6
Iesu i e Kumguui na Biingen Mangeh
Metiu 12:1-8; Mak 2:23-28
Lo 23:25Na nenge Biingen Mangeh, Iesu i soleng foron mok na wit. Ke Berberat na fafausum kia ri ka tipes pul fale wit, ri ka gosgos ufu punu ini limri ma ri ka ien u. Fale Farasi ri ka diik u aragii, “Isi sani gam ka tel matngan sinang ae nagogon i use u le, gong kere tel u na Biingen Mangeh?”
Ke Iesu ka kiliis ri aragii, “Arafah, biil biitom gam wes ususe na sani Dewit i tel ta u, aunbiing i turan fanu ae ri batme u ri fitol? WokPris 24:9; 1Samuel 21:1-6Dewit i kau na fel ke God, ka kep foron beret ae ri ka ta ta u arae fafen usuf God ma ka ien u. Ke ka fen fanu sabin ae ri batme u ini fal. Na nagogon, foron pris sau ifasi rin ien u.” Ke Iesu ka tara sing ri aragii, “Kalalik ken Kaltu i e Kumguui na Biingen Mangeh.”
Iesu i Faliu Nenge Kaltu na Biingen Mangeh
Metiu 12:9-14; Mak 3:1-6
Nenge Biingen Mangeh sabin, Iesu ka kau una felun lotu ke ka fausum fanu. Ma nenge kaltu aiwa, i met e lima ae na mia. Foron Farasi turan foron tom fafausum ini nagogon ri ka famam im sal una tiu Iesu, ke ri ka lala luun matri lo isi rik par u le in faliu kaltu ae na Biingen Mangeh, le biil. Isau le Iesu ka usum ta na wolwol kiri, ke ka tara sing kaltu ae i met e lima aragii, “Aptih, ma ok soti na matan fanu tikii.” Ka aptih, ma ka soti na matri.
Ke Iesu ka tarah, “Ian diik gam, sani nagogon kirer i mangte u le keren tel u na Biingen Mangeh? Keren tel rokap na sinang le keren tel sinang laulau, keren fafaliu le keren sisiimete?”
10 Iesu ka par usuf ri tikii ke ka tara sing kaltu ae aragii, “Sawe limam.” Kaltu ae ka sawe u, ke lima ka rokap fis. 11 Isau le ka kut laulau e balri ma ri ka tipes ngurke orek ae na fatpoto ri tom le sani rin tel u ini Iesu.
Iesu i Tim pes Nenge Sangful ini Wu e Aposel
Metiu 10:1-4; Mak 3:13-19
12 Nenge biing, Iesu ka tatkau una nenge pungpung isi sising. Ma na wor kuruur ae i sising usuf God. 13 Na biingbiing, ka kam berberat na fafausum kia ke ka tim pes nenge sangful ini u lo ri, ma ka foteng ri ini foron aposel. 14 Igii e asri: Saimon ae Iesu ka foteng u ini Pita, ru latualik e Enru, Jems, Jon, Filip, Batolomiu, 15 Metiu, Tomas, Jems kalalik ke Alfius, Saimon ae i nenge Silot,* Silot i e nenge uh na fan Iudaia ae biil ri ier isi kiis na piklin matanfuntih na Rom 16 Iudas kalalik ke Jems, ke Iudas Iskariot ae in ta ufu Iesu una liman tuui.
Iesu i Fausum fanu ke ka Faliu ri
Metiu 4:23-25
17 Aunbiing Iesu turan berberat na fafausum ri ka filaupu tina pungpung ma ka soti na nenge malanbu, nenge tara gur na berberat na fafausum kia tinaiwa. Ma fanu fuun tina falifu tikii na Iudaia, tina Ierusalem ke tina baban kiin na Tair ke Saidon, ri sabin tinaiwa. 18 Ri la ta isi ongen u ke isi ik faliu ri koseng foron sasem kiri. Ma fanu sabin ae foron tanwa laulau ri fatel ta ri, ri ka rokap fis. 19 Fanu tikii ri ka totof isi sigil u, wara le rakrakai i la tin lo ma ka faliu ri tikii.
Fafakalok ke Tatawin
Metiu 5:1-12
20 Iesu ka par berberat na fafausum kia, ke ka tara sing ri aragii,
“Gam ae gam lauu, gam kalok,
wara le kimi e matanfuntih ke God.
21 Gam ae gam fitol igii,
gam kalok,
wara le namih, gamen mas.
Gam ae gam teng igii,
gam kalok,
wara le namih, gamen yong.
22  1Pita 4:14Gam kalok aunbiing fanu ri ememse gam,
aunbiing ri wes ufu gam,
aunbiing ri nes gam,
ke aunbiing ri use falaulau asmi,
i wara lon Kalalik ken Kaltu.
23  2Stori 36:16; Aposel 7:52“Aunbiing rin tel foron tier igii ulo gam, gamen gesges ma gamek sirok ini laes, wara le i laumet kanaka e fifiil kimi buuii na kukulii. Wara le foron tubutamat ri, ri tel ta u sabin arae ulon foron profet.
24 Isau le kiskam sing gam
ae ifuun e minsik kimi,
gam ka kep tikii ta rokap kimi.
25 Kiskam sing gam ae gam mas igii,
nami gamen fitol.
Kiskam sing gam
ae gam yong igii,
nami gamen mamais
ke gamek teng.
26 Kiskam sing gam
aunbiing fanu tikii ri usefages gam,
wara le foron tubutamat ri,
ri tel ta u sabin arae
ulon foron profet famfabal.
Gamen Ier isi foron Tuui kimi
Metiu 5:38-48
27 “Isau le ia fas gam ae gam ongen iau: Gamen ier isi foron tuui kimi ke gamek tel rokap na sinang usuf fanse ae ri ememse gam. 28 Gamen fakalok fanse ae ri bo gam, ke gamek sising isi fanse ae ri falaulau gam. 29 Male tikas i pose nenge peum, tamikis isi ik pose nenge baba sabin. Ke male tikas i kep dolon kaen kiam, gong o rut kolos kiam sabin. 30 Male tikas i sising o isi ti tier, ke on ta u usuf i. Ke male tikas i kep ta ti tier sing o, gong sabin o sising fafis u. 31  Metiu 7:12Foron sinang ae gam ier isi fanu rin tel u ulo gam, gamen tel u ulo ri.
32 “Male gam ier la sau isi fanse ae ri ier isi gam, ke arafa rin usefages gam arae? Wara le foron tom tel sinang laulau sabin ri ier la isi fanu ae ri ier isi ri. 33 Ke male gam tel sinang rokap la sau usuf fanse ae ri tel sinang rokap la usuf gam, ke rin usefages gam arafah? Wara le foron tom tel sinang laulau sabin, ri tel u la arae. 34 Male gam ta tuka usuf fanse sau ae gam usum le rin kiliis fafis u tom usuf gam, ke rin usefages gam arafah? Wara le foron tom tel sinang laulau sabin, ri ta tuka la usuf foron tom tel sinang laulau, wara ri usum le rin kiliis tikii u tom. 35 Isau le gamen ier isi foron tuui kimi ke gamek tel sinang rokap usuf ri. Male tikas i kep ta ti tuka sing gam, gong gam lala ier isi in kiliis fafis u. Male gamen tel u arae, ke fifiil kimi in lala laumet ke gam berberat ke God buuii na Mawe. Wara le i tel sinang rokap la usuf fanu ae biil ri fotrokap la ke usuf fanu laulau sabin. 36 Gamen famais la, arae Tama gam, i tom famais.
Gong gam Nagogon Tikas
Metiu 7:1-5
37 “Gong gam nagogon tikas, tarama God ka nagogon gam. Gong gam tiu tikas isi God gong i tiu gam. Gamen wol ufu foron sinang laulau ae ri tel u ulo gam, isi God ik pa ufu foron sinang laulau kimi. 38 Gamen fafen, ke God ik fen gam. Isau le fafen ke God usuf gam in laumet kanaka, rin gulgule u, rin suguur fapu u ma ik fuun basbasah ke gamek berau pes u. Wara le matngan fafen arafa gam ta u, tara tier le fabiro, God in ta u sabin arae usuf gam.”
39  Metiu 15:14Ke Iesu ka fas ri sabin ini nenge orek fatoftof aragii, “Ifasi le nenge kut in lame nenge kut sabin? Arafah, biil run luut turim una ti toh? 40  Metiu 10:24,25; Jon 13:16; 15:20Nenge kalalik na fafausum biil i laumet lon tom fafausum kia. Isau le aunbiing ka farop tikii ta foron fafausum kia, ke ik tapiek mang arae tom fafausum kia.
41 “Isi sani o ka par fabiro piin ae na kolson mata tuamlik, ma biil o wol na kiptin au ae na kolson matam tom? 42 Male biil o par kiptin au ae na kolson matam, ke isi sani o ka tara sing tuamlik le, ‘Tuaklik, ian tel ufu piin ae na kolson matam’? O tom gargaranmet. On tel ufu kiptin au ta bii ae na kolson matam ke aunbiing o ka par rokap mang, ke ok tel ufu fabiro piin mang ae na kolson mata tuamlik.
Iwu e Matngan Fuan Au
Metiu 7:16-20; 12:33-35
43 “Nenge rokap na au, biil i luun fuan au laulau la, ke nenge au laulau biil i luun fuan au rokap la, biil. 44 Temtem tikii na au rin iliim u tom tina fua. Fanu biil ri lus fuan fik la tina finau ae imel e si, biil. Ke biil sabin ri lus fuan wain la tina au ae i moseng, biil. 45 Rokap na kaltu i finngas rokap na sinang la tina foron rokap na tier ae na liu kia. Ke kaltu laulau sabin i finngas sinang laulau la tina foron tier laulau ae na liu kia. Wara le orek ae i suu tina ngusun nenge kaltu, i famalal sinang ae ifuun na liu kia.
Iwu e Tom Tel Fel
Metiu 7:24-27
46 “Isi sani gam ka foteng iau le, ‘Kumguui, Kumguui,’ ma biil gam tel sani ae ia use u? 47 Ier ae i la usuf iau ma ka ongen pes foron orek kiak ma ka misuut lo, i arae ier igii ian fas gam ini. 48 I arae nenge kaltu ae i tel fel. I lala kekef tom ma ka fiti foron tuh na olon fatkiis. Aunbiing nor i tapiek ma dan ka pipiis na fel ae, biil ifasi in nut, wara le i tel fakasi u tom. 49 Isau le, ier ae i ongen orek kiak ma biil i misuut lo, i arae nenge kaltu ae i fiti fel sau na olon nanal ma biil i kekef met ta ini foron tuh. Aunbiing nor i pipiis na fel ae, ka masuuf ke ka tamrabat sikit.”

6:1: Lo 23:25

6:4: WokPris 24:9; 1Samuel 21:1-6

*6:15: Silot i e nenge uh na fan Iudaia ae biil ri ier isi kiis na piklin matanfuntih na Rom

6:22: 1Pita 4:14

6:23: 2Stori 36:16; Aposel 7:52

6:31: Metiu 7:12

6:39: Metiu 15:14

6:40: Metiu 10:24,25; Jon 13:16; 15:20