12
Wain Kupurina Vimeibana
(Matiu 21:33-46; Luk 20:9-19)
1 Bade Yesu meibai ivi sisiya kurisi, “Koroto wain kupurina ivouni, ma gari iyamoni. Touna wain iyamna kana vorovoro wasana iyamoni ma viyavayava numana iyamoni. Bade toukoyagha iveinisi da ina kupura ita noyei, ma inae ku dobu viruwa.*Wain kupurina na tanona nevapaikikina meni dobunai wurawurara iyasiri. Giruma katamaninai Meimeituwa mara visa ivi sisiya da Israel na kama ina wain kupurina, kama Aisaiya 5:1-2 sinenai. 2 Maranai yaba kana mara isegha, kupura tuwakarena ina yaraga sago iki tawayei da kana reregha ita veiya. 3 Ma maranai isegha na kupura toukoyaghisi ivotani, igudai ma iki tawayei imana kava ivovira. 4 Kupura tuwakarena yaraga sago iki tawaye meyei, bade tepapuna iraviya ma ikayo beroi. 5 Ma bade ina yaraga sago ikitawaye meyei, ma ikasimunui. Ma yaraga ipesari sasara ivi kitawayanesi ma kupura toukoyaghisi bade nuke iberasi, ruwamtousi imunuwisi ma ruwamtousi ivi siraghenisi.
6 Kupura tuwakarena iya iyai sago ita make terei da ita kitawayei, natuna sago kava nuwanuwana ivei sasarei. Vagheina ma damona, natuna iki tawayei ma ivavo bo, “Tousi natuku ina vivirei.”
7 Bade tousi ivi sisiya vivira meyesi, “Tuwakare natuna wa ipitiyai, ina budere tou veinina. Ko vomeiri ti siragheni ma kupura touta ti tuwakareyei.”
8 Vagheina ma tuwakare natuna ivotatani ma ivi siragheni. Ma tupuwina kupurai itawanakasibuni.”
9 Yesu ivi taraviresi ma ivavo bo, “Ami nota avai? Kupura tuwakarena avai ina berai? Ana kimi. Touna ina piti ma toukoyagha ini siraghenisi, ma ina kupura toukoyagha viruwa ku imasi ina terei.✡Luk 13:34-35 10 Sisiya kamowa bo, tami Meimeituwa ina buka kosiyavi na ikimakava evavavo,
‘Wakima numa touvowasi ibasarei touna wakimina na karako ibonugwagwara.’†Grik ma Inglis bukasi evavavo “imatupi wakimina.” Dam Jiu mara patapatana wakima ipapa da numa ivowavowa ma vowa ruwamtousi. Berana ghamanakina wakima numa sinenai na wakima ghamanakisi numa imatupisi nunusiyai irurugwagwara. Iberai da vowa tupanayavu bagibagina. Yesu na “imatupi wakimina” Meimeituwa ina tempol vouna, Ekaleisia. Ephesians 2:19-21 kosiyavi. ‡Weni sisiyina Psalm 118:22-23 yai tasiyavi.
11 Weni berana na Bada iberai, ma touta tavi deiyei.’ ”
12 Dam Jiu babadisi isakovi da Yesu ivi meiba na tousi ivivi sisiyesi ma keta inegwanegwai da ita paniya. Ma numaduba iyabumanesi kubina ivoterei ma ine kuyowei.
Vitaravira Taks Vimaiya Sisa Kurina
(Matiu 22:15-22; Luk 20:20-26)
13 Muriyai dam Jiu babadisi Parisi* ruwamtousi ma Herod ina dam* ruwamtousi iki tawayesi Yesu kurina da ivivi kai teini da sisiya ita vavo berowei bo kegha.§Vi kai teina na weni nuke: Mike da Yesu ita vavo “Taks Sisa kurina iya koni maiya” Rom babadisi kara nuwanuwasi ita ghisiya ma ita paniya. Bade mike da ita vavo, “Taks iya koni maiye Sisa kurina,” na kara dam Jiu iti nuwa ghisi kurina. 14 Ipiti kurina ma ivavo bo, “Bada, ka sakovi da tam vara keimatana kisisiyei. Tam iya kuta veiveiya da rava gheghena bo rava kiki ma ke beraberasi da tousi na sago, ma rava asi pona iya kuta vi viyanei ma Meimeituwa ina keta keimatana ki beyebeyena bubuni. Vagheina bo kegha da touta taks ti maiya Sisa kurina? Ti maiya bo kegha?”**Sisa Rom ravasi asi Keivavo.
15 Bade Yesu, asi vi kaiteina ikita bouni ma ivavo kurisi, “Avikubina ko kayokayowei da koni waroku? Dinari sago ko pitiyei ana kitai!” 16 Ma iveiya ipitiyei kurina ma ikisi, “Iyai gubagubana ma kana wava weni mane nai?”
Iki potei ivavo bo, “Sisa.”
17 Bade Yesu ivavo bo, “Meni touna Sisa rapenai na Sisa koverei ma meni touna Meimeituwa rapenai na Meimeituwa ko verei.” Ma tousi ina sisiya ivi deiyei.
Sadusi Yesu Ivi Taravirei Siraghe Yai Vo Meimeiri Kubina
(Matiu 22:23-33; Luk 20:27-40)
18 Sadusi asi tumetume rava siraghe yai iya ita vo meimeiri meme. Bade ruwamtousi ipiti Yesu kurina ivivi kaiteini, ivi taravirei ivavo bo,††Sadusi na dam moumourisi ma gheghesi dam Jiu babadisi. Iya ita vivitumetume da rava muriyai karawagai ina vo meiri. Iya ita tumetume da aneya bo kanuma ruwamtousi ita makemake. Tousi asi vitumetume meikovi Mosese ina girumai (Karena, Exodus, Leviticus, Numbers, Deuteronomy) ma asi tumetume weni bukasi kava. 19 “Bada, Mosese igiruma Meimeituwa ina vigheiyenai kubita weni nuke evavavo, mike da koroto ina siraghe ma kawana ina ne kuyowei iya itituwa, bade varesina kwapurina ina ravaghi ma ini tuwa, pipiyisi na ina tuwa sirasiraghena natunatuna.✡Deuteronomy 25:5-6 20 Namani tuwanateina asivi meikovi ma kumaneva ruwa. Tutuwaghina wavine iravaghi, iya itituwa ma korotona isiraghe. 21 Bade murimurina kwapurina iravaghi, iya itituwa ma korotona isiraghe. Ma kana vi aroba nuke ma isiraghe. 22 Tuwanateina meikovi ma kumaneva ruwa wavinena sago kava iravaghi, iya itituwa ma tupasiyavu isiraghe. Muriyai nani kwapurina, meiteni isiraghe. 23 Korokoroto meikovi ma kumaneva ruwa wavinena sago kava iravaghi touna kubina rava siraghe yai ina vo meiri meme maranai, iyai kawana?”
24 Yesu ikipote, “Tami Meimeituwa varana ma ina maragata iya kota sakovi, touna kubina ami nota ibero. 25 Maranai rava siraghe yai ina vo meimeiri meme, korokoroto iya ita tatavine ma weivine iya ita vivi tavinesi ma bade nuke ina make kama Meimeituwa ina aneya kunumai emakemake na nuke. 26 Ma bade Meimeituwa ikimakava rava siraghe yai ina vo meimeirinisi, kade ko siyavi bo kegha Mosese ina bukai igirumi, ikimakava ivavo keyama kiki ikarakarasina maranai? Meimeituwa ivavo bo, “Taku Abraham, Aisak ma Jeikapu asi Meimeituwa.”✡Exodus 3:6 27 Touna na iya rava sirasiraghesi asi Meimeituwa ma rava yawayawasisi asi Meimeituwa. Touna ibeyeta da Abraham, Aisak ma Jeikapu isiraghe ma Meimeituwa matanai na tousi yawayawasisi. Touna kubina ami nota na ibero tawayena maranai ko vavavo da rava siraghe yai iya ina vo meimeiri!”
Vigheiyena Ghekirakinina
(Matiu 22:34-40; Luk 10:25-28)
28 Bade touvibeyebeyena sago Mosese ina vigheiyenai ipiti na Yesu ma Sadusis weni nuke ivivi tupavireyana na ivi yanesi. Ma ivi yanei da Yesu ikipote bubunisi, bade ivi taravirei, “Meni vigheiyenina ighe sasara Meimeituwa ina vigheiyenai?”
29 Yesu ikipote, “Vigheiyena ghe kirakinina na weni nuke: ‘Dam Israel, keviyana! Bada ita Meimeituwa na touna kava Bada. 30 Ma nuwanuwam tupana, kanumim tupana, am nota tupana ma am rewapana tupana Meimeituwa kwi nuwayuyunei.’✡Deuteronomy 6:4-5 31 Ma vigheiyena gheghena kana viruwa na weni nuke: ‘Kam gwani kevi nuwayuyunei kama tamani kinuwayuyunem na nuke.’ Weni vigheiyenasi asi viruwa na ighe sasara iya kama ruwamtousi nuke.”✡Leviticus 19:18
32 Vigheiyena touvibeyebeyenina Yesu ivavo kuriya, “Bada, kuvi sisiya bubuna! Sisiya keimatana, ita Meimeituwa na sago kava, ma iya meimeituwa sago ma touna kava.✡Deuteronomy 4:35 33 Ma nuwanuwata tupana, ita nota tupana ma ita rewapana tupana Meimeituwa ti nuwayuyunei. Ma kata gwani ti nuwayuyunei kama touta mani tai nuwayuyuneta na nuke. Weni vigheiyenisi ruwa vo teketekesi na irakata kirakai iya kama ghamoghamo ta kapukapuna ma banuwara ta beraberasi Meimeituwa kurina na nuke.”
34 Yesu iviyanei da ikipote bubuna sasara, touna kubina ivavo kuriya, “Tam iya kuti uwama Meimeituwa ina koyagha yawasa kuvouna.” Vagheina ma iya rava sago iti ghapa da iti taravira meyei.
Vitaravira Keriso Kubina
(Matiu 22:41—23:36; Luk 20:41-47)
35 Yesu ivivi beyebeyena tempol garina sinenai ma ivavo bo, “Avikubina touvibeyebeyena Mosese ina vigheiyenai evavavo da Keriso na Keivavo Devida pesina? 36 Kanuma Vokuwayina Devida ivi beyei na weni nuke igiruma, ‘Meimeituwa ivavo, aku Bada kurina, “Kataiyaku wai ke make ma kam ghaviya ana vo nubasi ma kai gaburim wai ana teresi.’ ”✡Psalm 110:1 37 Nani giruminai, Devida ivavo da Keriso na ina Bada, bade ikimakava na Keriso na Devida pesina?” Ma numaduba ere nuwa beibeisi ina sisiya ivivi yanei.
Yesu Ikiyapaka Touvibeyebeyena Mosese Ina Vigheiyenai Kubisi
38 Yesu na rava ivivi beyeyesi ma bera sago ivi beyebeyesi na weni, weni nuke ikisi “Ko kita ruvami da touvibeyebeyena Mosese ina vigheiyenai iya ini nuwa teinimi. Asi kayowana da gara gurinakisi ina kote ma ina yawayawara, ma asi kayowana rava ere vi viranisi ini kaikaiwesi vigimagimara dobusi yai. 39 Bade asi kayowana makemake beibeisi vi beyebeyena numanai ma debai na keikeivavo kasi wasai ina make kam marasi yai. 40 Asi vi kawavenoveno na gurinakisi da rava ini gheghenisi, ma kwapukwapura ikai teinisi ma asi numa eyapiyapisi. Tousi ravasi na mara muriyai Meimeituwa ina kovogha kirakiyesi!”
Kwapura Ina Puyo
(Luk 21:1-4)
41 Yesu Tempol kana puyo kabomina kana meimeiri nevanevanai imake ma rava ikitakitasi asi puyo ku kaboma itereterei. Rava moumourisi ipesari mane ghamanakisi itoutoura. 42 Bade kwapura keikayokayona ipiti da ina mane gisigisina ipuyowei, kama toyatoya ruwa kava nuke. 43 Vagheina ma ina touvotaghotagho ighoresi ipiti kuriya ma ikisi bo, “Sisiya keimatana akikimi, weni kwapurina keikayokayona ina puyo na rava yavu asi puyo ighe kuyowesi. 44 Iyamna na weni, nani ravasi moumourisi asi moura nevapaina kava iverena ma asi moura na ghamanakina emakemake, bade nani wavinena ivi keikayokayo sasara ma kegha da mane tupana yavu gwabinai na iverenei, iya mane sago ita make terei da ina kam wei.”
*12:1: Wain kupurina na tanona nevapaikikina meni dobunai wurawurara iyasiri. Giruma katamaninai Meimeituwa mara visa ivi sisiya da Israel na kama ina wain kupurina, kama Aisaiya 5:1-2 sinenai.
✡12:9: Luk 13:34-35
†12:10: Grik ma Inglis bukasi evavavo “imatupi wakimina.” Dam Jiu mara patapatana wakima ipapa da numa ivowavowa ma vowa ruwamtousi. Berana ghamanakina wakima numa sinenai na wakima ghamanakisi numa imatupisi nunusiyai irurugwagwara. Iberai da vowa tupanayavu bagibagina. Yesu na “imatupi wakimina” Meimeituwa ina tempol vouna, Ekaleisia. Ephesians 2:19-21 kosiyavi.
‡12:10: Weni sisiyina Psalm 118:22-23 yai tasiyavi.
§12:13: Vi kai teina na weni nuke: Mike da Yesu ita vavo “Taks Sisa kurina iya koni maiya” Rom babadisi kara nuwanuwasi ita ghisiya ma ita paniya. Bade mike da ita vavo, “Taks iya koni maiye Sisa kurina,” na kara dam Jiu iti nuwa ghisi kurina.
**12:14: Sisa Rom ravasi asi Keivavo.
††12:18: Sadusi na dam moumourisi ma gheghesi dam Jiu babadisi. Iya ita vivitumetume da rava muriyai karawagai ina vo meiri. Iya ita tumetume da aneya bo kanuma ruwamtousi ita makemake. Tousi asi vitumetume meikovi Mosese ina girumai (Karena, Exodus, Leviticus, Numbers, Deuteronomy) ma asi tumetume weni bukasi kava.
✡12:19: Deuteronomy 25:5-6
✡12:26: Exodus 3:6
✡12:30: Deuteronomy 6:4-5
✡12:31: Leviticus 19:18
✡12:32: Deuteronomy 4:35
✡12:36: Psalm 110:1