YEREMAIA
La Buki
Kabovitouula
Yeremaia matauna tovitoubobuta isisu ivitoubobuta 627—560 BC. Yeremaia la wotetila saina tuta kaduwonaku. Metoya ola wotetila, matauna iluki Yaubada la tomota paila kabosilagi makwaina bimakaia matausina uula si tapwaroru baisa tokolu, deli si mitugaga. Matauna igau eisisu tomomova e igisi vitoubobuta makwaina eikaloubusi makawala. Guyoula Babilonia matauna Nebukadinesa ima e ikodidaimi Yerusalem. E Yeremaia igisi kala kodadaimi valu deli Bwala Kwebumaboma, e tuvaila guyoula Yuda deli bidubadu tomota ikatupipaisi ilauwaisi Babilonia. Yeremaia tuvaila ivitoubobuta paila tomota igau bikaimilavausi metoya okatupipi, deli mina Isireli kala vigavau.
Mapilana Yeremaia La Buki bitakatumimisi baisa makawala: (1) Yaubada iwitali bigala baisa kabokaraiwaga Yuda deli gweguyala osi tuta Yosaia, Yeoyakim, Yeoyakini deli Sedekaia iguguyausi. (2) Mimilisi lilivala metoya ola ginigini Baruki, matauna Yeremaia la togini. Baisa goli bitabani mimilisi vitoubobuta deli vavagi kwaivakaveka eikaloubusisi Yeremaia ola tuta. (3) Mimilisi biga avaka Yaubada eikaibigi paila boda ituwoli ituwoli. (4) Kwaitala biga ginimkovila eilivala liliula ammakawala iyoulisi Yerusalem deli tomota osi katupipi igalasi Babiloni.
Yeremaia matauna saina tomanum deli saina iyebwaili la tomota, e kwekukolola bikamituli kasi kamwaga matausina. Mitaga eilumkoli Guyau la biga onanola makawala kova, e matauna gala ibodi bikiyumali mabigasina.
Mimilisi biga kwedidabala olumoulela buki mapilana ivitububoti tuta igau oluvi, gala ola tuta Yeremaia. E wa tuta matutona Yaubada la kabutuvau bisisu. E ibodi Yaubada la tomota bivagaisi makawala kabutu makwaina, e gala goli bibodi tovituloki tuta tuta bikatululuti matausina. Paila uula kabutuvau makwaina kala ginigini bisisu oninasi. (Kugisi uula 31.31-34.)
Buki kala katumimisa
Yeremaia kala dou 1.1-19
Mimilisi vitoubobuta osi tuta Yosaia, Yeoyakim,
Yeoyakini deli Sedekaia iguguyausi 2.1—25.38
Mimilisi vavagi ola tuta Yeremaia 26.1—45.5
Vitoubobuta paila boda ituwoli ituwoli kasi kamwaga 46.1—51.64
Yerusalem kala vayoula 52.1—34
1
Mapilana Yeremaia
Buki mapilana olumoulela isisu avaka avaka kala livala Yeremaia, matauna Ilikaia latula. Ilikaia matauna taitala matausina tolula isisuaisi ovalu Anatoti mapilana Beniamina ola boda. E olopola kweluwotala kwaitolua Taitu makwaina 627 BC. kala taitu, Yosaia Amona latula eiguguyau mapilana Yuda, Guyau ibigitoni Yeremaia. 1.2 2 Gwe 22.3—23.27; 2 Lil 34.8—35.19 E tuvaila eibigitonivau matauna ola tuta Yeoyakimb Matauna eiguyoi 609—598 BC. Yosaia latula eiguguyau. E oluvi, metoya wa tuta matutona e leilaga ola tuta Sedekaia Yosaia latula eiguguyau eiboda kwailuwotala kwaitala taitu,c Taitu makwaina 587 BC. Guyau isivabidubadu tuvaila bigatona baisa Yeremaia. E wa taitu makwaina wala, e nalimelaga tubukona, mina Yerusalem eikatupipaisi ilauwaisi ituwoli valu. 1.3 2 Gwe 23.36—24.7; 24.18—25.21; 2 Lil 36.5-8,11-21
Yeremaia kala dou
E Guyau ilukwaigu, kawala, “Mwa! Ka, igau wala gala asakaim m momova, mitaga bogwa goli lanigibogwaim, e igau wala gala bukukwaloubusi, mitaga bogwa lakatukilaim kidamwa yoku bukutovitoubobuta baisa boda ituwoli ituwoli.”d Mabudosina mina Asiria, mina Babilonia, mina Itipita deli mina Yuda.
E yeigu avitakauloki Guyau kawagu, “Mwa! Guyau Yaubada, yeigu gala anikoli ammakawala balivala, paila yeigu saina gwadi.”e Yeremaia kala taitu igau wala gala biboda kweluwotolu. Mitaga Guyau eilukwaigu kawala, “Galaga ibodaim bukulivala mwada yoku saina gwadi, mitaga ibodi ambaisa bawitalaim bukula e yoku goli bukulokaia tomota matausina, e bukuluki matausina avaka avaka bakaraiwogaim bukulivala. E gala bukukukoli matausina, paila ka, yeigu deli yoku paila bakolaim. Yeigu goli Guyau bogwa lalivala!”
Oluvi Guyau iyosali yamala e ikabikoni bilubalogu e ilukwaigu kawala, “Ka, kulagi, bogwa lasakaim m biga paila bukulivala. 10 Lagaila lasakaim m kwaraiwaga odubasi boda ituwoli ituwoli deli kabokwaraiwaga ituwoli ituwoli paila bukusabu deli bukuvakubali, bukukodadaimi deli bukuluvaim, e bukukwaliai deli bukuvaula.”
Guyau ivituloki kwaiyu kilisala
11 E Guyau ikatupoiyaigu kawala, “Mwa! Yeremaia, avaka lokugigisi ke?”
E yeigu avitakauloki matauna kawagu, “Lagigisi sisitala sisila kaila kweluva.”f Mina Yudia kaitala si kai paila metoya olalela bikibuboti kweluvala tula biwokuva, makaina yagala “almond”, lalela makawala parani.
12 E Guyau eikaibiga, kawala, “Bogwa lokukwamokwita. E ka, yeigu makawala makaina kaila kweluva lamitukolabug Mabigana “mitakolabu” kala lega makawala mina Iberu si biga paila makaina kai “almond”, yakidasi eitadokaisi “kaila kweluva”. wala e lagigisi ulo biga bikaloubusi makawala.”
13 Oluvi Guyau tuvaila ilukivauwaigu kawala, “Mwa! Avaka tuvaila lokugigisi ke?”
E yeigu avitakauloki kawagu, “Lagigisi kwelatala kulia eigigibwabula opiliyavata,h Makaina ikibuboti mapilana Babilonia, paila tokwabilia biviloubusisi metoya opiliyavata. e kala gigisa leitagega leima baisa, e makateki bipulisouseula bima.”
14 E Guyau ilukwaigu kawala, “Ka, tomota metoya opiliyavata bimaisi e bikodidaimisi mi valu deli biyosisi komwaidosi tosisula valu makwaina, 15 paila yeigu igau badou komwaidona boda ituwoli ituwoli metoya opiliyavata e bimaisi. E si gweguya bivitauwaisi si takaikaia okalapisilela Yerusalem deli goli bitavinaisi bitapataisi okalila, e deli tuvaila bivigakaisi makawala baisa oviluwela Yuda. 16 Yeigu bamipuki ulo tomota paila uula bogwa leimitugagasi. Matausina bogwa eisilavaigusi e leilosi igubugabusi lula baisa ituwoli yaubada, deli leibubulaisi tokolu e leititaimamilasi baisa minasina. 17 Mwa Yeremaia! Kukwatubaiasa, e bukula bukuluki avaka avaka bakaraiwogaim bukulivala. E gala bukukukoli matausina. Kidamwa bukukukoli matausina tuta baisa, yeigu bavigakaim bukukukolivigasi matausina avai tuta bukusikaili matausina. 18-19 Mwa Yeremaia! Kunakaigalaigu! Ka, komwaidosi wala olopola valu makwaina - gweguyala Yuda, tosikwawa, tolula, e deli goli tomotala - komwaidosi wala bikoulovaimsi. Mitaga yam lagaila yeigu basakaim m peula igagabila bukutotu peula omitasi matausina, e bavigakaim makawala kwaitala valu kwepeuligaga, kaina makawala kokola tanumnumta aiyani, kaina makawala kali barasiwokuva wala. E matausina gala ibodi bikalisauwaimsi, paila uula yeigu deli yoku paila bakolaim. Ka, yeigu goli Guyau bogwa lalivala.”

a1:2 Taitu makwaina 627 BC.

1:2 1.2 2 Gwe 22.3—23.27; 2 Lil 34.8—35.19

b1:3 Matauna eiguyoi 609—598 BC.

c1:3 Taitu makwaina 587 BC.

1:3 1.3 2 Gwe 23.36—24.7; 24.18—25.21; 2 Lil 36.5-8,11-21

d1:5 Mabudosina mina Asiria, mina Babilonia, mina Itipita deli mina Yuda.

e1:6 Yeremaia kala taitu igau wala gala biboda kweluwotolu.

f1:11 Mina Yudia kaitala si kai paila metoya olalela bikibuboti kweluvala tula biwokuva, makaina yagala “almond”, lalela makawala parani.

g1:12 Mabigana “mitakolabu” kala lega makawala mina Iberu si biga paila makaina kai “almond”, yakidasi eitadokaisi “kaila kweluva”.

h1:13 Makaina ikibuboti mapilana Babilonia, paila tokwabilia biviloubusisi metoya opiliyavata.