Aposel Pol bung xailong tela mala rangua Kristo Lipuxindi duwa long sabangga Epasas. Tauxu xailongga li ba,
Epasas
Namua Pol Bung Mala Na Epasasdi
Pol bung xailongga li bungina wa salak yabania (3:1, 4:1), saking sina na Tikikas. Baing Tikikas xap mala rangua Epasas lipu hatuminga haringinamdi (6:21-22).
Pol bung bu hauli lipu hatuminga haringinamdi daxabia ba Urana kubolung atin dimoti sabanga baru, xaung Urana hatuminganoa aningona baru mana lipu titiamdi. Xailonga hataing luwa. Muga (Hataina 1–3), Pol hatanga Urana hatuminganoa bing soxi Yesu Kristo bu xap muli Yudadi xaung Yuda Teguamdi. Soxi bu lipu longgalo ditaga rangua Kristo bu disok bakbak taininau. Bila balau sahi gamgaminga muga wa liwe mana Yudadi xaung Yuda Teguamdi. Xailong hataing luwa bing Pol haringia hatuminga ba lipu sabungamdi bing duwa hatuminga taininau xaung diraxata bu duwa bila ba.
Mana xailongga li Pol ting haruanga tuwa bila li. Sabunga bila sangga, saing Kristo wa toxonoa (1:23, 4:15-16). Sabunga bila Urana Numanoa, saing Kristo wa tuxang mugamugangama (2:20-22). Kristo baba sabungua bila luba baba haininoa (5:25-32).
Epasas long sabanga yayam. Bungina Pol Sailas tang dahaxa mauli dibaxanga ulek xaiyua, disok Epasas saing duwa la ba. Kimuya Pol wa la ba niani tuwa. Baing kimuya mana alaba, bungina Pol wa salak yabania muga, bung xailongga li. Bung xailonginoa bila niani AD 60.
Haruanga Tuandi
• Haruanga mugamugangam (1:1-2)
• Hatanga ba taxap yabaroa rangua Kristo baru (1:3-14)
• Sabu ba daxap xabianga mana Urana xaung haringinganoa (1:15-23)
• Xabinga muli daxanganoa (2:1-10)
• Lipu hatuminga haringinamdi duwa taininau, heku Yudadi kimbo Yuda Teguamdi (2:11-22)
• Urana xabiangang maringina xaung Kristo kubolung murungam sibunoa (Hataina 3)
• Daxanga mana talibu Urana murunganoa (4:1–6:20)
• Haruanga kimuam (6:21-24)
1
Haruanga Mugamugangam
Nga Pol, Kristo Yesu aposelinoa namua na Urana mogu nga bila ba mana ing murunganoa.
Ngasina xailongga li nang Urana lipuxing maringindi duwa long sabangga Epasas, ang lipuadi ataga rangua Kristo, asu sibuna mana.
Ngasabu ba Urana Tibura xaung Toxoratamona Yesu Kristo tang atiding dimoti mang xaung ba tang dilibu gamoimdi duwa mosiu.
Tataga Rangua Kristo Taxap Urana Guxamingandi
Taiti Urana yanoa! Ina Toxoratamona kiria Yesu Kristo Tibuna. Sina guxama nakira xaung axamang long xaiyam longgalo dahauli aningoradi, namua na tataga rangua Kristo. Muga mana titi soginganoa, mogu kira ba tataga rangua Kristo bu tawa maringing sibuna xaung taxola mana mauxanganoa maxania. Murung sibuna makira, binabu hau hatuminganoa mugau sibuna ba bagula xapkuti kira ba tawa garang sibundi mana Yesu Kristo oxatanoa. Libu bila ba namua na libu ina yaha xaung muruna ba libu. Binabu taiti Urana yanoa mana kubolung atin dimoti makira bila ba. Kuboluna ba hatanga ralanoa, saing kubolunoa taxap olang namua na tataga rangua Garanoa murung sibuna mana ba. Tataga rangua, binabu Urana gim haxuyangaroa Garanoa sibinia, saing yunga kubolura diandi sanga mana kubolung xai sibuna atin dimoti ba. Kubolunoa ba matu sibuna makira laing tabaxagi mana, alaba gabu xabiangang xai xangxana. Hau hatuminganoa muga mana baraxinta bo ba libu Kristo oxatania. Muga hatuminganoa wa hisangia, ne kimuya yaha ba hatanga masok nakira. 10 Baing kimuya bungina xaidapkadi mogudi disup bagula libu hatuminganoa aningong sibuna. Bagula xap axamang longgalo duwa long xaiya xaung titia dima digugunia hawa mana Kristo rimanoa.
11 Bungingbunginalo Urana libu axamang longgalo disu mana murunganoa. Binabu su mana hatuminganoa saing moguam Yudadi ba am gataga rangua Kristo, namua na hau hatuminganoa muga mam bila ba. 12 Maluxuʼm bakbak longgalo, am Yudadi am gata ragunga mana Kristo muga. Binabu moguam bu am gaiti yanoa mana haringinganoa xaung ralanoa. 13 Baing ang Yuda Teguamdi xauna ataga rangua Kristo bungina alungu haruanga maxunama ba, ulek xaiya ba baxanga Urana xapkang muli ba. Baing bungina ahatum haringina mana Kristo ba, Urana moguang mogungia hatanga ba ang lipuxindi. Mogunga ba Aningonoa naga, hau haruangua ba sina nakira. 14 Aningonoa bila yahanga hataing tela Urana sina nakira, hau haruangua mana guxamdi Urana bagula sinadi nakira kimuya. Bagula wa rangua kira tawa iniadi laing taxap guxamdi. Libu bila ba bu taiti yanoa mana haringinganoa xaung ralanoa.
Pol Sabu Na Urana Mana Epasasdi
15 Mana namua baguba, xaung mana namua ngalungu ba ahatum haringina mana Toxoratamona Yesu xaung muruim sibuna mana Urana lipuxing longgalo, 16 ngasabusabu na Urana mang. Ngasup mana kubolua ba te, ngaharua xai sibuna mang mala rangua bungina ngahatumiang muli mana sabungagudi. 17 Urana ina Toxoratamona kiria Yesu Kristo Urana inia, ina Tibura ralang sabanggam. Axamanoa ngaxusunga xusunga mana bing bagula libu Aningonoa libuang awa lipu xabianga maringinamdi, xaung ba Aningonoa bagula hatanga Urana masok mang bu axabia xai sibuna. 18 Xauna, ngaxusunga ba xaxa hatumingaimdi bu axabia axadi kira lipu hatuminga haringinamdi tata ragunga manadi, namua na wagi kira. Baing ngasabu ba bagula axabia Urana bagula sina guxam xai sibundi na lipuxing maringindi baru, bungina taxap axamandi kimuya. 19 Baing ngaxusunga ba bagula axabia ba Urana haringinga sabanga waxata ba hauli kira ba tahatum haringina. Haringinga ba dali haringinga longgalo. Bila haringinga sabanga 20 Urana hatanga bungina iti Kristo mesa mana matiyua, saing ta marung rimang rimamo rubinia long xaiya. 21 La ba wa etua sibuna mana Urana uleginamdi xaung aningoningodi ding haringingading xaung yading sabanga. Ne ing ganina yaya sabanga, saing sabanga sibuna bunging hatatam ing ganina te, ne bunging kimuama xauna. 22 Baing Urana ta axamandi hawa mana, saing mogu ba wa toxona mana axamang longgalo bu hauli sabungua. 23 Sabungua Kristo sangganoa. Baxagi mana lipuxindi xaung ing sibuna. Baxagi sibuna mana axamang longgalo.