Viaqa
Ieisu ena tovaletuyanayavo edi viaqa
Buki ana alamani weaqina
Buki baʼe Luke ena ʼwayavi vemagilafuna, mana tauna wese Ieisu Valena Aqiaqina ana buki maduʼwayavia ʼidewani Madiu be, Maki be wese Ioni edi ʼwayaviavo. Ta baʼe buki nana ʼinaya Luke simana maʼoda Niboana Gwalagwalana Ieisu ena tovaletuyana nugwenugweidi vanugweta ʼaiqedi, ta Ieisu Valena iluyavuyavulea diʼwe taha taha ʼidia. Nugweta ʼabaga qiduana Ielusalema ʼinaya, ta ʼabiboda diʼwe Iudia be, Samelia, ta wese bwaʼobwaʼo qabuna ʼidia. (1:8)
Ta yani qiduana baʼe buki nana ʼinaya kana ʼitea, baʼe Niboana Gwalagwalana ena mai toʼabiboda ʼidia Ielusalema ʼinaya ʼaubena Fenitikosi ana tutaya ta givewaiwaiedi Yaubada ena fewa weaqina. Ta toʼabiboda dina edi vetafeʼwa ʼinega tomotau Ieisu Valena ivetumaqanea, ʼinega diʼwe taha taha ʼidia ʼekalesia iʼwadidi. Baʼe yani diavona wese kana ʼitea Faulo ena luvivila ʼinaya.
Ta ʼekalesia ana ʼebeveʼale ʼinaya vaidi me Diu imadunuagivila ta Vale nana ivetumaqanea, ta ʼabibodanaya wese mali qabu ilugu ʼekalesia ʼinaya. Ta wese me Diu adi tovanugwetayavo tuta qabuna Ieisu ena tovaletuyanayavo ikafidi ta itauyedi me Loma gabemani ʼidia sabi vekotudi, ta edi veʼewayavo ʼidia ge taha adi aqiaqimo, mana taudi Vale Aqiaqina Ieisu weaqina isimasimanea, ta ge taha luveifana ida viaqia.
Buki gamona
1:1-14 Ieisu ena luvine ʼebeluʼovoa be ena vona fofofola
1:15-26 Iudasa ana ilafa ivenuaʼivinia
2:1-13 Niboana Gwalagwalana ena mai
2:14–8:3 Tovaletuyana edi lugaihi be edi viaqa Ielusalema ʼinaya
8:4–12:25 Tovaletuyana edi viaqayavo diʼwe Iudia be Samelia
13:1–28:31 Faulo ena viaqayavo ena nuagivila ʼabibodanaya
a. 13:1–14:28 Faulo ena luvivila nugweta Ieisu Valena weaqina
b. 15:1-35 Toa vaʼauta qiduana Ielusalema ʼinaya
c. 15:36–18:22 Faulo ena luvivila vemagilafuna Valena weaqina
d. 18:23–21:16 Faulo ena luvivila vetoina Valena weaqina
e. 21:17–28:31 Faulo vanue ʼebeyoqona ʼinaya toatoa Ielusalema be, Sisalia be Loma ʼinaya
1
Ieisu ena vona fofofola Niboana Gwalagwalana weaqina
1-2  * Lk 1:3; Mk 16:19; Lk 24:49-51 Tiofilasi ye, egu buki nugweta ʼinaya Ieisu ena fewayavo be ena veʼitayavo weaqidi yaʼwayavia ʼiuya ana ʼebeveʼale ʼinega be ana laba Yaubada ʼebeʼewea vaneqea mahalaya. Ta Ieisu ena ʼaliga ʼabibodanaya mayawaina ʼifoqe ena tovaletuyanayavo vevenuaʼivinidi ʼidia, ta Niboana Gwalagwalana ʼinega luvine neidi edi fewa weaqina. * Lk 24:36-49; Via 10:41 Ta ena yaʼitoto ʼevivi ʼabibodanaya ʼaubena 40 gamodia ʼifoqe ʼeviʼevivi ʼidia, ta ʼebeʼita taha taha ʼidiega taunega veʼitayea ʼidia, ta baʼe yani diavona ʼidiega ena yaʼitoto ʼevivi ʼaligega iʼawahaqiaqiea. Ta wese Yaubada ena ʼEbeluvine weaqina vematamagilafuyedi.
* Lk 24:49; Ion 14:16-17; Via 2:33 Taha tuta ivaʼauta Ieisu maega ta iʼaiʼai, ʼinega luvine neidi vonaya, “Ielusalema ge ona nogei, ta ʼesi ona toatoa ana laba Yaubada ena nei kavovo lova vona fofofolea naneimi. Baʼe weaqina lova niʼau yamadusimanea ʼimia. * Md 3:11 Ona nuaia, Ioni Togivebabitaiso tomotau goʼilega givebabitaisodi, ta omiʼa ge tuta kuena ʼinaya Niboana Gwalagwalana ʼinega babitaiso ona ʼewea.”
Ieisu vaneqa mahalaya
(Maki 16:19-20; Luke 24:50-53)
* Lk 24:21 Tuta nana Ieisu me ena tovaletuyanayavo ivaʼauta itoatoa ʼinega ivetalaʼaiea ivonaya, “Kaiwabu, nage ana fata tuta baʼe ʼinega itaʼa me Isileli eda ʼebeluvine kana ʼewa ʼeviviea, be yaqisa itaʼa taudamo kana luvineda?”
* Mk 13:32 ʼInega Ieisu vona ʼeviviedi vonaya, “Omiʼa ge ami luaqiaqi be tuta nana weaqina ona alamania, ta ʼesi Tamagu ana ʼaidega taunega ena luvine ʼinega baʼe tuta nana aʼuya. * Md 28:19; Lk 24:48 Ta omiʼa tutana Niboana Gwalagwalana ona ʼewea, ʼinega ona vewaiwai, ta weaqigu ona simana tomotau qabudi ʼidia Ielusalema ʼinaya, ta wese diʼwe Iudia be Samelia ʼabaganavo ʼidia be wese diʼwe qabudi bwaʼobwaʼo ʼinaya.” Ieisu ena vona baʼe luʼovoia, ta ge tuta kuena ʼinaya matadiega Yaubada ʼebeʼewea vaneqea mahalaya ta gawataya lugu ʼabo ʼwaiva.
10 Nawale mahalaya iʼitaʼita vane, ʼinega ʼoloto magilafudi adi kaleko wadawadaeana diʼwedia itovotovolo, 11  * Md 26:64; Lk 21:27 ta ivonaya, “Me Galili, tolaʼai weaqina baʼidia otovotovolo ta ovevekova vane oaʼidiana? Ieisu oʼitea niʼa vane lugu mahalaya, ta nawale naʼevivi namai, be ena mai nana ena vane ʼidewani tawadega oʼitea.”
Iudasa ana ilafa Mataiasi
(Madiu 27:3-10)
12  * Lk 24:50-53 Ieisu ena tovaletuyanayavo bwanaga Olibe ʼinega ʼedanega iʼevivi imai Ielusalema ʼinaya. Ta ʼeda nana ana kue (1 kilomita) kavona me Diu adi luvine ʼinega adi fata ina tauya ʼaubena Sabate taha ʼinaya ʼidewani. 13  * Md 10:2-4 ʼInega ilugu vanuea ta ivane ulawanaya edi ʼebetoa taha sifaufa ʼinaya. Ta adi wawayavo Fita be, Ioni be, Iemesa be, Anidulu be, Filifi be, Tomasi be, Batolomio be Madiu, ta wese Iemesa taha, tauna Alifio natuna, be Saimoni Seloti ta wese Iudasa, tauna Iemesa natuna. 14 Qabu baʼena ta wese vaina vivine, be Meli Ieisu inana ta wese Ieisu tainavo maega tuta qabuna ivavaʼauta sabi venoqi.
15 Ta taha ʼaubena tovetumaqanayavo adi yau 120 itoatoa, ʼinega Fita yaʼitoto vonedi vonaya, 16-20  * Same 41:9; Same 69:25; 109:8 “Taigwavo, lova Niboana Gwalagwalana Deibida ena vona neia Iudasa weaqina ta Buki Nugwenugweina gamonaya ʼenoʼenova. Tauna eda Kaiwabu suluvei ta voalanavo vanugwetedi ʼinaya ta veʼineiea ana kafi weaqina. Baʼe Iudasa nana lova maega kafewa Ieisu weaqina. Ta ʼevosi taha buki Same gamonaya Deibida ena vona Iudasa weaqina baʼe ʼidewana vona ʼaiqa vonaya,
‘Ena ʼabaga navetomotau geqa,
be yaqisa ge taha tomotau ʼinaya natoatoa.’
Ta wese vonaya,
‘Ana ilafa natovolo ta ena fewa naʼewea.’
‘Ta luaqiaqiea be baʼe vona diavona Buki Nugwenugweina ʼinega adi
aqiaqi naʼifoqe.’ ”
Fita ena vona baʼe ʼidewana mana Iudasa tawa ʼaliga. Tauna lova ena viaqa luveifana ʼinega mane ʼewea, ta mane nana ʼinega bwaʼobwaʼo taha gimwanea. Be bwaʼobwaʼo nana ʼinaya beʼu webui givelukabwebwe ta gamona veluabu ʼabo sineʼuna avuta. Iudasa valena me Ielusalema inoqolia ʼinega bonadiega bwaʼobwaʼo nana igabea “Akelidama”, ta ana alamani “Sulala Bwaʼobwaʼona”.
21 Ta Fita wese vonaya, “ʼInega Iudasa ana luseana taha ʼoloto kana venuaʼivinea. Luaqiaqiea be ʼoloto nana ʼeguma lova tuta qabuna Ieisu be itaʼa maega kafewafewa be katoatoa, 22  * Mk 1:9; 16:19; Ion 15:27 Ioni Togivebabitaiso ena tuta ʼinega be ana laba Yaubada Ieisu vaneqea mahalaya. Mana ʼoloto nana Ieisu ena yaʼitoto ʼevivi ʼaligega weaqina maega kana simana dadanea.”
23 ʼInega ʼoloto magilafudi ivenuaʼivinidi. Taha Iosefa ana wawa Basaba, ta wese igabea Iusito. Ta wese taha ʼoloto ana wawa Mataiasi. 24 ʼInega ivenoqi ivonaya, “Kaiwabu ye, yani qabuna weaqima niʼa ualamania. ʼInega magilafudi ʼidiega una veʼitema toga uvevenuaʼivinei, 25 ʼinega navetovaletuyana Iudasa luseanina ta maega ana fewa. Mana Iudasa luveifana viaqia ʼinega ena fewa nogei ta tauya toʼaliga edi diʼwe ʼinaya.”
26 Edi venoqi ʼabibodanaya taha laha iviaqia nuanuadi ina ʼitea toga nanugweta navetovaletuyana. Ta laha nana ʼinega Mataiasi ana wawa iʼewea, ʼinega tauna tovolo Ieisu ena tovaletuyanayavo leveni maega.

*1:1-2: Lk 1:3; Mk 16:19; Lk 24:49-51

*1:3: Lk 24:36-49; Via 10:41

*1:4: Lk 24:49; Ion 14:16-17; Via 2:33

*1:5: Md 3:11

*1:6: Lk 24:21

*1:7: Mk 13:32

*1:8: Md 28:19; Lk 24:48

*1:11: Md 26:64; Lk 21:27

*1:12: Lk 24:50-53

*1:13: Md 10:2-4

*1:16-20: Same 41:9; Same 69:25; 109:8

*1:22: Mk 1:9; 16:19; Ion 15:27