JUTU
JUTUni Pepá Topa Mundorumu Bokumu
Jutuni I Pepá Topa Mundorumumunga Ungu-Pulu Mare
Imbi “Jutu” niringi akumu ponjiku niringi (Kewa-unguna we “Jut” niringi). Ipuru-unguna “Juda” ningu, Giriki-unguna “Judasi” niringi. Ye Judasi se Yesusi lipa yunga opa-touma sirimu ye Judasi Isikeriote. Kanu yemo u kolorumu kanumu. Judasi se Yesusi lombili andoli ye se, pe Yesusini “Nanga kongonomo sende-paa.” nimba lipa mundorumu yemanga ye sela molorumu. Kanu yemo yunga ungu mare LLuku 6:16, Lipa Mundorumu Yema 1:13 kinia molemo.
Judasi se Yesusi genu Judasi. Yunga ungu mare Mateyu 13:55, Mako 6:3 kinia molemo. ‘Kanu yemo yuni i pepámo torumu.’ konopu lemele. Jutu kolomongo 1 kana. Jutu kinia Jemisi kinia genungulutolo, kanu genungulutolo Yesusinga genutolo niringi ungu mare Mateyu 13:55, Jono 7:3-10, Lipa Mundorumu Yema 1:14, U-Korini 9:5, Gallesia 1:19 kinia molemo.
Jutu ni yombo namele i pepámo topa sirimuye? Mimi sipu naa pilielemolo. Kolomongo 1 kolea se naa nimba, Juda yomboma molo Juda naa molko yombo lupama naa nirimu. ‘Lapa Pulu Yemo kinia Yesusi Karasitolonga yomboma topo sikiru.’ mindi nirimu.
I pepámo kinia Pe-Pita kinia selu-sipa mele; Karasinga yomboma toko siringilimunga ungu-pulumu selumu. Pe-Pita kolomongo-awili 2 kinia Jutu kolomongo 4-18 kinia sika paa nondopa selu-sipa mele. Pe-Pita 2:1 kinia Jutu 4 kinia paa kana. Inia yakondo gomo 1166 Pe-Pita pepámonga ungu-pulumu kananila. Jutuni ‘Karasinga yomboma semane peangamonga opa-toumanga unguma naa piliangi.’ nimbándo i pepámo torumu. Jutu 3 nimbale: “ ‘Sika.’ nimbu kuru mondolemolo aulka selumu mindi Pulu Yemone olio yunga yomboma sirimu. Olio ‘Sika.’ nimbu kuru mondolemolo ulu akumu yombo sene manda topele naa tomba.” nilimú.
Ya ungu-pulumu pora nikimu.
1
1-25 pali
Ono ‘Sika.’ Ningu Kuru Mondolemele Mele Paa Mimi Siku Pilku Molko, Semane Peangamonga Opa-Tou Yombomanga Ungumu Naa Pilku Bulu Siengi Ungu Mare
1-2
Jutuni I Pepámo Tombando Pulu Polopa Torumu Ungumu
Na Jutu, Yesusi Karasinga kongonomo sendeli kendemande-ye se, na Jemisinga genuni i pepámo topo,
⸤Pulu Yemone⸥ “Nanga yomboma molangi waa.” nirimu yomboma, Lapa Pulu Yemone konopu mondopa, Yesusi Karasini nokolemo yomboma i pepámo topo sikiru.
⸤Pulu Yemone⸥ onone wale marenga ulu mare seko kinjingí kinia ono kondo kolopa “Mindili nangi.” naa nimbá mele kinia, ‘Ono konopu pe nipili taka leko molangi.’ nilimú mele kinia, ono konopu mondopa molopa, anju yando konopu mondonge ulu-pulumu silimú mele kinia, olandopa olandopa pupili.
3-19
Semane Peangamonga Opa-Touma Karasinga Yombo Talapena Oringi Yomboma Molko Kinjingí Mele Ungu Se
Paa nanga pulu lemó yomboma, i pepámo ono topo simbundu Pulu Yemone na kinia ono kinia olio lipa tapondopa, mindili nolemolá aulkana wendo lipa, yu-kinia pea molopo kondomolo aulkana lipa mondolemo mele ‘Pepá topo nimbu siembo.’ nimbu tondolo mundupu konopu liendu. Aku-sipa na-kolo kelepo pilipuli kiniá pepá topo ono nimbu simbú sekero akumu ‘Sika.’ ningu kuru mondolemele ulumu ⸤Pulu Yemone⸥ u yunga yomboma paa kamu waltikele sirimu kanumu ‘ ‘Mania naa pupili. Akumu yombo sene paa topele naa topili.’ ningu nokoko kondangi.’ nimbu ‘pepá se topo simbú.’ nimbu pilipuli i pepámo ya lisipu tombo tokoro. Kanumunga pulumu i-sipa: Ono Karasinga yombo talapema molemelena ye mare kiyongo ningu ongo molemele, kanu yemando Pulu Yemone koronga-u nirimu, yunga bokuna molemo mele, nimbale:
‘Kanu yemanga kote walemo wendo ombá kinia
“Seko kinjeringi kene
kolea-kirina pungu molko kinjangi.” nimbú.’
nimba bokuna molemo kanumu. Ono Pulu Yemo liku bulu siku molko kinjiku, yunga unguma topele toko, ‘Yuni yomboma we kondo kolopa lipa tapondolemo semane peangamo mania pupili.’ ningu topele toko, aku semanemo munduku kelko kolali seko, ‘Pulu Yemone yomboma we kondo kololemomonga olio amboma kinia wa ulu-kirinale semolo kinia olio we kondo kolopa unguri naa sembá.’ ningu aku seko mindi molemele. Kanu yemane olionga Ye Awili Tondolo Olandopa Ye Nokoli Yesusi Karasimu liku bulu siku “Yu uluri mólo.” nilimilila. ⸤Kanu yema ono molemelena ongo molko aku siku selemelemonga pilipuli i pepámo tokoro.⸥
Ye-Awilimuni yunga ⸤Isirele⸥ yomboma lipa tapondopa ⸤mindili nongo moloringi⸥ kolea Isipi wendo lipa memba purumu akumu ono pilielemele-na-kolo ‘Kelko piliangi.’ nimbu pepá topo aku semanemo kelepo topo siembo. Ye-Awilimuni ono wendo lipa memba pumbale nirimumuni, pe ‘Yuni olio lipa tapondomba.’ ningu kuru naa mondoko ⸤yu liku bulu siringi⸥ yombo awisili topa kondorumu akumu ono pilielemele-na-kolo kelko piliangi.
Mulu-koleana angello mare Pulu Yemone ‘ono méle mare nokangi.’ nimba tondolo se sirimu mélema taka leko naa nokoko, moloringi koleamo munduku kelko anju puringi angellomanga semanemo pilielemele akumu kelko piliangila. Aku seringimunga Pulu Yemone ono ka sipa, lepa mindi pumbá ka-sénene ka topa, kolea paa simbulu tolina lipa sukundu mundorumu. Pulu Yemonga kote-wale awilimu wendo ombámonga nokoko molemele.
Kanu angellomane seko kinjeringi mele kolea-awili Sodomo Gomoratolo kinia, aku koleatolonga nondopa lierimu kolea mare kinia, kanu koleamanga moloringi yombomane aku siku seringila. Kanu yomboma andoko wapora toko, ambomane amboma kinia ulu-kirinale seko, yemane yema kinia ulu-kirinale seko, aku ulu paa kirima seringi kanumu. Kanu yomboma sepe alieli nomba pepa mindi pulimú sepemone topa kalorumu. Aku semanemo kelko piliangila. Ono seko kinjeringimunga ⸤Pulu Yemone⸥ mindili sirimu aku ulumuni ‘ ‘Olio manda manjipu semolo kinia Pulu Yemone olio aku sipa sepa kinjimba.’ ningu piliangi.’ nimba liepi-liepi tolemo.
Aku siku mele ⸤ono-kinia ne molemele⸥ yema ⸤ononga konopu seko sembambu sindingí selemele kanu yemane⸥ aku siku ulu kirimu selemele. Uru-kaima lupa lupa mare seko kanokole ono onono ononga kangikundu ulu kalaro mololima selemele. ‘⸤Pulu Yemo kinia namba pelemo yombo awilima kinia⸥ akumanga ungu-mane sene olio naa nokolemo.’ ningu liku bulu siku, mulu-koleana ⸤angello⸥ tondolo pulimú awilima ungu-taka tondolemelela. Aku-sipa na-kolo ⸤kanu yemane angelloma ungu-taka tondolemele mele⸥ angellomanga ye nokoli awili Maikelene kepe naa serimu. Maikele kinia ⸤kurumanga nokoli⸥ depelemo-tolone “Mosisinga ónomo liembili.” ningu aranale seringili kinia Maikelene yundu “Depelemo, nu seko kinjikinu mele nu iri topo ungu-taka tondambo.” nimba ⸤sembando paa pipili kolopa⸥ naa serimu. Yuni ⸤depelemondo⸥ nimbale: “Seko kinjikinumunga Ye-Awilimuni nu iri topa “Seko kinjikinu.” nipili!” nirimu. 10 ⸤Maikelene depelemo iri tombando pipili kolorumu⸥-na-kolo ne ⸤ono-kinia molemele⸥ yemane ungu marenga puluma pilku sundulimili unguma ‘Ungu kirima.’ ningu ungu-taka tondolemele. ⸤Ono méle-takaramane selemele mele selemele.⸥ Méle-takaramane ulu se sengendo konopu kimbú naa siku walu selemele. Aku siku konopu kimbú naa siku uluma walu andoko selemelemonga ono mélse molo yombo se topa kondomba aulkana pulimili kinia mindili nongo kololemele. Kanu yema aku sipa. Méle-takaramane ungu kanga-kolte pilkuli andoko selemele mele kanu yema onone-la ungu kanga-kolte mindi pilkuli walu uluma seko unguma nilimili akumunga ono mindili nonge aulkana pungíla.
11 Ono paa mindili nongo molko kinjingí! Kénene serimu mele ono aku siku selemele. ⸤Pulu Yemone ungu-umbu tondorumuma pilipa yomboma nimba sirimu ye⸥ Bellamene sepa lawa serimu mele ono aku siku ⸤‘Yomboma lipu tapondopo kongonomo we samili.’ naa ningu,⸥ ‘Kou-mone liemili.’ ningu uluma selemele. U ⸤Pulu Yemone “Yomboma nokangili.” nimba Mosisi Eronotolo nimba taltopa tondolomo sirimu yetolonga⸥ unguma ye Korane “Naa pilimbu.” nimba siye kolorumu mele ne yema ⸤aku siku Pulu Yemo seko kinjilimilimunga⸥ Kora kinia, Kora-kinia seko kinjiku kála seringi yema kinia, akuma topa kondorumu mele ne yema kepe Pulu Yemone “Mindili nongo kolangi.” nimbála.
12 Erili se yombo senga kangina selemo kinia yombomo manda naa molemo, molo nona andoli sipi se nona pulimú kinia kou sene ne sipimu topa bultumbando nona mania pelemo, aku sipa mele, ono Karasinga yomboma anju yando konopu mondoko, seluna kere-langi nongo molemele kinia kanu ⸤kolo toli⸥ tapu-yema ono onono tapu seko, ono ⸤Karasinga yomboma⸥ molemelena pungu pea molko kalaro mololi uluma seko, ono onono molko kere-langi awisili kinia no awisili nongo sengendo pipili naa kolko we nolemele. ⸤Kupa topa pombora tolemo kinia kanokole ‘Lo tomba.’ ningu konopu siku nokoko molemele-na-kolo⸥ poporomene kupama we topa memba pulimú mele kanu yema aku silima molemele. Unju se mongo naa topa kololemo kinia pulu akuku eltolemele mele ono aku siku molemele. Ono wale talo-siku kololemele yema. ⸤Aku sipa yomboma lipa tapondomba ungu se kanu yema-kinia naa pelemo.⸥ 13 Poporome tolemo kinia nomu-kusa bea lepa anju yando pulimú mele ono aku siku ulu-kirima sengendo pipili naa kolko we selemele. Noma meke-make melemó kinia yombomane kanolemele mele onone pipili naa kolko ulu-kirima selemele mele aku sipa mona lemó. Kombokandi mare ononga aulkana naa pungu aulka lupamanga andoko pulimilimunga ⸤Pulu Yemone⸥ kanu kombokandima kolea simbulu topa paa pombora tolemo kolea kiri se nimba taltopa ‘Pangi.’ nirimu kanu kombokandima mele ne yema aku siku molemelemonga akuna pungíla.
14-15 Inoko yu pulu-pulu anda-kolepa Atamenga moloringi yemanga yopoko-pakara sipamonga molorumu yemo, yu Pulu Yemone ungu-umbu tondorumu ungu se pilipale kanu ⸤kolo toli⸥ yemando nimbale:
“Kaname!
Ye-Awilimu yunga ⸤angello⸥ kake seli
tausini paa awisili-kinia okomo.
Yu yombomanga pali kote sendepa,
yunga ungumu naa pilku, liku bulu siku,
yu kanopa kiri pilielemo uluma
selemele yomboma kinia,
yunga ungumu naa pilku
ulu-pulu-kiri selemelemane
yu ungu-taka tondoko ungu kirima
tondolo munduku nilimili yomboma kinia
“Ono seko kinjeringi ulumanga pundu toko
mindili nangi.” nimbá.”
nirimu. 16 Ulu ⸤peanga⸥ mare kanu yema-kinia wendo olemo kinia alieli konopu kiri panjiku “Ulu-kirima.” ningu “Seko kinjikimili.” ningu, aku siku ungu awisili nilimili. Ono onono konopumuni pilku ‘I-sipu semolo kinia konopu simulú.’ ningu pilielemele ulu-kirima mindi seko, ono kála seko ono onono kape ningu imbima ambolko paka toko, ‘Yombomane olio méle mare siengi.’ ningu kondi toko ningu pangu singíndu yomboma kape ningu “Ono yombo peangama.” nilimili.
17-23
Ononga ‘Sika.’ Ningu Kuru Mondolemele Ulumuni ‘Sepa Tondolo Mundundopili.’ Ningu Molangi Ungu Se
17 Aku-sipa na-kolo paa nanga pulu lemó yomboma, olionga Ye-Awili Yesusi Karasini “Nanga kongonomo sende-paa.” nimba lipa mundorumu yemane u niringi ungu se pilieringi mele kelko piliangi. Pe wendo ombá mele u ningu sikuli 18 ono ⸤Karasinga yombomando⸥ ninguli: “⸤Yesusi kelepa ombá kinia mulu matolo pora nimbá⸥ walemo nondopa wendo ombá kanu walemanga ye mare ongo ⸤Pulu Yemonga unguma⸥ ungu-taka tondoko ⸤liku bulu siku⸥, ononga konopumuni pilingí uluma Pulu Yemone kanopa kiri pilimba uluma mindi seko, ⸤‘Sumbi sipu molamili.’ ningí yomboma⸥ ungu-taka tondoko, senge.” niringi kanumu kelko piliaa. 19 ⸤Yesusini lipa mundorumu yemane pe aku sipa yema wendo onge niringi mele⸥ kiniá kanu yema ono molemelena ongo molko, ono Karasinga talape yomboma toko bulu-balu siku ‘lupa lupa molangi.’ nilimili. Kanu yema ya ma-koleana we-yombomane pilku selemele mele mindi seko, Mini ⸤Kake Sélimu⸥ konopumanga naa molemo yema molemele.
20 Aku-sipa na-kolo nanga paa pulu lemó yomboma, ononga ‘Sika.’ ningu kuru mondolemele ulu paa kake seli uluma Pulu Yemone yuyu sirimu akumuni onono tondolo paa olandopa pumbá uluma seko, Mini Kake Sélimu konopumanga molopa lipa tapondolemomonga ⸤Pulu Yemo⸥-kinia ungu niengi. 21 ‘Olionga Ye-Awili Yesusi Karasi omba ono kondo kolopa mindili silka uluma mundupa kelepa, ono alieli konde molko kondoko mindi pungí ulu-pulumu simbando ombá.’ ningu nokoko molkole ‘Pulu Yemone ono konopu mondolemo mele paa kamu konopu mondopa mindi pupili.’ ningu mimi siku pilku, yu-kinia nondoko pungu molangi.
22 Yombo mare ‘Sika.’ ningu kuru mondoringi mele kelko konopu talo sepa pepili molemele yomboma kondo kolko ⸤liku tapondoko⸥, 23 yombo mare sepe-koleana pungí selemelema lisiku yando liengi! Yombo mare ⸤seko kinjingí kinia kanokole⸥ kondo kolko liku tapondangi. Liku tapondongendo ⸤‘Olione kepe mindili nomolo uluma semolo.’ ningu⸥ pipili kolko, ononga u-konopumane pilku seringi ulu-pulu-kirimane ononga mulu- maminiama kepe kalaro mondorumu kalaroma molemo mulu-maminiama paa kanoko kiri pilkuli, kanu méle kalaro molemo mélema ‘⸤Pulu Yemone kanopa kiri pilielemo mélema.’ ningu⸥ ambolongendo ‘Olio kalaro se mondomba.’ ningu kanu yomboma paa mimi siku kanoko liku tapondangi.
24-25
Pulu Yemonga Imbimu Ambolopo Paka Tondamili Ungu Se
24 ‘Ono ulu-pulu-kiri sene naa ambolopa topa mania naa mundopili. Karasi tondolo munduku ambolko, munduku naa keleangi.’ nimba ono manda nokopa kondopa, pe yu “Mindili nangi.” nimbá ulu se konopumanga paa naa pepili konopu awisili siku molangi ono yu molemo kolea tondolo pa selina manda memba pumba,
25 aku sipa manda sembá Pulu Ye selumu mindi molemomone olionga Lipa Tapondopa Mindili Nolemolá Aulkana Wendo Limú Yemo yu, olionga Ye-Awili Yesusi Karasini olionga nimba senderimumunga aku sipa molemo Pulu Yemonga imbi paa ola molopa, mélemanga pali yu paa ye nokoli awili olandopamo molopa, yu tondolo awili-sepa pumba, namba pelemo yombomanga pali yu namba olandopa pepa, yu awili-sepa pa sélimu-kinia molopa, koronga-u mulu matolo naa liepili kepe yandopa kiniá kepe pe-pe kepe aku sipa molorumu mele we molopa mindi pulimú pumbámonga yu kape nimbu imbi ambolopo paka tondamili. Sika aku sipa sepili.
⸤Aku pea nikiru.⸥