Kalohua Kemi a Luk e vapolungania
1
1.1-4 A Luk e vapolungania na ziuziua kua ke Tiofilus
1 Manumanu luba dia ta parakilania dia kata vapolungania ripot na goloaloa kua ti bele na pidaka dolu. 2 Dia ta vapolungania muri na polea kana nuhu kua dia ta hada goloaloa kua e bele na matadia matoto, dia ka gagala na valavalanga na polea kana Paraha na manumanu. 3 Kubarae, kahita paraha ho, hau mule ka hada papa matoto ka kaze papa kara varivuvuka polea laveve kua. Kubarae hau ka lohoia e kemi kata vapolu kemihia ka, nazia kua e bele na varivuvuka matoto. 4 Koto hazenia polealea kua, nu lala polea kua e tatanga ni niho, e matoto.
1.5-25 Na engel e kalohu ke Sekaraia habuka a Jon da e valohua
5 1 Sto 24.10.Kilaka kua a Herot ia e king ni Iudea, na pris katiu, hizana a Sekaraia ia bukuna kabuna pris kamahi kua na laen ke Abiya. A gona a Elisabet, ia tubuni Aron*Aron = ia tazini Moses.. 6 Hiro ruarua hiro ta mahoto na matani Vuvu. Hiro ka mumuri matoto na polea kamana lo †lo = rataratanga ke Vuvu. kana Paraha, ki beta ni dangea kaka katiu kete gegehiro na kahiro mianga. 7 Palaka beta tuhiro, na vuna zia a Elisabet e kupi. Hiro kene lapun marata ve.
8 Boto katiu kilaka kua na kabu ke Sekaraia, ti kadia dama kara galanga, a Sekaraia ia e gagala habuka na pris katiu na mugani Vuvu na poloka tempel. 9 Muri na maki ke habu tubudia, kua na pris kamahi kua dia ta lala dia kata mumuri vona, dia ta pilae satu dia kata paria azei ni dia kete tunia virauh. Dia ta makia a Sekeraia kete tunia virauh. Pale, ia kini hoho kara tempel kana Paraha. 10 Kilaka e hoho kete tunia virauh, manumanu luba matoto, dia ta lohu, dia ka lolotu na hatama.
11 Pale, na engel katiu kana Paraha e bele vona, ki madi na marorona palaka kua dia ta lala dia kata tunia virauh kara opa vona. 12 Tania a Sekaraia ki hadavia, ia ridi, ki kuahi matoto. 13 Palaka na engel ki tania vona, “Taua nu kuahi, Sekaraia, ka lotua kava ti longora. Go a Elisabet, da e valohia tu tamohane katiu. Da tu kohania hizana ni Jon. 14 Kapiru kua da tu hilohilo matoto vona. Manumanu luba da dia ta hilohilo matoto kua ta tinana ni valohia. 15 Nam 6.3.Na vuna zia da ia e paraha katiu na matani Vuvu. Da beta kete hinumia vaen o hinua matuha. Da e ba vovona na magalini titinana ki vonu na Vule Tumonga. 16 Da e pele mulehia lohoihoia kana manumanu luba bukuni Israel dia kata vamule na Paraha kadia Vuvu. 17 Mal 4.5-6.Da ia e pe vamuga na Paraha, da e pelea maki ke Elaija kamana kana matuhanga, kete vile lupuni mulehia kapirupiru dia na lupu mule kamani habu tamadia, kete vahotovia lohoihoia kana nuhu kua dia ta talinga zahazaha, dia kata pele mulehia lohoihoia mahoto ke Vuvu, kete vahotovia lohoihoia kana manumanu dia kata muri na Paraha.”
18 A Sekaraia ki tania na engel, “Da ta lala zingania matoto goloa kua? Hau te lapun zaha matoto, gogu ve ti lapun marata.”
19 Dan 8.16; 9.21.Na engel kua ki kolia ki tania, “Hau a Gabriel. Hau ta lala kata mamadi na matani Vuvu, ki geura hau kata kalohunia polea kemi kua ni niho. 20 Kua da hava e zobo ki beta koto pole ki mule na dama goloaloa laveve kua ta tania ki bele matoto. Na vuvuna e beta nu bilip na kagu polea. Kagu polea da pori matoto na dama kena kava ti makua.”
21 Manumanu na hatama, dia te guruguru kiri Sekaraia dia ka lohoi tori, e kuziha kini havarau marata na poloka tempel? 22 Tania ki pe gotala, havana ti zobo, kini mara beta ni pole kamadia. Dia ta lohoi lala habuka ia ti hada na visen ‡visen = habuka manginunginua palaka ia tu hahada ku hada goloaloa kua e bebele, beta mata ni ngoro tudu. katiu na poloka tempel, kuza barae kini beta ni popole kamadia. E pole kamadia na limana za. 23 Tania ki vahozovia kana dama kara galanga na tempel, ia vamule kara kana ruma. 24 Muri na kua, a gona, a Elisabet ia kove, ia ma mia paritigi, lingabo lima. 25 Ia tani barae, “Na Paraha ti katia goloa kua ni niau kini vahozovia kagu puaea na pidaka manumanu.”
1.26-38 Na engel e tania ni Maria da a Iesus a bele
26 Lingabo 6 vona kena a Elisabet e magalina, a Vuvu ia geria a engel Gabriel kiri Nasaret, na taon katiu ni Galili, 27 Mt 1.18.kete vano na tavine tizula katiu kua e ma beta ni ngoro kamana tamohane katiu, e habahabanga kete kabania tamohane katiu, hizana a Iosep, ia zukani Devit. Hizana tizula kua a Maria. 28 Na engel e vano vona ia tani barae vona, “Dama kemi ni niho. Paraha e kamaniho. Paraha ia e dopa ki kulina matoto kiriniho.” 29 A Maria e lohoi tori matoto na kana polea ki lohoihoi, na polea zia matoto kua.
30 Palaka na engel e tania vona, “Taua nu kuahi, a Vuvu e dopa ki mahariho. 31 Mt 1.21.Longoria! Da tu kove ku valohia kapiru tamohane katiu. Da tu kohania ni Iesus. 32 2 Sml 7.12-13, 16; Ais 9.7.Da ia e kara paraha katiu, ki kohanga ia na tuni Vuvu kua ia e heta matoto. Na Paraha, a Vuvu da e vala matuhanga kapou vona baliki tubuna a King Devit. 33 Da e king ki hada na manumanu ke Jekop na dama laveve. Kana kingdom mara beta ni hozo.”
34 A Maria ki hulenia, “Da e bele ziha? Ma beta na ngoro kamana tamohane katiu.”
35 Na engel ki kolia ki tania, “Na Vule Tumonga da e mai ni niho na matuhanga ke Vuvu da e kari havutiho. Kubarae kapiru kena koto valohia, da e tumonga ki kohanga ia ni tuni Vuvu.
36 Longoria! A vineke a Elisabet kua ia ti lapun matoto palaka da e valohia kapiru katiu, manumanu dia ta tania e kupi palaka kava ti vatia lingabo ti 6. 37 Stt 18.14.Na vuna zia, beta goloa katiu ni vitiha ni Vuvu.”
38 A Maria ki tania, “Hau tavine vora ke Vuvu. Ia e dangea kete katia ni niau balika kena tu tania.” Pale, na engel kini vatia.
1.39-45 A Maria e vano kete balahea a Elisabet
39 Muri na kua, a Maria e vaida kana goloaloa ia baribari vano kara taon katiu e ngoro na pidaka potuna kamahi ni Iudea. 40 E bele na ruma ke Sekaraia, ia dama kamani Elisabet. 41 Tania a Elisabet ki longoria damanga ke Maria, na kapiru na poloki magalini Elisabet ia raga, a Elisabet ki vonu na Vule Tumonga. 42 Ia goe kapopou ki tania, “Paraha e kati kemihia matoto ni niho na tavivine laveve. Paraha da kati kemihia ve na kapiru kena na magali! 43 Hau azei matoto kua, na tinana kagu Paraha ki mai ki balaheau? 44 Kamana ku dama kamaniau talingagu ki longoria ka damanga, kapiru na poloki magaligu e marapalepalehia ki raga. 45 Paraha da e kati kemihia matoto na tavine kua e bilip na goloa kua na Paraha e tania kete bele vona.”
1.46-56 A Maria e vazahenia hizani Vuvu
46 A Maria ki tani barae,
“Vulegu e vazahenia hizana Paraha.
47 Polokogu ki hilohilo ni Vuvu ia kua ti vavaikoli kiriniau.
48 1 Sml 1.11.Ia ti hada lala habuka kana vora e beta ni hizanga. Meni kua ki vano muri na dama laveve, manumanu laveve da dia ta kohaniau na tavine kua a Vuvu e katia ki hilohilo.
49 Na vuna na goloa kapopou kua a Vuvu kua kana matuhanga e kapou matoto, kua e katia ni niau. Hizana e tumonga.
50 Varira matoto ki mai ki meni kua, kana mahariharia kara manumanu e lala kete vano na nuhu kena dia ta lolohoi kuahia vona.
51 A Vuvu ti katia goloa kapou matoto na limana ia ti vaka buratania nuhu kua dia ta vazahenidia mule.
52 Jop 5.11; 12.19.Ia ti pele kakava king luba na kadia sia king, palaka ia e vazahenia nuhu kua dia ta lala dia kata vazihoni mulehidia.
53 E vangania nuhu kua e vitolonidia kamana goloa kemikemi, palaka ia ki geri kakava nuhu kua dia ta ris, kamana limadia vetanga.
54-55 Stt 17.7; 1 Sml 2.1-10.Ia ti kodonia kana vora a Israel, ki lohoia kete maharia a Abraham kamani habu tubuna dama laveve, habuka e mapamapa ni habu tamadolu varira.”
56 A Maria e mia kamani Elisabet lingabo tolu, ba muri kini vamule kara kana malala, a Nasaret.
1.57-66 A Elisabet e valohia a Jon
57 Na dama ke Elisabet keteni valohia tuna ti bele, ia valohia tuna tamohane katiu. 58 Manumanu dia ta mia kozoho vona kamani habu vineka, dia ta longoria habuka Paraha ti maharia matoto. Dia ta hilohilo kamana.
59 Wkp 12.3.Na dama 8 vona, dia ta mai, dia kata vatomutomuhia na kapiru. Dia na kohania ni Sekaraia, muri na hizani tamana. 60 Palaka titinana ia tania, “Beu da ia e kohanga ni Jon.” 61 Dia ka tani barae vona, “Beta vineke katiu ni koi bareanga na hiza kena.” 62 Dia ta pole na limadia kamana tamana kapiru. Dia kata pari vutuhia kana lohoihoia e kulina kete kohania kapiru na hiza zei matoto. 63 Ia hule kara slet katiu. Manumanu laveve dia ta zipa zahe kilaka kua ia ti vapolungania hiza kua, “A Jon.” 64 Kilaka pamuhi havana ia ngapa, lavena ia pakoko. Pale, ia kini pole. Kini vavazahenia hizani Vuvu. 65 Manumanu dia ta mia kozoho ni dia, dia ta lohoi kuahia na goloa kua e bele. Na potuna ve ni Iudea laveve, manumanu dia ta popole ve na goloa kua e bele. 66 Manumanu laveve, kua dia ta longoria goloa kua e bele, dia ka lohoi tori vona, dia ka varihulei, “Kapiru kua, da kara kaka zia matoto?” Dia ta tatani barae, na vuna, na matuhanga kana Paraha ia vona.
1.67-80 A Sekaraia e tani kakava na polea habuka profet
67 Tamani Jon, a Sekaraia e vonu na Vule Tumonga, ia ki pole na polea ke Vuvu balika profet ki tani barae, 68 “Mai tolu na vazahenia hizana Paraha, a Vuvu ke Israel. Na vuna ia ti mai kini kodonidolu kana manumanu kini pele gotalani mulehidolu na karabus. 69 A Vuvu ti vala kaka matuha katiu kete vaikoli. Ia na tubuna vora ke Vuvu, a Devit. 70 A Vuvu e tania na havana kana profet tumonga, bukuni varira. 71 Habuka da e vaikoli kiridolu na hadolu vagi kamahi, na limana nuhu laveve kena beta ni kulidia kiridolu, 72 kete vatunga mahariharia kiri habu tubudolu, ia mai kete lohoi mulehia kana mapamapanga tumonga, varira e katia kamadia. 73 Na mapamapanga §mapamapanga = na poloka baibel e balika polea a Vuvu e katia kamani vuni Israel dia kata muri vona. kena e katia kamani tubudolu a Abraham, 74 kete vaikoli kiridolu na limana hadolu vagi. Ni dangea tolu kata gala kana Paraha ni beta tolu kata kuahi. 75 Tolu na gala kana Paraha na maki Tumonga, ia mai maki mahoto na matana Paraha na dama laveve. 76 Mal 3.1.Ho, na tugu, da e kohanga ho na profet katiu ke Vuvu kua e dopa ki heta matoto. Na vuna da ho tu pe vamuga na Paraha koto vaida dala kirina. 77 Koto tania na manumanu habuka a Vuvu da e lohoi bala kadia manaunaua. Na dala kua za ia da e vaikoli kiridia. 78-79 Ais 9.2.Na vuna na mahariharia kemi kana kadolu Vuvu, da na balangana kana vaikolia e habuka voro kua e mia zahe, kua e pe na lagato ki balanga dolu nuhu kua tolu ta mimia na rodo kamana lirungana matea, kete vatunga dala tolu kata magali katiu kamani Vuvu.”
80 Pale, na kapiru ia paraha, ki bada na lohoihoia ke Vuvu. E mia na poloka deset ki mule na dama e bele kakava na matani vuni Israel.
1:5 1 Sto 24.10.
*1:5 Aron = ia tazini Moses.
†1:6 lo = rataratanga ke Vuvu.
1:15 Nam 6.3.
1:17 Mal 4.5-6.
1:19 Dan 8.16; 9.21.
‡1:22 visen = habuka manginunginua palaka ia tu hahada ku hada goloaloa kua e bebele, beta mata ni ngoro tudu.
1:27 Mt 1.18.
1:31 Mt 1.21.
1:32 2 Sml 7.12-13, 16; Ais 9.7.
1:37 Stt 18.14.
1:48 1 Sml 1.11.
1:52 Jop 5.11; 12.19.
1:54-55 Stt 17.7; 1 Sml 2.1-10.
1:59 Wkp 12.3.
§1:73 mapamapanga = na poloka baibel e balika polea a Vuvu e katia kamani vuni Israel dia kata muri vona.
1:76 Mal 3.1.
1:78-79 Ais 9.2.