɨniwɨ yaasɨhandɨ waatɨ nanɨmɨtaatɨwɨ pɨwɨha ausaawaayopo.
18 Amɨ kiya siyauhɨhandɨ kandɨ nɨnɨ kandapɨ wɨndɨ pɨhɨndɨ gɨmunyaaho. Amɨ kiya tanyaaha gaahaapo, amɨ tanyaaha maipɨhaapɨ ausaawaawisangi nɨnɨ gwɨnyaata sandɨ awaindɨhandɨmaahe. Amɨ kiya pɨwɨha Kɨraisihopɨha ausaawaayopo. Isɨ amɨ nɨnɨ sandapɨ wanɨsangi maaritɨtɨ amɨ ipotɨ ipotɨsangi konɨnɨhɨ maaritɨmɨ nuto. 19 Amɨ nɨnɨ konɨnɨhɨ maaritɨmɨ nuto. Amɨ sahɨ nisapɨ taawɨ gaapundɨwɨ Autaahaatɨhoai pɨwaundauhɨ amɨ Kɨraisihomɨ Itɨpɨho Gaaho nɨngi taatɨ andɨtɨniwatɨ nɨtatamanataiso. Isɨ amɨ kɨmaiwa nɨngi naaŋanisatɨ yaasamaiwa nɨnɨ taatɨ netɨ bimohɨwɨmaiwaatɨhapɨ nenɨmatɨ Autaahaatɨho nuwanoaasonɨhɨ nɨnɨ noaipaito. 20 Nɨnɨ nisɨ maarɨho nahatoaisatɨ watɨpɨndɨ saindɨ gwɨnyaataayo, nɨnɨ wapa sehɨmwaatɨ kamaindɨ, amɨ Kɨraisihoai komɨ maarɨho yaawɨhandɨ wɨndɨ namumwɨto, nisapɨ ko wɨndɨ maarɨmitɨhando. Iyonɨhɨ amɨ kapetapɨ nɨngi manyɨhandɨ nɨnɨ wɨndɨ namaitando. Amɨ nɨnɨ nasisoaarunɨ amɨ wanɨ kɨmura kuraunɨ isɨhiya usaapɨ wɨndɨ yamaindɨ watɨpɨndɨ pɨwɨha katɨto. Amɨ saindɨ kiyataatɨ nɨnɨ asohonɨnɨ bindataatisangi, amɨ nɨnɨ napotaatisangi Kɨraisihoai ambɨpatɨ awaipatɨ numwisanɨhɨ amɨ komɨ ambɨpatɨ isɨhiya nepɨ autaahɨ isɨwatɨtaatɨwo. 21 Amɨ nɨnɨ sandɨ apaapɨmaato, nɨnɨ asohonɨnɨ komɨ otɨpɨpatɨ kawindɨ amɨ aimɨ nehɨ Kɨraisihopaahaindɨhonɨnisɨ aimɨ apɨpaahɨ komɨhonɨnɨndɨ koaisatɨndaayo. Isɨ amɨ nɨngi isɨhiya nɨwisaihɨ napotaatisangi aimɨ koaisatɨndaayo, amɨ nɨnɨ ambɨpatɨ awaipatɨ taatɨ koai nunyataayono. Aindɨ gaahandɨ asɨtimandɨ netɨ nehɨ nanɨhaindɨ naaŋatɨ yaasiwaiwa owetihɨ Kɨraisihoaisatɨ yamɨhapataatɨhɨ aimɨ bindataayo. 22 Amɨ nɨnɨ nisɨ ambɨpatisatɨ asohonɨnɨ bindataataahɨ, amɨ nɨnɨ Awaisɨhomɨ otɨpɨpatɨ kawito. Amɨ nɨnɨ wɨndɨ moho napwɨtando e asohonɨnɨ bimɨtando ndo. 23 Sandapɨ nɨnɨ yatɨwɨ gwɨnyaataayo. Nɨnɨ wanɨ kɨmandɨ bimohɨtɨmandɨ namasi Kɨraisihoenda naindɨ koaisatɨ bimɨtandɨ maaritataayo. Amɨ nɨngi gaanimatɨtaise. 24 Sandɨ nɨnɨ ngandaahandɨ kandɨ amɨ nɨnɨ sangisatɨ kɨmaapɨ otɨhɨ utaarɨ bindataatɨ sangi netɨ jatatamanɨtɨ, amɨ andɨtɨsaiwɨtandɨ sandɨ apɨpaahɨ awaindɨ gaare. 25 Amɨ nɨngi sandapɨ gɨnunyaatatɨ ninjapwainjɨhɨ, amɨ nɨnɨ sangisatɨ daahɨ bindataatɨ jatatamanɨtɨ andɨtisaisanɨhɨ, amɨ kandapɨ sahɨ samɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohɨtɨhandapɨ maaritɨtaatɨwɨ nɨnɨ mmonɨtɨ gwɨnyaataayo. 26 Isɨ amɨ nɨnɨ jahɨra sangisenda napisanɨhɨ, amɨ sahɨ maaritɨwɨ Kɨraisihomɨ ambɨpatɨ nɨwimaitaapo, amɨ ko nyangi kanyiwaiwaapo.
27 Amɨ apɨpaahɨ awaindɨhandɨ sahɨ kaitaatɨwɨhandɨ siyate: Sahɨ Kɨraisihomɨ pɨwɨha gaaha wanɨha kasatauhɨ atiwɨ nehohɨrɨhɨretɨ wapa kaiwɨ, amɨ daiwɨ bitosawɨse. Amɨ sahɨ saisaihɨ nɨnɨ napɨtɨ sangi jasoto e amɨ wɨndɨ napɨtɨ masisonataatisangi sahɨ maarɨho naasohɨtanɨhɨ utaaho nehɨ naasomataiwɨ daiwɨ bitohopo tisaihɨ nɨnɨ atitando. Aiwɨ sahɨ pɨwɨha gaaha wanɨhaapɨ gwɨnyaahohɨtɨhandɨ samɨ tiworisa nepɨ tisaipɨndɨtaawɨ jatɨtaatɨwo. 28 Aiwɨ tiworisa sangi tisaipɨndohiyɨhiyai nemapɨ sahɨ kiyaapɨ wɨndɨ yamaiwɨ andɨtitɨwɨ maarɨho naasoaisawɨ nga bitoaitaatɨwo. Siyawaawɨ satɨ sɨwipatɨ nepɨ kiyai sahɨ nunjɨtaatɨwɨ, amɨ kiyai Autaahaatɨho nematɨ amɨ sangi ko japɨhɨ nasamaitandɨhandapɨ siyatɨ nanyamaitandɨhiyaane undɨwo. 29 Amɨ sahɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaitaatɨwaahɨhɨ Autaahaatɨho sangi nasamɨhanataamaise. Sahɨ kopɨ yaasɨhaiwa naitaatɨwɨ maawɨ ko sangi nasamɨhanataise. Amɨ sɨkauraahɨ sahɨ Kɨraisihoai ambɨpatɨ awaipatɨ nunyawɨ nɨwimaitaatɨwo. 30 Nɨnɨ sangisatɨ bimohura naaŋatɨ yaasɨhaiwa wɨra anisɨhɨ sahɨ mmonɨwɨhiyaate. Aiwɨ amɨ wanɨ naaŋatɨ yaasɨhaiwa taatɨ wɨra anisɨhɨ nɨnɨ nepɨ niyohɨwɨmaiwaapɨ sahɨ aimɨ atisawaayopo. Aiwɨ amɨ sahɨ sawanaatɨsangi sɨkiyahaiwa tiwatɨ wɨra asisɨhɨ taawɨ newaayopo.