7
Sitibeni ꞌina onaila
ꞌEnega totaliya sinabwana Sitibeni ꞌienaidena, ꞌigwae, “Mwaꞌadega ꞌidi eꞌewa manuyo, ona ꞌaiꞌaila aga?”
* Nug 12:1-5Ta Sitibeni ꞌigwae, “Tasigwao be tamagwao, ꞌigu ona gete wada nono. Yaubada Toloetana sana lowaenei tubudai Ebelaamo ꞌena ꞌiapwesa, tuta nina Mesopotemia ꞌena ꞌimiyami, ta ꞌetamo nigeya ꞌiꞌasaꞌasa Elana ꞌenaya, ta ꞌigwae, ‘Ebelaamo, ꞌimu ꞌasa be ꞌimu susu gete ꞌupilisinedi be ꞌutatauya mali senaya, sena nina yaeꞌitayo ꞌena.’
“ꞌEnega sena Kalidia ꞌipilisinena ga ꞌiloꞌasa Elana ꞌena. Ta Ebelaamo tamana ꞌina mwawasa mulinaya Yaubada ꞌianuganena ga bada ꞌiloꞌasa, sena gete ꞌena tamiyami, * Nug 17:8ta nigeya ꞌebweu wate bwaꞌa ꞌiꞌebwaꞌebwaꞌe Ebelaamo ꞌina ꞌebeloina, ta saꞌi Yaubada ꞌionaupaupa tuga be ꞌaene sena nina tauna Ebelaamo ma ina susuyao ꞌidi baleꞌu sida ꞌewa, ta tuta gote ꞌenaya Ebelaamo nigeya natunamo.
* Nug 15:13-14; Sia 3:12“Ta wate Yaubada ꞌigimi simanena ꞌaene Ebelaamo tubunao sida esugalagala mali boda ꞌidi sena ꞌenaya, be toniꞌasa nidi paisewa mwauna sida ꞌebwaꞌedi, be sida miyamwau yakwala powa analedi ꞌediya. Ta saꞌi Yaubada ꞌigwae, ‘Maꞌetamo toniꞌasa nidi loina mwauna yada ꞌebwaꞌedi, be muliyega sena gote ꞌenega ꞌigu boda sida apwesa be sida bwagobwago ꞌeguya sena gete ꞌenaya.’
* Nug 17:9-11“Ta Yaubada ꞌina ona nina ꞌana weꞌiweꞌiyaya ꞌiꞌebwaꞌena Ebelaamo bwalanaya, nate ꞌilodaba. ꞌEnega Ebelaamo Aisake ꞌienatunena, ga ꞌina ꞌasiyata nima ta ꞌetonina ꞌena ꞌilodaba, ga muliyega Aisake Yekobe ꞌienatunena, ga muliyega Yekobe natunao meꞌolotodi tuwelo ꞌienatunedi, ga site tuwelo nidi ꞌaboꞌada tubudao.
* Nug 37:11, 28, 39:23, 41:37-44“Ta ꞌebweuna ꞌediyega ꞌana esana Yosepa, ta tasinao site ilebeni taudi sieꞌipiꞌipiyena ga sigimwaneyena ꞌaina tomota ꞌediya, ga Yosepa nina sitauyena Itipita ꞌenaya, 10 ta Yaubada maꞌiyana, ga ꞌiꞌetoseyena ꞌana mwauyao ꞌediyega, ta wate sinasinapu boboꞌana ꞌiꞌebwaꞌena, ga me Itipita ꞌidi kini Pelo sinasinapu nina ꞌiꞌitalobena, ꞌenega Pelo Yosepa ꞌiemiya tuꞌeyena ga loina ꞌiꞌebwaꞌena sena Itipita maiboꞌana manuna, ta wate kini nina tauna ꞌina anuwa manuna.
11  * Nug 41:54“Ga muliyega botana sinabwana ꞌiapwesa Itipita maiboꞌana be Kenani ꞌediya, ga miyamwau ꞌaiꞌaila ꞌiapwesa, ta tubudao nidi nigeya ꞌadi masulamo. 12  * Nug 42:1-5Ta Yekobe tetela ꞌinonona ꞌaene masula Itipita ꞌena ꞌimiyami, ga natunao meꞌolotodi ꞌietuneꞌunudi Itipita ꞌenaya, masula manuna. 13  * Nug 45:1-11Ga muliyega wate sitauya limana Itipita ꞌena, ta Yosepa tasinao ꞌediya ꞌiona apwesa, ꞌigwae, ‘ꞌAboꞌagu tasimi Yosepa’, ta Pelo wate ꞌena ꞌisimanedi, ꞌigwae, ‘Tasigwao getedi.’
14 “ꞌEnega Yosepa tamana Yekobe ma ina susuyao ꞌibwauyedima, ꞌadi yau sebeniti paibi, ga Itipita ꞌena simai. 15  * Nug 46:1-7, 49:33Ga nada Yekobe nina ꞌimwawasa, ta wate tubudao simwawasa, 16  * Nug 33:19ta kokowadi siꞌewa iledima ꞌasa Sekemi ꞌena, ga sisaꞌu ꞌaliꞌaliyedi, ꞌaliꞌali nina lowa Ebelaamo ꞌigimwanena me Sekemi, taudi Emoli natunao, ꞌediyega, ta ꞌaliꞌali nina ꞌana maisa siliba ꞌiꞌebwaꞌedi.
17  * Sia 1:7-8“Ta Yosepa ꞌina mwawasa mulinaya Yaubada ꞌina onaupaupa Ebelaamo ꞌenaya niꞌatu ꞌiloselabena, ga me Isileli Itipita solanaya niꞌatu sisusaila wawasae, 18 ta kini auwauna ꞌieꞌale ga ꞌiloina paꞌaledi, kini nina Yosepa nigeya ꞌimwalamwalatoni, 19  * Sia 1:10-22ga ꞌina susuyao ꞌikaboedi manuna tubudao nidi ꞌiloinedi ga natudiyao gidagidalidi siuledi ꞌatamanaya be sida mwawasa. 20  * Sia 2:1-10Ta gwama Mosese ꞌitubuwa tuta gote solanaya, tauna ꞌana ꞌita boboꞌana, ga tamana be sinana ꞌidi anuwaya siꞌitaꞌiꞌita kwaiyena ga nawalae ꞌetoi. 21 Ta muliyega ꞌidi anuwega sisaꞌu apwesena, ga Pelo natuna mewainena ꞌilobena, ga ꞌiꞌauꞌewena ꞌina anuwaya be ꞌaene tauna natuna, ga ꞌiꞌitaꞌiꞌisina.
22 “ꞌEnega Mosese me Itipita ꞌidi sinasinapu maiboꞌana sieꞌitena, ga ꞌimwalatonidi, ta ꞌina onao be ꞌina guinuwao ꞌediya ꞌiewaiwai wawasae.
23  * Sia 2:11-15, 21-22“Ta tuta nina ꞌana yakwala poti ꞌilobena, Mosese nina nuwanuwana be tasinao me Isileli ꞌiayausidi. 24 ꞌEnega ꞌina ayausa nina solanaya goma Itipita ꞌebweuna ꞌilobena goma Isileli ꞌiunu daidaisina, ꞌenega Mosese tasinana ꞌiꞌetoseyena ta goma Itipitana ꞌiloemwawasina. 25 Ta Mosese ꞌinuwena ꞌaene tasinao nidi niꞌatu simwalatonina ꞌaene tauna nimanega Yaubada ꞌida ꞌetoseyedi, ta saꞌi nigeya simwalamwalatoni.
26 “Ta mali ꞌasiyata ga Mosese tasinao ꞌeluwa ꞌilobedi sieꞌueꞌupwa, ta nuwanuwana be ꞌigielosaꞌudi ga ꞌigwae, ‘Gosegwao, ꞌomi susu ꞌebweuna, ta mwaꞌadega ga ꞌimi miya wagiegie toꞌumaliye?’
27 “Ta tolosaiya nidi ꞌebweuna ꞌediyega Mosese ꞌina ona ꞌieꞌisena, ga ꞌigwae, ‘Yaita ꞌoyo ꞌutoo be ꞌuetoloina ꞌemaya? 28 Mwaꞌadega? Nuwanuwayo be ꞌuloemwawasigu nadigega boga goma Itipitana ꞌuloemwawasinaya?’
29 “Ona gete Mosese ꞌinonona ga ꞌimatauta ta ꞌidena, ga ꞌietoꞌuꞌumala sena Midiani ꞌenaya, ga nada ꞌiai ga natunao meꞌolotodi ꞌeluwa ꞌienatunedi. 30  * Sia 3:1-10Yakwala poti mulinaya Mosese sena mwatui daitaya, ꞌoya Sainai selabenaya, ꞌiadadana, ga anilose ꞌiapwesa ꞌawe sabelulu ꞌalaꞌalasina ꞌenega, kaiwe mayawana solanega. 31 Ga Mosese ꞌiꞌitena, ꞌenega nuwana ꞌiowana, ga ꞌinaonao sabi ꞌitana, ta ꞌInapwana ꞌionama, 32 ꞌigwae, ‘ꞌAboꞌagu tubumwao, taudi Ebelaamo be Aisake be Yekobe, ꞌidi Yaubada.’
Ta Mosese ꞌina matautega ꞌidededela, ta geya nuwana ꞌida dune.
33 “ꞌEnega ꞌInapwana nina ꞌigwae, ‘ꞌAmu ꞌaelawa ꞌugimonidi, manuna sena nina ꞌena ꞌutootoolo nate bwaꞌa etaetabuna, be ꞌigu ona ꞌuda nono. 34 ꞌIgu tomotaiyao Itipita solanaya ꞌidi miyamwau yamwalamwalatoni, ta ꞌidi sida nuwaꞌoleꞌole niꞌatu yanonodi, ꞌenega yaebusima sabi ꞌetoseyedi. ꞌEnega ꞌoyo ꞌutoolo be yaetuneyo Itipita ꞌenaya, guinuwa gete manuna.’
35 “Onaꞌaiꞌaila, Mosese nina lowa siguitoyasena, sigwae, ‘ꞌOyo sana yaita ga ꞌutoo be ꞌuetoloina ꞌemaya?’ Ta esi tauna Yaubada ꞌiesinuwena be ꞌida loinedi, ta wate ꞌida ꞌetoseyedi, anilose ꞌina lemega, tuta nina mitawaya ꞌiapwesa ꞌena.
36  * Sia 7:3, 14:21; Num 14:33“ꞌEnega Mosese guinuwa ꞌebe nuwaowana ta edeededeyao ꞌiguinuwedi, Itipita ꞌena, be wate Ola Bweyabweyalina, ta sena mwatui daita ꞌediya, tuta nina Itipitega ꞌiꞌewa apwesedima ga ꞌianuganedi sena mwatui daita mitawaya, yakwala poti ꞌediya.
37  * 2 Loi 18:15“Gete Mosese nina me Isileli ꞌieonedi ꞌigwae, ‘Yaubada maꞌetamo tasimiyao ꞌediyega ꞌebweu palopita ꞌida esinuwe manumi, nadigega lowa ꞌiesinuwegu.’
38  * Sia 19:3; 2 Loi 9:10“Ta wate Mosese nina mitawaya tubudao maiboꞌadi maꞌenao ꞌoya Sainai ꞌena simiyamiya, ta anilose Mosese loina boboꞌana yawasida manuna ꞌiꞌebwaꞌena.
39  * Num 14:3“Ta tubudao nidi Mosese ꞌina loina siguitoyasena, ta nuwanuwadi be siila Itipita ꞌena, 40  * Sia 32:1-6ga Eloni sieonena, sigwae, ‘ꞌIda ꞌebe bwagobwago ꞌububudi be sianuganeda, manuna Mosese tauna lowa Itipitega ꞌianuganedama mwaꞌo nai ꞌitauya.’ 41 ꞌEnega ꞌidi ꞌebe bwagobwago tokwalui bulumakau sibubuna, ga ꞌenaya sitaliya, ta manuna sigwausowala sinabwana.
42  * Emo 5:25-27“ꞌEnega Yaubada ꞌiguitoyasedi be ꞌaene taudimo ꞌidi nuwanuwa sida guinuwe, nate kwadimao galewaya ꞌediya sida bwagobwago, nadigega palopitao ꞌidi buki solanaya Yaubada ꞌina ona ꞌimiyami, ꞌigwae,
‘ꞌOmi me Isileli yakwala poti sena mwatui daitaya wamiyami, yobaiyao waunudi ta nigeya ꞌeguya wada taliyaedi. 43 Ta saꞌi mali ꞌebe bwagobwago ꞌana esana Moloke ꞌenaya wataliyaedi, ta Moloke nina ꞌina anuwa waꞌaalena maꞌemi, ta wate Lipani ꞌana kwadima ꞌena wabwagobwago, ta wate yage nidi wabubudi ꞌediya wabwagobwago, ꞌenega yada ꞌausepalemi be watatauya Babiloni ꞌetaulunaya.’ ”
44  * Sia 25:9Ta Sitibeni wate ꞌigwae, “Tubudao nidi Yaubada ꞌina anuwa siꞌabina ꞌana ꞌita nadigega Yaubada Mosese ꞌieonena be ꞌida ꞌabiꞌese, ꞌigwae, ‘ꞌIgu anuwa ꞌana ꞌebeꞌita gete, be nadigega waꞌabiꞌese.’ ꞌEnega siꞌabina, ga tuta nina sena mwatui daitaya sitautauya, ta Yaubada ꞌina anuwa nina wate siꞌaala dadanena.
45  * Yos 4:11, 18:1, 23:9“Muliyega tubudao Yosuwa maꞌenao anuwa nina simeꞌena, ga tuta nina ꞌenaya tubudao toniꞌasao sipaꞌidi sena gete ꞌenega, manuna Yaubada ꞌilemedi ga siewaiwai ga ꞌidi baleꞌu gete siꞌewena, ga bada simiyana ga ꞌana laba Debida ꞌietoloina ꞌediya. 46  * 2 Sam 7:1-2Ta Debida nina manuna Yaubada ꞌigwausowala, tauna tubudai Yekobe ꞌina Yaubada, ta Debida Yaubada ꞌena ꞌisidasida be ꞌabo kapekapeyana ꞌaene Yaubada ꞌina anuwa auwauna ꞌida ꞌabi. 47  * 1 Kin 6:1, 14Ta saꞌi Debida natuna Solomoni anuwa nina ꞌiꞌabina. 48  * Ais 66:1-2Ta esi wanuwaꞌiꞌisi ꞌaene Yaubada Toloetana sana geyaꞌabo anuwa nina tomota nimadiyega siꞌabiꞌabi ꞌena ꞌimiyami, manuna palopita ꞌebweuna Yaubada ꞌina ona niꞌatu lowa ꞌisimanena ꞌigwae,
49 ‘Galewa ꞌigu ꞌebemi esaesa,
ta baleꞌu ꞌaegu ꞌadi ꞌebesaꞌu.
ꞌEnega to anuwa sana sawesawemiya be manugu waꞌabi,
be anuwa nina ꞌena yaeyawaiꞌata?
50 Manuna yage getedi maiboꞌadi ꞌaboꞌagu yabubudi.’
51  * Sia 32:9Ta Sitibeni ꞌieonedi wate ꞌigwae, “Onaꞌaiꞌaila, ꞌomi debapaꞌala ꞌalemi, ꞌenega Yaubada ꞌina lodaba* daba nai lodaba: Nugana 17:10-14 ꞌena Yaubada Ebelaamo ꞌiloinena be ꞌaene tauna be natunao meꞌolotodi be tubunao meꞌolotodi ꞌidi yage bwaladi sida ꞌupwa yauledi, nate weꞌiweꞌiyaya nai ꞌebe ꞌinana sida guinuwe, ta ꞌana mwalatoi taudi Yaubada ꞌina tomotaiyao esiesinuwadi. bwalamimo ꞌenaya, ta nigeya ꞌatemiya nai tenamiya, ꞌenega tuta yauyauna Yaluyaluwa Tabuna ꞌina loina waguiguitoyase, nadigega tubumiyao siguitoyasena. 52  * 2 Ia 36:16Onaꞌaiꞌaila, tubumiyao palopitao maiboꞌadi sibubuna geyogeyoiyedi ga siloemwawasidi, palopitao nidi taudi Topalupaluna ꞌina mai sigimi simanena, ꞌenega ꞌomi wate Topalupaluna nina wasipupuyena ga waloemwawasina. 53  * Gu 7:38; Ib 2:2Ta ꞌomi lowa aniloseyao Yaubada ꞌina loina siꞌebwaꞌemi, ta saꞌi nigeya wada muliyena.”
Sitibeni siloibweibwena
54 Sitibeni ꞌina ona gete toloinao sinonona ga sigamwasowala sinabwana, ta siesalaꞌiꞌita ꞌidi gamwasowala manuna. 55 Ta esi Yaluyaluwa Tabuna Sitibeni ꞌiloemaena, ta galewa ꞌiduneduneyena ga Yaubada ma ina esaesa tuyayalina be Yesu ꞌatainaya ꞌitootoolo, ꞌiꞌitedi, 56  * Kol 3:1ta ꞌigwae, “Waꞌita, galewa ꞌiꞌegegena, ga Tomota Natuna Tomota Natuna: Yesu tauna ꞌieesena The Son of Man, ꞌana mwalatoi tomota tuga. Yesu taunamo ꞌieesena Tomota Natuna, ta ꞌina eꞌitao ꞌediyega tomota simwalatonina ꞌaene tauna Toꞌetoseyana Keliso. Yaubada ꞌatainaya ꞌitootoolo, yaꞌitena.”
57  * Gu 22:20Ta Sitibeni ꞌana talauwalao sibwaubwau toitoila, ga tenadi sigibodedi be ꞌaene Sitibeni ꞌina ona geyaꞌabo sinoono, ta maiboꞌadi sipili, ga sigiyaina, 58 ta ꞌasega siula apwesena, ga gulewega siloibweibwena. Ta Sitibeni ꞌana toeꞌewa kabokaboyao ꞌadi ꞌoamao sialolodi be ꞌaene gulewega Sitibeni sida unu. Ta ꞌadi ꞌoamao nidi tubuwau ꞌana esana Saulo ꞌiꞌitaꞌisidi.
59  * Lu 23:46Ta tuta nina Sitibeni gulewega siloibwaibwa ta ꞌisidasida, ga ꞌigwae, “ꞌInapwana Yesu, yaluyaluwagu ꞌuꞌewenawa.” 60  * Lu 23:34Ga ꞌiꞌaetulasa, ta ꞌibwau, ꞌigwae, “ꞌInapwana, ꞌidi bubuna toꞌumalina gete geyaꞌabo ꞌueꞌieꞌisa ꞌediya.” Ga ꞌina ona gete mulinaya yawasina ꞌigumwala.

*7:2: Nug 12:1-5

*7:5: Nug 17:8

*7:6: Nug 15:13-14; Sia 3:12

*7:8: Nug 17:9-11

*7:9: Nug 37:11, 28, 39:23, 41:37-44

*7:11: Nug 41:54

*7:12: Nug 42:1-5

*7:13: Nug 45:1-11

*7:15: Nug 46:1-7, 49:33

*7:16: Nug 33:19

*7:17: Sia 1:7-8

*7:19: Sia 1:10-22

*7:20: Sia 2:1-10

*7:23: Sia 2:11-15, 21-22

*7:30: Sia 3:1-10

*7:36: Sia 7:3, 14:21; Num 14:33

*7:37: 2 Loi 18:15

*7:38: Sia 19:3; 2 Loi 9:10

*7:39: Num 14:3

*7:40: Sia 32:1-6

*7:42: Emo 5:25-27

*7:44: Sia 25:9

*7:45: Yos 4:11, 18:1, 23:9

*7:46: 2 Sam 7:1-2

*7:47: 1 Kin 6:1, 14

*7:48: Ais 66:1-2

*7:51: Sia 32:9

*7:51: daba nai lodaba: Nugana 17:10-14 ꞌena Yaubada Ebelaamo ꞌiloinena be ꞌaene tauna be natunao meꞌolotodi be tubunao meꞌolotodi ꞌidi yage bwaladi sida ꞌupwa yauledi, nate weꞌiweꞌiyaya nai ꞌebe ꞌinana sida guinuwe, ta ꞌana mwalatoi taudi Yaubada ꞌina tomotaiyao esiesinuwadi.

*7:52: 2 Ia 36:16

*7:53: Gu 7:38; Ib 2:2

*7:56: Kol 3:1

7:56: Tomota Natuna: Yesu tauna ꞌieesena The Son of Man, ꞌana mwalatoi tomota tuga. Yesu taunamo ꞌieesena Tomota Natuna, ta ꞌina eꞌitao ꞌediyega tomota simwalatonina ꞌaene tauna Toꞌetoseyana Keliso.

*7:57: Gu 22:20

*7:59: Lu 23:46

*7:60: Lu 23:34