9
Jisas i variyeŋgiya ghalɨŋae gharaghambɨ
theyaworo na theghewoko
(Mat 10:5-15; Mak 6:7-13)
Mbaŋa regha Jisas i kula vathaŋgiya ghalɨŋae gharaghambɨ theyaworo na theghewo, i giya vurɨgheghe na mbaro weŋgi, na valɨkaiwanji i variye raŋgiyaŋgiya nyao raraitharɨ na thɨ thawariŋgiya ghambwera. Amba i variyeŋgi na thɨ rakaraŋgi na thɨ vavaghareŋa Loi le ghamba mbaro utuutuniye na thɨ thawariŋgiya ghambweghambwera. I dage weŋgi iŋa, “E lemi loŋgana tɨne ne hu ndewo bigi regha: tha hu wo pwasike, tha hu thɨna nambo, tha hu bigiya ghanɨŋga, tha hu bigiya mani na thava te hu liva kwama yaŋgara. The ŋgolo vohu ruwe, hu yaku ghena ghaghada hu iteta ghembana iyena. Thoŋgo gharɨgharɨ ma thɨ kula vathaŋga, hu tagavughethu vugha e gheghemina mbaŋa ne hu iteta ghambanjina, iyana ne i vanuwovɨrɨŋgi Loi i botewoyathuŋgi kaiwae ma thɨ loŋweya lemi utuna.” Amba thɨ rakaraŋgi e ghemba na ghemba, thɨ utuŋa Toto Thovuye na thɨ thawariŋgiya gharɨgharɨ thiya ghambwera.
Herod i rerenuwaŋa Jisas kaiwae
(Mat 14:1-12; Mak 6:14-29)
Mbaŋa Herod, iye Galili gharambarombaro i loŋwe bigibigiko wolaghɨye thɨ rakarakaraŋgi Jisas le vakathako ghamba rotaele, kaiwae gharɨgharɨ vavana va thɨŋava Jon Rabapɨtaiso kaero i thuweiru na tembe e yawayawaliyeva. Vavana thɨŋava Ilaija i yomara na vavana tembe thɨŋava Loi ghalɨŋae gharautu regha mbaŋa va i vivako i njoghama na tembe e yawayawaliyeva. Herod iŋa, “Kaero va yaŋa na thɨ kitena Jon numwe. Ko thela eŋge iya loloke ya loŋwe utuutuniyeke?” I mando na nuwaiya i thuwe.
Jisas i vaghanɨŋgiya paeb tausan
(Mat 14:13-21; Mak 6:30-44; Jon 6:1-14)
10 Mbaŋa ghalɨŋae gharaghambɨ thɨ rakanjogha thɨ utugiyavao lenji vakathako utuutuniye wolaghɨye weya Jisas. I vaŋguŋgi na weiyaŋgi mbe thiye eŋge, thɨ raka e ghemba regha idae Betɨsaida. 11 Mbaŋa wabwi thɨ loŋwe utuninji inanji gheko, thɨ rakareghambawe. I kula vathaŋgi na i utuŋa Loi le ghamba mbaro utuutuniye weŋgi, na thavala thɨ ghambwera na nuwanjiya riwanji i thovuye i vamoruŋgi.
12 Vama yeghɨyeghɨyenja, amba ghalɨŋae gharaghambɨko theyaworo na theghewoko thɨ mena thɨ dagewe thɨŋa, “U variyeŋgiya gharɨgharɨna na thɨ raka e ghembaghemba laghɨlaghɨye na nanasiye e valɨvaŋgake iyake na thɨ tamwe ghanji na ghamba ghena, kaiwae vanatherowoke iya inandakewe.”
13 Ko iyemaeŋge Jisas i gonjogha weŋgi iŋa, “Ghemi hu giya ghanɨŋga weŋgi na thɨ ghan.”
Thɨ dagewe thɨŋa, “Bred mbe mbumbulima eŋge na borogi umboiwo iyake. Ŋgoroŋga, nuwaniya wo wa na vo vamodo ghanɨŋga wabwike laghɨye iyake kaiwanji?” 14 (Ghɨmoghɨmoru lenji ghanaghanagha paeb tausan.)
I dage weŋgiya gharaghambu iŋa, “Hu dage weŋgi na thiya yaku e wabwi, iyelima iya na wabwi regha.”
15 Gharaghambuko thɨ vakatha ŋgoreiye na taulaghɨko thiya yakuvao. 16 Jisas i mbanɨŋgiya bredɨko mbumbulimako na borogiko umboiwoko, i ghɨmara voro e buruburu, i vata ago weya Loi ghanɨŋgako kaiwae, i njiviyaviya na i giya weŋgiya gharaghambuko na thɨ giya weŋgiya gharɨgharɨko. 17 Taulaghɨŋgiko thiya ghanɨŋga na valɨkaiwanji, na gharaghambuko thɨ mbanɨvathavathaŋgiya methɨ ghanɨvareko. Thɨ mbanɨvanjara nambonambo ŋgamwayaworo na ŋgamwaiwo.
Pita iŋa Jisas iye Mesaiya
(Mat 16:13-19; Mak 8:27-29)
18 Mbaŋa regha Jisas vambe ghamberegha eŋge i naŋgonaŋgo na gharaghambuko vambe weiyaŋgi, amba i vaitoŋgi iŋa, “Ko gharɨgharɨ thɨŋa thela ghino?”
19 Thɨ gonjoghawe thɨŋa, “Vavana thɨŋa Jon Rabapɨtaiso, na vavana thɨŋa Ilaija, na vavana tembe thɨŋava Loi ghalɨŋae gharautu regha mbaŋa va i vivako, i njogha na tembe e yawayawaliyeva.”
20 I vaitoŋgi iŋa, “Ko naka ghemi? Huŋa thela ghino?”
Pita i gonjoghawe iŋa, “Ghen Krais ghen, iya Loi va i dagerawe.” 21 Jisas i dage vavurɨgheghe weŋgi na thava thɨ utugiya weya lolo regha.
Jisas i utuŋa le mare na thuweiru utuutuniye
(Mat 16:20-28; Mak 8:30–9:1)
22 Na i gotubwe iŋa, “Lolo Nariye ghino ne ya vaidiŋgiya vuyowo laghɨye, na Jiu lenji randeviva, ravowovowo laghɨlaghɨye na mbaro gharavavaghare ne thɨ botewoŋgo, ne thɨ tagavamareŋgo na mbaŋa theghetoninji e tɨne kaero ya thuweiruva.”
23 Amba i dage weŋgiya taulaghɨko iŋa, “Thoŋgo thela nuwaiya i ghambuŋgo, tembe ghamberegha i botewo iya nuwaeko nuwaiya i vakatha na i wovaira ghakros na i wo mbaŋa regha na regha na i ghambuŋgo. 24 Kaiwae thela thoŋgo nuwaiya i vamora yawaliye, ne i thɨvaghawa yawaliye, ko thela thoŋgo i vatomweya yawaliye ghino kaiwaŋgu, ne i vaidiya yawalɨ memeghabananiye. 25 Ŋgoroŋga ghathovuye weya lolo thoŋgo i wo yambaneke laghɨye na i thɨvaiya yawalɨ memeghabananiye? 26 Iya kaiwae thoŋgo thela i monjinawanaŋgo na i monjinawanaŋa ghalɨŋaŋguke, Lolo Nariye tembe ne i monjinawanava na iŋa ma gharaghambu mbaŋa ne i mena ele vwenyevwenye na weiye ramae le vwenyevwenye na weiye nyao thovuthovuye boboma lenji vwenyevwenye. 27 Ya dage emunjoru e ghemi, gharɨgharɨ vavana inanji gheke thiye wone thɨ thuwe Loi le mbaro amba muyai thɨ mare.”
Jisas ghayamoyamo i ghenevaghɨle
(Mat 17:1-8; Mak 9:2-8)
28 Mbaŋa va i utuŋaŋgiya thiyake na e ghereiye mbaŋa mbaŋawa vama i ko, amba Jisas i vaŋguŋgiya Pita, Jon na Jemes, weiyaŋgi thɨ voro e ou regha na thɨ naŋgowe. 29 Mbaŋa ve naŋgonaŋgo ghamwae i ghenevaghɨle na ghakwamako mara i kaleva na mbwelambwelawae. 30 Amba ghɨmoghɨmoru theghewo, Mosese na Ilaija, 31 thɨ yomara weinji buruburu manjamanjalawae na thɨ utu weinji. Thɨ utuŋa amalaghɨniye le mare utuutuniye, ne i yomara Jerusalem e tɨne na i vaemunjoruŋa Loi le renuwaŋa. 32 Pita na ghauneko theghewoko mara ghenaghena va i gaboŋgi, ko mbaŋa thɨ thuweiru, thɨ thuwe Jisas manjamanjalawae na ghɨmoghɨmoruko theghewoko thɨ ndeghathɨ weinji. 33 Mbaŋa gharɨgharɨko theghewoko thɨ warewareri, amba Pita i dage weya Jisas iŋa, “Amalana, i thovuye moli kaiwae iname gheke. Wo wo vatada yoŋathowathowa ŋgoloto gheke, ŋgolora ghen, ŋgolora Mosese na ŋgolora Ilaija.” Va i utu ŋgoreiyako weiye le numounouno na mava i ghareghare budakai utuniya i utuutuko.
34 Mbaŋa vamba i utuutu kaero ŋgalɨlɨ regha i yomara na i ghavo yomuŋgi, na gharaghambu thɨ mararu laghɨye mbaŋa thɨ ru e tɨne. 35 Ghalɨghalɨŋa regha i mena e ŋgalɨlɨko tɨne iŋa, “Iyake Naruŋgu, kaerova ya tuthi. Hu vandeŋe wagiyawe!”
36 Mbaŋa ghalɨghalɨŋako i ko, thɨ thuwe Jisas ghamberegha moli. E mbaŋako iyako gharaghambuko ma thɨ ndeutuŋa mun utuniye, budakaiya methɨ thuwe.
Jisas i thawariya ŋgama regha nyao raitharɨ inawe
(Mat 17:14-18; Mak 9:14-27)
37 Mbaŋambaŋa vena, mbaŋa thɨ njama e ouko vwatae, wabwi laghɨye regha thɨ lavolevole. 38 Amala regha i kula e wabwiko tɨne iŋa, “Ravavaghare, ya naŋgo e ghen na wo u thuwe naruŋguke, mbe iyaeŋge vara ghambereghake. 39 Mbaŋa wolaghɨye nyao raitharɨ i ruwe i yaro laghɨye na i vakatha i mbunɨna ŋgela weiye njoŋgonjoŋgo i raŋgi e ghae. I vakatha vuyowo laghɨyewe na mane i roitete. 40 Ma naŋgo weŋgiya ghanɨraghambuna thɨ variyeraŋgiya, ko iyemaeŋge ma valɨkaiwanji methɨ vakatha.”
41 Jisas i gonjogha iŋa, “Ghemi thake iyake ma e lemi loŋweghathɨ na ghamithanavu raraitharɨ! Ŋgoroŋga mbaŋa le molamolao ne ya yaku weiŋguyaŋgiya ghemi, na ŋgoroŋga mbaŋa le molamolao ne ya ghataŋaghathɨŋga? U vaŋgumena narunɨna gheke.”
42 Mbaŋa theghako amba i menamenako, nyaoma raitharɨ i vakatha i dobu na i mbunɨna ŋgela ko iyemaeŋge Jisas i ŋaebaruruwana nyaoko raitharɨ na i raŋgi theghako riwae kaero i thovuyeva na i vaŋgunjogha weya ramae. 43 Gharɨgharɨko wolaghɨye gharenji i yo Loi le vurɨghegheko laghɨye kaiwae.
Jisas mbowo i utuŋava le mare utuniye
(Mat 17:22-23; Mak 9:30-32)
Mbaŋa gharɨgharɨ vamba thɨ rerenuwaŋa vara Jisas le vakathaŋgiko ghamba rotaele kaiwae, i dage weŋgiya gharaghambu iŋa, 44 “Hu vandeŋe wagiyawe budakaiya ne ya utuŋa weŋga. Ne vethɨ vaŋgugiya Lolo Nariye weŋgiya ghathɨghɨya.” 45 Ko iyemaeŋge gharaghambu mava thɨ ghareghare iyako gharumwaru. I rothuwele weŋgi mbala ma valɨkaiwae thɨ thuwe na thɨ ghareghare uneko, na iyake kaiwae thɨ mararu na ma thɨ vaito.
Thela ne i laghɨye moli
(Mat 18:1-5; Mak 9:33-37)
46 Gharaghambu mbe thiye eŋge thɨ wogaithɨ e tɨnenjiko thɨŋa, “Thela vara i laghɨye moli e tɨnendake?” 47 Jisas kaero i ghareghare lenji renuwaŋako, i vaŋgwa ŋgama regha na i vaŋgurawe e ghadidiye. 48 Amba i dage weŋgi iŋa, “Thela thoŋgo i kulavatha ŋgama ŋgora iyake e idaŋgu, ŋgoreiya i kulavathaŋgo, na thela i kulavathaŋgo ŋgora i kulavatha Bwebwe, iye va i variyeŋgo. Kaiwae thela ina e tɨnemina i renuwaŋa iye ma e idaidae, iye i laghɨye moli.”
Thela ma ghanɨthɨghɨya iye ghanu
(Mak 9:38-40)
49 Jon iŋa, “Amalana, va wo thuwe amala regha i variyeraŋgiya nyao raraitharɨ weŋgiya gharɨgharɨ e idan. Va wo mando na wo dagetenɨwe, kaiwae iye ma la wabwike loloniye regha.”
50 Jisas i dagewe iŋa, “Thava u dage tenɨwe, kaiwae thela ma i thɨghɨya wanaŋga iye ghamu.”
Sameriya thɨ botewo Jisas
51 Jisas ghambaŋa vama i gheneghenetha na kaero ne i njogha e buruburu, i vatad wagiyaweya le renuwaŋa na i wa Jerusalem. 52 I variyeŋgiya gharɨgharɨ vavana na thɨ viva e ghamwae. Thɨ wa vethɨ ru Sameriya gharɨgharɨniye e ghambanji regha na thɨ vivatharawe amalaghɨniye kaiwae. 53 Ko iyemaeŋge gharɨgharɨ inanji gheko mava thɨ wovatha le renuwaŋako kaiwae va thɨ ghareghare i loŋgaloŋga Jerusalem kaiwae. 54 Mbaŋa gharaghambu theghewo Jemes na Jon thɨ loŋwe iyako, thɨ dagewe thɨŋa, “Giyana, thare nuwaniya wo naŋgo weya Loi na i variya ndɨghe i njama e buruburu na i ŋambuyathuŋgi?” 55 Ko iyemaeŋge Jisas i ndevɨ na i ŋaebaruru wanaŋgi, 56 na kaero thɨ wava e ghemba regha.
Jisas ghaghambu ghavuyowo
(Mat 8:18-22)
57 Mbaŋa thɨ loŋgaloŋga e kamwathɨ mborowa amala regha i dagewe iŋa, “Aŋga ne u reŋa mbene ya ghambuŋge vara.”
58 Jisas i gonjoghawe iŋa, “Mbugha lavalavarɨ mbe e lenji goga na ma mbe e unyiunyinji, ko Lolo Nariye ma e ghambaghambae na ne i vatowaŋa riwaewe.”
59 I dagewe mbowo reghava iŋa, “U ghambuŋgo.”
Ko iyemaeŋge amalako i gonjoghawe iŋa, “Giyana, iviva wo u vatomweŋgo na va beku bwebwe.”
60 Jisas i gonjoghawe iŋa, “Ramaremare tembe thɨ bekuŋgiya lenji ramaremare. Ko ghen u wa na vo utuŋa Loi le ghamba mbaro utuutuniye.”
61 Mbowo reghava i dagewe iŋa, “Ya ghambuŋge, amalana, ko iviva wo u vatomweŋgo na va mwaewo weŋgiya lo bodaboda.”
62 Jisas i dagewe iŋa, “Thela kaero i liraweya nɨmae e ghighɨ na i ghɨmara njogha e ghereiye iye ma valɨkaiwae i kaiwo Loi ele ghamba mbaro tɨne.”