4
Zisas Samaria mbiga mbe phorga nzuai.
Zo 3.22; 3.26Mbe Fherasiŋ, mbe mbararagim, Zisas gumgi gu mbigi vhɨrve ruaim, mbe ana zɨn vui gumgi gu mbigi kim, mben vhɨrve Zon zɨn vui gumgir vhɨrve kambarigi. Mbe ne mbararagi, Zisas, ana nduara gumgi thari ruagi fhu. Mba Zisas phorga rui gumgi, mbe nduarira mbe ruai. Zisas khueŋ kaŋgi, mbe Fherasiŋ, mbe kaŋgi, gumgi vhɨrvera ana zɨn vuim, ana maaŋ muuŋgiap, Zudia ŋgu bakɨme fhaiŋ thav, taagia Gariri ŋgu bakɨme fhain veri.
Ana mba veri tuav, ana Samaria ŋgu bakɨme fhaiŋ shɨra vergi.
Stt 33.19; Jos 24.32Zisas maaŋ muuŋgiap vera vov Samaria ŋgu mben hɨgi. Mba ŋgu khare, Sikar. Sikar ana Zekop won kama Zosep ga nɨɨŋgi nuianeŋ han ki. Zekop fhum korgi mbok mbɨ mbe maaŋ ki. Zisas Sikar hɨgap, ana vhugi. Ana maaŋ muuŋgiap mba mbok mbɨ taan perav kim, ra vov purara thɨgim, phɨɨŋ muuŋgim, ana mbara ki.
Ana phorga rui gumgi, mbe mba vhezɨr zav ŋgun vegi. Zisas perav kim, Samaria mbiga mbe mbɨ thor zav zim, Zisas khaŋ ana nzuai, “Mbɨ thige nan nɨɨŋ, gu mbɨrga.” 2 Kin 17.24; Esr 4.1-5; 9.1–10.44; Neh 4.1-2; Ru 9.52-53; FG 10.28Mba Samaria mbik khaŋ ana nzuai, “Ai, ndu Zuda guma ma. Gu Samaria mbik ma. Ndu thaaŋ nzuav khaŋ na nzuai, ‘Mbɨ thige nan nɨɨŋ, gu mbɨrga’ ? ” Mba mbik mba kameŋ nzuai, ne khaŋ muuŋgi, mbe Zudaiŋ, mbe khurkhuur Samariaiŋ khuui fhu. 10  Ais 12.3; Jer 2.13; Sek 13.1; 14.8; Zo 4.26Zisas mbara khaŋ mba mbiga nzuai, “Ndu Fhe Bakɨme fhura nɨɨŋgi bigeŋ kaŋgip, khaŋ ndu nzuai guma ‘Mbɨ thige nan nɨɨŋ, gu mbɨrga,’ ndu ana nzanga, ana zazera mbara muuŋgiap ki bɨɨŋbɨɨŋ ndi ndɨɨi mbɨn ndun nɨɨŋgirga.” 11  Zo 7.37-38; VB 21.6Ana maaŋ nzuaim, mba mbik khaŋ ana nzuai, “Guma, ndu mbɨ thui nda ki fhu, kha mbok mbɨ guigira mbar vergi. Maaŋ muuŋgip, ndu maaŋ mba zazera mbara muuŋgiap ki bɨɨŋbɨɨŋ ndi ndɨɨi mbɨ ndigirie? 12  Zo 8.53Nzan nzɨk Zekop, ana nza nzuav kha mbok mbɨ korgi. Kha mbok mbɨ, ana nduara won tarir kov, won borombaga gum, sipsivi gu bigi, mbe kha mbok mbɨra mbegi. Ee, ndu Zekop kambarigire?” 13 Zisas ana kameŋ ŋgarkarav khaŋ ana nzuai, “Kha mbok mbɨ pi gumgi, mbe zam taagi fhɨri khirga. 14  Zo 6.35; 6.58; 7.38Guma the maaŋ muuŋgip gu khar nɨɨn za nzuai mbɨ, ana ana mbegɨrga, ana wom taagip tuga then fhɨr khigirga tuktɨgi fhuvara. Zakɨra fhuvara! Gu mba anan nɨɨn za nzuai mbɨ, ana mɨmɨra mbɨ farar muuŋgip ana vhen kɨrga. Mba mbɨ zazera anan kɨv hɨv, zazera mbara muuŋgiap ki bɨɨŋbɨɨn anan nɨɨnga.” 15 Mba mbik mbaram khaŋ Zisas ga nzuai, “Guman Rum, ndu mba mbɨn nan nɨɨŋ. Maaŋ muuŋgirga, gu zumgum wom fhɨr khirga fhu. Gu vhɨra wom kha mbok mbɨn zɨv mbɨ thorga fhu.”
16 Zisas mbara khaŋ ana nzuai, “Ndu fharav ŋgɨp wo manan kamgip taagi khaŋ zɨri.” 17 Mba mbik ana ŋgarkarav khaŋ nzuai, “Gu man ki fhu.” Zisas mbara khaŋ ana nzuai, “Ndu khaŋ nzuai ndu man ki fhu. Ndu guigira mbar nzuai. 18 Ne khaŋ muuŋgi, ndu fhum meeŋthɨgi gumgi ga tɨga kegi. Ndu ntigem mba phorga ki guma, ana ndun mana guar fhuvara. Ndu mba nzuai kameŋ ne guigi guarara.” 19  Ru 7.16; Zo 6.14; 7.40; 9.17; 1 Ko 14.24-25Mba mbik khaŋ ana nzuai, “Gu ndu garim, ndu Fhe Bakɨmen kamthooŋ guma mbe ma. 20  Lo 12.5; 12.11-14; 1 Kin 9.3; Sng 122.1-5Nzan nzɨgi, mbe kha mbɨkshɨman phogi ga vhuav Fhe Bakɨme rotu mbui. Nde Zudaiŋ, nde khaŋ nzuai, ‘Gumgi za ŋgɨp rotur muunga ŋaneŋ, ne Zerusaremra ki.’ ”
21  Mal 1.11; 1 T 2.8Zisas mbara khaŋ ana nzuai, “Mbik, ndu gu nzuai buni, ndu nta khothɨgɨri. Ntige tuga the nden hɨgɨrga, nde mba Dara rotu mbui mbɨkshɨm, nde wom ana Dara rotur muunga fhu, nde vhɨra wom Zerusareman ana rotur muunga fhu. 22  2 Kin 17.29-41; Ais 2.3; Ru 24.47; Ro 9.4-5Nde Samariaiŋ, nde mba rotu mbui ne, nde ana kaŋgi fhuvara. Nza Zudaiŋ, nza wari wo rotu mbui bigɨn, nza ana kaŋgi. Ne khaŋ muuŋgi, Fhe Bakɨme nza Zudaiŋ, ana fharav taagip wo gumgi gu mbigi ndirga ŋaarar muun zav nzan farasarigi. 23  Zo 1.17; Fi 3.3Mba hɨr za mbui tuk, ana ntigem hɨgi. Mba guigira rotur muun za mbui gumgi, mbe Fhe Bakɨmen Ŋina Ŋaara ŋkasŋkar panan Fhe Bakɨme rotur muuŋv, mbe vhɨra tɨva guara zɨn ŋgɨp rotur muunga. Mba khesharigi rotu ga mbui gumgi, Dara guigira mbe vuzvugi. 24  Ro 12.1; 2 Ko 3.17; Fi 3.3Fhe Bakɨme, ana Ŋina ma. Maaŋ muuŋgiap, gumgi ana rotu mbui, mbe Fhe Bakɨme Ŋina Ŋaara ŋkasŋkar panan ana rotur muuŋv, guigira tɨva guarara zɨn ŋgɨp, rotur muuŋri.” 25  Zo 1.41Mba mbik khaŋ Zisas ga nzuai, “Gu kaŋgi, Mesaia, mbe kha zɨn ana rɨgi, Krais, ana zɨrga. Ana zɨgɨp, ana za mba bigi bun nza suanga.” 26  Mt 26.63-64; Mk 14.61-62; Zo 9.37Zisas mbara khaŋ ana nzuai, “Gura khare, gu ntige ndu phorga nzuai.”
27 Zisas nen ana nzuaim, ana mba phorga rui gumgi vegap taagia wari zi. Mbe ana garim, ana mbiga mbe phorga nzuaim, mbe ŋgava mbatɨga muuŋgi. Mbe ŋgava mbatɨga mbuav, mbe the kha nzambarar ana muuŋgi fhu, “Ndu thagɨna ndir zav ana phorga nzuai?” o, “Ndu thaaŋ nzuav mba mbiga phorga nzuai?” 28 Mba mbik wo mbɨ thui nda ndi mbara ndarav taagia ŋgun vugi. Ana vov khaŋ mba gumgi gu mbigi ga nzuai, “Nde zɨv guma the ganɨnga. 29 Mba guma gu fhum muuŋgi bigi, ana za nta bun na suaŋgi. Ana Krais thi?” 30 Ana maaŋ mbe suaŋgim, mbe mba ŋgu thav, Zisas han zi.
31 Mba tugen Zisas phorga rui gumgi khaŋ tɨgap ana nzuai, “Guman Rum, ndu mban mbɨ.” 32 Ana thav khaŋ mbe nzuai, “Gu mba ki, nde mba mba kaŋgi fhuvara.” 33 Ana maaŋ suaŋgim, ana phorga rui gumgi, mbe nduarira khaŋ wari ga nzuai, “Guma the mba ndiga zav ana nɨɨŋgi thi?” 34  Zo 6.38; 17.4; 19.30Zisas mbara khaŋ mbe nzuai, “Fhe Bakɨme na sarigim, gu zɨgi. Nan mba khare, gu ana vuzvuga zɨn ŋgɨp, ana mba na nɨɨŋgi ŋaar, gu anan muuŋv, ana vhɨzgirga.
35  Mt 9.37; Ru 10.2; VB 14.15“Nde khaŋ nzuai, fethɨgi kɨnira khar ki, mba ndirga tuk hɨgɨrga. Nde maaŋ nzuai, gu khaŋ nde nzuai, nde tamtam mba mɨni ganɨv, tuituigip nta ganɨri. Mba mɨnin mba gɨvigi. 36  Sng 126.5-6; Dan 12.3Mba ndi gumgi, mbe wari won vheza ndigap, mbe mba ndiav phogi ga vhui. Mbe mba phogi ga vhui mba, nta mba zazera mbara muuŋgiap ki bɨɨŋbɨɨŋ ndigi gumgi gu mbigi ma. Maaŋ muuŋgiap, mban pargi guma gum mba ndi phoga vhuigi guma, mani wani tɨgɨp vhɨra ndikndigɨri. 37 Maaŋ muuŋgiap, kha kameŋ, ne guigi guarara, ‘Guma mbe mɨnan pargim, guma mbe mba mɨnan mba ndi.’ 38 Gu nde sarigi nde ŋgɨp, nde fhum ŋgarigi fhuv mɨnin mba ndiri. Mbe harigi gumgi, mbe mba mɨnin ŋgargi, nde mben hari thoorir hɨgi mba, nde nta ndiri.”
39 Mbe Samariaiŋ vhɨrve, mbe mba ŋgu vhen kav mba mbiga kameŋ mbararagiap, mbe Zisas khothɨgi. Mbe khaŋ muuŋgiap, mba mbik khaŋ mbe nzuai, “Ana gu fhum muuŋgi bigi, ana za nta bun na suaŋgi.” 40 Maaŋ muuŋgiap, mba Samariaiŋ, mbe ana han zav, khaŋ tɨgap wari han kɨr zav ana nzai. Maaŋ muuŋgiap, ana ra phuninin mba ŋgun kegi. 41 Ana maaŋ kim, gumgi gu mbigi vhɨrve guarira, mbe Zisas buni mbararav ana khothɨgi. 42  Zo 17.8; 1 Zo 4.14Mbe ana khothɨgap, khaŋ mba mbiga nzuai, “Nza ndu bunira mbararagiap ana khothɨgi fhuvara. Nza nduarira ana buni mbararagiap, nza kaŋgi, kha gumara, ana taagip kha nuianan ki gumgi gu mbigi, ana za mbe ndirga.”
Zisas ŋgui vhɨrve gari guman panan ŋaari gari guman panan tarar kurigim, ana taagia nzerigi.
43  Zo 4.40Zisas ra phuninin Samariaiŋ han kegap, mbe thav Gariri ŋgu bakɨme fhain vergi. 44  Mt 13.57; Mk 6.4; Ru 4.24Zisas nduara khueŋ suaŋgi, “Fhe Bakɨme kamthooŋ guma, ana wo ŋgu nɨɨŋgera, mbe zɨ bakɨme ana ndɨɨi fhu.” 45  Zo 2.23Ana vov Garirin hɨgim, mbe Gaririŋ ana nzuav ndikndigi. Mbe ndikndigi, ne khaŋ muuŋgi, mbe nduarira mba Pasova rotu bakɨmen muun zav Zerusareman ndav, mbe ana muuŋgi bigi, mbe nta gangi.
46  Zo 2.1-11Zisas taagia zav Garirin Kanan ŋgun zɨgi. Ana fhum mba ŋgun mbɨ muuŋgim, ana wain ga gegi. Ana taagia Kanan zɨgim, mba tugen ŋgui vhɨrve gari guman panan ŋaari gari guman pana mbe, ana Kaperneam ŋgun ki, ana kam rɨɨi. 47  Mt 8.5-6; Ru 7.1-10Mba guma, ana kha kameŋ mbararagi, Zisas Zudia thav Garirin zergi. Ana maaŋ muuŋgiap, ana Zisas han vov, Kaperneaman zirɨ zav anan nzai, ana zirɨv ana kaman kurarim, ana rɨmrɨm nzerarga. Ana kam rɨmɨn zav gorvhɨk bisanera. 48  Zo 2.18; 20.29; 1 Ko 1.22Zisas mbaram khaŋ ana nzuai, “Nde mbarkɨrga mirikori gangirga fhu, nde bigɨn thueŋ khothɨgɨrga fhu.” 49 Mba ŋgui vhɨrve gari guman panan ŋaari gari guman pan khaŋ ana nzuai, “Guman Rum, ndu vhemkora zirɨri. Ndu muuŋv kɨrim, nan kam rimgirga.” 50  Mt 8.13; Mk 7.29Zisas mbara khaŋ ana nzuai, “Ndu ŋgɨ, ndun kam rimgirga fhu, ana taagi nzerarga.” Ana maaŋ suaŋgim, mba ŋgui vhɨrve gari guman panan ŋaari gari guman pan Zisas khothɨgap, ana taagia vui.
51 Mba ŋgu gari guman pan, ana ntigar ŋgɨp Kaperneaman hɨrga, anan ŋaara gumgi mbari zav tuavar ana purav, khaŋ ana nzuai, “Ndun kam, ana rɨmrɨm vhɨzgiap taagia nzerav nzerara mbur ki.” 52 Ana mben nzarigi, “Mba tar, ana ra vov maaŋ thivim, ana maneŋ nzerigi. Mbe khaŋ ana nzuai, gurum, ŋkotugan ra vov phɨɨŋ ndiga phogia thɨgim, ana rɨmrɨm vhɨzgim, ana nzerigi.” 53  FG 16.14-15; 16.31Mbe ne nzuaim, ana ndia kaŋgi, gurum ra vov phɨɨŋ ndigap phogia thɨgim, Zisas khaŋ ana suaŋgi, “Ndun kam rɨmrɨm vhɨzgip nzerara kɨrga.” Maaŋ muuŋgiap, ana Zisas khothivim, ana phorga ki ntɨɨri, mbe vhɨra za Zisas khothɨgi. 54  Zo 2.11; 2.23Khe Zisas Zudia thav zerav Garirin kav phenatɨtɨgap muuŋgi mirikor ma.

4:1 Zo 3.22; 3.26

4:5 Stt 33.19; Jos 24.32

4:9 2 Kin 17.24; Esr 4.1-5; 9.1–10.44; Neh 4.1-2; Ru 9.52-53; FG 10.28

4:10 Ais 12.3; Jer 2.13; Sek 13.1; 14.8; Zo 4.26

4:11 Zo 7.37-38; VB 21.6

4:12 Zo 8.53

4:14 Zo 6.35; 6.58; 7.38

4:19 Ru 7.16; Zo 6.14; 7.40; 9.17; 1 Ko 14.24-25

4:20 Lo 12.5; 12.11-14; 1 Kin 9.3; Sng 122.1-5

4:21 Mal 1.11; 1 T 2.8

4:22 2 Kin 17.29-41; Ais 2.3; Ru 24.47; Ro 9.4-5

4:23 Zo 1.17; Fi 3.3

4:24 Ro 12.1; 2 Ko 3.17; Fi 3.3

4:25 Zo 1.41

4:26 Mt 26.63-64; Mk 14.61-62; Zo 9.37

4:34 Zo 6.38; 17.4; 19.30

4:35 Mt 9.37; Ru 10.2; VB 14.15

4:36 Sng 126.5-6; Dan 12.3

4:42 Zo 17.8; 1 Zo 4.14

4:43 Zo 4.40

4:44 Mt 13.57; Mk 6.4; Ru 4.24

4:45 Zo 2.23

4:46 Zo 2.1-11

4:47 Mt 8.5-6; Ru 7.1-10

4:48 Zo 2.18; 20.29; 1 Ko 1.22

4:50 Mt 8.13; Mk 7.29

4:53 FG 16.14-15; 16.31

4:54 Zo 2.11; 2.23