17
Fo꞉l eyo꞉ Tesalonaika amisa꞉na towo꞉ wido꞉
1-2 Fo꞉l dia꞉ Sales dia꞉yo꞉ ha꞉nakiyo꞉, Afibolis amisa꞉n o꞉lia꞉ Abolonia amisa꞉n a꞉no꞉lo꞉ tinia꞉li ha꞉na꞉ga꞉, Tesalonaika amisa꞉n a꞉na fa꞉la꞉dowo꞉. Amisa꞉n a꞉namio꞉ Yu kaluwa꞉lo꞉ tolo꞉ wida꞉sen ayo꞉ elen ko꞉lo꞉, Fo꞉l elo꞉ dimidan o꞉leaumbo꞉ e a꞉na ha꞉na꞉sa꞉ga꞉, Godeya꞉ towo꞉ wida꞉len. So꞉go꞉ agelo꞉ otalen a꞉namio꞉, Ha꞉fo꞉lo꞉ Dowan ho꞉len a꞉no꞉ tambo eyo꞉ Yu kaluwa꞉lo꞉ tolo꞉ wida꞉sen ayamio꞉ ha꞉na꞉sa꞉ga꞉, Godeya꞉ to tamin amilo꞉ sa꞉sa꞉lo꞉ a꞉no꞉ eyo꞉ a꞉fanda wido꞉. Tamin amilo꞉ dinali sa꞉lan kalu ililo꞉ sa꞉sa꞉lo꞉ a꞉namio꞉, Godeya꞉lo꞉ Da꞉feyo꞉ Kalu e mada nagalo꞉ dia꞉la꞉ga꞉ soma꞉ib ko꞉sega e a꞉ma꞉la꞉ dasima꞉ib a꞉la꞉sa꞉sa꞉lo꞉ ko꞉lo꞉ wido꞉. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ kalu nilo꞉ mando꞉ wido꞉l Ya꞉su we, Godeya꞉lo꞉ Da꞉feyo꞉ Kaluwo꞉ e. Fo꞉l eyo꞉ a꞉la꞉wido꞉. Fo꞉l elo꞉ to sa꞉lab a꞉no꞉ da꞉da꞉sa꞉ga꞉, Yu kalu nolo꞉lo꞉, Gilig kalu Godemo꞉lo꞉ wabuda꞉seno꞉ modo꞉le a꞉no꞉lo꞉ a꞉la꞉ta꞉ga꞉ amisa꞉n amilo꞉ misa꞉ ka꞉isale nolo꞉lo꞉ iyo꞉ tambo asulo꞉wo꞉ nodola꞉sa꞉ga꞉, a꞉la꞉ o꞉lia꞉ dowo꞉. Ko꞉sega Yu misa꞉ kalu iliyo꞉ Fo꞉l dia꞉ Sales dia꞉mo꞉wo꞉ alan mo꞉beaki gadia꞉sa꞉ga꞉, iyo꞉ amisa꞉ndo꞉ kegea꞉sen hen amilo꞉ kalu bo꞉bo꞉gedo꞉ gadia꞉sen a꞉no꞉ kegea꞉sa꞉ga꞉, gadima꞉kiyo꞉ towo꞉ digene sio꞉. Iliyo꞉ to a꞉no꞉ iligi dabu ko꞉lo꞉, Fo꞉l dia꞉ Sales dia꞉yo꞉ ta꞉lia꞉niki, Yesona꞉ aya ane. 6-7  Luk 23.2, Yo꞉n 19.12Ko꞉sega kalu a꞉la꞉ a꞉no꞉ mo꞉ba꞉dabikiyo꞉, iliyo꞉ Yeson o꞉lia꞉ tilidabu kalu nol a꞉namilo꞉ elen a꞉no꞉ susulu sa꞉la꞉la꞉sa꞉ga꞉, gumiti kalu imo꞉ mo꞉walilima꞉ki tililia꞉ yakiyo꞉, a꞉la꞉sio꞉, “Fo꞉l dia꞉ Sales dia꞉yo꞉ amisa꞉n tambo amio꞉ mogago꞉wo꞉ dimida꞉li sia꞉len ko꞉lo꞉, o꞉go꞉ a꞉la꞉yo꞉ amisa꞉n wena fa꞉la꞉dowabiki, Yeson e aya tililia꞉gane ko꞉lo꞉ sab. I a꞉no꞉ tambo Ya꞉su e misa꞉ kalu a꞉la꞉liki sa꞉lakiyo꞉, Loma꞉ misa꞉ alan Sisaya꞉ ene ele difa꞉yo꞉ ili tambo o꞉go꞉so꞉.”
Amisa꞉n kaluka꞉isale o꞉lia꞉ gumiti kalu i o꞉lia꞉ma꞉yo꞉ to a꞉no꞉ iligi da꞉da꞉ga꞉, iyo꞉ tambo kulufa꞉yo꞉wo꞉ alan dowaki, towo꞉ halale tandeo꞉. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ gumiti kalu iliyo꞉, Yeson o꞉lia꞉ tilidabu kalu nol o꞉lia꞉yo꞉ o꞉mo꞉walilima꞉no꞉ yasilaki ga꞉li mesea꞉kiyo꞉, moleyo꞉ silimalabiki, sili ko꞉lo꞉ iyo꞉ ha꞉la꞉ya sili alifa꞉.
Fo꞉l eyo꞉ Belia amisa꞉na towo꞉ wido꞉
10 O꞉g nulu a꞉namio꞉, tilidabu kalu iyo꞉ Fo꞉l dia꞉ Sales dia꞉yo꞉ Belia a꞉na iliga꞉tabiki, a꞉la꞉yo꞉ ha꞉na꞉sa꞉ga꞉ Belia amisa꞉na fa꞉la꞉dota꞉ga꞉yo꞉, Yu kaluwa꞉lo꞉ tolo꞉ wida꞉sen a a꞉na ane. 11 Belia kaluka꞉isaleya꞉ man a꞉no꞉ nafale ko꞉lo꞉, man ililo꞉ a꞉ma꞉yo꞉ Tesalonaika kaluka꞉isaleya꞉ mano꞉ tinio꞉ ko꞉lo꞉lab. Belia kaluka꞉isaleya꞉ kufa꞉ uso꞉ kolaefa꞉ ko꞉lo꞉, iyo꞉ Fo꞉la꞉ to sa꞉lab a꞉no꞉ sagalo꞉ da꞉daki, e towo꞉ hendele sa꞉laba꞉le a꞉la꞉li, Godeya꞉ towo꞉ ho꞉leno꞉ tambo agelaliki, dinafa alobana asula꞉len. 12 A꞉la꞉go꞉ko꞉lo꞉ Yu kaluka꞉isaleyo꞉ asugo꞉ modo꞉ nodolo꞉, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ Gilig kalu o꞉lia꞉ Gilig ka꞉isale amilo꞉ amisa꞉n misa꞉ dowo꞉ a꞉no꞉lo꞉ modo꞉ ko꞉lo꞉ tilidabu. 13 Ko꞉sega Yu kalu Tesalonaikalo꞉ sen a꞉ma꞉yo꞉, Fo꞉l eyo꞉ Godeya꞉ towo꞉ Belia a꞉na widab a꞉la꞉asulaki, iyo꞉ a꞉na ya꞉sa꞉ga꞉, amisa꞉n kaluka꞉isaleya꞉yo꞉ Fo꞉l dia꞉mo꞉wo꞉ kulufa꞉ma꞉ki, towo꞉ ko꞉li ko꞉lilo꞉ digene me. 14 Wigibo a꞉namio꞉, tilidabu kaluka꞉isale iliyo꞉ Fo꞉lo꞉ so꞉lu ho꞉n aniba iliga꞉fo꞉ ko꞉sega, Sales dia꞉ Timoti dia꞉yo꞉ mo꞉ha꞉naki, a꞉naka sen. 15 Fo꞉l o꞉lia꞉lo꞉ ane kalu iyo꞉ Folo꞉ Atens a꞉na ta꞉ta꞉ga꞉, a꞉ma꞉la꞉ yabikiyo꞉, Fo꞉l eyo꞉ Sales dia꞉ Timoti dia꞉yo꞉ elo꞉ amio꞉ bo꞉bo꞉ge mena꞉ki, towo꞉ imo꞉ saga꞉fo꞉.
Fo꞉l eyo꞉ Atens amisa꞉na towo꞉ wido꞉
16 Fo꞉l e a꞉la꞉yo꞉ yasila꞉liki, Atens a꞉na silikiyo꞉, e amisa꞉n usamilo꞉ madali gode dimido꞉ a꞉no꞉ modo꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉, kele asulakiyo꞉ hida꞉yo꞉wo꞉ alan dowo꞉. 17  Ilig 18.19A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ e Yu kaluwa꞉lo꞉ tolo꞉ wida꞉sen aya ha꞉na꞉sa꞉ga꞉, Yu kaluwo꞉lo꞉ Gilig kaluwo꞉lo꞉, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ Godemo꞉ gulugulula꞉sen i o꞉mo꞉wo꞉ dinafa wida꞉len. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ ho꞉leno꞉ tambo e kelego꞉lo꞉ kililia꞉sen hen a꞉namio꞉lo꞉ ha꞉na꞉sa꞉ga꞉, kaluka꞉isale kegea꞉lab o꞉mo꞉wo꞉lo꞉ dinafa wida꞉len. 18 Fo꞉l eyo꞉ Ya꞉su ko꞉lo꞉ sowa꞉sa꞉ga꞉lo꞉ a꞉ma꞉lo꞉ dasi a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ wida꞉len amio꞉, widan kalu nolo꞉ Ebikuli man a꞉no꞉ kudu ha꞉na꞉sen a꞉la꞉ta꞉ga꞉ nolo꞉ Sitoig man o꞉lo꞉ kudu ha꞉na꞉sen* Tamin amio꞉ Ebikuli o꞉lia꞉ Sitoig o꞉lia꞉yo꞉ asulo꞉wo꞉ di kalu elen ko꞉lo꞉ a꞉la꞉ma꞉ mano꞉ wida꞉len. A꞉ma꞉ fa꞉s amio꞉, kalu nolo꞉ Ebikuli mano꞉ kudu ha꞉na꞉sen a꞉la꞉ta꞉ga꞉ kalu nolo꞉ Sitoig man a꞉no꞉ kudu ha꞉na꞉sen. ko꞉lo꞉, kalu iyo꞉ ya꞉sa꞉ga꞉, Fo꞉l o꞉lia꞉yo꞉ towo꞉ kego꞉. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ nolba꞉yo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉, “Kalu we o꞉ngo꞉ma to sa꞉lab ko꞉lo꞉, to we o꞉bo꞉ngo꞉ sa꞉laba?” A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kalu nolba꞉yo꞉, “E godeya꞉ man ho꞉gi nowo꞉ a꞉dia꞉yaki widab” a꞉la꞉sio꞉. 19 Iliyo꞉ Fo꞉l e tililia꞉ ha꞉na꞉sa꞉ga꞉, Aleo꞉bagus hen a꞉namio꞉, ganisolo kalulo꞉ kegeab us a꞉na tililia꞉ tina꞉ga꞉, emo꞉wo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉, “Gilo꞉ man ho꞉gi wido꞉ a꞉no꞉ nimo꞉wo꞉ walama꞉nigaya? 20 Giyo꞉ mano꞉ ko꞉li wido꞉ amio꞉, nio꞉ ho꞉gi dabu ko꞉lo꞉ a꞉ma꞉ ha꞉go꞉ giyo꞉ fanda sama” a꞉la꞉sio꞉. 21 Atens kaluka꞉isale o꞉lia꞉ mageso꞉ mio꞉ kalu a꞉namilo꞉ sen o꞉lia꞉yo꞉ madali siliki, to ho꞉gi dia꞉mio꞉ sa꞉lab a꞉no꞉ da꞉da꞉liki nenela꞉len. 22 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ Fo꞉l e ganisolo ili tolo꞉ nenela꞉lab usa dasilia꞉ga꞉ kagayaki a꞉la꞉sio꞉, “Atens kalu giyo꞉, ni ba꞉ba꞉ amio꞉, gulugululan gililo꞉wo꞉ ko꞉li ko꞉lilo꞉ ko꞉lo꞉lab. 23 Ne amisa꞉n us wena sia꞉likiyo꞉, gili madali gode ko꞉li ko꞉lilo꞉ gililo꞉ gulugululan a꞉no꞉ dinafa ba꞉ba꞉. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ u kegene dibido꞉ imilig wa꞉l amilo꞉ wi sa꞉sa꞉lo꞉wo꞉ we ‘Gode Wilo꞉ Babalab a꞉ma꞉no꞉’ a꞉la꞉sa꞉sa꞉lo꞉ ko꞉lo꞉ ba꞉ba꞉. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ giyo꞉ Godeyo꞉ mo꞉asulufo꞉likilo꞉ gulugulula꞉sen a꞉no꞉ o꞉go꞉ gimo꞉wo꞉ fanda sa꞉ma꞉nigo꞉l.
24  1Kin 8.27, Ilig 7.48“Gode wema꞉yo꞉ henfelo꞉wo꞉ dimida꞉sa꞉ga꞉, mela꞉no꞉lo꞉ a꞉labo꞉ tambowo꞉ e dimida꞉sa꞉ga꞉ ta꞉fo꞉. Gode we henfelo꞉wo꞉lo꞉, akino꞉lo꞉ eneno꞉ biso꞉ a꞉la꞉liki bo꞉fo꞉lab ko꞉lo꞉, e gulugululan a, kaluwa꞉ dagiya꞉lo꞉ dimido꞉ a꞉namio꞉ mo꞉ta꞉sen. 25-26  Song 50.12Gode eyo꞉ mela꞉no꞉ meho꞉ o꞉lia꞉ kelego꞉ henfelo꞉ amilo꞉ a꞉lab we tambo kaluka꞉isalemo꞉ dimi ko꞉lo꞉, Gode e halaido꞉wo꞉ o꞉li ko꞉lo꞉lab. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ kaluka꞉isaleya꞉yo꞉ Gode e ko꞉lo꞉ a꞉asuwa꞉fa꞉no꞉wo꞉ mo꞉ililo꞉. Tamin amio꞉ Godeya꞉ kalu imilig nowo꞉ dimido꞉ ko꞉lo꞉ o꞉go꞉ henfelo꞉ amilo꞉ kaluka꞉isale ko꞉li ko꞉lilo꞉ sab we a꞉na fa꞉la꞉dowo꞉. Kaluka꞉isale a꞉no꞉ semo꞉fa꞉la꞉dowo꞉ amio꞉, Gode eyo꞉ hen ililo꞉wo꞉ ele alifela꞉sa꞉ga꞉, ho꞉len a꞉na doma꞉ib a꞉la꞉bo꞉ dinali da꞉fe salifelo꞉ ko꞉lo꞉lab. 27  Song 145.18, Jer 23.23Henfelo꞉ kaluka꞉isale tambowa꞉yo꞉ Gode e kelelia꞉ga꞉yo꞉ fa꞉la꞉doma꞉ki, kaluwo꞉ a꞉na dimido꞉. A꞉la꞉fo꞉ ko꞉sega, Gode e ni o꞉lia꞉yo꞉ ko꞉na꞉lo꞉ mo꞉a꞉lab. 28 Gode eyo꞉ nimo꞉wo꞉ halaido꞉wo꞉ dimia꞉labiki, nio꞉ a꞉na ilikiyo꞉, nanogo꞉ a꞉na dimida꞉lo꞉l. Giasi kalu nolba꞉yo꞉ a꞉la꞉sa꞉sa꞉lo꞉, ‘Nio꞉ Ene so꞉wa ko꞉lo꞉lab.’
29  Ais 40.18-20, 44.10-17, Ilig 19.26“A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ nio꞉ Godeya꞉ ene so꞉wa ko꞉lo꞉ Gode e, gode madali u amilo꞉ dagiya꞉lo꞉ dimido꞉ o꞉ma꞉le a꞉la꞉bo꞉ asula꞉so꞉bo. E kaluwa꞉ asulo꞉wa꞉lo꞉ dimido꞉ go꞉lo꞉ o꞉ silbayo꞉ o꞉ngo꞉ma. 30 Tamin amio꞉ kaluka꞉isaleyo꞉ babale dofo꞉liki dimida꞉labikiyo꞉, Gode eyo꞉ ka ta꞉fo꞉len ko꞉sega, o꞉go꞉ kaluka꞉isale tambo henfelo꞉ wenamilo꞉ a꞉lab a꞉no꞉ asulo꞉wo꞉ nodoma꞉ki, towo꞉ halaido꞉ sio꞉. 31  Song 96.13Gode eyo꞉ henfelo꞉ kaluka꞉isalelo꞉ mo꞉walilima꞉no꞉wo꞉ ho꞉len imilig nowo꞉ da꞉fe alifa꞉ ko꞉lo꞉lab. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ eyo꞉ digalelo꞉ mo꞉walilima꞉no꞉ kalu nowo꞉ da꞉feyo꞉ ko꞉lo꞉, Gode eyo꞉ kalu we nanogo꞉ o꞉li dimidama꞉ib a꞉la꞉liki widakiyo꞉, e sowo꞉ a꞉no꞉ a꞉ma꞉la꞉ a꞉dasi alifa꞉.” Fo꞉l eyo꞉ a꞉la꞉wido꞉.
32 Iyo꞉ kalu sowo꞉ a꞉ma꞉la꞉ dasi a꞉la꞉do꞉ sa꞉lab a꞉no꞉ da꞉dakiyo꞉, nolba꞉yo꞉ Folo꞉ dio꞉ge sio꞉ ko꞉sega, nolba꞉yo꞉ “To a꞉no꞉ nio꞉ a꞉da꞉ba꞉no꞉ ko꞉lo꞉ wa꞉ka sama” a꞉la꞉sio꞉. 33 A꞉la꞉dimida꞉sa꞉ga꞉, Fo꞉l e Aleo꞉bagusa꞉ ganisololo꞉ kegea꞉sen hen a꞉no꞉ a꞉na ta꞉fo꞉gane. 34 Fo꞉l elo꞉ to wido꞉ a꞉no꞉ kalu nolo꞉ tilidabu ko꞉lo꞉, Ya꞉su kudu ane. Tilidabu kalu nowo꞉ Dionisus, Aleo꞉bagusa꞉ ganisolo kalu nowo꞉ e. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ nowo꞉ ga Damalis, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ kaluka꞉isale nolo꞉lo꞉ tilidabu.

17:6-7: Luk 23.2, Yo꞉n 19.12

17:17: Ilig 18.19

*17:18: Tamin amio꞉ Ebikuli o꞉lia꞉ Sitoig o꞉lia꞉yo꞉ asulo꞉wo꞉ di kalu elen ko꞉lo꞉ a꞉la꞉ma꞉ mano꞉ wida꞉len. A꞉ma꞉ fa꞉s amio꞉, kalu nolo꞉ Ebikuli mano꞉ kudu ha꞉na꞉sen a꞉la꞉ta꞉ga꞉ kalu nolo꞉ Sitoig man a꞉no꞉ kudu ha꞉na꞉sen.

17:24: 1Kin 8.27, Ilig 7.48

17:25-26: Song 50.12

17:27: Song 145.18, Jer 23.23

17:29: Ais 40.18-20, 44.10-17, Ilig 19.26

17:31: Song 96.13