Ambô Mavî atu be
Mak
hekavu
Ambô himung
Mak hekavu kapua tiêng. Yêni ya athêng yang nena Jon Mak. Yêni me anô Islael te. Sêmbôk atu be Yisu hevong ya ku hîmô pîk denang, Mak me sêik denang be ditu mî heveng iving Yisu amî. Yêni hilumbak bêng hîmô Jelusalem, be ditu helaŋô kôkôthing hethak Yisu (Ap 12:12). Mung anông me Pol lo Banabas ê luvuluvu, be iwa Mak iving (Ap 12:25; 13:5; 13:13; 15:36-39; Kol 4:10; 2Ti 4:11). Heveng yam me Mak hîmô hiving Pita hîmô Lom. Pita bôk hêyê Yisu ya ku sapêng hethak mandaluk, be ditu henang be Mak hekavu.
Mak ik thô nena Yisu Kilisi me Wapômbêng Nakandung be hiwa Wapômbêng ya lêklokwang be hevong nôm thamtham lomaloma hethak. Me hekavu hiving nena Yisu hêlêm pîk îtôm anô ku te. Mak hêyê malêing lomaloma hêpôm avîlanô êv iving nang Lom be ditu hekavu kapua tiêng vo nembatho avîlanô êv iving long vo emba lêklokwang. Mak hêyê nena Yisu ya lêklokwang me bêng anông vo Sakdang ya lêklokwang.
Hekavu kapua tiêng hêndêng sondakbêng 55 mena 65 AD ma.
1
Jon Anô Hithik Avîlanô hepesang avîlanô vo Yisu lêm
(Mat 3:1-12; Luk 3:1-17; Jon 1:19-28)
Mung anông me Ambô Mavî tiêng me hethak Wapômbêng Nakandung Yisu Kilisi.
Hîtôm Wapômbêng bôk henang ethak Nakandung Yisu Kilisi be plopet Aisaia bôk hekavu nena,
“Nondaŋô! Tem yaŋgêv yînîng anô ku te vo nenang yînîng ambô bêng imung vo ong,
me tem nepesang loŋdaŋlê vo ong. Malakai 3:1
1:3 Ais 40:3Me kaêk te hêlêm nang long thiliv nena,
‘Opesang loŋdaŋlê vo Anômbêng tem nêlêm,
me opesang be nimbutak thêthôp vo yêni.’ ” Aisaia 40:3
1:4 Ap 13:24; 19:4Be ditu Jon Anô Hithik Avîlanô hê hîmô long thiliv be henang vo avîlanô ende kapôlôŋing lîlîng be ithik ŋanam vo Wapômbêng tem nêŋgêv loho ning kambom vê. Me avîlanô Judia lo Jelusalem sapêng elom êk be ê hêndêng yêni. Be enang ining kambom bêng me Jon hithik loho hîlôk ŋanam Yelodan. 1:6 2King 1:8; Mat 11:8Jon me anô thak hik kwêv atu be epesang hethak bok *1:6 Kwêv atu be epesang ethak bok kamel vuluk me ya vuli yaôna me mî pilisik amî me mî mavî anông amî.kamel vuluk me hevak bokgôp hêyô hêk landong. Me thak heyang kômsopek lêk hinum biyo thôk. 1:7 Ap 13:25Me henang nena, “Ôpatu be tem nembeng ya yam, ya lêklokwang me lêkwaê anông vo yînîng. Yêni me anô lêk athêng bêng me ya me yaônalêk be ditu mî hîtôm ya kum be ya pole ya vakapô bokgôp ya yak vê amî. Ya hathik môlô hethak ŋanam metom yêni tem nithik môlô ethak Lovak Matheng.”
Jon hithik Yisu
(Mat 3:13-17; Luk 3:21-22; Jon 1:32-34)
Wak te me Yisu hetak Nasalet nang Galili be hê hêyô me Jon hithik yêni hîlôk ŋanam Yelodan. 10 Yisu hiviyô hêk ŋanam kapô me hêyê leng hikê me Lovak Matheng hîlôk be hêlêm vo yêni hîtôm menak bôbô te. 11 1:11 Sng 2:7; Ais 42:1; Mat 12:18; Mak 9:7Me ambô te hêlêm nang leng nena, “Ong me yînîng Wakna atu be ya leng hiving be ya leng mavî anông hethak ong.”
Sakdang heyek Yisu
(Mat 4:1-11; Luk 4:1-13)
12 Me ketheng oyang me Lovak Matheng hêv Yisu vê be hê long thiliv. 13 1:13 Sng 91:11-13Me hîmô long êng hîtôm wak buŋdaluk yi, êng me Sakdang hêyô be heyek yêni. Yêni hîmô hiving alim bomang metom thak aŋêla eyaŋging yêni.
Yisu ya ku muŋdaluk
(Mat 4:12-17; Luk 4:14-15)
14 1:14 Mak 6:17Etak Jon hîlôk kalaondong, êng me Yisu hê Galili be henang Wapômbêng ya Ambô Mavî bêng nena, 15 1:15 Mat 3:2“Wakma lêk hêyô yôv be Wapômbêng ya lêkliŋyak bêng lêk bidong oyang. Be ditu onde kapôlômim lîlîng be ôŋgêv imbing Wapômbêng ya Ambô Mavî!”
Yisu helam anô lokwaŋva vo esopa yêni
(Mat 4:18-22; Luk 5:1-11; Jon 1:35-42)
16 Yisu hivup ethak kasîk bomang nang Galili ya liŋdang me hêyê Saimon loyang Endulu. Thêi me ŋa ik alim ŋanam be ditu ekaliv lek heveng kasîk bomang. 17 Me Yisu henang ethak thêi nena, “Mamu lêm osopa ya! Tem yandông mamu vo ômbôv avîlanô îtôm ôvôv alim hîlôk lek.” 18 Bôlôtom oyang me thêi êndô ning lek îmô me esopa inda.
19 Yisu hivup ethak vauyaŋna me hêyê Jems loyang Jon. Thêi me Sebedi namalô luvi be îmô ning yeng be indi ining lek titip. 20 Me bôlôtom oyang me helam thêi, êng me etak thêi ning kamik Sebedi hîmô yeng hiving ya ŋa ku me thêi ê esopa yêni.
Yisu hêv gôk vê
(Luk 4:31-37)
21 Me Yisu loho ê êyô Kapenaom be îmô. Me Islael ining waklavông thak iwa lovak elam nena Sabat hêyô be ditu Yisu hê Islael ining melak yeng vo hîndông avîlanô. 22 1:22 Mat 7:28-29Avîlanô elaŋô be esong kambom ethak ya ambô atu be hîndông loho vômbê nena, yêni hîndông loho hîtôm anô lêk athêng bêng. Me mî hîtôm loho ning kîdôŋga ambô balambung amî. 23 Me anô te hîmô Islael ining melak yeng êng be gôk lêlêik hîmô hiving yêni be helam nena, 24 1:24 Mak 5:7“Yisu nang Nasalet, hôlêm vo nombong ômbête ethak yoô? Hôlêm vo numbuling yoô mesa? Ya hayala ong. Ong Wapômbêng ya Anô Matheng.”
25 Me Yisu hethang gôk kambom êng lêklokwang be henang nena, “Ong bonong me notak ôpitu!” 26 1:26 Mak 9:26Me gôk lêlêik atu hîlônîng ôpêng kambom anông be hesaŋiyak me hetak ôpêng be hê.
27 Me avîlanô sapêng esong kambom be enang ethak i nena, “Ômbête tiêng? Ôpiti hîndông auk lêkmuk hîtôm anô lêk athêng bêng. Be ya ambô me lêkliŋyak be gôk lêlêik elaŋô be esopa.” 28 1:28 Mat 4:24Be ditu Yisu ya kôkôthing êng hevothong eveng Galili ning long sapêng.
Yisu hevong avîlanô kômbôk bêng anông mavî
(Mat 8:14-17; Luk 4:38-41)
29 Me bôlôtom me Yisu loho tak Islael ining melak yeng be ê Saimon lo Endulu ning melak. Me Jems lo Jon ê hiving. 30 Êyô melak me loho nang ethak Yisu nena Saimon yaŋavî tu be hevong kômbôk vovang be hêk. 31 Êng me Yisu hê hêyô vo avî êng me hevalong bang be hendandi hiviyô. Me kômbôk êng hetak yêni me hiviyô be hepesang nôm vo loho.
32 Wak ê hîlôk me avîlanô iwa ŋa lêk kômbôk lêk ŋa takatu be gôk kambom hivuling loho be ê êyô vo Yisu. 33 Lêk avîlanô melak lông êng sapêng êlêm iving be îmô melak atu ya popatîŋlîvông. 34 1:34 Mak 3:10-12Êng me Yisu hevong avîlanô takatu be iwa kômbôk lomaloma bêng anông ivutak mavî. Lêk hêv gôk kambom bêng anông vê hiving. Gôk kambom takêng eyala nena yêni me opalê be mî hetak loho vo enang ambô amî.
Yisu da hê long thiliv vo neteng mek
(Luk 4:42-44)
35 1:35 Mat 14:23; Mak 6:46Lêkbôk momaŋaning mî denang me Yisu hiviyô be hê long thiliv vo neteng mek. 36 Me Saimon loho ê ethalo yêni heveng. 37 Êpôm yêni me enang nena, “Avîlanô sapêng ethalo ong eveng.”
38 Me Yisu henang nena, “Aô na bôyang. Aô na melak lông takatu be hîmô bidong vo ya nang Wapômbêng ya ambô êndêng loho imbing. Hethak ondong êng yom be diti ya halêm.” 39 1:39 Mat 4:23; 9:35Me Yisu heveng Galili ning long sapêng be henang Wapômbêng ya ambô hîmô ning Islael ining melak yeng lêk hêv gôk kambom bêng anông vê hêk avîlanô.
Yisu hevong anô palê lepla te mavî
(Mat 8:1-4; Luk 5:12-16)
40 Me anô kômbôk lepla te hê hêyô vo Yisu me heya vabudum thîvô me hepetenak Yisu be henang nena, “Hethak ong da yong lem hiving me nombong be yambutak mavî.”
41 Me Yisu lahiki hethak ôpêng be hetak bang hêyô hêk yêni me henang nena, “Ya leng êv numbutak mavî.” 42 Êng me palê lepla êng hêyôv be liŋkôpik hivutak mambung.
43 Me Yisu hêv ôpêng be hê bôlôtom me henang lêklokwang hethak yêni nena, 44 1:44 Wkp 14:1-32 “Dô nonang nôm iti bêng ethak anô te andô. Metom nu me nuŋgik ong thô êndêng anô hîmbôk da me nôŋgêv da êndêng Wapômbêng vo niŋgik thô nena lêk huvutak mambung hîtôm Moses bôk henang yôv. Hovong bêng me tem avîlanô sapêng injê be eyala nena lêk huvutak mambung.” 45 Metom ôpêng mî hesopa Yisu ya ambô sapêng amî. Mî, henang bêng be kôkôthing êng hê mayaliv. Be ditu Yisu mî hîtôm ni melak nenanena amî. Me hê heveng long thiliv me avîlanô êlêm nang luvuluvu be êyô vo injê yêni.

1:3 1:3 Ais 40:3

1:4 1:4 Ap 13:24; 19:4

1:6 1:6 2King 1:8; Mat 11:8

*1:6 1:6 Kwêv atu be epesang ethak bok kamel vuluk me ya vuli yaôna me mî pilisik amî me mî mavî anông amî.

1:7 1:7 Ap 13:25

1:11 1:11 Sng 2:7; Ais 42:1; Mat 12:18; Mak 9:7

1:13 1:13 Sng 91:11-13

1:14 1:14 Mak 6:17

1:15 1:15 Mat 3:2

1:22 1:22 Mat 7:28-29

1:24 1:24 Mak 5:7

1:26 1:26 Mak 9:26

1:28 1:28 Mat 4:24

1:34 1:34 Mak 3:10-12

1:35 1:35 Mat 14:23; Mak 6:46

1:39 1:39 Mat 4:23; 9:35

1:44 1:44 Wkp 14:1-32