PILLIPAI
Poll-ni PILLIPAI-Yambuma Pepá Topa Sirim Bukele
Poll-ni Pepá Ili Topa Sirimeliinga Ung-Pulu Mare
Poll molupa tirim mele ung-pulu mare kene yu-ni pepá topa sirim-manga ung-pulu mare kene buk-gomú 682 molemú.
Poll ka-lkuna pepa kene pepá ili topa sirim (1:13-14). ‘Ka-lkuna pepa kene kolea Epesas, Pillipai, Kollosi yambumanga pepáma topa, yi Pillimon-nga pepále topa sirim.’ niku piliilimili. Ka-lku télenje, naa piliilimulu akiliinga-pe yambu mare-ni piliiku kene ‘Rom molupa kene pepáma turum.’ niku piliilimili (Liipa Mundurum Yima 28:14-31).
Poll ui-pulu-pulu kolea-auli Pillipai urum temanele Liipa Mundurum Yima 16:8-15 molemú. Pepále aima penga mele turum. Pillipai akili Masedonia propinj akuna lirim kolea-auli te. Kambanima-ni méle-taropu-kongun akuna aima tiring. Rom-yambu pulele akuna muluring, Juda-yambu aima koltale muluring.
Pillipai-yambuma-kene buni te pípili Poll-ni pepá ili naa turum. Ung mare nirim akuma i-sipa mele: Ung Te: Krais piliili Pillipai-yambuma-ni ku-moni mare ‘Poll-ni kongun telemále liipu tapunjamili.’ niku, siku munduringeliinga enini-kene “Angke” nirim (1:5, 4:10-19). Ung Te: ‘Krais-nga yambuma molemeláliinga mindili nolemele akili numanu tondulu pupili molku, keli toku mini-wale naa munduku numanu siku molangi.’ nirim (1:27-30, 4:4-7). Ung Te: ‘Bi naa mululi yambuma mele molku, anju-yandu táka-niku yambumanga ungma piliiku numanu tiluna pupili molangi.’ nirim (2:1-11, 4:2-5). (Pulu Yili-ni makó topa “Pui.” nimba mana-mania liipa mundurum yi-nuim Krais Yesos akiliinga ung auli aima tondulu te 2:5-11 molemú, akili aima kanui.) Ung Te: ‘Timoti kene Epapodaitas-sele unglí kene numanu siku “Wasie tapú-topu molamili.” niangi.’ nirim (2:19-30). Ung Te: ‘Yi mare eni-kene molku ung-mani mare gólu toku siringmanga ungma piliiku naa liai.’ nirim (kolomong-auli 3).
Ya ung-pulele pora nikem.
Kolomong-Auli 1-4 Krais-nga Pillipai-Yambuma Poll-Kene Tapú-Toku Muluringeliinga Poll Aima Numanu Sirim Ungele
1
1:1-2 Poll-ni Pepále Tombandu Pulu Monjupa Turum Ungma
1 Na Poll kene Timoti olsu, Krais Yesos-nga kongun kendemande tinjili yisele-ni
Eni Pulu Yili-nga yambu kake tílima kolea-auli Pillipai molemelema pepá ili topu sikembulu. Eni ung piliili yambuma kene, eninga tápu-yima kene, Krais-nga yambumanga kongun tinjili yima kene, eni pali pepá ili topu sikembulu.
2 Oliunga Lapa Pulu Yili kene Auli Yesos Krais-seleni eni
we kondu kolkulu, ‘Eni numanu waengu nipili táka-niku molangi.’ niangli.
1:3-11 Poll-ni Pulu Yili-ndu “Angke” Nirim Ung Te
3 Na-ni eni taki-taki numanale-ni piliipu kene nanga Pulu Yili-kene “Angke” niliu. 4-5 Na-ni temani-kaiéle pulu monjupu eni topu sirindu kene kepe, yandupa-yandupa kongun kanili teliu kene kepe, eni na liiku tapunjuring mele yandupa ekupu kepe liiku tapunjulemeláliinga Pulu Yili-kene popu topu ung nimbu eninga mawa tenjimbundu numanu sipu mawa tenjiliu. 6 Na-ni piliipu kene, ‘Pulu Yili-ni eninga numanuna kongun pulu monjupa tirim kongun kaiéle telsiliipa pupa mindi molupa, Krais Yesos yandu omba oliu liimba enaliinga kongun kanili tepa pora simba.’ nimbu tondulu mundupu piliiliu.
7 Nanga numanale-ni eni piliipu andupu moliáliinga na eni pali numanuna piliiliu mele kapula piliiliu. Na ka-lkuna peliu kene kepe, temani-kaiéle topu sipu “Yu aima sika temanele yambuma aima piliiku liangi.” nilsiliipu andurundu kene kepe, eni na liiku tapunjulemele-na na kene eni kene oliu Pulu Yili-ni we kondu kolupa liipa tapunjilimú. 8 “Krais Yesos-ni eni kondu kolupa numanu monjulemú mele na-ni aku-sipu eni kondu kolupu numanu monjupu waka kolupu moliu.” niker akili sika niker. Pulu Yili-ni ung nilkanje na-ni “Sika nikem.” nilkako.
9-10 Na-ni Pulu Yili-kene popu topu eninga mawa tenjiliu mele i-sipa: “ ‘Eni ulu kis kaíma piliiku apuruku konjuku kene ulu kaíma mindi piliiku liiku teangi.’ nimbu eni ⸤Pulu Yili kene Krais kene elsengla yambuma kene⸥ numanu monjulemele mele aima olandupa-olandupa numanu monjuku mololsiliiku puku, eninga piliipa kungnjúlima kene ulu kis kaíma apuruli ulu-pulele kene eninga numanumanga pepa peka lepa mindi pupili niku numanu monjuku molangi.” nimbu Pulu Yili-kene mawa tenjiliu. ‘Aku-siku mulungí kene Krais alsupa ombá enale wendu ombá kene eni numanu kake tipili molku yu kanupa kaí piliilimú ulu-puluma mindi eninga numanumanga pípili molku, 11 Yesos Krais-ni eni-kene tapú-topa molupa liipa tapunjilimáliinga yu kanupa sumbi-nili uluma nimba piliilimú uluma mindi teku mulungí. Eni aku-siku teku molungéle-ni Pulu Yili-nga bili paka tonjuku yu kape ningí.’ nimbu aku-sipu Pulu Yili-kene eninga mawa tenjiliu.
1:12-30 Poll Ka-Lkuna Pirim Ulele-ni Temani-Kaiéle Liipa Tapunjulimú Ungele
12 Angmene, na-kene ulu buni wendu um akili-ni temani-kaiéle pipi naa símu. Na ka siring ka-lkuna peliu ulele-ni temani-kaiéle tepa tondulu mundunjulimú. 13 Akiliinga, Rom-Gapman-Yi Aima Auli Kumbina Sisale-nga lkuli nokolemele ami-yima kene we-yambuma pali ‘Na Krais-nga kongunale tenjiliáliinga ka siring ka-lkuna peliu.’ niku kanolemele. 14 Na ka-lkuna peliáliinga nanga anginipili pulele-ni kanuku kene ‘Auliele-ni oliu sika liipa tapunjumba.’ niku piliiku numanu tondulu pupili ⸤‘Yambuma-ni oliu mindili síngi lem ulu te mólu.’ niku⸥ Pulu Yili-nga ungele mundu-mong naa teku tondulu munduku niku silsiliiku andolemele.
15 Sika yi mare-ni ⸤na kolea puleliinga andupu ungele nimbu sirindeliinga yambu pulele ung kanili piliiku liilimele mele⸥ kanuku kis piliiku kene ‘Poll-nga bili mania pupili. Oliunga bima ola mulupili.’ niku Krais-nga temanele toku silimele akiliinga-pe mare-ni numanu kaí pípili ⸤‘Krais-nga bili ola mulupili.’ niku⸥ Krais-nga temanele toku silimele. 16 Na-ni ‘temani-kaiéle yu aima sika.’ nilsiliipu andoliáliinga ka-lkuna peliu mele kanuku kene na numanu monjulemeláliinga Krais-nga temanele toku silimele; 17 akiliinga-pe yi mare-ni numanu sumbi-sipa naa pípili eninga bili ‘ola pípili.’ niku Krais-nga temanele toku silimele. ‘Na ka-lkuna peliu kene buni mare olandupa samili.’ niku aku telemele. 18-19 Akiliinga-pe ‘Na mindili nambu.’ niku aku telemele mele ulu te pelemúye? Enini numanu kaí pípili temanele toku silimele mola numanu sumbi-sipa naa pípili temanele toku silimele akili ulu te mólu. Enini pali Krais-nga temanele yambuma toku silimeláliinga na aima numanu sipu moliu.
1:18-26 Poll Ka-Lkuna Pepa Kene “Na Kulundu Lem Mola Mulundu Lem Krais-Kene Wasie Molembulu Mele Molombulú.” Nirim Ung Te (ka-lku ungele 1:12-30 pali)
⸤Numanu sipu molombáliinga ulu te pelemúko.⸥ Na piliipu kene, ‘Na ka-lkuna pepu mindili noliu kene eni Pulu Yili-kene popu toku nanga niku mawa tenjilimelaliinga kepe, Yesos Krais-nga Minéle yu na-kene molupa na liipa tapunjilimáliinga kepe, ulu i-selenga na kapula molumbu.’ nimbu piliipu kene numanu sipu moliu mele molumbu. 20 ‘Na-ni teambu.’ nimbu piliikerale i-sipa mele: ‘Na teliu mele kepe moliu mele kepe akiliinga pipili naa kolupu Krais-nga kumbi-kerina angiliimbu kene aima kapula.’ nimbu yunga kongunale tondulu mundupu teliu. ‘Molumbu kene kepe mola kolumbu kene kepe nanga kangiele-ni Krais-nga bili paka tunjurundu tonjuliu mele aku-sipu tonjambu.’ nimbu aku teliu. 21 Na kona moliu kene Krais nanga numanuna molemú, wasie tapú-topu molembulu akili kapulako; kolupu kene molumbu mele aima ola-kilia. 22 Ma-koleana we mulundu lem na-ni nanga kongun kaí we lelemále manda tembu. Akiliinga kolumbale kene kona molombale kene ulu kanuselenga te tembu mele na piliipu sundupu lu liiliu.
23 Na numanu tale pelemú. Ma-koleale mundupu kelepu Krais molemúna pupu wasie molombulundu na numanu sipu moliu. Aku tindu lem aima kapula. 24 Akiliinga-pe kulundu lem na-ni eni nambi-sipu manda liipu tapunjumbuye? Penga eni nambulka tingínje? Aku-sipu nimbu piliipu kene ma-koleana we mulundu lem aima kapulako. 25 ‘Na-ni eni liipu tapunjumbu kene eni Krais-nga yambuma molku konjuku ‘yu sika’ niku tondulu munduku piliiku numanu siku mulungí.’ nimbu piliipu kene ‘Na eni-kene wasie ma-koleana sika molomulú.’ nimbu tondulu mundupu piliiker. 26 ‘Penga na eni mulungína alsupu yandu ombu wasie molomulú kene eni Krais Yesos-nga bili paka tonjuku mulungí.’ nimbu piliipu ‘Sika aku-sipu eni-kene alsupu molumbu.’ nimbu piliiker.
1:27-30 Pulu Yili-ni Pillipai-Yambuma Tepa Konjulimú Akiliinga-pe ‘Mindili Nangi.’ Nilimúko, Ung Te
27 Akiliinga-pe na úndu lem kepe naa úndu lem kepe ulu te mólu. ‘We-yambuma-ni oliu kanuku kene ‘Sika Krais-nga yambuma molemele.’ niku piliangi.’ niku Krais-ni yu lumbili andúlima mulungí mele nimba sirim mele eni aku-siku molai. Aku-siku mulungí ulele olandupale. Penga aku-siku teku molangi ombu mongale-ni kanundu lem mola eni teku molemele mele temani te ka-lkuna molupu kene piliindu lem ‘Eni numanu tiluna pupili tondulu munduku molku, ‘yambuma ⸤Pulu Yili-ni makó turum yi-nuim Krais Yesos-ni yambumanga nimba tinjirimeliinga molku kunjingí mele⸥ ‘Sika’ niku tondulu munduku piliangi.’ niku temani-kaiéle toku siku, 28 eninga ele-tu yambuma-ni ‘eni mini-wale mundangi.’ niku ulu mare telemele kene ‘Ulu te mólu.’ niku mini-wale naa munduku we angiliimili mele piliambu.’ nimbu moliu. Eninga ele-túma-ni eni mini-wale naa munduku we angiliimili kene kanukuliinga ‘Eninga ele-túma eni mindili noku molku kis-singí akiliinga-pe eni Krais-nga yambuma mindili nolkemela kupulanum-na wendu oku, molku kunjingí kupulanum-na pungí.’ niku kanungí. Pulu Yili-ni eni tepa liipa, ele-túma topa mania mundumbaliinga aku-siku niku kanungí. 29 Pulu Yili-ni eni tepa konjupa kene ‘ ‘Krais yu sika. Yu mendepulu manda.’ niku tondulu munduku piliangi.’ nilimú. ‘Krais-nga bili ola pípili nilimele akiliinga mindili nangi.’ nilimúko. ⸤Akiliinga ele-tu yambuma-ni aku-siku niku kanungí.⸥ 30 Ui na ⸤‘Yesos Krais yu sika.’⸥ nimbu tondulu mundupu piliirindeliinga ele-túma-ni na toku mania mundungí tiring kene tondulu mundupu molupu mindili nurundu mele eni Krais-nga yambuma-ni kanuring, pe ekupu aku-sipu moliu mele piliilimiliko. Ekupu eni mindili nolemele mele tilu-sipako.