Yesu kixinging tela Yems bung xailong tela mala rangua Yuda hatuminga haringinamdi. Tauxu xailongga li ba,
Yems
Namua Yems Bung Mala Na Yudadi
Yems bung mala rangua Yuda hatuminga haringinamdi duwa mana numanuma xangxana. Bo ba dili haringina hatumingading haringinia. Hatanga ba hatuminga haringing maxunam bing kubolu xai. Hatanga ba hatuminga haringing maxunam bing xabianga titiam te. Yems bung xailongina bila niani AD 50 kimbo niani AD 60.
Lipu Buningama
Lipu buningama bing Yesu kixinginoa (Matyu 13:55), yanoa Yems, xaung Yerusalem Kaunsilidi yanamiding tela (Aposel 15). Yesu owa masok mana kimuya mana mesa muli (1 Korin 15:7). Pol uxu ba sabunga “tuxang” tela (Galesia 2:9). Pol ila bagu Yems bunging luwa (Galesia 1:19 xaung Aposel 21:18). Dung Yems mati bila niani AD 62, namua na Yesu lipuxing tela.
Haruanga Tuandi
• Haruanga mugamugangam (1:1)
• Tubaikdi xaung mauxangandi (1:2-18)
• Lungu saing libu (1:19-27)
• Libu kubolu taininau na lipu longgalo (2:1-13)
• Hatuminga haringina xaung kubolundi (2:14-26)
• Tawasa xai mana suxunguradi (3:1-12)
• Hatuminga maxang luwa (3:13-18)
• Tawa hawa mana Urana (Hataina 4)
• Haruanga ila rangua lipu xalaxalamdi (5:1-6)
• Haruanga mauxanganamdi xaung haruanga haringiangamdi (5:7-20)
1
Haruanga Mugamugangam
1 Nga Yems, lipu oxatam mana Urana xaung Toxoratamona Yesu Kristo.
Ngabung xailongga li nang, ang 12 bakbakkadi*12 bakbakkadi mogu Kristo lipuxing hatuminga haringinamdi, daxap salaga saing dahatibaxaya mala numanuma xumana. Yems harua bila li namua na Yudadi disok mana Yekop garang 12, saing waleu sibuna dila numanuma xumana bungina lipu long telamdi didalidi saing daxapdi mala. ayunga yabaima awa mauli mana titi teladi.
Xaidap xai.
Tubaikdi Xaung Mauxangandi
2 Riagu hatuminga haringinam mana, bungina mauxangang xangxana daxapkang, bing gamoimdi diyaha sibuna, 3 namua na ang gaxabia ba bungina dituba hatumingaim haringindi, bing daharingia lilingaimdi. 4 Binabu ayunga lilingaimdi ditubu to, namua na bungina lilingaimdi disahi oxatadingdi, bing dilibu ang gaharing xaung kuboluim maringindi ditubu masup, araxap mana axamang tela te. 5 Ne nabu angia teladi diraxap mana xabianga maringina mana dili haringina baru, bing duxusunga Urana saing bagula sina nadi. Ina lipu sinaikkam, sina hatuminga maringina na lipu gaxarea duxusunga mana, sanga ba gamiadi te. 6 Ne bungina uxusunga, bing uhatum haringina saing hatumingam luwau tai, namua na lipu gaxarea hatumingading luwa bila ruba tela, yanga yubua saing ting mauli. 7 Lipua na bila ba sanga ba hatum ba bagula xap axamang tela rangua Toxoratamona te. 8 Ina lipu hatuminga luwam, axamang longgalo libudi bing dilulu.
9 Riara hatuminga haringinamdi gaxarea haxugiding bing diyaha, namua na Urana maxania daxap yaya sabanga. 10 Lipu xalaxalamdi bing diyaha bungina Urana tatuadi, namua na lipu xalaxalamdi bagula disup bila haidanga abunging oxana. 11 Bungina xaidaba haing, sala haringina saing libu haidanga mutuxu, oxanoa ri saing gumanginoa sup. Bila balau, lipu xalaxalamdi bagula dimati liwe mana oxatadingdi.
12 Lipudi dili haringina bungina mauxangandi daxapdi, bing gamodingdi diyaha, namua na bungina tubaikka sup, didali, baing bagula daxap walinga subingang teguam mana haxuyangadingdi, bila Urana hau haruangua ba sina na lipuadi muruding sibuna mana.
13 Bungina tubaiga xap lipu tela, bing labu harua ba Urana xai ba libu doau tai. Namua na axamang dian tela sanga ba xai Urana bu libu doa te. Baing ina xai lipudi bu dilibu doa te. Tegu. 14 Lipu taining tainina, murungading diandi daxaidi, dilanguadi bu dilibu doa, bila bitinga tuxu asaxua. 15 Baing bungina murunga diana aningona, hayau kubolu dianoa masok. Kubolu diana ila tubu, baing hayau matiyua masok.
16 Riagu hatuminga haringinam mana, amaxania nam lipudi dilanguang. 17 Yahanga xai xaung yahanga maringing sibung longgalo diri eta lo ma, diri ma rangua Tibura tongtongia luliang etaloamdi. Xugia bila yongga kikisingangam te. 18 Ing murunganoa, baing mana haruangang maxunama libu kira tasok garandi. Libu bila ba bu kira tawa mugamuga mana axamang longgalo tongtongiadi.
Lungu Saing Libu
19 Riagu hatuminga haringinam mana, alungu to. Ang taining tainina bing ata tangaimliandi sap bu alungu haruangua, ahatum xai to tauna aharua, saing atim disala sapku tai, 20 namua na kubolu maringina Urana muruna mana ba, lipua atin disala sanga ba xap masok te. 21 Binabu asauya kubolu musunam longgalo xaung kubolu diang longgalo. Baing atatuang saing atuxu haruanga Urana xuma hatumingaimia. Haruanga ba sanga mana xapkang muli.
22 Bing alungu haruanga ba saing alibu kubolunoa xauna. Nabu alungu ing ganina, bing bila alanguang. 23 Nabu lipu tela lungu haruangua, ne su mana te, bing bila bagu ramramonoa babwia. 24 Kimuyu mana bagu babunoa, ila halingalinga sap ramramonoa muli. 25 Ne lipu gaxarea dibagu xai maluxu mana Urana hanaunaunganoa, haruanga baguba maringing sibuna saing xap lipudi muli sangua kubolu diang haringinganoa—lipuadi dilibulibu bila ba, dilungu saing dahalingalinga te, bing Urana bagula guxam oxatadingdi.
26 Lipu teladi dahatum ba disu maringina mana Urana, ne duwasa xai mana suxungudingdi te. Lipuadi na bila ba dilangua ding saing axadi dilibudi ba disu mana Urana, axamang olangdi. 27 Nabu abo ba asu mana Urana Tibura bu awa maringina xaung musuim te maxania, bing alibu bila li: Awasa mana hagudi xaung tapdi maluxuʼm mauxangadingdi, saing awasa xai mang, nam kubolu titiama libuang musuim.
*1:1 12 bakbakkadi mogu Kristo lipuxing hatuminga haringinamdi, daxap salaga saing dahatibaxaya mala numanuma xumana. Yems harua bila li namua na Yudadi disok mana Yekop garang 12, saing waleu sibuna dila numanuma xumana bungina lipu long telamdi didalidi saing daxapdi mala.