6
Ju Rɨga waina Wɨram dɨde Yɨr Opmitena Bibɨrɨm Yonggyam Yesu
(Mat 12:1-8; Mak 2:23-28)
Ɨ yɨpa Ju rɨga waina wɨram dɨde yɨr opmitena bibɨrɨnd Yesu Tina b'auyaena rɨga kɨma wit sopapu yuru nata yikonj. Ɨ Tina b'auyaena rɨgap kea wit kolkak utouka eyento dɨde yɨm ke ɨimɨka eyento gɨm uwakurkam, ngɨrpu ton wit kɨp auto. Sɨ nɨnda Parisai rɨga endento da, “Nangga pae wɨn onggɨtyam mɨle yomnɨkya rɨnte re ma yiyag e omnɨkam meraina wɨram dɨde yɨr opmitena bibɨrɨnd?” Ɨ Yesu ten mɨra amninonj da, “Ma ke wɨn yɨna peba yogenkonda onggɨtyam yɨtkak gatab rɨna re Dawid Mosemna gog yɨt yerbekonj, re ton dɨde ton kɨma meni rɨga owoupa wekenonj. Sɨ rɨdede na ton b'ɨgaronj Godɨmna yɨnamet wa? Ɨ rɨdede na ton yɨna sana
awinonj rɨna re gog yɨbnonj komkesa rɨga wanɨm owowɨm ajɨ yɨna sɨ rɨga wa nena ma owou? Ɨ kwa daka rɨdede na ton onggɨtyam yɨna sana nɨnda ton kɨma menonam rɨga wa akainonj?” Dɨde ket Yesu ten amninonj da, “Rɨgamna B'ɨga re Ju rɨga waina wɨram dɨde yɨr opmitena bibɨrɨm Yonggyam e.”
Yesu Ju Rɨga waina Wɨram dɨde Yɨr Opmitena Bibɨrɨnd Kopa Rɨga Yɨsakendonj
(Mat 12:9-14; Mak 3:1-6)
Ɨ kwa yɨpa Ju rɨga waina wɨram dɨde yɨr opmitena bibɨrɨnd Yesu Ju rɨga waina yɨr opmitenapu met wa b'ɨgaronj, dɨde ket rɨga auyaeninonj. Ajɨ omanda yɨpa yɨmjog yɨm b'ɨkɨki kopa rɨga yɨbnonj. Ajɨ Ju rɨga waina gog ouyaena rɨga dɨde Parisai rɨgap Tin wuswus yɨr ɨpka yiyeno da, “Ɨta yama dor meraina wɨram dɨde yɨr opmitena bibɨrɨnd Ton onggɨt kopa rɨgand ɨsakenj.” Nokɨm da ɨdenat ton rɨl odarai Yesund kot wa oramitam. Sɨ Yesu kea wumɨr awonj towaina nony menamena, ajɨ Ton yomnonj onggɨt yɨm b'ɨkɨki kopa rɨgand da, “Utnyite! Ɨ onyite de wɨp wa!” Ngɨrpu ton ket utnyitonj dɨde onyitonj. Ɨ Yesu ket ten amninonj da, “Kon mobe wen rarkisinɨn. Rɨngma, meraina wɨram dɨde yɨr opmitena bibɨrɨnd nanggamog gog e b'ogɨljog tainy, gasa b'ogɨl omnɨkam o mɨnda negɨr omnɨkam? Rɨngma, yɨrkokar okawam o mɨnda yɨrkokar negɨr omnam?” 10 Ɨ Ton ket komkesa rɨga yɨrɨk unjomkena eyeninonj, ɨ ket kopa rɨgand yomnonj da, “Moina yɨm b'ɨtnɨke!” Sɨ ton ket tina yɨm b'ɨtnɨkonj dɨde ket ɨtemb tina yɨm kupkakupka b'ɨsakendonj ɨja na ɨt re yɨpa tab yɨm re dɨde. 11 Ajɨ gog ouyaena rɨga dɨde Parisai rɨga ma sobijog na soro aukɨto, dɨde ket towalenggyam towalenggyam yɨt ɨglenena yiyeno nangga mɨle e ton b'ogla omnɨki Yesum pɨlɨnd Tin negɨr omnam.
Yesu Twelp (12) Ɨtmɨkitijog Rɨga Abagenjinonj
(Mat 10:1-4; Mak 3:13-19)
12 Ɨ onggɨt wɨn wɨngɨrɨnd Yesu yikonj yɨpa dor wa yɨr opmitam, ɨ ademb de Ton sɨwɨny pɨnpɨn Godɨm pɨlwa yɨr opmitenonj ngɨrpu yɨsparonj. 13 Ɨ re bibɨr pɨtapɨta auka yikonj, Yesu Tina b'auyaena rɨga ara emokinonj, towa wɨngɨrɨnd twelp (12) rɨga abagɨkinonj, ɨ kwa ten nyɨ aekinonj da Tina ɨtmɨkitijog rɨga. 14 Simon ya mana re Yesu kwa yɨpa nyɨ yokawonj Petro, ɨ ti yɨnggan Andrea, ɨ Yakobo, ɨ Yoan, ɨ Pilip, ɨ Batolomeo, 15 ɨ Matayo, ɨ Toma, ɨ Alpayomna b'ɨga Yakobo,
ɨ Simon yena re yogenayo Jalas Rɨga Bobo ke,* Onggɨt wɨnɨnd Ju rɨga wɨngɨrɨnd nɨnda rɨgap Roma gabmanind singi kesa yomneno dɨde Roma gabmani kɨma soro dɨde b'ipowa wuwenonj. Sɨ rɨgap ɨtemb rɨga bobo yogenayo da Kanana rɨga o Jelot Pati. Yɨr de Mat 10:4, Mak 3:18, Ɨtai 1:13. 16 ɨ Yakobomna b'ɨga Yudas, ɨ Yudas Iskariyot yet re Yesum tɨb iyoyam awonj.
Yesumna B'ogɨl Omna Yɨt dɨde So Erka Yɨt
(Mat 4:23–5:12)
17 Ɨ Yesu ket Tina ɨtmɨkitijog rɨga kɨma paga etaeta yikonj. Ɨ re ket Ton ket onyitonj wawa pɨpmetɨnd, ma yɨpa kɨma Tina b'auyaena rɨga bobo na de wekenonj, ɨ dɨde ma sobijog rɨgata rɨgata na wuwenonj komkesa Yuda eriya ke, ɨ Yerusalem taun ke, ɨ dɨde sɨpa gatabɨnd Tiro ake Sidon eriya ke. 18 Ɨ rɨga wuwenonj re Tina yɨt utkunda mana ɨ dɨde towaina kopa ke ɨsakenda mana. Ɨ kwa yepiya re negɨr kɨlkɨl wɨngawɨnga ke b'ɨdgotnena yokateneno, Yesu kea ten Tina danda ke esakenjinonj. 19 Ɨ dɨde kwa komkesa rɨgap re kea ɨl ongka yiyeno Tin esopayam, mop nokɨp danda Ti pɨlkena opeka yikenonj dɨde ket kea komkesa esakenjinonj.
20 Ɨ Yesu Tina b'auyaena rɨga yɨrɨk unjomkeninonj, ɨ yindonj da,
“Wɨn b'ogɨl omni rɨga im jɨ yepim re wɨn gasa kesand wekenyɨt,
mop nokɨp God ma pumb tungg re wa maemb jɨ.
21 Wɨn b'ogɨl omni rɨga im jɨ yepim re yu wɨn owoupand wekenyɨt,
mop nokɨp God opima wen ngor tamnɨkiny.
Wɨn b'ogɨl omni rɨga im jɨ yepim re yu yii aenindam,
mop nokɨp wɨn opima ngongong taenindam dem.
22 Wɨn b'ogɨl omni rɨga im jɨ, ra Rɨgamna B'ɨga map rɨgap wen negɨr yɨr ke yɨr tangranj, ɨ kwa ra rɨgap wen kak teaenanj, ɨ wen tesadrenanj, ɨ dɨde waina nyɨ ɨsaya teyenanj negɨr mos pɨla. 23 Sɨ wɨn b'ogla sam kɨma ngolengole taenindam dɨde sam kɨma b'atrurkenindam onggɨt bibɨrɨnd, mop nokɨp wa opima ukoijog mɨra ebnainy de pumb tungg wa. Mop nokɨp towaina b'uwarɨp odede yɨpa rɨrɨrkɨp nya kena bageyam amnenento.
24 Ajɨ God ma sake wɨn kɨma yepim re jogjog gasa kɨma wekenyɨt,
mop nokɨp wɨn opima sam kɨma wɨmena akatenenindam onggɨt gowukoyɨnd.
25 God ma sake wɨn kɨma yepim re yu wɨn b'obogɨl ngor auka wuwenyɨt,
mop nokɨp wɨn opima owoupa tekenyɨt dem.
God ma sake wɨn kɨma yepim re yu ngongong aenindam,
mop nokɨp wɨn opima ukoi gar kopa kɨma yii taenindam.
26 God ma sake wɨn kɨma,
ra komkesa rɨgap b'ogɨl yɨt nena tapurenanj wa gatab,
mop nokɨp towaina b'uwar odede yɨpa rɨrɨr nya kena b'anygɨnena bageyam amnenento.
Geja Rɨga Singi Iyenam
(Mat 5:38-48; 7:12a)
27 “Ajɨ kon wen tamninyɨn yepim re ken nutkundenya, wɨn b'ogla singi teyenindam waina geja rɨga, ɨ wɨn b'ogla towa b'ogɨl mɨle tamnɨkaenenindam yepim re wen singi kesa amnenanj. 28 Ɨ wɨn b'ogla ten b'ogɨl tamnenindam yepim re wen sake amnɨkanj, ɨ wɨn b'ogla yɨr topmitenindam towa gatab yepim re wen negɨr yɨt ke amnenanj. 29 Ɨ ra yɨpa rɨgat naska yɨpa tab anakakɨnd mɨtpokis, sɨ man b'ogla onggɨt rɨgam ɨjgenaet kwa yɨpa tab ɨpokitam. Ɨ ra yɨpa rɨgat moina bau ke kobɨrgɨm okas, sɨ man goro tin ɨswanget moina wɨngɨr ke kobɨrgɨm okatam. 30 Ɨ man b'ogla tagoninyɨt komkesa rɨga wa yepiya ra mɨtgekisi, ɨ yet ra moina gasa takasiny, man goro omnɨm da kor gasa nɨtendainyɨt. 31 Ɨ wɨn ɨja na rɨga wa gasa tamnɨkaenindam odede rɨngmim re wɨn singi aenindam nangga im ra rɨgap wa tamnɨkauranj. 32 Ɨ ra wɨn rɨga singi teyenindam yepim re wen singi eyenanj, sɨ wɨn nangga b'ogɨl ɨsnawa e okasya onggɨt waina singi b'iyena mɨle ke? Makwa ɨta, mop nokɨp negɨr mɨle rɨgap toda kwa opima rɨga singi eyenanj yepim re ten singi eyenanj. 33 Ɨ kwa ra wɨn rɨga wa b'ogɨl wɨko tamnɨkaenenindam yepim re wa b'ogɨl wɨko amnɨkenenauranj, sɨ rɨngma, wɨn rɨrɨr e b'ogɨl ɨsnawa okasya onggɨt waina b'ogɨl wɨko omnɨka mɨle ke? Ma rɨrɨr e, negɨr mɨle rɨgap toda kwa opima odede mɨle amnɨkenenanj. 34 Ɨ ra wɨn rɨga wa wulkɨp tagonindam ya pɨlkaim ra wɨn singi da ton kwa mɨra wa tetendauranj, sɨ rɨngma, wɨn rɨrɨr e b'ogɨl ɨsnawa okasya onggɨt waina mɨle ke? Ma rɨrɨr e, negɨr mɨle rɨgap toda kwa opima nɨnda negɨr mɨle rɨga wa wulkɨp agonenenauranj, nokɨm da ɨdenat toda kwa mɨra takatenanj onggɨt ogoni wulkɨp rɨrɨrɨnd. 35 Ajɨ wɨn waina geja rɨga singi teyenindam, ɨ towa b'ogɨl wɨko tamnɨkaenenindam, ɨ kwa towa wulkɨp tagonenenindam ajɨ goro odede nony menamena kɨma da, ‘Ton opima amaya mɨra sowa nɨtendauranj.’ Ra wɨn odede mɨle tamnɨkenindam, waina mɨra ra ukoijog e tainy dem, ɨ wɨn kwa Pumbjog Godɨmna b'ɨga im taukindam. Mop nokɨp Ton re kear b'amnena Rɨga e towanɨm yepim re maka Tin sɨteket yɨt yomnɨkenenyi dɨde kwa yepim re negɨrjog mɨle amnɨkenenanj. 36 Sɨ wɨn b'ogla kear b'amnena rɨga taukindam odede yɨpa wɨp ɨt re kear b'amnena Rɨga, wa B'u re dɨde.
Goro B'ɨsagɨka Mɨle Tamnɨkinam
(Mat 7:1-5)
37 “Ɨ wɨn goro rɨga wa pɨlɨnd b'ɨsagɨka mɨle tamnɨkina, sɨ wɨda makwa ɨta b'ɨsagɨka okatenya dem. Ɨ wɨn goro rɨga negɨr ma b'ɨsagɨkand taramitenina, sɨ wɨda makwa ɨta negɨr ma b'ɨsagɨka okatenya dem. Ɨ wɨn b'ogla nɨnda rɨga wa negɨr mɨle awɨr tamnɨkaenindam rɨnsim re wa amnɨkauranj, sɨ God daka opima waina negɨr mɨle awɨr tamnɨkaeniny. 38 Wɨn b'ogla tagonindam, sɨ God kwa opima wa tagoniny. Mop nokɨp God opima wanɨm mɨra ɨtendam odede yɨpa wɨp tondon wa takatenainy rɨja na re wɨn rɨga wa tondon akatenautondam. Sɨ Ton ma onggɨtyam tondon rɨrɨr nena im wa tagoniny, ajɨ Ton opima onggɨtyam tondon rɨrɨrɨnd yɨndangɨr tamnɨkiny, ɨ temlandeniny, ɨ tegiyatneniny, ɨ dɨde taikɨnsiny tu ɨsangendam. Seg Ton ket teyeniny wa pɨlwa dɨde wa yɨm kumbɨnd taramkiny.” 39 Ɨ Yesu kwa yɨpa tendam yɨt towa usekawonj da, “Ma, rɨrɨr e yɨrdɨdɨ rɨgat yɨrdɨdɨ rɨgand wɨp yii menonɨm? Sɨ rɨngma, ma osiya ton nɨmognɨmog yɨpand sap totenjya de kip bora wa? 40 Ɨ b'auyaena b'ɨga re ma ɨta tina ouyaena rɨgand ɨgwanjis pumb wa. Ajɨ ra ton komkesa tina ouyaena kupkakupka takasiny, ton ɨja e ket wumɨr okas tina ouyaena rɨga re dɨde. 41 Nangga pae man yɨr pɨpla yɨr yiyenyɨt moina rɨgamna yɨrkɨpɨnd, ajɨ kwa nangga pae man maka b'obogɨl wumɨr yokatenyɨt wulpas gatab moinajog yɨrkɨpɨnd? 42 Rada man ma ɨta molenggyam ɨtemb wulpas yɨr ongong yiyenyɨt rɨnte re yɨbɨm moinajog yɨrkɨpɨnd, sɨ rɨngma, rɨrɨr e man mor rɨgand odede omnyɨt da, ‘Kor rɨga! Mabe kon yɨr pɨpla mewaikitawɨn moina yɨrkɨp ke'? Sɨ man re gɨm ke b'ogɨl ajɨ ngor wa negɨr mɨle rɨga et. Sɨ man naska moina yɨrkɨp ke wulpas yewaikite! Ɨ ɨngkaemb ket man onggɨtyam yɨr pɨpla pɨtakɨpɨnd yɨr onget rɨnte re yɨbɨm mor rɨgamna yɨrkɨpɨnd, ɨ ket man ɨtemb yɨr pɨpla ewaikitaet mor rɨgamna yɨrkɨp ke.
Wul dɨde Tina Kɨp gatab Tendam Yɨt
(Mat 7:16-20; 12:33-35)
43 “Ɨ b'ogɨl wul nanggɨt ma opima negɨr kɨp tejagɨkiny, ɨ toda kwa negɨr wul nanggɨt ma opima b'ogɨl kɨp tejagɨkiny. 44 Yɨpa yɨpa wul nangg ongwatam re towainajog ɨjagɨki kɨp kaim. Ɨ rɨgap re ma wanja nangg kaim eakɨkenanj pig kɨp, ɨ kwa ma wika nangg kaim eakɨkenenanj greip kɨp. 45 Ɨ b'ogɨl rɨgat b'ogɨljog gasa im angapeneniny tina garɨnd. Ɨ ɨngkaemb ton ket b'ogɨl mɨle pɨta wa apendeniny. Ɨ negɨr rɨgat daka tina ongapi negɨr gasam pɨlke negɨr mɨle im pɨta wa apendeniny. Mop nokɨp rɨgat tina tugɨm ke yɨt apureniny re tina garɨnd yɨndangɨr auki nony menamena kaim.
Nɨmog Met Oranga Rɨga
(Mat 7:24-27)
46 “Ɨ wɨn ɨta nyɨ nuwatenenya da ‘Yonggyam, Yonggyam,’ ajɨ nangga paim wɨn maka amnɨkenindam nangga im re Kon nindenenyɨn omnɨkam? 47 Ɨ Kon wanɨm tendam yɨt ke tauyaenyɨn onggɨt rɨga gatab yet ra Kor pɨlwa ik ɨ Koina yɨtkak tutkundeniny dɨde omnɨkand b'itngaeny onggɨt yɨtkak rɨrɨrɨnd. 48 Sɨ ton re odede met oranga rɨga e yete re ngortod wa kip euka eyeniny rorte emkam, ɨ danda kɨma rorte ɨtot eyeniny, ɨ dɨde met oranga yiyeny onggɨt danda rorte kumbɨnd. Sɨ ra ket ukoi ngɨwɨr ik dɨde ngɨwɨrɨt met uwongneny, ajɨ makwa ɨta ɨmnɨneny, mop nokɨp ɨtemb re b'obogɨl orangi met e. 49 Ajɨ yet re Koina yɨtkak utkundeniny ajɨ maka ra b'itngaeny onggɨt yɨtkak rɨrɨrɨnd, ton re odede met oranga rɨga e yete re bab tumɨnd kip euka eyeniny rorte emkam, ɨ danda kesa rorte ɨtot eyeniny, ɨ dɨde ket onggɨt kumbɨnd met oranga yiyeny. Sɨ ra ngɨwɨrɨt met uwongneny, odenja ket tosmulis dɨde ket ma sobijog e met tonygɨk.”

*6:15: Onggɨt wɨnɨnd Ju rɨga wɨngɨrɨnd nɨnda rɨgap Roma gabmanind singi kesa yomneno dɨde Roma gabmani kɨma soro dɨde b'ipowa wuwenonj. Sɨ rɨgap ɨtemb rɨga bobo yogenayo da Kanana rɨga o Jelot Pati. Yɨr de Mat 10:4, Mak 3:18, Ɨtai 1:13.