24
Apraham isokomburani nambuyu Yisak
1 Apraham ara kinna parangoloh pwen. Pe YAPAN kintoholi yiy kinna melit masih kene kinmbusiy. 2 Pwen Apraham ipwai iya kili ndramat iya pohon tahu ndramat masih para poya mbulyan mepo ngara kinimnim kiya melit masih atan, ara ipa, “Aiki nimam kiya pahandra mbupo, pe apwatisingiy ndrokonan kisa kili yo. 3 Yo unamili wou para awong ndrokonan kiya mbulmara YAPAN, Ngindrai para paingan yang pe kol pwan, tehe wou andre anna seyeh hamou nambuyu noru mwalinga hu pihindrahin hutopo kol Kenaan aripo ara pwi masih. 4 Amui aya kolo mamu pe aseyeh hamou pihindrahin mwalinga hu ndraye imwonen pe kiya nambuyu noru Yisak.”
5 Pwen pe ndramat para poya mbulyan ipwai ipa, “Kapa pihindrahin ara mbuwalin para kitali kolon pe kisa kol iye sura yo, pwen andre tehen tapeh? Hiyan para kuwiri norum kiya pe kiyayesou kaliy?”
6 Hapeko Apraham ipa, “Pwi yoh! Mbuna awiri noru kimui kiya kol ara. 7 YAPAN, Ngindrai para paingan yang, ara kinwiri yo kunsa mawen pwan kili yowe tomo hu. Pe kinpwatisingiy pe kintandrangan kinsa kili yo, para yiy andre kiyki pwan iye kiyata tumbuhu. Ngindrai andre kipwandrisa angelou tan kimu pe wou andre aro ndruwan para aya pe awiri nambuyu noru. 8 Kapa pihindrahin ara mbuwalin para kisa suram, pwen nongan napwatisingiy mahapo ara andre kiya mwaihei opu. Hapeko wou mbuna awiri noru kiya kol ara.” 9 Pwen pe ndramat para poya mbulyan iyki niman iya pahandra mbupa namandran tan, Apraham. Pe ipwatisingi nongan pwokeyan tehe Apraham kinpwai.
10 Pwen ndramat para poya mbulyan iwiri kamel masongui ata Apraham, iyapolo hu melit ata namandran tan handra-handra, hiyan masih pe soyon iya. Pe iyau iya kol ta Nahor ita nondriya kol Mesopotemiya.* Tok Hipuruw/Hebrew & English: “Aram Naharaim” 11 Pwen iyarayah, pe iyki hu kamel huye pwan ngilse ndrikou pakehekeh kol. Pe kol ipiyah pe hu pihindrahin nakasa mwe ndran.
12 Pe yiy itohun ipa, “O YAPAN, Ngindrai ta namandran to Apraham. Wou koyum kisikirani namandran to, pe lang mepo ambusi mbulen to kiyarayah hiyan. 13 Animei! Yo uropo tine ngilse ndrikou iye, pe hu pihindrahin para kol iye hu nakasa mwe ndran. 14 Pwen pe yo andre kupwai kiyata hamou pihindrahin kupa, ‘Hiyan para awiri pwendran tam kisa pe kuyin?’ Pe kapa kipa, ‘Hiyan, ayin, pe andre kuhang ndran kiyatahu kamel tam i.’ pwen andre kupahasaniy tehe pihindrahin ara ko anpwaingni yiy para kiyata yau tam, Yisak. Iya lohongai ara ko, ayinganiy tehe koyum ara isikirani namandran to, Apraham.”
15 Pwen pe iro totohun manau, pe Repekah isarayah iyasura pwendran tan iro pwesen. Repekah ara noru Petuwel, pe Petuwel ara noru Milkah nambuyu Nahor, pe Nahor ara nali Apraham. 16 Repekah ara yiy hamou pihindrahin lahayan iya pe yiy ara kinmatin kinna sura hamou kamai mapu. Pe ilai iya ndrikou pe imwani ndran tan ihipwen pe imui iya paingan.
17 Pwen ndramat para mbulen ihileh iya pohonani yiy pe ipa, “Hiyan para hape ndran ita pwendran tam kisa pe kuyin?”
18 Pe Repekah ipa toro: “Yapan to, ayin.” Pwen ihileh pe isoli pwendran isa pwan iro niman, pe iykiy iya kili yiy pe iyin.
19 Iyin ihipwen, pwen Repekah ipa, “Andre kumwe ndran kiyatahu kamel tam i, kipoo hu kahamosu hu.” 20 Pwen ihimbuh pe itilingi ndran iho ndrohonoku kuimwahu, pe ihileh imui iya ndrikou pe iwiri pwendran tan pe iromwaniy para kiyatahu kamel masih. 21 Pe ndramat ara kinwong sahin nongan pwi. Hapeko maran irotis para kinimei tehe YAPAN andre kimbusi lohonge aro andre kisarayah mannan ndre pwi.
22 Pwen pe hu kamel huyin ndran ihipwen, pe ndramat ara iwiri soyou sih hu mbusiy iyau kolt† Eng: gold; TP: gol pe iykiy iya ndrohongu Repekah. Pwen iwiri mbunahai maluwoh hu mbusiy iyau kolt pe iykiy iya mbunahan. Pwen nopwaran para soyou ara mayimah pe nopwaran para mbunahai maluwoh ara masangat.‡ Eng: 5 grams ... 100 grams 23 Pwen ndramat ara isike yiy ipa, “Wou noru hiyeh? Hape yokyok ita seu ta tamam ndre pwi, para yo pe ndramiro hu kasa pe koro matin aliy mepo kiping?”
24 Pe Repekah ipwai ipa, “Tomo ara Petuwel, yiy noru Nahor pe Milkah.” 25 Pe ipwai paiwe iya kili yiy ipa, “Kalsiu kili yowu ara ndromwindriu pe anandrinahu kan ara soyon iya ita aliy para hu kamel tam hu kayan. Pe seu towu sahin ara hiyan para wawu kasa pe koro matin aliy mepo kiping.”
26 Pwen ndramat ara itukuruhu iya pwan pe yiy itotohun iya kili YAPAN. 27 Ipa, “Urawuloh ata YAPAN, Ngindrai ta namandran to, Apraham. Yiy koyun isikrani namandran to pe imbusi hiyan iyatan; tehe yo, ara YAPAN imu iya tokuyo, pe iwiri yo usa mwonen usa wum kili yowehu namandran to.”
28 Pwen pihindrahin ara ingap imwonen iya seu kili tinan, pe inese ndraingahu iya melit masih mepo irayah iya kili yiy. 29-30 Repekah ara wayin hamou ngalan Lapan. Yiy inime soyou pe mbunahai iro mbunaha pisun, pe ihilingi Repekah inese nongna ndramat ara ipwai iyatan. Pwen Lapan ingap iya ngawan pe iya kili ndramat para poya mbulya Apraham ara iro tine sura hu kamel tan ngilse ndrikou. 31 Pe Lapan ipa, “Asa. YAPAN kintoholi wou pwen. Paratapeh aripo tine ngawan iye? Yo kunmwaniyani nokum pe noku kamel tam hu yi.”
32 Pwen pe ndramat para poya mbuluya Apraham ara iya seu. Pe Lapan ipwai iyatahu ndramat para mbulyan pe hu lokihi menmenahu masih iro ndrita kamel isa pwan, pe yihu yuk ndromwindriu pe anandrinahu kamel para hu kayan. Yiy ipwai iyatahu para hu kapo ndran kisa kili ndramat para poya mbulya Apraham pe yowen hu para hu kasungani polondrika hu kaliy. 33 Pwen hu wiri anandrinan isa, hapeko ndramat para poya mbulya Apraham ara ipwai ipa, “Yo andre kunnamnam kileh pwi, kipoo kuwong kiya sehe nongan iripo kili yo. Yo nakuwong hape na.”
Pe Lapan ipa, “Hiyan, awong namu.”
34 Pe ndramat ara ipa toro:
“Yo ara ndramat hamou para poya mbulya Apraham. 35 YAPAN itoholi namandran to pe iyki meltan ara soyon iya. Ihingini yiy iya hu sipsip pe hu mbulmwakau, pe silwa pe kolt, hu ndramat para poya mbulyan kamai pe pihin, iyasura hu kamel pe tongkiy. 36 Pihin ta namanadran to, Sarah, ara imwalahiy iyata mbunah hamou kamai iro mwonen yiy kinna pihiparangoloh pwen. Pe namandran to andre kiyki hu meltan masih kiya kili norun pe andre kinimnim kaliy. 37 Pwen yapane iyki nongan pwokeyan sato toro: ipa, ‘Mahapo uropo kol Kenaan, hapeko mbuna akah hamou pihi Kenaan kiya nambuyu noru, pwi yoh! 38 Hapeko wou aya kili ndraye tomo hu, pe aya seyeh hamou nambuyun.’ Yapane ipwai sato tehen toro, pe upwatisingiy iyatan tehe yo andre kumbusiy tehe kinpwai.
39 Pwen pe upwai iya kili yapane upa, ‘Kapa pihindrahin ara mbuwalin para kisapolo yo, pwen andre tehen tapeh?’
40 Pe yiy isomwiy ipa ‘Yo ara ndramira YAPAN pe ngara kuhilingi nongnan. Pwen pe yiy andre kipwandrisa angelou tan kiyapolo wou para kimbusi mbulyam kirayah hiyan. Pe wou andre awiri nambuyu noru kamai kiro kili yowe tomo hu. 41 Aya kili hu pe ayapa nongno. Kapa yihu kasomwiy, ara hiyan. Pe kapa yihu kansomwiy pwi, ara amui mwaihei opu. Pwen andre nongan pwokeyan apwatisingiy ara, andre kiniyki nopwaran kinsa kili wou pwi.’
42 Pwen lang nepo usarayah usa ndrikou yoro, pe utohun upa, ‘YAPAN, Ngindrai ta yapane Apraham, wou ambusi mbulen to kirayah hiyan. 43 Uro tine ngilse ndrikou, pe upa toro: Kapa hamou pihindrahin kisa mwe ndran, pe yo kupwai katan kupa, “Hiyan para kuyin hape ndran ita pwendran tam?” 44 pe kapa yiy kipwai sato kipa, “Hiyan, ayin, pe andre kuhang ndran kiyatahu kamel tam i,” pwen pihindrahin ara, ara pihin mepo YAPAN kinpiraniy tehe yiy andre kirayah nambuyu noru yapane.’
45 Pe yo uro totohun manau, pe Repekah isarayah. Yiy ikuni pwisindran iro pwesen pe isapwen iyamwe ndran iya ndrikou. Pe yo upwai iyatan upa, ‘Hiyan para hape ndran ita pwendran tam kisa pe kuyin?’
46 Pwen pe yiy ileheleh para kisoli pwendran iro pwesen isa pwan pe ipa, ‘Ayin, pe yo andre kumwe ndran kiyatahu kamel tam i.’ Pwen uyin pe yiy iyuk iyatahu kamel ato yi.
47 Pe yo usike yiy, ‘Wou noru hiyeh?’
Pwen pe yiy ipwai ipa, ‘Tomo ara Petuwel, yiy noru Nahor pe Milkah.’ Pwen pe yo uiki soyou iya ndrohongun pe mbunahai iya mbunahan. 48 Pwen pe yo utukuruhu iya pwan pe utohun iya kili YAPAN. Pe yo urawuloh iya kili YAPAN, Ngindrai ta yapane Apraham, paratesah, yiy iwiri yo usamwonen usa suwe nali Apraham. Pwen pe usa para kuwiri norum pihindrahin para kiya nambuyu noru yapane. 49 Kapa wawu kalohonganiy hiyan, pe kambusiy kimwonen kiya kili yapane, pwen wawu kawong kimwonen sato. Kapa pukene, wawu kapwai ngawan kisato yi. Pwen yo andre kulohongani sehe melit para kumbusiy.”
50 Pwen lohonga ndramat ara itiyaniy masih ihipwen topwei, pwen pe Lapan pe Petuwel hilu pwai imui iyatan hilpa, “Sehe melit mepo isarayah isa kili wou ara YAPAN imbusiy. Pwen youlu kanlahiy para kapa handra nongan hiyan ndre mwomwan pwi.
51 Hiyan, Repekah impo. Pwen awiri yiy kiya nambuyu noru yapanem, Apraham, tehe YAPAN kinpwainganiy pwen.”
52 Pwen ndramat para poya mbuluya Apraham ihilingi sehe nongan hupwai, pe yiy itukuruhu iya pwan pe itotohun iya kili YAPAN. 53 Pwen ndramat para poya mbulen ara iwiri hu memelit hayah tehe kolt, silwa pe hu koyau hayah pe iyki hu iya kili Repekah. Pe yiy iyki melit hayah kennen namandran iya, iya kili wayin pe tinan. 54 Pwen yiy iyapolo hu ndramat hurosura yiy, yihu namnam pe huyin ndran ihipwen, pwen huye matin.
Iya mandroulang para lang sih, yihu satine pe ndramat para poya mbulya Apraham ipwai iyatahu ipa toro: “Yo andre kumui kuya kili yapane.”
55 Hapeko wayi Repekah pe tinan hilpwai iyatan hilpa, “Pihindrahin ara andre kimindron sura yowu na. Kiromatine lang masongui kamulan, pwen awiri yiy pe wawu kayau.”
56 Hapeko yiy ipwai iyatahu ipa, “Mbuna akakaituwe yo. Mahapoko YAPAN kinmwanyani soyo masih kinsamwonen pwen kinsa kili yo. Pwen nakumui kuya kili yapane.”
57 Pwen yihu pwai toro: “Tukayoh pihindrahin ara kisa pe tukasike yiy.” 58 Pwen huyoh Repekah isa pe husok yiy hupa, “Hiyan para nayasura ndramat iye?” Pwen ipa, “Ehe, andre kuya.”
59 Pwen yihu pwandrisa Repekah iyasura pihin para kipwokarani yiy pe hilyau hilyasura ndramat para poya mbulya Apraham pe yowen hu. 60 Pwen hutoholi Repekah pe hupwai toro iyatan:
“Pisu, wou ara andre asarayah tinahu ndramat
pusangat kiyau pusangat,
pe ndrayem hu andre kasarayah ndramat para pahun kiyatahu ndram para pahun,
pe andre hu kawiri hu kol namandran tahu ndram kiya mbukenan hu.”
61 Pwen Repekah iyapolo hu pihin para poya mbulyan hu mipwan ndrita kamel pe huro ndruwa ndramat para poya mbulya Apraham. Pwen ndramat para poya mbulya Apraham iwiri Repekah pe huyau.
62 Tandrohongan ara ko, Yisak kintali ndran ndrikou ngalan Peer-Lahai-Roi, pe yiy iya iro kol pwosowen ngalan Nekep. 63 Piyahon sih yiy ihorokai kol ngawan pe maran pakiya paingan pwi, inime hu kamel huropo husa. 64 Pwen Repekah inime Yisak pe itali kamel tan, pe ilai isa pwan. 65 Pe yiy isike ndramat para poya mbulya Apraham ipa, “Yohou sehe ndramat hiratokai kol ngawan yoro pe nakisa pohonani rou?”
Pe isomwi yiy ipa, “Yiy ara yapane.” Pwen Repekah iwiri koyau tan pe ikulani mbulmaran iya aliy.
66 Pwen ndramat para poya mbulen ara ipwai iya kili Yisak iya melit masih kinmbusiy pwen. 67 Yisak iwiri Repekah iya kamai ta tinan, Sarah. Pwen hilu yesou. Yisak inamili Repekah pwokeyan iya, pwen pwesai imui iya kili yiy yamulan para kimat ta tinan, Sarah.