Poli iqueqä qaŋä hiŋuiqä ikämiŋqeŋqä (13:1-14:28)
13
Qu Banäpasi iquesä, Soli iquesä, wäuŋuäŋqä atäuŋuä ikuwiŋqä
1 Ämaqä, Jisasi Iqueqä yoqeŋqä Andiyokä iu aquvä äqänmiŋuwä iquauqä awä iqiŋi, Goti Iqueqä kukŋui hiŋuä-tqä hŋquatä, näqŋqä-vqä hŋquatä, anä äpmamiŋuwi. Hŋqu, Banäpasi ique. Hŋqu, Simiyonä, ‘Hiawiqueä’ ätmiŋuwä ique. Hŋqu, Lusisi, aŋä-himqä Sairini iutaŋä ique. Hŋqu, Mänainä, Heroti iqutä ymeqäŋga anä ikämaŋqä imiŋiyitaŋi, näueqä yqänä imäkŋga äumiŋiyä ique. Itaŋga hŋqu, Soli ique, iquayi. 2 Hiunji hŋqueŋi, iqua, Naqä Iqueqä yoqä haqeqä ämamäupu, buayä maŋqä pmetaŋguwäŋgaŋi, Dŋä Äŋguä Iqu, iquau tiiŋä ätukqe. “Nyi, Banäpasi iquesä, Soli iquesä, wäuŋuiŋqä äteqeqä. Wäuŋuä tä imäkiyŋqä, he iquaqui atäuŋuä inä ipiyä” ätukqe. 3 Iŋgaŋi, iqua buayä maŋqä ipu, Goti Hanjuwä Iquenyqä tääqä ätuäpu, iquaqui hipa haqeqä äwiyäpu, wäuŋuäŋqä ändowatkuwi.
Banäpasi iqutä, Soli iqutä, Saplusiŋqä äukiyiŋqä
4 Iŋi Dŋä Äŋguä Iqu, iquaqui dowatqaŋgi, iquaqu aŋä-himqä Selusiya iuŋqä äquveqäkiyi. Iqi ätimäyi, yimba ätkamäusinyä, qua eqä-pŋä awä iqiŋä hŋquenyqä, kiqä yoqe Saplusi, iuŋqä äquveqäkiyi. 5 Qua iuŋi, aŋä-himqä Salamisi iu ätimäupiyi, iquaqu, Israitqä iquauqä aŋä aquväqŋqä iu ikisinyä, Goti Hanjuwä Iqueqä kukŋui, awä ätuäkämiŋiyi. Iquaqui yätamäkqä vätŋqe, Jonä Makä ique ätuma ikämiŋiyi.
6 Saplusi iuŋi, iqua, qua eeqänäŋä iu qaŋä ikipu, aŋä-himqä Paposi iuŋqä äukuwi. Iqiŋi iquaqu, ämaqä Israitqä paaqä huitaŋä-huitaŋä imäkätä, hiŋuä quaŋgä-tqä hŋque äwimakiyi. Iqueqä yoqe, Banjisasi ique. Iqu paaqä imäkmiŋqeŋqe, Grikä iquauqä aŋä-kukŋuä tqä iqua, iquenyqe, “Elimasiuä” ätmiŋuwi. 7 Ämaqä iqu, ämaqeu miqä kiŋganäŋä Seŋgius-Paulusi iqutä, anä äpmamiŋiyi. Iqu ämaqä kŋuä äŋguä dinä indqäŋqä ique. Iŋgaŋi iqu, Goti Hanjuwä Iqueqä kukŋui qätä wiyätŋqä wiŋgaŋgi, Banäpasi iquesä, Soli iquesä, tääqä ätuätumakqe. 8 Iiŋä etaŋgi, paaqä imäkqä Elimasi iqu, ämaqeu miqä iqu Jisasi Iquenyqä quuvqä heqiyätŋqä mäwiŋgaŋgi, iqu Banäpasi iqueqätä, Soli iqueqätä, wäuŋuä qui imäkätŋqä ikqe. 9 Iŋgaŋi Dŋä Äŋguä Iqu, Soli iqueŋi, kuapänä ämuŋgqe. Iqueqä yoqä huizi, Poli*Yoqä Poli, ii Grikä iquauqä aŋä-kukŋuiyi. Yoqä Soli, Israitqä iquauqä aŋä-kukŋuiyi. ique. Dŋä Äŋguä Iqu, kuapänä muŋgaŋga, iqu Elimasi ique, hiŋuä yäŋänäqŋqä äqunä, tiiŋä ätukqe. 10 “Suqä quvqä eeqänäŋitä, quaŋgitä, maŋguä äkmnänä. Si suqä äŋguä eeqänäŋä iuqä mäkä-huŋqä-quki eäŋä-qae, Setänä iqueqä ymeqä iqukiyqä. Naqä Iqueqä hänaqä jänäŋä iuŋi, qui imäktŋqä itqäŋinyä. Suqä iiŋi mävquatämäuqe, suŋqä itqäŋinyä? 11 Qätä nyiyä! Täŋgaŋi Naqä Iqu kima ktapätä, tqä hiŋui hea kuwimäkqaŋga, si mäptqe, hiŋuä mäquŋquä yakuinä pmatŋqinyä” ätukqe. Poli iqu iiŋä tquaŋga, maqänäŋi, qaquvqä eŋqä-paŋi, Elimasi iqueqä hiŋuä iuŋi, hea qe iwimäkkqe. Iŋgaŋi ique a ämasquämbŋqä asusua ikämiŋqe. 12 Ämiqä naqä iqu, nätmatqä tä timäuqaŋgi hiŋuä äqunäqe, iŋgaŋi iqu, Naqä Iqueqä kukŋuiŋqä, kŋuä kuapänä indqänätä, iquenyqä quuvqä eqäkqe.
Poli iqutä, Banäpasi iqutä, qua Pisindiya iu äpmakiyiŋqä
13 Iŋgaŋi Poli iqutä, ämaqä, iqutä anä äpmakuwä iquatä, Paposi ävämaŋi, qua Pambiliya-täŋä iŋginyqä, aŋä-himqä Peeka iuŋqä yimba äukuwi. Iqisaŋi Jonä Makä iqu, iquau ävämaŋi, Jerusälemäŋqä aŋgumä äukqe. 14 Qu Peeka ävämaŋi, qaŋä äupiyi, qua Pisindiya-täŋä iu, aŋä-himqä Andiyokä ätimäukuwi. Sämbatqä hiunji hapä pmeqäŋgaŋi, qu, Israitqä iquauqä aŋä aquväqŋqeu äpaquväpu, quamä qe äpmakuwi. 15 Qu e pmetaŋguwäŋga, hŋqu, bukä, kukŋuä-suqeŋqä äqäkqeuta a täuqaŋga, ga hŋqu, bukä, Goti Iqueqä kukŋui hiŋuä-tqä iqua äqäkuwä iuta a ätäukqe. Iŋgaŋi aŋä aquväqŋqeu miqä iqua, ämaqä hŋque, Poli iquesä, ämaqä iqutä anä äpmamiŋuwä iquautä, tiiŋä tuätŋqä ätukuwi. “Ŋqä nyämaqäuä, he ämaqä iuqä äwqe, yäŋänäqŋqä imäkpŋqä kukŋuä-täŋuenä etaŋgutqe, he awä tpŋqeqä.”
16 Iŋgaŋi Poli iqu pämä ätqäuqe, qu kukŋuä matqä pmapŋqä, hipa itä ämeŋä ämitä, tiiŋä ätukqe. “He ämaqä Israitqä iquendä, ämaqä huizi, Goti Hanjuwä Iqueqä yäpä iqi äpmeŋuwä iquendä, qätä nyipiyä. 17 Israitqä iquauqä Goti Hanjuwä Iqu, neqä atqä-awäkauŋi, Iqueqä ämaqä hipŋqä ätekqeqä. Qu Isipä iuŋi, ämaqä yakuä pmeqä eŋqä-paŋä pmetäŋguwäŋga, Iqu imäkqaŋgi, qu kuapänä eqiyämaŋguwiqä. Qänakndaŋi Isipä iutaŋi, Iqueqä yäŋänäqŋqä iuta itmakqeqä. 18 Iqu e itmeqaŋga, qu quväukuä 40, aŋä avqŋqä iu pmetaŋguwäŋga, Iqu iquauqä suqä hŋgisanä iqetaŋi, haŋä-iqä ämakmanmiŋqeqä. 19 Iŋgaŋi qua Kenanä iuŋi, hueqä-himqä kui-kui 7 äpmakäwätaŋguwä iuŋi, Goti Hanjuwä Iqu qui imäkätä, iquauqä quae Israitqä iquauqä wimänätŋqä qe äwikqeqä. 20 Nätmatqä eeqänäŋi e imäkätqätaŋga, quväukuä 450 inä äpäukqeqä. Iqu qua ae äväqe, qänakndaŋi Iqu ämiqä naqä yakuinä mipŋqä iquau äteqa äumiŋqe. Iqu iiŋi, Iqueqä kukŋui hiŋuä-tqä Samueli iqu pmetqäŋgaŋqä imiŋqe.
21 Iŋgaŋi qu Samueli iqueŋi, tii ätukuwiqä. ‘Ne ämiqä naqä hŋqueqä yäpä iqi näweqä pmetatuŋquänä, si ämaqä hŋque atäuŋuä isŋqeqä.’ Qu e tquaŋguwäŋga, Goti Hanjuwä Iqu, Soli ique ätekqeqä. Iqu Kisi iqueqä ymeqä eä, awiqu Benjämenä iquesaŋä ique. Soli iqu iquauŋi, quväukuä 40 iuŋi ämimiŋqeqä. 22 Goti Hanjuwä Iqu Soli iqueqä ämiqe, huätä ämamäutä, iqueqä aŋä metŋqe, Dewiti ique-mända ätekqeqä. Iquenyqe, Goti Hanjuwä Iqu awä tiiŋä ätukqeqä. ‘Nyi Dewiti, Jesi iqueqä ymeqä iqueŋi, hiŋuä ae äqunäŋqeqä. Iqueqä qeqä-quuvqä iuŋi, Nyaqä eŋqä-paŋä eä, iqu Nyi änyinäŋqä dunä imäkquäniqeqä,’ ätukqeqä” ätukqe.
23 “Iqu hiŋuiqänäŋi kukŋuä guä ämäsäutä ätkqä-pa, Israitqä-qune häŋä aŋgu inemäkäqumuatetŋqä diŋqe, Dewiti iqueqä hueqä-himqä ekuwä iutaŋä hŋque ändowatkqeqä. Ämaqä Iqu, Jisasi Iqueqä. 24 Jisasi Iqu wäuŋuä mipäqiyqä änä etaŋgaŋi, Jonä iqu Israitqä eeqänäŋä iquauŋi, kŋuä äkunmäknäpu, asŋä qämbŋqä awä ätumiŋqeqä. 25 Jonä iqu, iqueqä wäuŋui qäpu imäkätŋqä itäqäŋgaŋi, iqu tiiŋä ätukqeqä. ‘He kŋui, äänä hiyqiyä? Nyi tquŋgä? Nyi ämaqä, he hiŋuä äqämbu äpmeŋuwä iqunä, hmanjqä. Iŋäqe, he qätä nyipiyä! Ämaqä Hŋqu, nyinyqä qänaki änä äpäniqeqä. Iqueqä yukä ämuasmäŋqä gue, nyi meweqä yimniqeqä. Nyi ämaqä äŋgunä hmanjqä,’ ätukqeqä” ätukqe.
26 Poli iqu tiiŋä inä ätukqe. “Ŋqä nyämaqäuä. He Aprähamä iquesa eqiyämaŋguwä iquendä, itaŋga he ämaqä huizi, Goti Hanjuwä Iqueqä yäpä iqi äpmeŋuwä iquendä, kukŋuä häŋä aŋgu inemäkäqumuatetŋqä iqu, Goti Hanjuwä Iqu nenyqä ändowatqeqä. 27 Jisasi Iqu qua iu pmetaŋgaŋi, ämaqä Jerusälemä iu pmeqä iquatä, iquauqä ämaqä naqä iquatä, Iquenyqe näqŋqä äŋguänäŋi maeqä imiŋuwiqä. Itaŋga Goti Iqueqä kukŋui hiŋuä-tqä iquauqä bukä iuta, hiunji hapä pmeqä ique-ique a ätäumiŋuwä-qe, qu iiŋqä-pqe näqŋqä äŋguänäŋi maeqä imiŋuwiqä. Iiŋä dutaŋi, qu ‘Ämaqä Tqu äpäkonätŋqeqä’ ätukuwä iuŋi, Goti Iqueqä kukŋui hiŋuä-tqä iqua äqäkuwi, naqä-qakuä imäkkuwiqä. 28 Qu Ique pizqä päkpŋqe, Iqueqä suqä quvqä hui, mämäqumueqä ipiyä-qe, ämaqä naqä kiŋganäŋä Pailoti iqueŋi, iqu äpäkonätŋqä diŋqä kiqutätmä äwikuwiqä. 29 Qu nätmatqä eeqänäŋi, Goti Iqueqä kukŋui hiŋuä-tqä iqua, Iquenyqä hiŋuiqänä äqäkuwä-pa imäkpiyi, Iqueuä huiwi zä-huätatä hunätaŋgqeta ämepu, äma äwäpu, qua äptekuwiqä. 30 Iqu ae äpäkoŋgqä-qe, Goti Hanjuwä Iqu aŋgu ävauqumuatkqeqä. 31 Huinji kuapänäŋä iuŋi, ämaqä, Galili äväma Jerusälemäŋqä Iqutä anä äukuwä iquauŋi, Iqu äwimeqismiŋqeqä. Täŋgaŋi ämaqä iqua, Israitqä iquauŋi, Iquenyqä kukŋuä awä ätuätqäŋäuä. 32-33 Kukŋuä äŋguä we-huŋqä-täŋi, ne awä tiiŋä etqunä. Kukŋuä, Goti Hanjuwä Iqu guä ämäsäutä, awiqukuau ätukqeuŋi, iiŋi naqä-qakuä imäkätä, awiqukuautaŋä hueqä-himqä iqune yätamäkqeŋqä, Jisasi Ique aŋgumä ävauqumuatkqe. Iiŋqe, apqä hŋquaquŋä iuŋi, Goti Hanjuwä Iqueqä kukŋui tiiŋä äqänänä.
‘Ŋqä Ymeqä Iqukiyqä, Nyi täŋgaŋi Tqä Tniqunä eqänä.’†Apqä Bukä 2:7
34 Goti Hanjuwä Iqu, Jisasi Ique qua pteqeuta aŋgu ävauqumuatkqetaŋi, Iqu aŋgi mäwqä itä, pizqä miqä iquänä. Iiŋqe Goti Hanjuwä Iqu tiiŋä ätätä äqäkqeqä.
‘Nyi ämiqä naqä Dewiti ique äŋguä wimäkmqä ätukqä-pa, Nyi heŋi-pqä inä etätqäŋänä. Kukŋuä iiŋi, huizi iquau ämäwqätäutä, qäyunä timäuŋqiyä.’‡Asayä 55:3
35 Iqu apqä huiziuŋi, tiiŋä-pqe ätätä äqäkqeqä.
‘Ämaqä, Si ätekŋä Iqu, pizqä yätŋqä hiŋuinä maquŋgä isŋiqä.’§Apqä Bukä 16:10
36 Dewiti iqu qua täu äpme, Goti Hanjuwä Iqueqä äwiŋqeunä qänaknä iqänjaqänäqe, äpäkoŋgaŋga, qu iqueqä huiwi, kawäkiqua qua äptnäŋuwä iu pteqaŋguwäŋga, pizqä qe ikqeqä. 37 Iŋäqe Ämaqä, Goti Hanjuwä Iqu qua iuta aŋgu ävauqumuatkqä Iqueŋi, Iqueqä huiwi pizqä miqä ikqeqä.
38-39 Ŋqä nyämaqäuä, iiŋqe he näqŋqä äŋguänäŋä tiiŋä hipŋqeqä. Ämaqä Iiŋä Iqueqä wäuŋuä dutaŋi, ämaqeuqä suqä quvqe huätä mamäuqä iuŋqe, ne awä etätqäŋunä. Tiiŋä-pqeŋqä näqŋqä äŋguänäŋä hipŋqeqä. Goti Hanjuwä Iqu henyqe, ‘ämaqä jänänäŋuaiqä’ täniqä diŋqe, kukŋuä-suqä Mosisi iqu ätätä äqäkqeu qänaknä iquwi, hiyaqä suqä quvqe huätä mämaemäuqä yäŋqiyä. Iŋäqe, Ämaqä Iiŋä Iqu, ämaqä, Iquenyqä quuvqä heqiyqaŋgpqe, Iqu iquauqä suqä quvqä eeqänäŋi, huätä ämamäutä, ‘ämaqä jänäŋuaiqä’ täŋqiyä. 40 Iŋi Goti Iqueqä kukŋui hiŋuä-tqä iqua, nätmatqä quvqänäŋiŋqä, ‘Äpäŋqiyä’ ätkuwi, he emeqäŋqä, hiŋuä äŋguänä äqunäpu wimasipiyä. 41 Qu tiiŋä ätkuwiqä.
‘He ämaqä äkasuwä tqä iquenä, hiŋuä qumbiyä! Nyi nätmatqä huitaŋi, hiyaqä awä iqi imäkmqänä. Nyi nätmatqä imäkmqä iqaŋgmdqeŋqä, ämaqä hŋqu etqaŋgutqe, he iiŋqe, “naqä-qakuiqä” kŋuä mindqäŋqä ipŋqeqä. Iiŋqe he yäuŋuä ipu, qui imäkmbŋqäuä,’ ätkuwiqä” ätukqe.*Hapakukä 1:5
42 Poli iqu kukŋuä awä qäpu ätäqe, Banäpasi iqutä, yäpaqä mäŋgisa wiyŋqä uwqaŋgiyäŋga, qu iquaqui tiiŋä ätukuwi. “Hiunji hapä pmeqä huiziqueŋi, nätmatqä täŋqe, qe aŋgu äquvepäsinyä, awä inä nasinyiyŋqeqä.” 43 Qu aŋä aquväqŋqeuŋi ävämaŋi, Israitqä kuapänäŋä iquatä, ämaqä huizi-pqä Goti Hanjuwä Iqueqä kukŋuä qätä äwiyäpu, Ique qoŋä anä woktäuqä iquatä, Poli iquesä, Banäpasi iquesä, qänaknä äwivändkuwi. Iŋgaŋi iquaqu, iquauqä kŋuä iuŋi, yäŋänäqŋqä imäkäsinyä, “He Goti Hanjuwä Iqu, Iqueqä nätmatqä äŋguänäŋä hiŋginäwa etapätŋqeunä äpmeŋuwä-pa, asä iunä pmeqäpŋqä” ätukiyi.
44 Hiunji hapä pmeqä huiziqueŋi, Goti Hanjuwä Iqueqä kukŋuä qätä wipŋqä, ämaqä aŋä-himqä iutaŋi, hatŋä aquvä qe äqäŋguwi. 45 Aquvä iiŋä qäŋgaŋgä äqumbiyi, Israitqä iqua, iquauqä äwqe äkasuwä ämunätä, Poli ique quvqä ätuäpu, iqueqä kukŋui mändi äkittqäkuwi.
46 Qu iiŋä imäkqaŋguwäŋga, Poli iqutä, Banäpasi iqutä, zä miqä kukŋuä yäŋänäqŋqä ätukiyi. “Naqä-qakuiqä. Goti Hanjuwä Iqueqä äwiŋqä iuŋi, ye Iqueuä kukŋui, Israitqä iquenä ganä awä etqueä. He iqueuä kukŋui tuwä äwiyäpu, hiqä-hiuäŋqe, ‘Ne häŋä hea ique-ique pmeqe, änä mämeqä yaŋqunä’ ätätqäŋuwä-pa iquwiŋqe, he qätä yepiyä! Täŋgaŋi ye heŋi, kukŋui awä maetqä, ämaqä hŋquau-mända tueŋqueä. 47 Goti Hanjuwä Naqä Iqu, hiŋuiqänä ätääŋqe, täŋga ye sä äyatqi.
‘Nyi si Israitqä iqua qäyä hitqaŋgi huiziuqä hiqi-tä-quki ikimäkqänä. Iŋi, ämaqä qua täu äpmeŋuwä eeqänäŋä iuŋi, Nyi aŋgi häŋä imäkäqumuatemniŋqä yätamäkqä vqä-quki, esŋqinyä’†Asayä 49:6äyatqiyä” ätukiyi.
48 Ämaqä Israitqä qäyä etaŋgi huizi iqua, kukŋuä tä qätä äwipiyi, iquauqä äwqe äŋguänäŋä wiŋgaŋga, qu Naqä Iqueqä kukŋuiŋqe, “Äŋguänäŋiqä” ätmiŋuwi. Iŋgaŋi ämaqä, Goti Hanjuwä Iqu häŋä hea ique-ique pmeqä mapŋqä ätekqä iqua, qu eeqänäŋi quuvqä eqäkuwi.
49 Iŋgaŋi Naqä Iqueqä kukŋui, ämaqä, Pisindiya-täŋä iŋgisa im-imä äpmamiŋuwä iqua, qätä äwikuwi. 50 Iŋäqe Israitqä iqua, apäkä, yoqä naqä qoŋqä, Goti Hanjuwä Iqu qoŋä äwoktäutqäŋuwä iuauqä äwqä iutä, aŋä-himqä iutaŋä qokä naqä iquauqä äwqä iutäŋi, äwivauqumuatkuwi. Ga eeqänäŋä iiŋä iqua, Poli iquesä, Banäpasi iquesä, quvqä itquepu, Pisindiya iuŋi huätä ändowatkuwi.
51 Iŋgaŋi iquaqu, aŋä-himqä Andiyokä iu ävämayiŋqä isiyäŋgaŋi, quwqä suqä quvqeŋqä kima äväsinyä, qua hinoqukuä, yukiu täka ämäkmiŋqe, iqi äquveteqiyemä äukiyi. Iquaqu äwiyi, aŋä-himqä Aikoniyamä iu ätimäukiyi. 52 Itaŋga, Andiyokä pmeqä, Jisasi Iquenyqä quuvqä eqämiŋuwä iqua, Dŋä Äŋguä Iqu maŋguä muŋgaŋga, aquvänä kuapänä imiŋuwi.