7
Me Solomon bagha
dɨpenir ekiamɨn ingari
Solomon ua bagha atrivimɨn dɨpeniba itir danganir mamɨn dɨpenimɨn ingari, ezɨ an ingangarir gumaziba ingara ghuavɨra itima, 13plan azeniba gɨvazɨ, danganir kamɨn dɨpenir kaba gɨfa. Solomonɨn ingangarir gumaziba, dɨpenir ekiar mamɨn ingari, egha ziam a garɨgha ghaze, Lebanonɨn Ruarir Pɨzimɨn Dɨpenim. Dɨpenir kamɨn ruarimɨn ababanim, 50 mitan tu, ezɨ an arozimɨn ababanim, 25 mitan tu, ezɨ an tuirivimɨn ababanim, 15 mitan tu. Dɨpenir kamɨn, me temer sidan dɨpenir akɨniba isa 4plan bɨzibar da ase. Egha me dɨpenimɨn tuirivimɨn pɨn, sidan ter ararir ruariba inigha akoribar mɨn dɨpenir akɨnibagh isɨn da arɨki. Egha dɨpenimɨn arozimɨn gɨn ghua, me akoriba isa 3plan bɨzibar gɨn ghua dɨpenir akɨnibagh isɨn da tuamraki. Akorir kabar dɨbobonim, 45ɨn tu, ezɨ bɨziba vaghvagha 15plan akoriba iti. Egha me sidan temer bɨghizibar arariba inigha an siriamɨn ingari. Dɨpenimɨn bɨrir vong ko vongɨn itiba uaghara winduan bɨzir 3pla iti. Me winduaba deraghavɨra dar abaragha dar ingarizɨ, da bɨrimningɨn vong ko vongɨn ikia, bar voroghɨra gara iti. Dɨpenir kamɨn tiar akaba, da 4plan mɨriaba iti. Egha tiar akar kaba, da bɨzibar aven itima, bɨziba vaghvagha tiar akar 3pla iti.
Egha me dɨpenir mamɨn ingarigha kamaghɨn a dɨbora ghaze, Dɨpenir Akɨnir Ekiar Avɨriba Itir Dɨpenim. Dɨpenir kamɨn ruarimɨn ababanim, 25 mitan tu, ezɨ an arozimɨn ababanim, 15 mitan tu. Dɨpenir kamɨn azuarimɨn akɨniba, da azuarir kamɨn isiriam gisaghpu.* Hibrun akam, deragha akar kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.
Egha me uaghan Atrivimɨn Dabirabimɨn Dɨpenimɨn ingari. An ziar igharazir mam Dɨpenir Kotiaba Barazim. Kar dɨpenir Solomon gumazamizibar osɨmtɨziba baraghamim. Me sidan temeba abigha dar arariba inigha, dɨpenir kamɨn bɨriba apɨra, ghuriamɨn arui naghɨn ikegha, ghuavanaga an siriamɨn tu. Hibrun akam, deragha akar kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.
1 Atriviba 3:1Egha me arazir kamɨn gɨn ghua Solomonɨn dɨpenir a uabɨ ikiamim bagha, me dɨvazir igharazimɨn aven, Dɨpenir Kotiaba Barazimɨn gɨrakɨrangɨn an ingaravɨra iti. Egha me uaghan dɨpenir igharazibar mɨn an ingari. Solomon uaghan dɨpenir kamaghɨra garim uan amuim bagha an ingari. A Isipɨn atrivimɨn guivim.
Dɨpenir kaba bar, me dagɨar bar aghuibara inigha dɨpenir kabar ingara, dar ghuriabar arui naghɨn ikegha ghua dar siriabar tu. Egha uaghan danganir uari akuvamim avɨnizir dɨvazimɨn ingari. Dagɨar kaba, me dar ghora, egha soba ko siselba isa deravɨra dar mɨriabar kɨri. 10 Egha dɨpenir kabar apengan itir mɨngariba bagha, me dagɨar aghuir bar pɨn koziba ini. Dagɨar kaba, da bar ekefe, dar mabar ababanim, 3 mita ko akuamɨn tu, ezɨ mabar ababanim 5 mitan tu. 11 Me dagɨar ekiar kaba arigha gɨvagha, dagɨar dirir me deragha dɨghora dɨkɨrɨziba inigha, uaghan sidan temeba isa dɨpenibar ingari. 12 Egha dɨpenir kaba itir danganir kam, me anevɨnizir dɨvazim bar an ingarava aneghui. Dɨvazir kam, me an ingara, dagɨar aghuir me deragha dɨghora dɨkɨrɨziba inigha 3plan bɨzibar da arɨgha, uarigh isɨn arɨsi. Egha me sidan temer arariba dagɨar kabagh isɨn arɨsi. Egha me ua dagɨar 3plan bɨzibar uarigh isɨn arɨgha, temer araribar bɨzir mam dagɨabagh isɨn arɨsi, me kamaghɨram amua zuima dɨvazir kam gɨfa. Me faragha Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn guamɨn danganir uari akuvimɨn dɨvazimɨn ingarizɨ moghɨra, dɨvazir kamɨn ingara ghuavti a gɨfa. A Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn guamɨn itir azuarimɨn mɨn gari.
Huram iza Atrivim Solomonɨn ingangaribagh ami
13-14 Tairɨn nguibar ekiamɨn gumazir mam, an ziam Huram. Gumazir kam, brasɨn bizibar ingarir fofozir gumazir ekiam. An afeziam Tairɨn gumazim, a uaghan brasɨn bizibar ingarir fofozir gumazim, ezɨ an aremegha gɨfa. Huramɨn amebam, a Naptalin anabamɨn amizir mam. Solomon Huram bagha akam amadazɨ, a iza Solomon a mɨkemezɨ moghɨn, brasɨn biziba bar dar ingari.
Huram brasɨn guarir akɨnir ruarir pumuningɨn ingari
(2 Eghaghaniba 3:15-17)
15 Huram guarir akɨnir ekiar ruarir pumuning brasɨn aningɨn ingari. Ezɨ aningɨn ruarimning vɨrara 9 mitan tu, ezɨ aningɨn arozimning 6 mitan tu. 16 Egha uaghan a guarir akɨnir ruarir kamning gisɨn darɨghasa brasɨn dapanimningɨn ingari. Guarir akɨnir kamningɨn dapanimningɨn guarimɨn ababanim, 2 mita ko 28 sentimitan tu. 17 Egha a sen brasbar ingarigha ivemɨn mɨn da ikegha guarir akɨnimningɨn dapanimning adɨa da agui. Guarir akɨnimning adiarir kabar, 7plan ikɨziba vaghvagha aningɨn iti. 18 Egha a bras inigha pomigranetɨn temer ovɨzir avɨribar nedazibar ingarigha, da isa brasɨn guarir akɨnimningɨn dapanimning gisɨn arɨgha ghu. Guarir akɨnimning vaghvagha pomigranetɨn ovɨzibar nedazir bɨzir pumuning iti. 19 Guarir akɨnir dapanimning vaghvagha aningɨn ganganim mati akɨmarir dirim oneghɨrɨgha iti. Aningɨn ruarimɨn ababanim, 2 mitan tu. 20 Guarir akɨnir kamningɨn dapanimningɨn apengan, aning gighuizir mɨzimning iti. Ezɨ Huram ivemɨn mɨn irɨghizir sen bras inigha, mɨzir kamning gisɨn da ike. Egha aning gisɨn a pomigranetɨn temer ovɨzibar nedaziba bɨzir pumuning dagh itui. Ezɨ dɨpenir akɨnimning vaghvagha 200plan pomigranetɨn ovɨzibar nedaziba iti. Hibrun akam, deragha akar kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ. 21 Huram guarir akɨnimningɨn ingangariba agɨvagha, aning isa Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn azuarimɨn tiar akamɨn boroghɨn aning asara. Egha guarir akɨnir sautɨn amadaghan tughav itim, kamaghɨn a dɨbori, Jakin. Egha notɨn amadaghan tughav itim kamaghɨn a dɨbori, Boas.§ Hibrun akamɨn ziar kam Jakin, a mong akar otevir kamɨn mɨn ghu, “God a gamizɨ an oto.” Hibrun akamɨn ziar kam Boas, a mong akar otevir kamɨn mɨn ghu, “Godɨn gavgavim.” 22 Guarir akɨnir kamningɨn dapanimning gisɨn, me akɨmarir dirir onezimɨn mɨrara ingarizir bizimning aningɨn iti. Ezɨ guarir akɨnir kamningɨn ingangariba bar gɨfa.
Huram tengɨn dɨpar ekiam
brasɨn an ingari
(2 Eghaghaniba 4:2-5)
23 Ezɨ Huram brasɨn avɨriba inigha da tuezɨ da isia amerezɨ, a bras tengɨn bar ekiamɨn ingarigha, a dɨbora ghaze, Ongarim. Tengɨn kamɨn arozimɨn ababanim, 4 mita ko 57 sentimitan tu, ezɨ an tuirivimɨn ababanim, 2 mita ko 28 sentimitan tu, ezɨ an akam gighuizir ababanim, 13 mita ko 71 sentimitan tu. 24 Egha a kerbezbar nedaziba tengɨn kamɨn dapanimɨn mɨriaba, bar bɨzir pumuningɨn da arɨgha a gighui. Ezɨ tengɨn kamɨn dapanim gighuizir nedazibar tɨziba, a 1 mita 1 mita, a kerbezbar nedazir 20pla iti. Egha a tengɨn ingarigha gɨvagha nedazir kaba tengɨn azenan da poghezir puvatɨ. Puvatɨ, a tengɨn ingarava nedazir kaba sara ingari. 25 Egha Huram 12plan bulmakaun apuriba brasɨn dar ingara, uaghan maghɨra tengɨn kam dar ogabagh isɨn an ingari. Ezɨ bulmakaun kabar 3plan guaba, aruem anadi naghɨn gari, ezɨ 3pla aruem uaghiri naghɨn gari, ezɨ 3pla notɨn amadaghan gari, ezɨ 3pla sautɨn amadaghan gari. Ezɨ dar ogaba tengɨn dɨkɨnimɨn apengan ikia, egha uarir akuighav iti. 26 Tengɨn kamɨn brasɨn mɨtiam, azenan ikegha ghua averiamɨn tuzim, a bar mɨtemegha, an ababanim, 8 sentimitan tu, mati gumazimɨn dafarimɨn ababanim. Tengɨn kamɨn mɨriam mati kavɨn akam, egha akɨmarir aghuarir onezir mamɨn mɨn oneghɨrɨgha iti. Tengɨn kam 40,000 litan dɨpam an aven ikiam.
Huram brasɨn wilkarbar ingari
27 Egha Huram itarir ekiabar afasa 10plan wilkarba brasɨn dar ingari. Wilkarɨn kabar 4plan mɨriabar ababanim magh ghuegha, 1 mita ko 82 sentimitan tu, ezɨ dar tuirivibar ababanim, 1 mita ko 37 sentimitan tu. 28-29 A kamaghɨn wilkarbar ingari. Wilkarba da boksiabar mɨn, mɨriar 4pla iti. Huram faragha dar agharibar ingari. Egha gɨn a brasɨn maba inigha laionɨn nedaziba ko, bulmakaun apuribar nedaziba ko, enselɨn bar gavgavibar nedazibar ingari. A brasɨn nedazir kaba inigha wilkarɨn 4plan mɨriabar poke. Egha bar dar aghariba avezir puvatɨ. Ezɨ wilkarɨn aghariba adiarir ababaniba iti, dagh aghuizir adiariba iti. Ezɨ adiarir kaba laionɨn nedazim ko bulmakaun nedazir itibar apengan ikia, egha uaghan dar pɨn iti. 30 Wilkarɨn kaba vaghvagha brasɨn ingarizir wilɨn 4pla iti, egha wilningɨn suizir ighuvir brasɨn aghariba iti. Wilkarɨn kabar pɨn, da mɨkebar 4pla iti, ezɨ mɨkebar kabar pɨn, brasɨn akɨnir 4pla iti, mati dɨpenir akɨnir itarir ekiam aterim. Ezɨ akɨnir kabagh aghuizir adiariba iti. 31 Brasɨn bizir mam, a ringɨn ekiamɨn mɨn gari, ezɨ 4plan akɨnir kaba ringɨn kamɨn suiragha ikia aneteri. Ezɨ itarir ekiam ringɨn kam gisɨn aperaghav iti. Wilkarɨn kamɨn siriamɨn ikegha pɨn ghuanaga ringɨn apebamɨn ababanim, a 50 sentimitan tu. Ezɨ wilkarɨn siriamɨn ikegha pɨn ghuanaga ring gisɨn tuzir ababanim, a 68 sentimitan tu. Nedazir aghuiba ringɨn kam gighui. Ezɨ wilkarɨn apebam, a ringɨn mɨn gari puvatɨ, a boksiamɨn mɨn ikia mɨriar 4pla iti.** Hibrun akam, deragha akar kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.
32 Wilkarɨn kaba, da vaghvagha 4plan wilba ikia nedaziba itir mɨriabar apengan iti. Ezɨ wilkarɨn wilningɨn suizir ighuvir brasɨn agharir kamning, Huram dar ingarizir puvatɨgha wilkar gatɨzir pu. Puvatɨ. Agharir kamning, wilkarɨn poroghav ikia bizir vamɨran mɨn oto. Ezɨ wilbar arozibar ababanim, da 68 sentimitan tu. 33 Wilɨn kaba, mati mɨdorozir karisbar wilba. Ezɨ Huram bizir kaba bar brasɨn amerezimɨn dar ingari, kar wilɨn suizir ighuvir aghariba ko, spokba ko, wilɨn suizir bizir igharaziba sara. 34-35 Ezɨ ringɨn kaba ko akɨnir teng ateramiba, Huram dar ingarizir puvatɨgha wilkar gatɨzir pu. Puvatɨ, da wilkarɨn poroghav ikia bizir vamɨran mɨn oto. Ringɨn tuirivimɨn ababaniba, da 25 sentimitan tu. 36 Huram akɨnir kaba ko wilkarbar mɨriaba, a bar dar enselɨn bar gavgaviba, ko laionba, ko detɨn temebar nedazibar ghore. Danganir maba pura itima, ana da sara gighuizir adiaribar ghora, nedazir igharazir kabar dagh ighuagharui. 37 Kamaghɨra, Huram wilkarɨn 10plan kabar ingarizɨ, da bar voroghɨra ghue. Ezɨ dar ababaniba bar voroghɨra ghu.
38  Ua Me Ini 30:17-21Ezɨ Huram vaghvagha wilkarɨn kabar afasa 10plan itarir ekiabar ingari. Tengɨn dɨpar kabar arozibar ababaniba, vaghvagha 1 mita ko 80 sentimitan tu. Ezɨ itarir ekiar kaba, 800 litan dɨpam dar aven ikiam. 39 Egha Huram bizir kabar ingarigha gɨvagha, a wilkarɨn 5pla sautɨn amadaghan Godɨn Dɨpenimɨn boroghɨn da atɨ, egha 5pla isa notɨn amadaghan Dɨpenimɨn boroghɨn da atɨ. Egha a tengɨn dɨpar ekiar kam isa Dɨpenimɨn mɨkebamɨn boroghɨn aruem anadi nagh ko sautɨn amadaghan aningɨn tɨzimɨn anetɨ.
Huram Godɨn Dɨpenim bagha
ingarizir bizibar ziaba
(2 Eghaghaniba 4:11-18)
40 Egha Huram uaghan ruamin mɨneba, ko savolɨn muziariba, ko ghuziba kavamadir itariba sara ingari. Egha datɨrɨghɨn, Huram Atrivim Solomon a ganɨngizir ingangariba bar ada agɨfa. Kar Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn ingangariba. 41 Bizir Huram ingarizibar kara: Brasɨn ingarizir guarir akɨnir ruarir pumuning ko, aningɨn pɨn itir dapanimning ko, a sen brasba ivemɨn mɨn dar ingarigha, a da isa guarir akɨnimningɨn dapanimningɨn asuamning asɨngi. 42 A uaghan 400plan temer pomigranetɨn ovɨzibar nedazibar ingarigha da isa guarir akɨnir dapanimning garuzur ivemɨn mɨn garir bizim gike. Guarir akɨnimningɨn dapanimningɨn asuamning vaghvagha pomigranetɨn ovɨzir bɨzir pumuning aningɨn iti. 43 A uaghan 10plan wilkarbar ingari, egha 10plan itarir ekiar dagh isɨn itibar ingari. 44 Egha uaghan tengɨn dɨpar bar dafar kamɨn ingari, me a dɨbora ghaze, Ongarim. Egha uaghan 12plan bulmakaun apuribar nedazir tengɨn kam ateramibar ingari. 45 Egha a uaghan ruamin mɨneba, ko savolɨn muziariba, ko ghuziba kavamadir itariba, a brasɨn bar dar ingari. Huram, Solomonɨn akamɨn gɨn ghua, Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim bagha biziba bar adar ingari. An adar ingarigha gɨvagha, iniba inigha bar deraghavɨra da isa dagh amizɨ, da bar deragha taghtasi.
46 Atrivim Solomon Saretan nguibar ekiam ko, Sukotɨn nguibar ekiamningɨn tɨzimɨn, Jordanɨn Faner danganir zarimɨn, a bizir kabar amuasa Huram mɨkeme. Danganir kam, a bizir kabar ingaramin nguazir gavgavir aghuim iti. Huram brasba inigha, da tuezɨ da isigha ameregha dɨpamɨn mɨn oto. Ezɨ ana da isa mozir me bizir kabar nedazibar mɨn nguazir kuizibagh fugha dar ingari. 47 Solomon Huram mɨkemezɨ, a brasɨn bizir kaba bar dar ingari. Da bar avɨraseme, ezɨ me brasɨn kabar osɨmtɨzim mengezir puvatɨ. Ezɨ gumazitam brasɨn kabar osɨmtɨzim gɨfozir puvatɨ.
Me Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim darɨghasa golɨn bizibar ingari
(2 Eghaghaniba 4:19--5:1)
48  Ua Me Ini 25:23-30; 30:1-3Solomon Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn bizibar ingarasa, ingangarir gumazibav keme. Ezɨ me gol inigha, ofa gamir dakozim ko, God ganɨdir bret arɨzir dakozimɨn ingari. 49  Ua Me Ini 25:31-40Egha me Anogoroghezir Danganimɨn bɨrimningɨn boroghɨn darɨghasa golɨn bar aghuim inigha 10pla lamba afamin aghoribar ingari, 5pla bɨrir agharir guvimɨn tughav itima, 5pla agharir kɨriamɨn itir bɨrimɨn tuivighav iti. Me uaghan golɨn bar aghuim inigha akɨmariba ko, lamba ko, bizir akamimɨn mɨn garir avimɨn suighamibar ingari. 50 Egha me golɨn bar aghuim inigha, ofan ghuziba arɨghamin itariba ko, itarir igharaziba ko, bizir lamba amungamiba ko, itarir paura tutɨma mɨgharir mughuriar aghuim mangamiba, ko itarir avim ateramiba, me bar dar ingari. Me uaghan gol inigha, Bar Anogoroghezir Danganim ko Danganir Anogoroghezim ko Godɨn Dɨpenimɨn guamɨn itir tiar akabar ainsisbar ingari.
51  2 Samuel 8:11; 1 Eghaghaniba 18:11Atrivim Solomon, uan ingangarir gumaziba ko, me Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn ingangariba bar ada agɨfa. Egha Solomon, an afeziam Devit Ikiavɨra Itir God baghavɨra inabazir bizir kaba, silva ko gol ko itarir aghuiba, an ada inigha iza Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn aven itir danganir biziba arɨzimɨn da arɨki.

*7:6: Hibrun akam, deragha akar kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.

7:7: Hibrun akam, deragha akar kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.

7:8: 1 Atriviba 3:1

7:20: Hibrun akam, deragha akar kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.

§7:21: Hibrun akamɨn ziar kam Jakin, a mong akar otevir kamɨn mɨn ghu, “God a gamizɨ an oto.” Hibrun akamɨn ziar kam Boas, a mong akar otevir kamɨn mɨn ghu, “Godɨn gavgavim.”

**7:31: Hibrun akam, deragha akar kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.

7:38: Ua Me Ini 30:17-21

7:48: Ua Me Ini 25:23-30; 30:1-3

7:49: Ua Me Ini 25:31-40

7:51: 2 Samuel 8:11; 1 Eghaghaniba 18:11