1 Ma a'a fei au fei, rona figupuimai watauda pufaba'a rama'a ma finitonitoi, Jesus nado'o warenaa a'a ei otalai nenerana, “Oma'aa hamu'odu a'a fena fafuafuaa ena Pharisee. Uaa fei fafuafua, pa'aa ware'oni. 2 Lomi hepalo manumanu opa'aia ba lomi i lelefo, o hepalo manumanu na ude'opa'ai ba lomi ro'aa apa'ia. 3 Tamanu ona wareia a'a fei roromaa, o'aa guainia na arewaa. Ma tamanu ona baba'ufagiginia adiaa hemea laloo humu, fei manumanu fei, ro'aa mewainia pupuaa humu.

4 “A pa'aa warefanaa hamu'ou ena tafiu, apuna ma'auaa ena rona fo'afama'epa'aa fei hudi unu ma nene, lomi ro'aa bigidinaa hepalo manumanu. 5 Ma'uaa a fa'aiaa hamu'ou mei ba hamonei ma'auia. Ma'auaa mei nabaa i fo'afama'edigaa fei hudi unu, na pa'i faufauna ba i siminaa hamu'ou wagii fei hafi lomi i peretoo. Hi'i, a warefanaa hamu'ou ba hamonei ma'auia. 6 Hamona aidadii ba haipani sumara, rona alonaa guai pusu'o mugoo po'i.*12:6 Warea Greek guapalo assaria Ma'uaa lomi hepalo ro'odu ba mei Haidaa na madi'inia. 7 Hamonei aida ba ei hugoo tabaa hamu'ou, na aidadii puduna. Apuna ma'au; na awatanaa hamu'ou laraa ei watauda sumara.

8 “A warefanaa hamu'ou ba hini i u a'au i pudaa rama'a, mei Na'uu Rama'a ana i u a'ana i pudaa ei alo'aloo mei Haidaa. 9 Ma'uaa hini i ofadugau i pudaa rama'a, ana a ofadugia i pudaa ei alo'aloo mei Haidaa. 10 Ma hini i warefafeloaa mei Na'uu Rama'a, mei Haidaa i futoia, ma'uaa hini i warefafeloaa fei Spiriti Apuna, mei Haidaa lomi ba iwe futoia.

11 “Ma ena rona fa'ugaa hamu'ou a'a ei synagogue ma pudaa ei bauana ma ei forafora, apuna naranara watauda ba batanai hamona wareaa fipepei a'a hamu'ou ma hamu'ou ware bata, 12 uaa fei Spiriti Apuna, iwe feroinaa hamu'ou tamanu hamo'aa wareia a'a fei au fei.”

13 Hemea i dupuaa ei rama'a na warenaa a'ana, “Feroia, warenaa a'a mei lofuu ba nei alaginaa ei manumanu haiguna tonia a'a mei amaa haigua.”

14 Jesus na ware, “Otafi, hini na rafeinau ba fawanewaneaa hamugua?” 15 Ma ina warenaa a'a ro'ou, “Wagi'inaa hamu'ou! Oma'aa hamu'ou a'a fei maumau bagito; fei fawewenii hemea abaa i nomai a'a ei watauda manumanuna.”

16 Ma na u'ufanaa ro'ou feni warea hanunu: “Fei pe'ihapee hemea watauda mugoo po'ina, na pa'i watauda du'ua. 17 Ma ina naranara, ‘A bigi'aa tamanu? Lomi baua pale ba a augaa ei du'ua.’

18 Ma nawe ware, ‘Sifeni feni unei bigi'ia. Unei rosiaa ei pusu'o pale ma bigi'aa hefi'adiai baua pale ma a aufarawaninaa ei du'ua ma ei manumanuu. 19 Ma apowe warenaa ana a'au, “Yoi na pa'i watauda manumanu i udelao watauda igisimasi. Gutafamamadi'ai ua; hananafarawani, hunufarawani ma gutani'eni'elao.” ’

20 “Ma'uaa mei Haidaa na warenaa a'ana, ‘Yoi pa'aa poapoa! Feni poi feni, fena fawewenimu a tonia a'amu. Ma hini ba i tonaa ei manumanu, ei ona to'augia ba manumanumu?’

21 “Ana ale'ei a'a hini na to'au manumanu ba manumanuna, ma'uaa lomi na bigi'aa hefi'a manumanu a'a mei Haidaa.”

22 Ma Jesus na warenaa a'a ei otalai nenerana, “Apa'aa warefanaa hamu'ou, apuna naranara watauda a'a fei gutanaa hamu'ou ba hamo'aa hanaiaa tamanu, o fei hudi unuu hamu'ou ba hamo'aa lawainaa tamanu. 23 Wagii fei gutanaa hamu'ou na pa'i hefi'a manumanu na muainaa ei du'ua ma fei hudi unu na muainaa ei lawalawa. 24 Fanunuma'aiaa fei maumau ei sigo. Lomi rona faro ma hufu. Ana lomi rona pa'i pale ude'udee manumanu ma'uaa, mei Haidaa na faguaa ro'ou. Ma hamu'ouna rarabadiai laraa ei manufidufidu! 25 Hini hamu'ou nabaa i naranara watauda ba i famaladinaa fei gutanana?†12:25 O, watauda ba i fatareaa anaia hepalodiai cubit 26 Nabaa lomi hamo'aa bigipa'aa fei pusu'o manumanu fei, tani hamo'aa naranara watauda a'a hefi'adiai manumanu?

27 “Fanunuma'aiaa fei mau habeaa ei lily. Lomi rona bigimaguhagu ma tawitawi. Ma'uaa a warefanaa hamu'ou ba Solomon wagii ei watauda hawerana lomi na hawawaraa ei fota ei. 28 Si'ei ba mei Haidaa na haweginaa ei guanaa fei pe'ihape, ei yeni wagieni ma narani i simainaa hafi, po'o batanai fei hawegiana, hamu'ou ena lomi namina we'i naranara hamu'ou! 29 Ma apuna naranara watauda a'a tamanu hamo'aa hanaia ma hunumia. 30 Uaa, ei rama'aa roromaa feni ano, rona ponineneraa ei manumanu ei ma mei Amaa hamu'ou na apa'idigia ba hamu'ounapa'aa nunuminia. 31 Ma'uaa labaginaa fei haparaiana ma ei manumanu ei, ana i fanaa hamu'ou.

32 “Apuna ma'au, hamu'ou ena na'uu sipsipi, uaa mei Amaa hamu'ou na ni'eni'e ba i fanaa hamu'ou fei haparaia pafea. 33 Aloaa ena manumanuu hamu'ou ma fanaa ei lomi rona pa'i. Hamonei tonaa ei raba, ei lomi i wara'atoo ma augaa ei rawani'a manumanu i pafea, ei lomi i pedutoo, fawelei lomi na pa'i fafanao ma pugo'a. 34 Uaa hitani na ude ei rawani'a manumanuu hamu'ou, fei naranaraa hamu'ou ana yei.

35 “Hamonei hawegi ma ofafaufau a'a fei bigi'a ma fa'udewe'a'uaiaa fei we'ai hamu'ou 36 ale'ei ei rona oma'aa fei hadiwe'iamii mei fasuu ro'ou a'a fei hananaa fei lalaia, uaa ena na nomai ma faba'aba'a, ro'aa ponigigifania fei gigei. 37 Na rawaninaa ei nafi, nabaa i nopa'amii ro'ou mei fasu roi oma'afafaufau. A warefa'uai a'a hamu'ou ba ana hia i hawegi ale'ei hemea nafi ma ware a'a ro'ou ba ronei gutafapalagi ditataa fei tawa ma i hasufani hanaa ro'ou. 38 Ina rawaninaa ei nafi nabaa mei fasu i nopa'amiaa ro'ou, roi oma'afafaufau laloo poi difa'u'u nopa'aloo mafufuo badu. 39 Ma'uaa hamonei apa'ifarawaninia feni: nabaa mei amaa fei humu nadii aida ba nahaiga i nomai mei fafanao, lomi ba i gutamamadi'ai ua ba i wadu'aimai mei fafanao. 40 Ma hamu'ou, ana hamonei ofafaufau, uaa mei Na'uu Rama'a i nomai a'a fei au lomi hamona nara ba i nomai.”

41 Peter na i'igai, “Mena Fasu, ena o u'ugaa feni warea hanunu, oi u'ufanaa hai'odu, o minaa ei rama'a?”

42 Na ware mei Fasu, “Ale'ei ba hini i oafagugu ma na pa'i apa'ana ba mei fasu i faninaa panina oma'aa ei tameloina ma fani pono'aa hanaa ro'ou a'a fei pa'aa au? 43 Na rawaninaa mei nafi nabaa i hadiwe'ipa'amai mei fasu fi bigi'aa e'ei. 44 A warefa'uai a'a hamu'odu, mei fasuna i faninaa panina oma'aa minaa ei manumanuna. 45 Ma'uaa nabaa mei nafina na naranara, ‘Haa, mei fasuu, namina madii noranamai’ ma si'ei, ina babuinaa ei nafi wawane ma pifine ma hanana ma hunu ma hunufapoapoai. 46 Mei fasuu mei nafi, iwe nomai a'a fei arewaa ma fei au lomi na nara ba mei fasuna i nomai. Iwe walawalainia ma ware ba nei oafipui a'a ei abaa narafawe'ia.

47 “Mei nafi, mei na apa'aa ei nunumiaa mei fasuna, ma'uaa lomi na ofafaufau, o bigi'aa ei nunumiana iwe tonaa watauda babu. 48 Ma'uaa mei lomi na aida ma na bigifatata ba inei to babu, iwe to ma'ida babu. Uaa minaa ei rona to watauda, ana ronei bigi'aa watauda; ma a'a mei na udenaa panina watauda, mei fasuna ana i nara ba inei bigi'aa watauda.

49 “Ena a nomai ba a fagu'anaa hafi feni malagufu ma nunumiau ba gu'adigana mina! 50 Ma'uaa na pa'i hepalo ale'ei pudugufaia ba unei pudugufai wagina ma na fafi'iaa niniwaiu hawina na nopa'aloo fei pedugana. 51 Ei naraa hamu'ou ba eni a nomai ba a fagutafarawaninaa ei rama'a yeni pu? A warefanaa hamu'ou ba pa'aa lomi, uaa a fafi'alaginaa ei rama'a. 52 E'eni ma nolao iwe pa'i ale'ei haipani rama'a laloo hepalo humu ma ro'aa fi'alagii, o'odui hepapa ma helagui hepapa, o helagui hepapa ma o'odui hepapa. 53 Rowe fi'alagii. Mei ama i fadugeaa mei na'una baduu wawane, o mei na'u baduu wawane i fadugeaa mei amana, mei ina i fadugeaa mei na'una baduu pifine, o mei na'u baduu pifine i fadugeaa mei inana, mei inaa baduu i fadugeaa mei haroo mei na'una wawane, o mei haroo na'una wawane i fadugeaa mei rama'ana.”

54 Ina warenaa a'a fei gupuu rama'a, “Nabaa hamona fanunupa'aa ei papalei na asi'amai Hafaa, hamona poniware ba, ‘Ooo, i pa'i maunu,’ ma napa'aa ropa. 55 Ma nabaa i agimai fei lalarena Rai, hamona ware ba, ‘Pa'aa baua halo wagieni,’ ma pa'aa fa'ua. 56 Hamu'ou ena ware'oni! Hamona fanunu'apa'aa ei manumanu wagii feni malagufu ma fei pumanugawe. Ma tani lomi hamona fanunu'apa'aa ei manumanu a'a feni au feni?

57 “Tani lomi hamona nara'apa'ia ba afaia na wanewane? 58 Ena ona aunufipui a'a mei ba i dududuio a'a mei fadududua, oneimina fawanewaneia a'ana. Nabaa lomi, i duginaa yoi a'a mei fadududua ma i fifaninio panii mei bobo'aia ma i augio bobo'aia. 59 A warefanio, pa'aa lomi o lele'aa hawina ona hodipedugaa fei dududuamu.”‡12:59 Warea Greek lepton