28
Paul Malta tual te aratam
Ana yawarakala ningo la langi arataman, ale asele tual mu ko nup ikiman mu tual Malta. Tual umu ko kariimet mu munan ningo nunguningkiri nangate beteman. Tom umu tuwik kapakaso ale sor birigira biya, se nuna tama uwiman ale nanga aruman se nama tama duap te nanimi karuwukasan. Paul tam merang sang giam ale tama awote awuwaram se mot memek daong bo tama kowar iluwam se aratam, ale Paul kuting usiram ale kekawakaso. Se tual umu ko kariimet mot kekawakaso se arigiman mu nunumi manarukasan, “Kari imi kari mora se kuera ko kari agila pa; nu gagi ningi kua maga namarukko wore yawarakala aratam. Bare anananga kaem Justice* Justice mu sor koma umu ko kaem imet bo. Se nup mu ko nunguning mu memek koma betera ko kaem. noko memek koma moram,” makasan. Bare Paul mot memek daong mu sisupuram se nama tama ningi dagulam, bare ko ikup yaman memek bo me arigam. Mot memek mu olekem alo me nunga maguwumonko: Mark 16:18. Se kariimet mu nu kuting lagaruk agi, me kam la dagulu kueruk wore ko kimi tuikasan. Nuna kimi tuman nama kam maiyam, bare mel bo kumik te me aratam. Se nunga ikia guruguman ale makasan, “Nu kaem bo agila pa!” makasan.
Se ali sor bo awar mena tala mu, tual umu ko kari dom Publius ko ali sor. Nu anananga aru tagiram se ko kawam te namaman, ale day ilagala suan ko yawarakala nunguningkiri nanga bituam. Noko nuet mu kuera ago aniwakaso. Nu kuera kowar ago se nukum yu namakaso. Se Paul arigokko ko galung ningi kasu naguram ale, ilak guranek beteram, ale asele kuting kumik te beteram se nungeram. Nu munan umu beteram se arigiman mu, kuera ikes ago tual umu te mu suen la taikasan se nu nunga nungurukaso. 10 Nuna munan suen biya te yawarakala nanga bitakasan. Ale anananga namara ko tom aram mu, melmasak suen biya ana nanimi te sangornakko mu ago tai nangarman.
Nama Rome arataman
11 Sige ilagala suan buring ko mu, ana dal bo tual umu te yar daula gagi kimi tui baga lagaram mu aragaman ale namakasan. Dal umu Alexandria wonong ko dal bo. Se dal umu sumulak te mu kaem singisik ilagala, Castor se Pollux, nodora kisi beteman. 12 Ana nama Syracuse arataman ale day ilagala suan umu te bagaman. Malta nama Syracuse mu 120 kilometre iwita. Syracuse mu Sicily tual biya mu ko koma east mu te. 13 Ale umu te arataman mu nama Rhegium arataman. Ale ko ukiram mu koma south mu ko daula barasam se ko ukiram mu nama Puteoli arataman.§ Map ago arikko. Rhegium mu Italy sor te koma south mu te. Puteoli mu Rome ko pingita. 14 Ale umu te mu Kris alo sang nungarkaman, se nanga aruman se nongorak week suanta bagaman. Asele nama Rome arataman. 15 Se Kris alo umu te mu ana namawakasan umu ko den ikiman, ale aolak iluman tai sor Appius ko Diara Kuwim se Daup Kawam Ilagala Suan umutang te nangarkaman. Se Paul nuna nungarkam mu nu Kaem nup patawuram ale gomang motam sokel tam. 16 Tom ana Rome nama arataman, mu Paul kuring tuman se kota bagakaso, se kager kari suanta nu bitarukaso.
Paul Rome wonong te den apukaso
17 Day ilagala suan namaram se Paul Juda supuling alo nunga auram se tai bolala awuman. Se iwita nunga maonam, “Aga singsang alo, ani nanga kariimet nunga maguwura ko munan bo agi, nanga taleng girigir alo nunga munan bo me maguwurem. Bare ani Jerusalem wonong te aga ilu talipaman, ale aitak Rome alo nuguting te aga beteman. 18 Se Rome kari bibiya aninga den arigiman, bare nuna ani munan memek bo bitirik se ko koma ani kuera mateng te aga betemonko wore me arigiman. Ale am aga betemon se namarikko ikia beteman. 19 Bare Juda alo ikia mu me ko amilmilaman, se ani angimik lage bo mena iwita, se ani Caesar aga den arigokko balem. Bare nina ikial ani aga kariimet ikup bo ningi nunga bitirikko iwita ikial bore ko, mena. 20 Se borta ko ani nina ningarkik ale nengerak balikko ninga aurem se taiman. Ani Israel alo Kakirip ko nomotam bita se loaga lagasan wore ko aitak ani sen te aga talipaman se bagasam.”* Kariimet kueman mu aking barasamonko, Jesus beteram butata: Acts 24:15; 26:6.
21 Se nuna koma ko nu manorman, “Ana Judea sor te ko tam gawa bo katir me taman. Ale nanga singsang umu te taikasan mu, bala sang nangarak balukasan bare ni ko ko den memek bo me balukasan. 22 Bare aitak mu ana ni keta ka ikia loagara aguwaya mu balu se ikinakko. Mu awuk, ana ikisan, sor singir biya te mu, kariimet kagin motam gotek imi ko bala memek duap duap baluwasan,” maman.
23 Ale nuna Paul ilak biguwumonko tom bo balman, ale tom umu te mu kariimet numi den tuam ale kore motam ago kuwim nu te bagoso mu te arataman. Se nu tumongola la se nama bainga ningi mu Kaem ko kingdom ko balu se ko duap apukaso. Ale nongomang gurugok se Jesus ko ikimonko mu, Moses ko law te se Prophet alo nunga batoga te den mu balukaso. 24 Se kariimet sang mu noko den mu ko nongomang ningi nunguning akaso, bare kariimet saki mu mena. 25 Se kam Paul ko den kopa moram mu, nuna nongota nunumi nogore bataguru bataguru peleman ale namakasan. Nu den kopa iwita balam: “Bur Laili den nunguning ninga girigir alo nunga maonam. Nu Prophet Isaiah kuring te iwita balam:
26 ‘Namar ale kariimet umu iwita nunga manaruko,
“Nina den ikia iki lagaral,
bare ko nunguning me ikialko;
nina ariga mu ari lagaral,
bare mel bo me arigal ale ko sinararalko.
27 Mu awuk, kariimet imi nunga
nongomang nutagu kaola biya;
nodogawa den ikiokko mu ikup biya,
ale nomotam kaloman se sisiram.
Uwuta mena le mu, nuna nomotam sor
arigiso, se nodogawa den ikiso,
se nongomang nunga ikia sinarso,
se giris palagasan se ani nunga nungursam le, bare mena. Isaiah 6:9-10.
28 “Bore te se, aninga angamang mu nina iwita ikialko: Kaem ko sangaru ta ko munan mu sor saki ko kariimet nungaram se nuna mu iki karo tumonkowo!” 29  Batoga saki girakala ko mu te den imi ago aniso: “Se Paul den imi balam mu Juda alo nongota nongota den te nunumi ilu se namakasan.”
30 Paul yia ilagala kawam umu te baga se kawam dia se, awiriya arigimonko taikasan mu bo me ta karokaso. 31 Nu nguangara bo mena se, kalakumura bo mena tala, Kaem ko kingdom ko den balukaso, ale Kari Biya Jesus Kristus ko dugu duap nunga kasurukaso.

*28:4: Justice mu sor koma umu ko kaem imet bo. Se nup mu ko nunguning mu memek koma betera ko kaem.

28:5: Mot memek mu olekem alo me nunga maguwumonko: Mark 16:18.

28:12: Malta nama Syracuse mu 120 kilometre iwita. Syracuse mu Sicily tual biya mu ko koma east mu te.

§28:13: Map ago arikko. Rhegium mu Italy sor te koma south mu te. Puteoli mu Rome ko pingita.

*28:20: Kariimet kueman mu aking barasamonko, Jesus beteram butata: Acts 24:15; 26:6.

28:27: Isaiah 6:9-10.

28:29: Batoga saki girakala ko mu te den imi ago aniso: “Se Paul den imi balam mu Juda alo nongota nongota den te nunumi ilu se namakasan.”