11
Jisas i vavaghare naŋgo kaiwae
(Mat 6:9-13; 7:7-11)
Va mbaŋa regha Jisas i wa ve naŋgonaŋgo e valɨvaŋga regha. Mbaŋa i naŋgovao, gharaghambu regha i dagewe iŋa, “Giya, u vavaghareime, ŋgoroŋga ne wo naŋgo na woŋa, ŋgoreiya Jon va i vavaghareŋgiya gharaghambu.”
I dage weŋgi iŋa, “Mbaŋa ne hu naŋgo huŋa:
Ramame, Wo yavwatatawana idan boboma,
len ghamba mbarona i mena weime.
U giya weime mbaŋa regha na regha ghanɨŋganiye.
U numotenɨŋgiya lama tharɨ,
ŋgoreiya ghime tembe wo numoyathuŋgiva gharɨgharɨke wolaghɨye lenji tharɨ weime.
Tha u vakathaime na wo ru tanathetha e tɨne.”
Amba i dage weŋgiya gharaghambu iŋa, “Thoŋgo ghemina regha i wa gheu regha ele ŋgolo gougou mborowa na ve dagewe na iŋa, ‘Wou, ya naŋgo e ghen bred mbumbuto, kaiwae wou regha, raghɨnaghɨnagha amba iya vara me vuthake e ghino elo ŋgoloko na ma bigi regha ina e ghino na ya worawe e marae.’ ”
“Na reghako e ŋgoloko tɨne i gonjoghawe na iŋa ‘Tha u vavothaŋaŋgo. Kaero ma kiya lama thɨnɨmba, na kaero woya ghena weiŋguyaŋgiya lo ŋgaŋgake. Ma valɨkaiwaŋgu ne ya thuweiru na ya wogiya bigi regha e ghen.’ Ya dage e ghemi othembe mane i thuweiru na i giya bredɨwe kaiwae iye gheu, ko kaiwae le naŋgo vurɨghegheko ma ele monjina kaiwae ne i thuweiru na i giyawe bigibigiko ŋgoreiya le renuwaŋako.”
“Iya kaiwae ya dage e ghemi: Hu naŋgo na Loi i giya weŋga; hu tamwe na hu vaidi; hu dɨghɨdɨghɨ na thɨnɨmba i vu weŋga. 10 Kaiwae thela thoŋgo i naŋgowe ne i wo, thela thoŋgo i tamwe ne i vaidi, na thela thoŋgo i dɨghɨdɨghɨ thɨnɨmba ne i mavuwe.”
11 “Ma ŋgama ramae regha ina e tɨnemina, ne i ligiya mwata weya nariye thoŋgo i naŋgo weya borogiwe? 12 O thoŋgo i naŋgo weya kamkam mbouye ne i wogiya thetheghɨyawe? 13 Thoŋgo ghemi, othembe gharɨgharɨ raraithara ghemi, mbaŋake wolaghɨye hu giyagiya bigibigi thovuthovuye weŋgiya lemi ŋgaŋga. Iya kaiwae ra ghareghare wagiyawe Ramanda e buruburu i giya Nyao Boboma weŋgiya thavala thɨ naŋgowe!”
Jisas na nyao raraitharɨ ghanjigiya Bilɨsabul
(Mat 12:22-30; Mak 3:20-27)
14 Jisas va i variyeraŋgiya nyao raitharɨ na mava e ghalɨghalɨŋae weya lolo regha. Mbaŋa nyaoko raitharɨ i iteta amalako mava e ghalɨghalɨŋaeko, kaero i utuutuva, na wabwiko gharenji i yo. 15 Ko iyemaeŋge vavana thɨŋa, “Bilɨsabul, iye nyao raraitharɨ ghanjigiya le vurɨgheghe kaiwae iya i variye raŋgiyaŋgiya nyaoko raraitharɨ.” 16 Vavana nuwanjiya thɨ mando iya kaiwae thɨ naŋgowe na i vakatha vakatha ghamba rotaele regha i mena e buruburu na i vaemunjoruŋa le vurɨgheghe i mena weya Loi.
17 Jisas vama i ghareghare lenji renuwaŋako amba i dage weŋgi iŋa, “The ghamba mbaro thoŋgo i vakatha wabwi na thɨ vegaithɨ weŋgi, ghamba mbaroko iyako mane i yaku mbaŋa molao ne i dobu moli, na ŋgolo regha thoŋgo thɨ vakatha wabwi na thɨ vegaithɨ weŋgi tembene thɨ dobuva. 18 Thoŋgo Seitan i vakatha wabwi ele ghamba mbaroko tɨne na thɨ vegaithɨ weŋgi ŋgoroŋga ne iŋa na i ndeghathɨ vurɨgheghe? Ya utu na ŋgoreiyake kaiwae huŋava ya variyeraŋgiya nyao raitharɨ kaiwae Bilɨsabul i giya vurɨgheghe e ghino. 19 Thoŋgo ghino ya variye raŋgiyaŋgiya nyao raraitharɨ Bilɨsabul ele vurɨgheghe tɨne, thela ele vurɨgheghe tɨne na ghemi ghamiraghambu thɨ variye raŋgiyaŋgi? Ghamiraghambu tembene thɨ woraŋgiyava lemi kwanɨna. 20 Ko thoŋgo Loi ele vurɨgheghe tɨne na ya variye raŋgiyaŋgiya nyao raraitharɨ, iyake i vaemunjoruŋa Loi le ghamba mbaro kaero i mena weŋga.”
21 “Mbaŋa amala vurɨvurɨghegheniye, weiye gaithɨ bigibiginiye i njimbukikiya le ŋgolo, le bigibigiko wolaghɨye ne thɨ thovuye. 22 Ko iyemaeŋge thoŋgo lolo vurɨvurɨghegheniye moli regha weiye i gaithɨ na i kivwala, ne i mbana gheuko le gaithɨ bigibiginiye iya i minje tavwako na le bigibigiko ne i giya weŋgiya gharɨgharɨ vavana. 23 Thela ma weiŋgu, iye wothɨghɨya, na thela ma weiŋgu wo mbanvathavatha iye i vagevagegeyathu.”
Nyao raitharɨ le njogha
(Mat 12:43-45)
24 Jisas i gotubwe iŋa, “Mbaŋa nyao raitharɨ i raŋgi weya lolo regha i wa ve loŋgatakwa valɨvaŋga ma mbwaniye, i tamweya le ghamba yaku na i towowe, ko iyemaeŋge mbema i vaidiya eŋge regha. Amba i dagewe ghamberegha iŋa, ‘Ya njogha elo ŋgoloma va ya itetema.’ 25 Mbaŋa i njogha i vaidiya ŋgoloko thɨ wanji wagiyawe na bigibigiko wolaghɨye e tɨneko thɨ vakatha wagiyawe. 26 Amba i wa na mbowo ve vaŋguŋgiva nyao theghepirɨ, thɨ tharɨ moli, thɨ kivwala amalaghɨniye. Thɨ rakaru na thiya yaku gheko. Na amalako iyako le yakuyaku va i viva i tharɨ, ko iyemaeŋge e mbaŋako iyako i tharɨ laghɨye moli.”
27 Mbaŋa Jisas vamba i utuuta bigibigike thiyake utuninji, kaero ela eunda i kula e wabwiko tɨne iŋa, “Elako iyava i ghambɨŋgena na i muna ghanɨmbwa i warari laghɨye!”
28 I gonjoghawe iŋa, “Ŋgoreiye, ko iyemaeŋge thavala thɨ loŋwe Loi le utu na thɨ ghambu thiye thɨ warari laghɨye moli.”
Nono i mena weya Jona
(Mat 12:38-42)
29 Mbaŋa wabwiko vama i laghɨye, Jisas iŋa, “Ghemi thake iyake raraitharɨ ghemi. Hu naŋgo weya vakatha ghamba rotaele regha na hu thuwe, ko iyemaeŋge mane ya vakatha vakatha regha kaiwami. Vakatha ghamba rotaele mbe reghaeŋge Loi ne i giya weŋga, iyava i vakatha Jona kaiwae. 30 Ŋgoreiya Jona iye va nono weŋgiya Ninive gharɨgharɨniye, tembe ŋgoreiyeva Lolo Nariye weŋgiya thake iyake. 31 Mbaŋa ne ghambaŋa ghatha, kwin i mena e yaghalako ne i yondo na i wovatharɨtharɨŋaŋgiya thake iyake, kaiwae i ri e ghemba bwagabwaga moli na i mena i vandeŋe Solomon le thimbako. Na noroke, ya dage e ghemi, lolo regha kaero ina gheke iye i kivwala Solomon na thake iyake ma thɨ goruwe. 32 Mbaŋa ne ghambaŋa ghatha Ninive gharɨgharɨniye ne thɨ rakayondo na thɨ wovatharɨtharɨŋaŋgiya thake iyake, kaiwae va thɨ uturaŋgiya lenji tharɨ na thɨ roitete mbaŋa va thɨ loŋwe Jona le vavaghare. Na noroke, ya dage e ghemi, lolo regha kaero ina gheke iye i laghɨye kivwala Jona.”
Riwandake ghamanjamanjala
(Mat 6:22-23)
33 “Ma lolo regha i rɨmba kadɨŋeŋe na i thɨnɨthuwele, o i thɨnɨruwo e gaeba raberabe. Iyemaeŋge i thɨnɨrawe e ghambae yavoro, mbala gharɨgharɨ thɨ thuweya manjamanjalawae mbaŋa thɨ rakaru e ŋgoloko tɨne. 34 Maramaramina ŋgoreiya manjamanjala riwamina kaiwae. Mbaŋa maramaramina thɨ thovuye, riwamina laghɨye tembe ŋgoreiyeva, manjamanjala i riyevanjara. Ko mbaŋa thɨ tharɨ, riwamina tembe ŋgoreiyeva, momouwo i riyevanjara. 35 Hu njimbukiki, manjamanjalana iya e gharemina thava i momouwo. 36 Iya kaiwae thoŋgo riwamina laghɨye manjamanjala i riyevanjara, na ma regha i momouwo, riwamina laghɨye ne i manjamanjala moli ŋgoreiya kadɨŋeŋe manjamanjalawae i woya e ghemi.”
Jisas i wovatharɨtharɨŋaŋgiya
Parisi na mbaro gharavavaghare
(Mat 23:1-36; Mak 12:38-40)
37 Mbaŋa Jisas i utuvao, Parisi regha i kulavatha na i ghanɨŋga weiye. I ru na i yaku e ghamba ghanɨŋga. 38 Ko iyemaeŋge Parisiko i njimbuvaidiya Jisas ma me thavwiya nɨmae amba muyai i ghanɨŋga, i vakatha na ghare i yo.
39 Amba Giya i dagewe iŋa, “Ghemi Parisi mbe hu ghareghare eŋge hu thavwiya kom na gaeba vwatanji, ko iyemaeŋge e gharemina votha na thanavu raraitharɨ i riyevanjara. 40 Gharɨgharɨ unounona ghemi! Thare Loi va i vakatha etoko te vambe i vakathava iya mayako? 41 Ko iyemaeŋge hu giya budakaiya ina e ghamikom na gaebana tɨnenji weŋgiya mbinyembinyeŋgu na ghemi hu thɨna moli.”
42 “Aleu, ghemi Parisi, ne hu thovuyaona! Ne hu vaidiya vuyowo laghɨye, kaiwae othembe ghanɨŋgako butinji thovuye na ghanɨŋgako wolaghɨye hu vakatha wabwi na wabwiyaworo na hu giya wabwira weya Loi le mwaewo, ko iyemaeŋge ma lemi vakatha i rumwaru gharɨgharɨ kaiwanji na ma hu gharethovu weya Loi. Mbala lemi vakatha i rumwaru gharɨgharɨ weŋgi na hu gharethovu weya Loi mbaŋa hu giya Loi ghabebe.”
43 “Aleu, ghemi Parisi, ne hu thovuyaona! Ne hu vaidiya vuyowo laghɨye, kaiwae nuwamiya ghamba yaku thovuthovuye e ŋgolo kururu tɨnenji na nuwamiya gharɨgharɨ weiye lenji yavwatata thɨ dage mwaewo weŋga e ghamba maket.”
44 “Aleu, ghemi Parisi, ne hu thovuyaona! Ne hu vaidiya vuyowo laghɨye. Ghemi ŋgoramiya ghabubu ma e ghanjinono na gharɨgharɨ thɨ loŋgawe kaiwae ma thɨ ghareghare.”
45 Mbaro gharaghareghare regha i dagewe iŋa, “Ravavaghare mbaŋa mo utuŋa iyako weŋgiya Parisi, len utuna tembe i roronjava weime.”
46 Jisas i gonjoghawe iŋa, “Ghemi mbaro gharaghareghare, aleu, ne hu thovuyaona! Ne hu vaidiya vuyowo laghɨye, kaiwae hu giya vuyowo laghɨye weŋgiya gharɨgharɨ na ma valɨkaiwanji ne thɨ wo, ko iyemaeŋge ghemi mane hu liraŋgiya mun nɨmamina gɨgɨra na i thalavuŋgi thɨ wo vuyowoko iyako.”
47 “Aleu, ne hu thovuyaona! Ne hu vaidiya vuyowo laghɨye. Hu vakathaŋgiya ghabughabubu ghanjinono thovuye Loi ghalɨŋae gharautu kaiwanji. Thiye orumburumbumi va thɨ gaboŋgi. 48 Lemi vakathana i woraŋgiya, ghemi hu wovathovuthovuyeŋa orumburumbumi lenji vakatha. Va thɨ gaboŋgiya Loi ghalɨŋae gharautu na ghemi hu vatada ghabubunji ghanjinono thovuye. 49 Iyake kaiwae Loi le thimbako tɨne iŋa, ‘Ne ya variya ghalɨŋaŋgu gharautu na ghalɨŋaŋgu gharaghambɨ. Ne thɨ gaboŋgiya vavana na thɨ giya vuyowo weŋgiya vavana.’ 50 Iya kaiwae, ghemi thake iyake ne hu vaidiya Loi ghalɨŋae gharautuŋgiko wolaghɨye lenji mare vuyowae, iyava thɨ gaboŋgiko mbaŋa va i rikowe. 51 I ri weya Eibol i mena ghaghada Sakaraiya, iye va thɨ unɨghɨ e ghamba vowo na woluwolu boboma e ghanjilughawoghawo. Ŋgoreiye, ya dage e ghemi, thake iyake ne thɨ vaidiya vakathako wolaghɨye iyako vuyowanji.”
52 “Aleu, mbaro gharaghareghare! Ne hu thovuyaona! Ne hu vaidiya vuyowo laghɨye. Vama hu wokiyathu Loi ghaghareghare gheki. Ghemi ma vohu rakaru na hu kitenɨŋgiya thavala nuwanjiya vethɨ rakaru.”
53 Mbaŋa Jisas i iteta ŋgoloko iyako, mbaro gharavavaghare na Parisi thɨ liya ghautu na mbema thɨ botewo vara moli weiye lenji ghatemuru laghɨye. Thɨ giya vaito i ghanagha bigibigi lemoyo kaiwanji, 54 kaiwae nuwanjiya thɨ yaro na i gothavwi ele utuko amba thɨ vakatha ghawonjowewe.