14
Ikia Sinar mu ninguru ka sangukko
1 Imet ikia sinar ago, mu ko kuari se
kuriang se ko kawam digo lilim ninguru ilukuawuso;
bare imet sinar mena, mu kota ko
kawam digo lilim parusuwuso se kaposo.
2 Kari ko bagara aolak diram mu Yawe bowa ningi la lagoso; bare kari ko aolak memek mu Yawe mel yam ko beteso.
3 Kari ngualara numi patawura ko munak balso, mu ko koma taukko;
bare kari ikia sinar ago ko munak mu nu bitarso.
4 Inang bulmakau naukko mu mena mu,
ni anape ko bulmakau karogo bagerko?
Bare aking bulmakau mena mu,
ni awuk inang sor maga kisokko?* Bulmakau ko inang karogo, mu nu no se ali pagarso. Se nu ali pagarso mu kari te inang aguso ale inang karogo terong la bagoso.
5 Den nunguning bala ko kari mu biguwura motam te den bo me kaluwuso;
bare den kawel bala ko kari mu kawel gurugokko.† Den nunguning la bala ko munan: Proverbs 5:5,25; 12:17,19; 17:7; 19:5,9.
6 Ikia sinar suwik sapara ko kari mu ikia
sinar kupok, bare bo me arigokko;
bare kariimet ikia nunguning ko ikia, mu guyak la sinarsan.
7 Kari ngualara ilak me kapeterko;
mu awuk, ni den sinar bo kuring te me ta ikiko.
8 Kari sinar mu, ikia sinar lage tuso;
bare kari sinar mena mu, kota ko ngualara mu te numi kulurso.
9 Nusupuling aora biya alo mu, memek mu mel gotek ko balsan;
bare nanimi nangamang tui se bagara suanta ko munan mu,
kariimet diram alo mu nunga ningi aniso.
10 Kariimet suan suan kota ko
gomang motam yaman ikup mu ninguru ko ikiso;
uwutatala, noko amilmil ko sokel mu ko iki saparko me terong.‡ Kari ko gomang motam ningi biya ko bala sang: Proverbs 12:25; 13:12,19; 14:10,13; 15:13,30; 17:22; 18:14; 25:20; 27:9.
11 Kari diram ko kawam mu am sanamiwurukko;
bare kari memek ko kawam mu dagulok ale parasarukko.
12 Kariimet sang ikisan nuna munan lage
karo tusan mu diram la ma balsan.
Bare mena. Nuna karosan nama eng
memek arigisan ale kua namasan.
13 Gusira amilmil ko munan am
betenakko, bare naneman bataga ko munan mu tom sang am aniso;
se amilmil gusira niara mu menaruk,
bare mu nangamang bataga mu aking am nangate anirukko.
14 Kariimet memek mu nunga betera
kaora memek mu ko nunguning la tamonko;
se kariimet ningo mu betelatala, nunga
betera kaora ningo mu la ko nunguning tamonko.
15 Kariimet nunga ikia ninguru me
sinarara alo mu, anapeya balu mu am iki karo tumonko;
bare kariimet ikia ago, mu nuna nunga
bagara aolak ko ninguru sinar tasan.§ Matthew 10:16 ago arikko.
16 Kariimet ikia sinar ago, mu nuna
munan memek ko ninguru nguangasan ale nubiring tusan;
bare kariimet ikia sinar mena, mu nuna
anapeya betemonko mu ninguru me
ko ikia tasan, mu am tairatela betesan.
17 Kariimet nunga nongomang magara
tairate, mu ngualara ko kilek memek tairatela betesan;
se aking kariimet saki nunga kawel mu
yumura te la, bare kariimet nunga iki
gilingisan mu me nunga kua gilingisan.
18 Kariimet nunga ikia tukunangta, mu
nunga kilek ngualara mu ko koma diram tasan;
bare kariimet ikia ningo nuam ago,
mu ko koma nuna ikia ningo nuam biya tala tasan.
19 Kariimet kilek memek bita lagasan mu
maingte kariimet munan diram betesan
mu nunga nobowa ningi karangamon
taimon ale nubugura kulukurmonko.
20 Kariimet nunup mena, nungumik mel
mena, mu kariimet sang nungarkasan
mu me nunga ikia iwita nungarki patesan;
nunga singsang nunguning tala wore am uwutata nungumik te betesan.
Bare kariimet nunup ago, nungumik mel
suen biya ago, mu kariimet suen la
nunga sikisaki ko iwita nunga balsan ale nunga kuesan!
21 Awiriya ko bo mel yam ko beteso,
mu nu memek beteso;
bare awiriya kariimet ikup ago mu
nunga sangarso, mu amilmilarukko.
22 Ni kilek memek bitarko ikia to lager,
mu ni lage ningo supurem ale lage memek karosam;
bare ni pempem kilek ningo bitarko ikia to lager,
mu kariimet nongomang kisimon ale
tom suen biya te kerak bagamonko.
23 Ni ura kowar ilup, mu ni ko koma yawara toko;
bare ni yam dagi munaka lager, mu ni kimik mel mena bagerko.
24 Kariimet ikia nunguning nongote ago,
mu koma mel yawara yawara gisan;
bare kariimet ikia nunguning nongote
mena, mu nunga ngualara kilek mu eng am butata aniso.
25 Kari den ariga te den nunguning la
balso, mu kari sangarso;
bare kari den kawel balso mu saki alo
memek te nunga beteso.
26 Awiriya Yawe bowa ningi bagoso mu terong la lagoso;
se mu noko kuriang nunga yumura kuwim tala.
27 Yawe bowa ningi bagara mu kari ko bagara aolak sangarso,
ale kari kua namara ko lage te mu sangaru taso.
28 King ko kariimet biya te nup biya taso;
bare kariimet mena, mu king nup mena tala.
29 Awiriya ikia ningo karogo mu numi ira ko kari;
bare kari gomang motam tama ko
kaniwara mu ngualara munan beteso.
30 Nangamang motam lila te bagara mu nangimik lilim sokel tuso;
bare nangamang magara mu nangimik lilim maguwuso.
31 Awiriya kituwura alo nunga bita
maguwuso mu Awiriya nunga nungam mu mel yam ko beteso;
bare awiriya kariimet mel mena mu
nunga sangarso, mu nu Kaem nup biya tuso.* Kariimet kituwura alo nunga saonga: Proverbs 11:24-26; 14:20-21,31; 19:17; 22:9; 28:27.
32 Tom ikup memek arataso, mu memek
betera ko kariimet umu maga namasan;
bare kariimet ningo diram mu kuemon
agi ta wore, nunga kuwim yumura karogo.
33 Ikia sinar ko kari mu gomang motam ningi Ikia Sinar ago;
se Ikia Sinar mu kariimet ngualara nunga ningi munakawoso tala.
34 Munan ningo diram mu sor sokel se nup biya tuso;
bare munan memek mu sor lilim ko kariimet nup memek nungarso.
35 Ura kari ikia sinar ago mu king amilmil tuso;
bare ura kari ngualara mu dolara king
tuso se gomang magara mu kumik te beteso.
*14:4: Bulmakau ko inang karogo, mu nu no se ali pagarso. Se nu ali pagarso mu kari te inang aguso ale inang karogo terong la bagoso.
†14:5: Den nunguning la bala ko munan: Proverbs 5:5,25; 12:17,19; 17:7; 19:5,9.
‡14:10: Kari ko gomang motam ningi biya ko bala sang: Proverbs 12:25; 13:12,19; 14:10,13; 15:13,30; 17:22; 18:14; 25:20; 27:9.
§14:15: Matthew 10:16 ago arikko.
*14:31: Kariimet kituwura alo nunga saonga: Proverbs 11:24-26; 14:20-21,31; 19:17; 22:9; 28:27.