1 Akto Anutugât sumbe kat kat luâk areyeŋgât humoyeŋe arekŋe Stepano hin aikoep, “Den maktâi are bundâk me hiaŋgiâi?” dâmbo 2 Stepanoŋe agatmâ kinmâ hin dâep, “Humomolupne akto galalupne makyeŋgire nâŋgâŋet. Hakunenŋe kotŋe Abrahamŋe Haraŋ kepian bo arim âmâ Mesopotamia hânân mando Anutu pagaleŋe olop manmapŋe miawagaŋmâ hin dâm magaŋep, 3 “Gâŋe hânge tâmbâŋe akto ginbailupge me galalupge hepunyekmâ nâŋe hân siâ hekat giŋbian ainâk arim manben.” 4 Hain dâmbo den are nâŋgâm Kairaia hânŋe are hepunmâ Haraŋ kepian arim malep. Ain mando eweŋe mondo âmâ Anutuŋe hin magaŋep, “Hân ire hepunmâ siân arim manbiat.” dâmbo hân nenŋe yu taten iren togo malep. 5 Iren togo malep amâ Anutuŋe sop ain bo waŋdo âmâ bunewâk bo miep. Yogan mendo Anutuŋe siân Abrahamgât kâmot in manbai dâm makmâ hâriep. Amâ Abraham gupin mandoân Anutuŋe hain magaŋep. 6 Akto Anutuŋe den siâ hin magaŋep, “Kâmotlupge hân siângen arim ain manmâ hoŋ bawa akmâ yân manbiâ hân aregât ambolupŋande umatŋe keiŋe keiŋe akyeŋgim manbiâ hombaŋ 400 hain bo akbiap. 7 Hoŋ bawa akyeŋgim manbiâ hâk hilâlâm yeŋgiwai aregât dosa yeŋgire hân ambolupŋande bâgilupge watyekbiâ âmâ hân in togom manmâ nâŋgât den lokom kotne mem agatmâ manbai.” Anutuŋe hain dâep. 8 Anutuŋe Abraham ikiŋaet kâmotlupŋe hâkyeŋe gâi gâi akmâ mem manbaigât magaŋep. Akto manmâ âgâm âgâm Abraham nanŋe Isaka miawakto hilâm bât biken âlâwu bo akto eweŋande hâkŋe gâiaŋep. Akto Isaka manmâ humo akmâ nanŋe kotŋe Yakobo miep. Akto hamiŋân Yakoboŋe hakulupnenŋe keiân lâuwâ meyegep.

9 Akto teulupŋande Yosepe yâkgât hâkâŋ akmâ mem siâ siâ mâŋgim puligât yeŋgimbiâ puli yeŋgim emiyeŋe are mem Aigita hânângen ariyi. Akto Aigita hânân mando Anutuŋe ain tângom heŋgemgoep. 10 Tângombo wan me wan umatŋe miawagaŋdo âmâ Anutuŋe tângombo Yosepeŋe heroŋe kakŋân malep. Hain mando Anutuŋe kârikŋe waŋdo nâŋgâ nâŋgâŋe humo akto aregât Aigita yeŋgât luâk humo kotŋe Parao yâkŋe ekmâ luâk âlepŋe dâm âi waŋep. Âi waŋmâ ikiŋe emetŋe me Aigita hân ambolupŋe are damunyeŋe agâkgât magep. Hain dâm âi waŋmâ hutyeŋân kato damunyeŋe akmâ malep. 11 Mando Aigita akto Kanaŋ hân ain mop humo miawakto sot bo agep. Hain akto sot bo akto momberâm agi. 12 Hain akmâ manbiâ Aigita hânân sot yendâp dâmbiâ Yakoboŋe nâŋgâm nanlupŋe huŋgunyeŋgimbo aregen ariyi. 13 Arim puligom togom nem manbiâ bo akto benŋe lâuwâŋe huŋgunyeŋgimbo arimbiâ Yosepeŋe teulupŋe yekmâ ikiŋaet pat makmâ miawakyeŋgiep. Makyeŋgimbo Paraogâlân arimbiâ keiyeŋe hârok nâŋgâep. 14 Akto Yosepeŋe den kato arimbo eweŋe Yakoboŋe ginbailupŋe luâk âmbâle 75 meyekto Aigita hânân ariyi. 15 Arimbiâ âmâ manmâ manmâ Yakobo moep. Mondo ainba nanlupŋe âkâ hainâk manmâ mom meteyi. 16 Hain akbiâ hanyeŋgumbiâ hakulupyeŋande hagityeŋe are mem hakuyeŋe Abrahamŋe Sikem kepian gâtŋe luâk siâ kotŋe Hemo yâkgât nanlupŋe yeŋgâlân hân puligoep ain hagityeŋe are mem arim hanyeŋguyi.

17 Akto bâgilupnenŋe Aigita hânân sambelem manmâ dondâ akmâ mali. Hain akmâ manbiâ Anutuŋe Abraham den magaŋep are kârikŋe agâkgât sop are tâlâguep. 18 Akto Aigita yeŋgât luâk humo siâ miawagep arekŋe Yosepegât pat bo nâŋgâep. 19 Akto luâk humo arekŋe bâgilupnenŋe mem ge katyekberâm aregât hâk hilâlâm yeŋgiep. Hâk hilâlâm yeŋgim hin dâep, “Sambelewâi dâm nanlupyeŋe miawakbiâ mem ge hâkŋângen panyekŋet.” dâmbo mem yeŋgumbiâ moyi. 20 Sop ain âmbâle siâŋe nanaŋ kotŋe Mose are miep. Mezdo Anutuhe Mose ekmâ nanaŋ âlepŋe dâep. Mose hain miawakto eweŋande emetŋân yoŋâk mem tato dewutâ âlâwu bo akto mem ge hâkŋângen kato yiep. 21 Akto Parao baratŋande nanaŋ are ekmâ mem nâŋgât nanne dâm damunŋe akmâ malep. 22 Mando getek kaulem Paraogât luâklupŋe nâŋgâ nâŋgâyeŋe olop are yeŋgât hutyeŋân kulem emetŋân âgâmbo nâŋgâ nâŋgâ potatmâ waŋbiâ nâŋgâ nâŋgâŋe humo akto agak memeŋe me den makmakŋe me nâŋgâ nâŋgâŋe humo agep. 23 Hain akmâ manmâ hombaŋŋe 40 bo akto âmâ hin nâŋgâep, “Galalupne Israe luâk are gain gain akmâ mandâi aregât arim yekbe.” dâep. Hain nâŋgâm kambiamŋe owâiŋe akto ariep. 24 Arimbo Aigita gâtŋe luâk siâŋe Israe luâk siâ kondo ekmâ galaŋe are tângom Aigita luâk are kondo moep. 25 Kondo mondo hin nâŋgâep, “Galalupnande iregât pat nâŋgâm Anutuŋe tânnugumbo hâmbâi gasalupnenŋe hilip yeŋguwiangât nâŋgâwai.” dâm nâŋgâep. Dâ galalupŋande âmâ hain bo nâŋgâyi. 26 Luâk are kondo mondo emet hauŋdo lâuwâŋe arimbo Israe luâk lâuwâ akmâ agum tatbela mem potatyelekmâ hin makyetkiep, “Yet âmâ gala konokŋe wangât akmâ gasa kalaktat?” 27 Hain dâmbo bugâ keiŋe katmâ galaŋe koep arekŋe Mose hâkokom âmâ hin magaŋep, “Gâ netgât kiap me? Niŋande damunnenŋe akben dâm kat gegep? 28 Uran Aigita luâk siâ koen hainâk nâ nuguwerâm aktât me?” 29 Hain dâmbo Moseŋe den are nâŋgâm hamep akmâ heambukmâ Midiaŋ hânângen arim lombo tatmâ malep. Manmâ âmbâle mendo nanaŋ luâk lâuwâ meyelegep.

30 Manmâ gambo hombaŋ 40 siâkâ bo akto arewa hân are hepunmâ hân tuŋe boângen Sinai gimbâŋe aregât keiŋân arimbo Anutugât aŋelo siâŋe lâwin keiŋe siân kâlâp ululunŋe om kilep ain miawakmâ kindo egep. 31 Ekmâ Moseŋe sân sân mem âmâ ekmâ heŋgemgowerâm ginŋân âgâ kindo Humoŋe den hin magaŋep, 32 “Nâ hakulupge Abraham akto Isaka akto Yakobo yâk yeŋgât Anutu.” dâep. Hain dâmbo Moseŋe den are nâŋgâm sân sân mem ongâŋe hogombo hamep akmâ ekbom dâm dewunŋe hânângen panmâ kâŋgom kilep. 33 Hain akmâ kindo Humoŋe hin dâm magaŋep, “Nâŋe yu kindân iregât hân tâliât ire amâ kâmbokŋe. Gârâmâ gâŋe kei pekege are oloŋmâ pan. 34 Akto ire nâŋgâ. Kâmotlupge Aigita hânân manbiâ kepia ambolupŋande bugâ yeŋgum mem siâ siâ akyeŋgim hâk hilâlâm yeŋgim manmâ gambiâ yekman. Yekmâ indem tâgâiakyeŋe nâŋgâm bâin dâm geân gârâmâ gasalupyeŋe hilip yeŋguwian. Akto gasalupyeŋe yeŋguwian aregât gâ Aigita hânângen huŋgun giŋdere ariwiat.” Anutuŋe hain magaŋmâ huŋgunaŋdo ariep. 35 Arim mando Israe luâk arekŋe Mosegât hâkâŋ akmâ hin magaŋi, “Niŋande gâ kiap dâm kârikŋe giŋep.” dâyi. Dâ Anutuŋe âmâ Moseŋe Israe luâk damunyeŋe akmâ gasalupyeŋe watyegâk dâm aregât aŋelo huŋgun aŋdo kâlâp ululunŋe kâlegen ge kinmâ âi are waŋep.

36 Akto Anutuŋe Mose huŋgun aŋdo Aigita hânângen arim kulem keiŋe keiŋe ketugumbo egi. Akto arewa togom haru gilâm ain hâtikom arewa hân kamitŋângen togom kulem keiŋe keiŋe kenuŋmâ gam manmâ kewuguyekto hombaŋ 40 agep. 37 Akto Moseŋe Israe luâk hin makyeŋgiep, “Yeŋgât hutyeŋânba Anutuŋe propete luâk siâ nâ hinare mem miawakbiap.” 38 Moseŋe hain dâm bâgilupŋe olop hân kamitŋângen tatmâ Sinai gimbâŋân âgâm aŋelo arekŋe Anutugât manmangât den magaŋdo gem makyeŋgiep. Amâ yâk yeŋgâlâk bo. Gam gam yu manden nen maknengiwiapgât makyeŋgiep. 39 Moseŋe bâgilupnenŋe makyeŋgimbo denŋe are hâkâŋ akmâ Mosegât den are hâkokom Aigita hânângen purik katberâm aregât ukenŋe humo agi. 40 Hain akmâ Aroŋ hin magaŋi, “Gâ lâpio ketugum katmenâ arekŋe ulikŋân akmâ kewugu nenekto ariwaen. Moseŋe Aigita hânângenba kewugu nenekmâ togoep ina yâk gulip agep me gain gain agep nen bo nâŋgâen.” dâyi. 41 Hain dâmbiâ bulimakao otneŋe siâ mâŋgim kato tato wan me wan otneŋe aregât nâŋgâmbiâ humo akminep aregât sumbe omberâm heroŋe agi. 42 Hain akbiâ aregât Anutuŋe hepun yekto biwiyeŋe gulip akto dewutâ akto diâ are ekmâ hin dâyi, “Dewutâ diâ ire âmâ nengât Humonenŋe.” dâm ulityeŋgiyi. Hain akbai aregât Anutuŋe dâmbo propeteŋe kulemgoyi aregât bikŋe hin tatâp,

44 Akto bâgilupnenŋande Aigita hân are hepunmâ hân kamitŋângen arim manbiâ Anutu yâkgât sumbe emetŋe mâronŋe ketuguyi are tatmâ ariep aregât keiŋe Mose magaŋep. Hain dâm magaŋdo ainâk mâron are mem gagaim lâuwâŋe kenuŋmâ kenuŋmâ âgâyi. 45 Akto bâgilupnenŋande sumbe emetŋe mâronŋe ketugum âgâmbiâ Yosuaŋe ulik gulik akmâ kewugu yekto Anutu bo nâŋgâyi are yeŋgât hânân togoyi. Togombiâ Anutuŋe luâk gasalupŋe are yeŋgum watyekto âmâ bâgilupnenŋande hân are mem gangerâm âmâ Anutugât sumbe emetŋe mâronŋe kenuŋbiâ kinmâ âgâep sop ain Dawidi miawagaŋep. 46 Miawagaŋdo âlepŋe mando Anutuŋe ekto ârândâŋ akto âmâ Dawidiŋe Anutugât sumbe emetŋe humo kenuŋberâm akmâ aregât Anutu ulilaŋep. 47 Ulilaŋdo ikiŋe nanŋe siâ kotŋe Salomo yâkŋe Anutugât sumbe emetŋe are kenuŋguep. 48 Hain gârâmâ Anutu Humo âlepŋe dondâŋe luâk nenŋe emet me opmân kenuŋmaen ain bo tatmâ manmap. Aregât Anutuŋe dâmbo propete siâŋe hin kulemgoep are tatâp,

Anutuŋe hain magaŋdo propete siâŋe kulemgoep are tatâp.

51 Ye hanyeŋe kârikŋe bâleŋe. Biwi nâŋgâ nâŋgâyeŋe bo kepigagep. Bâgilupnenŋande Anutugât Heakŋe are hâkâŋ akmâ mem hami pali. Hainâk akmâ yekâ are yeŋgât agak meme are bo hepunmai. 52 Bâgilupnenŋande propete luâk hârogâk bâleŋe akyeŋgim hâk hilâlâm yeŋgiyi. Akto Anutugât hoŋ bawaŋe miawakmâ luâk ârândâŋ akyeŋgim togom manbiap aregât propete luâkŋe makmâ kulemgoyi yâk hârogâk yeŋgum meteyi. Akto yâkgâlân Yesu miawagep ain hiaŋgim den bâleŋe makmâ kuk agaŋmâ lâwinân kombiâ moep. 53 Akto Anutugât aŋelolupŋande yâkgât den kârikŋe makyeŋgimbiâ kulemgoyi are bo mem mandâi.” dâep.

54 Stepanoŋe den hain dâm makyeŋgimbo Yuda luâk humomolupyeŋande biwiyeŋe kâlâp akto kuk humo nâŋgâm nekamyeŋe kândiŋ egep. 55 Hain akbiâ Anutugât Heakŋande tângombo himbimân dewunŋe panmâ ekto Yesu Anutugât bâtŋe bungen ain kindo ekmâ Anutugât pagaleŋe ekmâ hin dâep, 56 “Nâŋgâi. Himbim hâreakto luâk akmâ giep are Anutugât bâtŋe bungen kindo ektân.” 57 Hain dâmbo den are nâŋgâm bâin dâm hârokŋe watmâ mem kom hâkokom ariyi. 58 Mem kepia ginŋângen gem kâtŋe koyi. Kâtŋe komberâm akbiâ luâk sigan siâ kotŋe Saulo yâkŋe nâŋgâ yeŋgimbo âlepŋe akto mâronyeŋe kâkâlep are oloŋmâ Saulogât enemŋân katbiâ tato kâtŋe Stepano kombiâ 59 Yesu magaŋmâ hin dâep, “Kembu Yesu, otnene me.” 60 Hain dâm pâwutŋe ligim hânân ge tatmâ hin dâep, “Kembu, yu akniŋdâi iregât hâuŋe gâŋe bo yeŋgiwen.” dâep. Hain dâm ainâk moep.