Aposerɨhiyaamɨ Kiyohɨwaiwaapɨhaare
Kɨmandɨ Aposerɨhiyaapɨ Utɨpɨmandapɨ Nesɨpɨhande
Utaaho Rukɨho dokɨtaahoematatɨ isɨhiya timbɨpaisahiyai usonatɨ tɨtɨhemwasɨho kɨmo utɨpɨmo jɨpatɨpiyahore. Jisaasihomɨ pɨwɨha pɨwaatatɨ komɨ otɨpɨpatɨ kiyatɨ kaiwaiwaapɨha pɨwɨha Rukɨho jɨhɨ namasatɨ jɨpatɨpaisɨha Rukɨhoaapɨhɨ sa ahotise. Aihɨ amɨ kɨmandɨ utɨpɨmandɨ kɨmandaatɨhɨ Rukɨho jɨpatɨpaisɨma Jisaasiho napotatɨ aimɨ nepasi naihɨhura komɨ isɨhiya kiyohɨwaiwaapunɨ amɨ kopɨ gɨwunyaahohiyɨhiya taahɨtɨhandɨ noaipahotɨhandapunɨ jɨpatɨpiyataise. Kɨmandɨ utɨpɨmandaatɨhɨ pɨwɨha ahotisɨma Autaahaatɨhomɨ Itɨpɨho Gaaho nasatɨ Jisaasihomɨ isɨhiyaamɨhetɨ nandaasɨhɨ amɨ kiya otɨpɨpatɨ awaiwaiwa kaiwɨ amɨ watɨpɨhaiwa wiwa kiyohɨwaiwaapɨha kɨmandɨ utɨpɨmandaatɨhɨ katatɨ ahondaise. Rukɨho katatɨ jɨpatɨpaiwɨmaiwa isɨhiya gɨwunyaahohiyɨhiya aunahɨpatɨ katɨkata nuwɨ pɨwɨha ausaapɨ kaundawaatopo. Kaundauhɨ isɨhiya kahatamatɨpetahiyaunɨ amɨ isɨhiya Judaahiyaamɨ dawaapɨpɨhapɨhiyaunɨ nepemaitɨwɨ napɨwɨ isɨhiya aimɨ Autaahaatɨhomɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaisawɨ tɨmaamaitawaapo. Kiya otɨpɨpatɨ jɨhɨ Judiyaahanda namasawesi Samariyaahanda nowaayopo. Aihɨ sapɨhapaahɨ ipotɨ aunahɨpɨhaiwa wiwa wiwaara nuwɨ ausaapɨ pɨwɨha kaundawaayopo. Aihɨ saiwaapɨ Rukɨho pɨwɨha katatɨ jɨpatɨpiyatɨ ahiyataise.
Kɨmandɨ utɨpɨmandɨ aposerɨhiyaamɨmandɨ pɨwaahaiwa awaiwaiwa maurɨmandetɨ tipɨtapaatatɨ ahotahande. Jɨhɨ wuwanɨnɨhɨ Jerusaremɨhanda isɨhiya namasawɨ Jisaasihopɨ gɨwunyaawaapo. Aihɨ kiya gɨwunyaahohiyɨhiya itɨpɨho Gaaho nepɨ otɨpɨpatɨ kiyawaayopo. Aihɨ kiya pɨwɨha ausaahauhɨ Jisaasihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiya taahiyɨhiya Judiyaahandaahunɨ amɨ Samariyaahandaahunɨ noaipawaayopo. Aihɨ Jisaasiho katatɨ kaiwaiwaapɨha pɨwɨha yapɨ nahanda notɨ gaamasɨhɨ isɨhiya nahatiya atisawaayopo.
Kɨmandɨ utɨpɨmandamɨ ambɨpatɨ siyate, ‘Autaahaatɨhomɨ isɨhiya sapɨhapɨ namasawɨ gɨwunyaahohiyɨhiya taahiyɨhiya noaipawaayopo’. Isɨhiya Autaahaatɨhopɨ gɨwunyaapɨ saiwa siyauhɨ nyahɨ saiwa mmonaatɨ newa gwɨnyaahaayo. Isɨ amɨ nyahɨ sataatɨ kɨmandɨ utɨpɨmandɨ Itɨpɨho Gaahomɨ kaindɨhandaahɨ noaipasɨwaiwaapɨ katatɨ ahotihɨ nanyisataise taatɨ gwɨnyaahaawaahɨ sandɨhɨ tɨtɨhe. Sandɨ apaapɨmaahe. Itɨpɨho Gaaho Jisaasihomɨ isɨhiyai netɨ taahiyɨhiyemasɨhe. Taahiyɨhiyematɨ watɨpɨhandɨ numwihɨ amɨ kiya Komɨ pɨwɨha Gaaha awusaapɨ komɨ otɨpɨpatɨ kawisauhe.
Aposerɨhiyaamɨ Pɨwɨha Napɨmasatɨ Ahondaise
Komɨ isɨhiya pɨwɨha awusaitaatɨwɨ Jisaasiho watɨpɨhandɨ numwindɨhandapɨha (1:1-26)
Jisaasihomɨ isɨhiya kapɨhɨ Jerusaremɨhanda pɨwɨha awusaahohɨtɨhandapɨha (2:1–8:3)
Jisaasihomɨ isɨhiya Judiyaahandaahunɨ Samariyaahandaahunɨ komɨ pɨwɨha awusaahohɨtɨhandapɨha (8:4–12:25)
Porɨho Jisaasihomɨ pɨwɨha kaundatɨ numwisɨha nesi nutandɨhoematatɨ noaipatɨ yapɨpatɨ aunahɨpatɨ katɨkataahɨmatɨ pɨwɨha awusaasɨtɨhandapɨha (13:1–21:16)
Porɨhoai Jerusaremɨhanda isɨpɨ napwɨtohɨpɨpɨhɨ napuwawaayopo. Aihɨ amɨ ipotɨhura numwaasi nuwɨ Sisariyaahanda napuwawaayopo. Kapɨhɨ napwɨndinjatɨ amɨ japɨhɨ numwaasi nuwɨ Romɨhanda napuhotɨhandapɨha (21:17–28:31)
1
Pɨwɨha Kɨma Jisaasiho Itɨpɨhoai Natausaasɨtandɨ Katindɨhandapɨhaare
Tiyopiraasihonye nɨnɨ Rukɨhonɨnɨ jɨhura nisɨ utɨpɨhandɨ jɨpatɨpiyohɨtɨhandaatɨhɨ Jisaasiho maapɨ yapɨpataapɨhɨ bindataatɨ otɨpɨpatɨ namasatɨ kaimɨ notɨ yamɨhapataatɨhɨ naisuraapɨ jɨpatɨpiyataayo. Iyataatɨ Jisaasiho yamɨhapataatɨhɨ sangɨ niyatɨ bindataatɨ Itɨpɨhomɨ watɨpɨhandaahɨ komɨ otɨpɨpatɨhiya ahɨwisawɨhiya aposerɨhiyai pɨwɨha otɨpɨpatɨ kaitaatɨwɨhaiwaapɨ kaundataase. Jisaasiho napwihɨ Autaahaatɨho japɨhɨ ahowimatɨ namwaasɨhɨ yamɨhapataatɨhapɨ sangɨ niyatɨ waatɨho wo napotɨ wo nusoaipatɨ siyatɨ sanawihɨ bindataatɨ komɨ otɨpɨpatɨhiya aposerɨhiyai saundataase. “Nɨnɨ japɨhɨ nepatɨ asohonɨnimandɨ bindataayo,” undatɨ komɨ aposerɨhiyaapɨhɨ pɨhɨtɨhaiwaara noaipatɨ nunjoaanataise. Nunjoaanatɨ Autaahaatɨho iwinjaatɨ bimindɨhandapɨ pɨwɨha kaundataase. Aihɨ asisɨha wehɨ Jisaasiho komɨ aposerɨhiyaisatɨ maasɨ bindataatɨ pɨwɨha wa sata kaundataase. “Sahɨ Jerusaremɨhandaahɨ namasi ketɨ namuwɨse. Bindawaawɨ Itɨpɨho Apɨho nasamɨtandɨ akɨtɨnɨhɨ katihɨ kasatohɨhopɨ jaawɨ bimaawɨse. Iyataatɨ Jonɨho nehɨ waapohoraahɨ isɨhiyai baawusataise. Aisɨ asisɨha wɨndɨ taahɨha sanamotɨ otɨhɨmetanɨhɨ nɨnɨhɨ sangi Itɨpɨhora baasusisanɨhɨ amɨ sahɨ ko naitaapo,” undataase.
Aihɨ japɨhɨ asisɨha wehɨ aposerɨhiya Jisaasihoaisawɨ maasɨ ahoyanɨwɨ bindawaawɨ Jisaasihoai satɨwɨ nunjenawaayopo. “Awaisɨhonye, wanɨ kɨmura kɨnyɨ katisamɨhɨ nyahɨ Isɨraherɨhiyaanɨnɨ jɨhuraamatiyaatɨ noaipawaatɨ otɨpɨpatɨ nahatewa yawanaanɨnɨ newaatɨ isɨhiyai iwinjaawa bimɨtɨhaawo?” undɨwɨ nunjenawaayopo.
Saundɨwɨ nunjenɨhauhɨ Jisaasiho kiyai wihoaaŋɨha sata kaundataise. “Kɨhaiwa kɨhaiwa noaipaitandɨ Apɨho asisɨhaiwa ahaiwaiwaapɨ sahɨ mmonɨwɨ gwɨnyaitaatɨwɨ sandɨ samɨhandɨmaahe. Owetise. Sawaho gwɨnyaatɨ kaitaise. Aisɨ ipotɨhura Itɨpɨho nasatɨ samɨhatɨhɨtanɨhɨ sahɨ watɨpɨhandɨ naitaapo. Saiwɨ newaawɨ nisɨ pɨwɨha Jerusaremɨhandaahunɨ yapɨpatɨ Judiyaahandaahunɨ yapɨpatɨ Samariyaahandaahunɨ amɨ yapɨpatɨ nahatewaaraahunɨ ausaapɨ kaundɨtaatɨwe,” undataase.
Autaahaatɨho Jisaasihoai Numwaasi Yamɨhapataatapɨ Niyataise
(Maakɨho 16:19-20; Rukɨho 24:50-53)
Saundatɨ pɨwɨha kaundatɨ owetihɨhura aposerɨhiya jasauhɨ Autaahaatɨho Jisaasihoai nunwaasi yamɨhapataatɨhɨ naihɨhura tɨwipatɨ Jisaasiho naimbɨpɨhɨ nimbɨpusɨhɨ kiya koai wɨndɨ japɨhɨ mausonawaayopo. 10 Yamɨhapataatɨhɨ Jisaasiho naimbɨpɨhɨ baiwɨ jasauhɨ ketɨ kuraanɨhɨ utaahurɨ yahurɨ apotɨhɨrɨ kɨhoepɨhapa niyopɨ nipaatɨmɨhurɨ kiyaamɨ otɨhapɨhɨ bitotamaise. 11 Bitotamaamɨ kurɨ kiyai saundamaase, “Garirihandaahapɨhiyaate, sahɨ napaapɨ yamɨhapɨmataatɨhɨ jasopo? Jisaasimoaisaahɨ wanɨ Autaahaatɨho autaahɨ nunwaasi niyataise. Niyataisɨ ipotɨhura nasonɨhɨ sahɨ wanɨ iwinjahohɨpamatamataiwɨ iwinjasaihɨ noaatɨpaitaise,” undamaase.
Judaasihomɨ Aunahɨpatɨ Netɨ Otɨpɨpatɨ Kaitandɨhoai Namɨhanawaayopo
12 Saundɨmapɨ japɨhɨ yamɨhapataatɨhapɨ niyamaise. Aihɨ aposerɨhiya Sisɨho Oripɨhoaasɨnɨ namasi japɨhɨ Jerusaremɨhandaahapɨ nowaayopo. Iyataatɨ so siso detɨ Jerusaremɨhanda ahendaise. 13 Aihɨ nuwɨ noaipapɨ Judaahiyaamɨ aŋaaŋɨ bipinjawɨ utaarɨhaiwa amatɨwɨhaiwaasɨ mbwɨtɨhɨretɨ nasaamanɨwɨ kiyaamɨ bimohɨpɨpɨhɨ nandaapɨ bindawaayopo. Iyataatɨ kiyaamɨ ambɨpatɨ siyaare: Pitaahotihɨ Jonɨhotihɨ Jemɨsihotihɨ Endɨruhotihɨ Piripɨhotihɨ Tomaasihotihɨ Batoromiyuhotihɨ Matiyuhotihɨ Arɨpiyaasihomɨ mwaaho Jemɨsihotihɨ Saimonɨ Serotɨhotihɨ Jemɨsiho womɨ mwaaho Judaasihotihɨ siyaare. 14 Siya nahatiya maarɨho naasohɨtihɨ asisɨha nahatewetɨ ahoyanɨwɨ gaapundɨwɨ bimauhɨ amɨ Jisaasihomɨ sanaatɨtihɨ asɨhiya usaatihɨ Jisaasihomɨ saingoyai maawɨ gaapundɨwɨ bindawaayopo. 15-16 Aihɨ asisɨha wehɨ isɨhiya Jisaasihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiya taahiyɨhiya 120 kaiwɨhiya ahoyanɨwɨ bimauhɨ Pitaaho kiyaamɨ ndɨhetɨ dotɨ bitonda sata kaundataase. “Nisɨ naisɨhiyaatɨ nisataiwɨ Kɨraisihopɨ gɨwunyaahohiyɨhiyaate, pɨwɨha wa nyamɨ asɨho Daawitɨho Itɨpɨhoraahɨ komɨ maahomwaaŋapɨ jɨhura katisɨha Judaasihopɨ kandaase. So Judaasisorɨ tiworisa Jisaasihoai isɨwɨtaatɨwɨhiyai numwaasi notɨ, ‘Jisaasiho kɨmore,’ undatɨ nunjisɨhore. Sandapɨ akɨtɨhandɨ noaipaitaise tauhɨhandɨsɨ wanɨ aimɨ akɨtɨhandɨ noaipataise. 17 Jisaasiho Judaasihoai nyangisatɨ otɨpɨpatɨ maasɨ kaitandɨ jɨhura ahɨwihɨhosɨ nyamɨhoematatɨ otɨpɨpatɨ kiyataise,” undataase. 18 Judaasiho maipɨhandɨ kiyatɨ Jisaasihoai isɨhiya isɨwɨtaatɨwɨhiyaamɨ ikwɨraatɨhɨmatɨ nawɨho nesɨhora yapɨpatɨ nunya netaise. Iyatɨ yapɨpa nawɨho nunya nesɨpata notɨ nepatɨhopɨ nepandataise. Nepandamatɨ nawɨhaara komɨ gwɨsɨha kɨpwɨramataise. Kɨpwɨramasɨhɨ Judaasihomɨ wita apohɨpa nehɨhaatɨ nehaarɨwataise. 19 Aihɨ isɨhiya Jerusaremɨhanda bimohiyɨhiya nahatiya kandapɨ atisawaayopo. Aihɨ atisawaawɨ kiyaamɨ pɨwɨhaaraahɨ satɨ yapitapɨ satɨwɨ, “Akerɨtamaahande,” tɨwɨ ambɨhɨtawaatopo. Iyataatɨ Akerɨtamaahande tɨwɨ ambɨhɨtotɨmandamɨ tanyaaha siyate, “yapɨpatɨ jɨtɨpatisɨhate,” tɨwɨ nusoaasawaayopo. 20 Aihɨ Pitaaho pɨwɨha wa sata kaundataase: “Daawitɨho Aunɨhɨhɨramɨ utɨpɨhoaatɨhɨ jɨpatɨpaisɨha sata ahiyataise:
‘Komɨ aunahɨpatɨ nehɨhatɨ aupwɨpɨhɨ kiyatɨ ahotane.
Ahotanɨhɨ utaaho wo katɨ wɨndɨ namene,’ Aunɨhɨhɨrɨ 69:25
tatɨ katise. Iyataatɨ amɨ pɨwɨha wa sata ahiyataise:
‘Utaaho wo komɨ aunahɨpatɨ nanɨpimatɨ nene,’ Aunɨhɨhɨrɨ 109:8
tise.
21-22 “Aisɨ wanɨ nyahɨ Judaasihomɨ aunahɨpatɨ naitandɨ utaaho woaisɨ ahɨwisaihɨhura ko Jisaasiho napotatɨ japɨhɨ nepasɨhɨ usonɨhohɨtɨhandapɨ nyangisatɨ maasɨ pɨwɨha ausaatɨ isɨhiyai kaundɨtando. Jɨhura Jonɨho isɨhiyai baawusataise. Baawusihɨ Jisaasiho otɨpɨpatɨ kura namasatɨ kaihɨ maasɨ kaimɨ nowaatɨ Autaahaatɨho numwaasɨhɨ yamɨhapataatɨhɨ niyataise. Isɨ suraapɨ nyangisatɨ maasɨ otɨpɨpatɨ kiyaatɨ daayohiyɨhiyaamɨ woaisɨ namɨhanaatɨ ahɨwitɨhaawo,” undataase.
23 Saundatɨ Pitaaho kaundihɨ kiya utaahurɨ yahuri jɨhɨ namɨhanɨwɨ ahɨwisawaayopo. Kuramɨ womɨ ambɨpatɨ maurɨ matisahore. Josepɨhota Basapaasihota amɨ wɨtɨ Jasɨtaasihoe. Aihɨ womɨ ambɨpatɨ Matiyaasihoe. 24 Suri ahɨwisawosawɨ Autaahaatɨhopɨ satɨwɨ gaapundawaayopo, “Awaisɨhoŋe, kɨnyɨ isɨhiya nahatiyaamɨ maarɨhoaatɨhɨ mmonɨpɨhoŋe. Isɨ kɨnyɨ kɨmo ahɨwisataayo tɨpɨ nepɨ nanyise. 25 Nanyɨsisamɨhɨ ko Judaasihomɨ aunahɨpatɨ netɨ aposerɨhoematɨtandɨhoaiso. Iyataatɨ Judaasiho aimɨ aposerɨhoematatɨ otɨpɨpatɨ kaipatɨ namasi komɨ aŋɨpɨpɨhɨ maipɨhapɨhapɨ naise,” tɨwɨ Autaahaatɨhopɨ gaapundawaayopo. 26 Gaapundɨwosawɨ utaasurɨ suramɨ maahɨwoaisɨ Autaahaatɨho ahɨwise tɨwɨ nawɨhetɨ kuramɨ ambɨpatɨ yiyandɨhɨ jɨpatɨpaiwɨ onɨhopɨ wiwawaayopo. Wiposawɨ kisɨhɨsisauhɨ nawɨha Matiyaasihomɨ ambɨpatɨ ahotisɨha jɨhɨ noandɨwataise. Noandɨwihɨ mandɨhɨ Matiyaasihoai Autaahaatɨho ahɨwisataiso tɨwɨ kiya koai numwaahauhɨ ko aposerɨhoematatɨ ikwɨmaindɨmwɨtihɨ naasohɨtahiyai numwɨhainjɨ 12 kaiwɨhiyaisatɨ maasɨ otɨpɨpatɨ kiyawaayopo.