Aposel Pol bung xailongdi mala rangua lipuxing haulingamdi. Tauxu xailongga li ba,
Taitas
Namua Pol Bung Mala Na Taitas
Taitas bing lipu hatuminga haringinam tela, ne Yuda tela te. Hauli Pol mana oxatanoa. Pol murung sibuna mana, saing Taitas haringia Pol bungina mauxangang xumana daxap (2 Korin 7:6). Bungina Pol sauya Antiok saing haing mala Yerusalem bu baxanga na sabunga yanamindi mana oxatanoa rangua Yuda Teguamdi, xap Taitas mala rangua (Galesia 2:1-3). Taitas waxata rangua Pol bungina wa Epasas. Baing Pol soxi mala Korin bu haulidi (2 Korin 8:6,16).
Kimuya mana Romdi diyunga Pol sangua salak yabania bunging mugamugangama (Aposel 28), Taitas tang dituxu oxatua mutumutua Krit (1:5). La ba Pol mogu Taitas ba wa ranguadi saing sahi oxata teladi (1:5). Binabu bung bu bala Taitas ba sahi oxatua Krit baru. Pol bung xailongga li bila niani AD 64.
Haruanga Tuandi
• Haruanga mugamugangam (1:1-4)
• Taitas oxatanoa mutumutua Krit (1:5-16)
• Tubatubainga xai (2:1-15)
• Libu kubolu xaiyua (3:1-11)
• Haruanga kimuam (3:12-15)
1
Haruanga Mugamugangam
Nga Pol, nga Urana lipuxing oxatanam tela xaung nga Yesu Kristo aposeling tela. Soxi nga mala bu ngaharingia lipuadi Urana mogudi hatumingading haringindi, xaung bu ngatubatubadi ba daxabia ulek maxunama hatanga nadi ba dinaxu mana Urana daxanganoa baru. Haruanga maxunamga li sina haringinga nadi bu daxabia ba daxap walinga subingang teguama, walinga ba lipu languanga teguama Urana hau haruanganoa ba sina nadi mugau sibuna muga mana tongtongia axamandi. Baing mana bungina mogu ba, xap haruanganoa ma sabasabia mana oxata baxangangama. Urana, Lipuxira Xabinga Muliama, tabina nga saing ta oxata li rimagia.
Taitas,* Taitas—Taitas hatum haringina mana Yesu bungina Pol baxanga Urana Xuanoa na. Baing gabu Pol bu dibaxanga ulek xaiyua. Kimuya mana duwa mutumutua Krit sobak teladi, Pol bala Taitas ba wa la ba bu haringia Kristo lipuxindi. ngabung xailongga li naung. Uwa garagu sibunoa mana hatuminga haringing taininau tatuxu.
Ngasabu ba Tibura Urana xaung Kristo Yesu Lipuxira Xabinga Muliama tang atiding dimoti maung xaung ba tang dilibu gamoma wa mosiu.
Taitas Oxatanoa Mutumutua Krit
Bungina ngaxusungaung ba uwauyu Mutumutua Krit, ngabo ba ulibu bila li: Uhamaringia oxataroa tasahi teguyu, saing umogu sabunga yanamindi mana long taining tainina, bila nga ba ngabalaung ba. Sabunga yanamina kubolunoa bing xola mana kubolu diandi. Haining taininau ing ganina. Garandi bing gara haruanga lungunganamdi, saing kuboludinga labu dududing mauliu tai xaung labu diyunga baudingtibuding haruangadingau tai. Sabunga yanamina kubolunoa bing xola mana kubolu diandi, namua na wasa mana Urana oxatanoa. Kubolunoa bing labu haxi sibuna mana lipudi disu mana murunganau tai. Labu gamia sapku tai. Labu nung lang haringing xumanau tai. Labu atin disala saing taha lipudiu tai. Labu langlangua lipudi bu xap siangidingdiu tai. Tegu. Kubolunoa bing xap lobudi, wasa manadi xai xaung muruna mana kubolu xai longgalo. Haxi bu libu hatuminga maringina xaung libu kubolua Urana muruna mana ing ganina. Libu kubolu sigixingang sibuna xaung wasa xai mana ing sibung kubolunoa. Tuxu haringina ulek maxunama tubatuba mana ba, bu sanga ba haringia lipudi tubatubainga maringinia, xaung bu hatanga na lipu gaxarea duxukxugia ba hatumingadingdi didoa baru.
10 Ngabaxanga bila ba namua na lipu xumana duxukxugia tubatubainga maringindi. Dududing mana disu mana yanamidinga haruangandi. Daharua harua mua, daharua mana haruanga hauli lipudi te, saing dilangua lipudi. Yuda hatuminga haringinamdi dahaxi mana taxuxu sangga bu Urana xap kira muli ba, ding ba dilibu buk. 11 Ubilidi ba labu ditubatuba bila bau tai. Namua na tubatubaingading diandi duxugia lipu teladi xaung bakbagiding longgalo mala sangua ulek maxunama. Lipu tubatubaingamgadi na bila ba dibo ba dilanglangua lipudi ba daxap siangidingdi ing ganina. 12 Mutumutua Krit ding sibuding lipuxiding tela, ina dahatum ba lipu xabianga maringinam tela, libu haruanga tela manadi ba, “Krit longgalo lipu languangamdi ding ganiding. Kuboludinga diang sibuna bila asaxa abungindi. Bungingbunginalo dirung olang daxang xang mua.” 13 Haruanga baguba maxung sibuna. Binabu ubala baladi haringina ba hatumingading dimaring te, bu dahatum haringing sibuna mana tubatubainga maringinama. 14 Xauna, bu labu dilungu Yuda buxiradingau tai, saing labu dilungu hanaunaungadi dima rangua lipudi diyamu ulek maxunamau tai. 15 Axamang longgalo disigixinga mana lipu gaxarea hatumingading disigixinga. Ne mana lipu gaxarea didoa xaung dahatum haringina te, axamang tela sigixinga te. Maxung sibuna, hatumingadingdi didoa, xaung hatumingadingdi sanga ba mauxading te nabu dilibu kubolu dian tela. 16 Lipuadi na bila ba dibaxanga ba daxabia Urana, ne kuboludingdi dahatanga ba daxabia mana te. Lipuadi ba didoa sibuna xaung dilungu haruangua te. Dimaring te sanga mana dituxu oxata xai tela te.

*1:4 Taitas—Taitas hatum haringina mana Yesu bungina Pol baxanga Urana Xuanoa na. Baing gabu Pol bu dibaxanga ulek xaiyua. Kimuya mana duwa mutumutua Krit sobak teladi, Pol bala Taitas ba wa la ba bu haringia Kristo lipuxindi.