13
Jisas i goghaimba weiwo gharayathu kaiwae
(Mak 4:1-9; Luk 8:4-8)
Mbaŋako iyako e tɨne, Jisas i raŋgi e ŋgoloko tɨne, i wa e njighɨko ghadidiye na ve yakuwe. Wabwi laghɨye moli thɨ rakavathavatha na thɨ rovaghɨliya, iya kaiwae i tha e waŋga regha na i yakuwe, ko gharɨgharɨko va thiya ndeghathɨ e njighɨko ghadidiye.
Mbe i goghaimbaeŋge na i utuŋa bigibigi i ghanagha weŋgi. Iŋa, “Mbaŋa regha amala regha i wa ele uma na ve yathu weiwo. Mbaŋa i yathu vavana thɨ unja e kamwathɨ mara, ma thɨ mena thɨ ghanɨŋgi. Vavana vethɨ unja e thelau ele varɨvarɨ ko ghanjithelauko mava i poku. Va thɨ maya e mbuthu, kaiwae ghanjithelauko mava i poku. Ko mbaŋa varae i yovoro na i mbɨle, dayaghawae kaiwae i ŋambuŋgi na i mareyawowo kaiwae wathelilinji ma vamba ina bwagabwaga. Weiwo vavana vethɨ unja ŋgora nana raraitharɨ kaero inanjiwe, nanako thiyako lenji mbuthu i maya na thɨ vwariŋgiya witɨma. Mbombouye vavana va vethɨ unja e thelau thovuye na thɨ rau. Tomethi uneunenji, vavana uneunenji voghɨthaŋarɨ (100), vavana voghɨyewona (60) na vavana voghɨyeto (30). Thoŋgo e yanayanawami hu vandeŋe wagiyawe ghalɨŋaŋguke.”
Ŋgoroŋga goghaimba ghanjirumwaru
(Mak 4:10-12; Luk 8:9-10)
10 Gharaghambu thɨ menawe na thɨ vaito, thɨŋa “Buda kaiwae mbe u goghaimbaeŋge mbaŋa u utu weŋgiya gharɨgharɨ?”
11 Jisas i gonjogha weŋgi iŋa, “Loi le ghamba mbaro gharerenuwaŋa va i rothuwele kaero i woraŋgiya weŋga, ko ma vamba i woraŋgiya weŋgi. 12 Thela ele ghareghare Loi ne i vatabowe na Loi ghaghareghare i laghɨye moliwe; ko thela ma Loi ghaghareghare inawe, othembe seiwo moli ele ghareghare, Loi ne i woraŋgivaowe. 13 Lo rɨghe iya ya utu na mbe ya goghaimbake eŋge weŋgi, kaiwae thɨ ghaghayawo, ko iyemaeŋge ma thɨ ghewovaidi, na thɨ vandeŋe, ko iyemaeŋge ma thɨ loŋwe wagiyawe na thɨ ghareghare. 14 Thiyeke weŋgi, Aiseya, Loi ghalɨŋae gharautu ghalɨŋae i tabo na emunjoru, iya iŋake,
Mbe hu vandevandeŋa, ko iyemaeŋge ma hu ghareghare, mbe hu ghaghayawo, ko iyemaeŋge ma hu ghewovaidi.
15 Kaiwae gharɨgharɨke thiyake gharenji i vurɨgheghe, thɨ vowiya yanawanji, na thɨ kɨkɨmare kaiwae thɨ botewo ghathuwathuwa.
Thɨ vakatha ŋgoreiye mbala ma thɨ thuwe e maranji, ma thɨ loŋwe e yanawanji o thɨ ghareghare e gharenji, na thɨ numonjogha e ghino na ya thawariŋgi.” Ais 6:9-10
16 “Ko ghemi, i thovuye moli kaiwae marami i manjamanjala na yanawami i bowotu. 17 Ya dage emunjoru e ghemi, Loi ghalɨŋae gharautuŋgi na gharɨgharɨ thɨ ghambugha Loi ghathanavu va nuwanjiya moli thɨ thuwe budakaiya kaero hu thuwe na thɨ loŋwe budakaiya kaero hu loŋwe, ko mava valɨkaiwanji.”
Jisas i vamanjamanjalaŋa rayathu weiwo ghagoghaimba
(Mak 4:13-20; Luk 8:11-15)
18 “Wo hu vandeŋe ya vamanjamanjalaŋa rayathu weiwo ghagoghaimba na hu loŋwe. 19 Mbaŋa lolo regha i loŋweya Loi le ghamba mbaro utuniye na ma i ghareghare gharumwaru, Seitan ne i mena na i mbana budakai va thɨ kabu e ghareko. Weiwoke iyake iyava vethɨ unja e kamwathɨma mara. 20 Weiwoma iyava vethɨ unja e thelauma ele varɨvarɨma, thiyake ŋgoreiya gharɨgharɨ thɨ loŋweya utu thovuye na e mbaŋako iyako thɨ wo utuko iyako weiye lenji warari, 21 ko iyemaeŋge ma thɨ rerenuwaŋa kaiwae na mbe mbaŋa ubotu eŋge i yaku kaiwae watheliliye ma i nja bode. Mbaŋa thɨ vaidiya vuyowo o gharɨgharɨ vavana thɨ vakathaŋgi na thɨ vaidiya vɨrɨ utuko thovuye kaiwae, e mbaŋako iyako kaero thɨ dobu. 22 Weiwoma iyava vethɨ unja ŋgora nanama raraitharɨ inanjiwe, thiyake ŋgoranjiya gharɨgharɨ thɨ loŋweya utu thovuye ko iyemaeŋge yambaneke renuwaŋaniye i vagaghala nuwanji na nuwanjiko i ghaŋgo weya gogomwau na nuwanjiya lemoyo, iyake kaiwae, mane thɨ mbuthu na thɨ rau. 23 Weiwoma iyava vethɨ unja e thelauma thovuye, thiyake ŋgoranjiya gharɨgharɨ thɨ loŋweya utu thovuye na thɨ ghareghare ŋgoroŋga gharumwaru; thɨ rau, vavana uneune voghɨthaŋarɨ (100), vavana voghɨyewona (60) na vavana voghɨyeto (30).”
Goghaimba nana raitharɨ kaiwae
24 Jisas mbowo i utuŋava goghaimba regha weŋgi, iŋa, “Loi le ghamba mbaro ŋgoreiya iyake. Amala regha i yathu wit mbombouye thovuthovuye ele uma. 25 Gougou regha gharɨgharɨko va thiya ghena amba amalama ghathɨghɨya i mena i ru e umama tɨne na i yathu nana raitharɨ mbombouye e witɨma tɨnenji na i wa. 26 Mbaŋa witɨma i mbuthu na kaero i woraweya le rau rɨghe, nanama raraitharɨ kaero thɨ yomarava.”
27 “Amalama le rakakaiwo thɨ menawe na thɨŋa, ‘Amalana, va u yathu wit mbombouye thovuye e len umako tɨne, na nanako raraitharɨ aŋga thɨ mena?’ ”
28 “I dage weŋgi, iŋa ‘Wothɨghɨya regha nuwaiya i vakatha tharɨ e ghino iya i vakatha iyana.’ Rakakaiwoma thɨ vaito thɨŋa, ‘Thare nuwaniya ghime wo wa na vo mutuyathu?’ ”
29 “Iŋa, ‘Thava, kaiwae mbaŋa ne vou muta nanana raraitharɨ ne hu therɨvairɨthavwi weiye witɨna.’ ”
30 “Wo thɨ mbuthu na regha weiye witɨna gheghada mbaŋa witɨna ne i mweghe na ra vughɨ. Ne e mbaŋako iyako ya dage weŋgiya ravathevatheko, ‘Hu mutukaiya nanana raraitharɨ na hu yavathaŋgi, tene ra ŋambuŋgi, ko amba hu mbana witɨna na hu vathe e ghaŋgolona.’ ”
Masɨted mbouye ghagoghaimba
(Mak 4:30-32; Luk 13:18-19)
31 Jisas mbowo i utuŋava goghaimba regha weŋgi, iŋa, “Loi le ghamba mbaro ŋgoreiya umbwa regha idae masɨted mbouye* Masɨtedke iyake gharɨgharɨ thɨ kabu e lenji uma na thɨ vakaiwoŋa kaiwae i giya ghaniŋga ghamɨnae thovuye, ŋgoreiye thɨ vakaiwoŋa njighɨ. Iyake ma ndiya thɨ ghawi weiye ghɨlethɨ., amala regha va i wo na i wokabu ele uma tɨne. 32 Mbouyeke iyake weiwoke wolaghɨye mbombounji nasiyeninji moli. Ko mbaŋa i mbuthu na laghɨye, i kivwalaŋgiya bigibigiko wolaghɨye e umako tɨne. I tabo na umbwa regha na make wolaghɨye thɨ mena thɨ vakatha unyinji e yaŋgayaŋgako.”
Isɨt ghagoghaimba
(Luk 13:20-21)
33 Jisas mbowo i utuŋava goghaimba regha weŋgi, iŋa, “Loi le ghamba mbaro ŋgoreiya isɨt. Wevo eunda i thɨn mbe nasiye eŋge na i basi weiye pwalawa, uye vwarato, isɨtɨko i kaiwo na i ruvao e pwalawako laghɨye tɨne.”
Buda kaiwae Jisas i goghaimba
(Mak 4:10-12; Luk 8:9-10)
34 Jisas i goghaimba mbaŋa me utuŋa bigibigike wolaghɨye thiyake weŋgiya gharɨgharɨ. Mava te i reŋava e kamwathɨ regha na i utuŋa bigi regha weŋgi mbe goghaimbaeŋge. 35 Iyake i vaemunjoruŋa ŋgoroŋga Loi ghalɨŋae gharautu va iŋa ne i yomara, iya iŋake:
Ne ya utu mbene ya goghaimbaeŋge, mbe goghaimbaeŋge ne ya woraŋgiya weŋgi the bigiya i rothuwele mbaŋa va i vakatha yambaneke na ghaghada noroke. Sam 78:2
Jisas i vamanjamanjalaŋa nana raitharɨ ghagoghaimba
36 Jisas i iteteŋgiya wabwima na i ru e ŋgolo tɨne. Gharaghambu thɨ menawe na thɨŋa, “U vamanjamanjalaŋa weime nanama raraitharɨ i mbuthu e umama tɨne ghagoghaimba.”
37 I gonjogha weŋgi iŋa, “Loloko iya i yathu witɨko mbombouye thovuye iye Lolo Nariye. 38 Uma iye yambaneke, na weiwo thovuye thiye Loi le ghamba mbaro gharɨgharɨniye. Nana raraitharɨ thiye Seitan le gharɨgharɨŋgi, 39 na loloko iya nuwaiya i vakatha tharɨko, iya i kabu nanako raraitharɨ iye Seitan. Vathe ghambaŋa iye mbaŋa le ghambako, na ravathevathe thiye nyao thovuthovuye.”
40 “Kaiwae thɨ muta nana raraitharɨ na thɨ ŋambu e ndɨghe, nevole ŋgoreiya iyako mbaŋa ne ele ghambako. 41 Lolo Nariye ne i variyeŋgiya le nyao thovuthovuye na thɨ mutuyathuŋgiya thavala thɨ vakathaŋgiya gharɨgharɨ vavana na thɨ vakatha tharɨ na thanavu raraitharɨ gharavakathaŋgi. Taulaghɨŋgiko ne thɨ mutuyathuŋgi ele ghamba mbaro tɨne. 42 Ne thɨ bigiyathuruwoŋgi e ndɨghe laghɨye moli une na vethɨ randa na thɨ rɨghɨmbiye ŋiŋinji. 43 Amba thavala ghanjithanavu i thovuye, manjamanjalawanji ne ŋgoreiya varae manjamanjalawae Ramanji ele ghamba mbaro tɨne. Thoŋgo e yanayanawami hu vandeŋe ghalɨŋaŋguke.”
Bigibigi thovuthovuye thɨ wole e uma tɨne ghagoghaimba
44 “Loi le ghamba mbaro ŋgoreiya gogomwau thovuye thɨ wole e uma tɨne na thɨ mareitete. Amala regha i vaidi na mbowo i wolenjoghava. Weiye le warari laghɨye moli gogomwauko iyako kaiwae, amba i wa na ve vakuneŋa le bigibigiko wolaghɨye, i mbana mani na i vamodo umakowe.”
Ŋgile thovuye moli ghagoghaimba
45 “Loi le ghamba mbaro tembe ŋgoreiyeva iyake. Bigibigi gharakune regha i tamweŋgiya ŋgile thovuye moli. 46 Mbaŋa regha i vaidiya regha, i thovuye moli na modae i laghɨye moli, amba i wa, ve vakuneŋaŋgiya le bigibigiko wolaghɨye na i vamodo ŋgileko iyako.”
Ghina ghagoghaimba
47 “Loi le ghamba mbaro tembe ŋgoreiyeva ghina thɨ lirawe e njighɨko tɨne, na thɨ wo borogi tomethi. 48 Mbaŋa i riyevanjara, thɨ momodɨvoreŋa e njighɨko ghadidiye, thiya yaku amba thɨ ghatha. Borogi thovuthovuye thɨ mbanɨŋgi e kwaekwae na raraitharɨ thɨ bigiyathu. 49 Nevole ŋgoreiyako mbaŋa ne ele ghambako. Nyao thovuthovuye ne thɨ rakamena na thɨ ghatha raŋgiyaŋgiya raraitharɨ thovuthovuyeko e tɨnenji, 50 na thɨ bigiyathuruwoŋgi e ndɨghe laghɨye moli une na vethɨ randa na thɨ rɨghɨmbiye ŋiŋinji.”
Vavaghare togha na vavaghare teuye
51 Jisas i vaitoŋgi, iŋa “Thare nuwami i manjamanjala bigibigike thiyake kaiwanji?” Thɨŋa, “Ŋgoreiye.”
52 I dage weŋgi, iŋa “Iya kaiwae mbaro gharavavaghare, iya thiye kaero thɨ tabo na Loi le ghamba mbaro gharaghambuŋgi, thiye ŋgoranjiya ŋgolo tanuwagae i bigiraŋgiya bigibigi totogha na teteuye ele woluwolu tɨne na i bigirawe eto.”
Nasaret gharɨgharɨniye thɨ botewo Jisas
(Mak 6:1-6; Luk 4:16-30)
53 Mbaŋa Jisas i utuvaoŋgiya goghaimbaŋgike thiyake amba i iteta ghembako iyako. 54 I njogha e ghambae na i vavaghare e lenji ŋgolo kururu tɨne. Gharenji i yo le vavaghareko kaiwae na thɨŋa, “Le ghareghareko aŋga i mena? Ŋgoroŋga na valɨkaiwae i vakatha vakathaŋgike ghamba rotaele thiyake?” 55 “Mbema kapentama nariya iyako, ae? Tɨnaya Meri, ae? Oghaghaeŋgiya Jemes, Josep, Saimon na Judas. 56 Oloulouye mbe ra yaku gheke weindaŋgi, ŋgoreiye ae? Aŋga mendava i wo le ghareghareko na le vurɨghegheko?” 57 Iya kaiwae gharenji i gaithɨwana na thɨ botewoyathu.
Jisas i dage weŋgi, iŋa “Gharɨgharɨ thɨ yavwatatawana Loi ghalɨŋae gharautu e ghembaghembako wolaghɨye, ko ghambae gharɨgharɨniye na le bodaboda ma thɨ yavwatatawana.”
58 Ma i vakatha vakatha ghamba rotaele lemoyo gheko kaiwae ma thɨ loŋweghathɨ.

13:15 Ais 6:9-10

*13:31 Masɨtedke iyake gharɨgharɨ thɨ kabu e lenji uma na thɨ vakaiwoŋa kaiwae i giya ghaniŋga ghamɨnae thovuye, ŋgoreiye thɨ vakaiwoŋa njighɨ. Iyake ma ndiya thɨ ghawi weiye ghɨlethɨ.

13:35 Sam 78:2