Ioni
Buki ana alamani weaqina
Ioni ena buki baʼe ʼwayavia be yaqisa ana toavoyavo Ieisu Valena Aqiaqina ina vetumaqanea vonigo tauna Yaubada Natuna ta Toʼetoyavua vonavona fofofolina. Ta edi vetumaqana tauna ʼinaya ʼinega yawai vataya ina lobea. (20:31)
Baʼe buki nana ge wese Madiu be, Maki be Luke edi ʼwayaviavo ʼidewani, mana Ieisu ena vona taunega weaqina Ioni simana ʼifoqeyedi, ʼidewani Ieisu tauna Vona mayawaina be, beledi mayawaina be, goʼila mayawaina be, sifi adi Toʼitamaki be wese simatala aqiaqi. Ta wese Ieisu ena lugaihi be, ena veʼita be, ena viaqa waiwaidi be, ena ʼaliga be, ena yaʼitoto ʼevivi weaqina ʼwayaʼwayavidi iʼenoʼeno buki nana gamonaya.
Vonahaqiaqi, Ioni tauna Ieisu ana toʼabiboda, ta ena ʼwayavi ʼinaya ge taha tuta taunega ana wawa daʼinanea, ta ʼesi vona sesebaiega taunega weaqina simana, ʼidewani “Toʼabiboda nana Ieisu veyoluba aqiaqiea”, nage “Fita ma iana”, be wese vaina vona ʼidiega.
Buki gamona
1:1-18 Ieisu tauna Vona ʼenoʼeno vatayana mai bwaʼobwaʼoya tomotau edi simatala
1:19-51 Ioni Togivebabitaiso ta wese Ieisu ana toʼabiboda weaqidi
2:1–12:50 Ieisu ena viaqayavo be wese ena vonayavo tomotau nuanidia
13:1–19:42 Ieisu ena tuta ʼebeluʼovoa Ielusalema ʼinaya ta wese ʼabaganavo ʼidia
20:1–21:25 Kaiwabu Ieisu ena yaʼitoto ʼevivi ʼaligega be wese ena ʼifoqe tomotau ʼidia
1
Vona vetomotau bwaʼobwaʼoya
* Ion 17:5; 1Ion 1:1-2; Ve 19:13 Tuta ana ʼebeveʼale ʼinaya Vona niʼa toatoa, ta Vona nana Yaubada maega, ta Vona nana tauna Yaubada. Ta tauna tuta ana ʼebeveʼale ʼinaya Yaubada maega itoatoa. * 1Kol 8:6; Kol 1:16-17; Ibe 1:2 Kuyavata qabudi iʼifoqe tauna ʼinega. Ge taha yani daʼifoqe kavovo, ta ʼesi tauna ʼinega yani qabuna iʼifoqe. * Ion 5:26 Tauna ʼinega yani qabuna mayawaidi iʼifoqe, ta yawai nana tomotau qabudi bwaʼobwaʼoya edi simatala. * Ion 3:19 Baʼe simatala nana guguvesimatala velovana gamonega, ta velovana nana ge ana fata be simatala nana nagiveʼweuni.
* Md 3:1; Lk 1:13-17,76 Taha ʼoloto ʼifoqe ana wawa Ioni, tauna Yaubada vetunei mai tomotau ʼidia sabi simana simatala nana weaqina be yaqisa simatala nana valena ina noqoli ta ina vetumaqanea. Ta baʼe Ioni nana tauna gebu simatala nana, ta ʼesi tauna simatala nana ana tovesimasimana. * Ion 8:12 Ta baʼe simatala nana aqiaqi otaqina mai bwaʼobwaʼoya, ta tauna totoa bwaʼobwaʼo qabudi edi simatala. 10 Ta Vona nana niʼau mai bwaʼobwaʼoya toatoa, ta tauna bwaʼobwaʼo ana Toviaqa, ta totoa bwaʼobwaʼo qabudi ge ida ʼita ʼinanei. 11 Ta tuta nana mai ena ʼabaga otaqaya, ʼinega ʼabaga nana ana totoayavo ge ida ʼawahaqiaqiea, ta wese tauna ena tomotauyavo inogea.
12 Ta tomeqabu ivetumaqanea ta iʼawahaqiaqiea, e taudina awafeledi adi luaqiaqi be taudiega Yaubada ina ʼawa-Tamanea. 13  * Ion 3:3-6; 1Fit 1:23 ʼInega baʼe tomotau diavona kavona ida viʼoi ʼevivi. Ta baʼe viʼoi nana gebu vivine edi uweta ʼidewani, nage ʼoloto ma moqanena edi nuanua ʼinega, ta ʼesi viʼoi nana Yaubada ʼinega. 14  * Fil 2:7 Ta Vona nana vetomotau ta toatoa nuanidaya bwaʼobawaʼo baʼe debanaya. Ta tauna veyoluba be wese vonahaqiaqi ʼavana, ta wese ena aqiaqi otaqa niʼa aʼitea, ta baʼe aqiaqi nana ʼewea Tamana Yaubada ʼinega, mana tauna ana ʼaidega otaqa Yaubada Natuna.
15 Ta Ioni Togivebabitaiso tomotau ʼidia Yaubada Natuna weaqina bonana qiduanega vonedia, “Baʼe ʼoloto nana weaqina lova yavonemi yavonaya, ‘Tauna ʼabibodaguyega maimai veqidua vaʼinegu, mana ʼabiboda be ena viʼoi, ta tauna niʼa toatoa.’ ” 16 Tauna luluveagatunaʼina veyoluba ʼinega, e ʼinega ena veyoluba qiduana weaqida ge taha tuta kada ʼita ʼavea. 17  * ʼIfo 34:28; Lom 6:14 Yaubada ena luvine neida Mosese ʼinega, ta Ieisu Keliso ʼinega ena veyoluba be wese ilivu tunutunuqina ana ʼeda neida. 18  * ʼIfo 33:20; Ion 6:46; 1Tim 6:16 Ge taha toga Yaubada daʼitei, ta ʼesi Natu Otaqina Keliso tauna wese Yaubada, ta diʼwenaya toatoa, ʼinega Keliso nana taunega Tamana niʼa veʼitayea ʼidaya.
Ioni Togivebabitaiso simasimana Ieisu weaqina
(Madiu 3:1-12; Maki 1:1-8; Luke 3:1-18)
19 Me Diu edi tovanugwetayavo itoatoa Ielusalema ʼinaya vaidi tovegubayavo be wese vaidi Libai ena gadeyega ivetunedi itauya Ioni ʼinaya sabi vetalaʼaina ʼeguma tauna Toʼetoyavua.
20 ʼInega Ioni me ena giwalifatu simana ʼifoqe vonedia, “Yaʼa gebu Toʼetoyavua.”
21  * Luve 18:15,18; Md 11:14 ʼInega wese ivetalaʼaiea ivonaya, “Isana oʼa togama? Nage oʼa Ilaitia?”
Ta vona veʼiedi vonaya, “Gebu!”
ʼInega wese ivoneaya, “Nage oʼa tovesimasimana nana?”
Ta wese vegeqedi vonaya, “Gebu!”
22 “Isana oʼa toga? Veʼia una neima be yaqisa ama fata ama tovetune ana vonedi weaqiu. ʼInega tauʼuyega una vonema oʼa togama!”
23  * Ais 40:3 Ta Ioni edi vetalaʼai veʼiea Aisea ena vona ʼinega vonaya,
“Yaʼa bonagu qiduanega yagabagaba
diʼwe ʼavaʼava ʼinaya ta yavonavonaya,
‘Kaiwabu ena ʼeda ona givetunuqia!’ ”
24-25 Ta wese vaidi Falisiavo vetuvetunedi imai Ioni ʼinaya ta taudi wese ivetalaʼaiea, ivonaya, “ʼEguma oʼa ge Toʼetoyavua nana nage ge Ilaitia nana nage ge Tovesimasimana nana, ʼinega tolaʼai weaqina ugigivebabitaiso?”
26 ʼInega Ioni vonedi vonaya, “Yaʼa goʼilega tomotau yagigivebabitaisodi, ta taha ʼoloto ge oda alamania nuanimia tovotovolo. 27  * Ion 1:15 Omoʼe ʼoloto nana ʼabibodaguyega maimai, ta yaʼa ge daluaqiaqiegu be ana ʼaqeyafayafa ana wayo ena giyavui.”
28 Baʼe yani diavona ʼifoqe ʼabaga Bedani ʼinaya, ta Bedani nana kana lobea goʼila Iolidani mali diʼwea. Ta omoʼe ʼinaya Ioni tomotau gigivebabitaisodi.
Ieisu tauna Yaubada ena Lami
29  * Ais 53:6-7; 1Fit 1:18-19 Mahala vulihia ʼinega Ioni Ieisu ʼitea ʼiawanega maimai ʼinaya, ta ʼinega Ioni tomotau vonedi vonaya, “Oʼitei, omoʼe ʼoloto nana tauna Yaubada ena Lami, ta tauna totoa bwaʼobwaʼo edi luveifana ʼewaʼewa yavulea ʼidiega. 30  * Ion 1:15 Baʼe ʼoloto nana weaqina niʼa yamaduvonemi yavonaya, ‘Taha ʼoloto ʼabibodaguyega namai tauna veqidua vaʼinegu, mana ʼabiboda be ena viʼoi, ta tauna niʼa toatoa.’ 31 Lova tauna ge eda alamania, ta tua yaʼa yamai ta goʼilega tomotau yagivebabitaisodi sabi veʼita ʼifoqena omiʼa me Isileli ʼimia be yaqisa ona alamani aqiaqiea.”
32  * Md 3:16 ʼInega Ioni Ieisu weaqina simana ʼifoqe vonaya, “Niboana Gwalagwalana yaʼitea ana ʼita ʼidewani malasi mahalega webui mai ta Ieisu ʼinaya toabui. 33 Lova ge eda alamania vonigo tauna Keliso. Ta tuta nana Yaubada vetunegu yamai goʼilega sabi givebabitaiso, ʼinega taunega ʼiguya simanayea vonaya, ‘Nawale Niboanigu una ʼitea nawebui mai taha ʼoloto ʼinaya natoabui, ta baʼe ʼoloto nana Niboana Gwalagwalana ʼinega tomotau nagivebabitaisodi.’ ” 34  * Md 3:17 Ta Ioni wese vonedia, “Baʼe yani diavona mata otaqiguyega yaʼitedi, ʼinega yasimasimana aqiaqi ʼimia tauna vonahaqiaqi Yaubada Natuna.”
Ieisu ana toʼabiboda nugwenugweidi gabedi
35 Mahala vulihia ʼinega Ioni Togivebabitaiso ma ana toʼabiboda magilafudi niʼa iʼevivi ta omoʼe ʼinaya itovotovolo. 36 ʼInega Ieisu mai tautauya, ta tutana Ioni ʼitea ʼinega vonedia, “Oʼitei, omoʼe taunana Yaubada ena Lami.”
37 Ta tuta nana magilafudina Ioni ena vona inoqolia ʼinega Ieisu iʼabibodea. 38 ʼInega Ieisu tunugivila ta ʼitedi italatalaʼobea, ʼabo vetalaʼaiedi vonaya, “Tolaʼai nuanuami?”
Ta taudi iveʼiea ivonaya, “Labai* Me Diu edi kaiwabuyavo be edi toalamaniavo igabedi Labai “Rabbi” sabi ʼamayabadi., maʼinaya utoatoa?” (Labai ana alamani Toveʼita).
39 Ta Ieisu vonedi vonaya, “Omai, ta ena veʼitemi.”
ʼInega lavilavi ʼidewani 4 koloki itutuvila itauya ena ʼebetoa sabi ʼitana. Ta Ieisu maega itoatoa ana laba velovanea.
40  * Md 4:18-20 Magilafudina ʼidiega taha ana wawa Anidulu, tauna tawadega Ioni ena vona noqolia Ieisu weaqina ta ʼabibodea. Ta baʼe Anidulu nana tauna Saimoni Fita taina. 41 Ta baʼe Anidulu nana ge taha yani daviaqa nugwetei, ta ʼesi lukwayavonega tauya tuana Saimoni sabi salina, ta tuta nana lobea ʼinega voneaya, “Tuagu, imaʼa Mesaia niʼa alobea.” (Mesaia ana alamani Keliso). 42  * Md 16:18 ʼInega wese ʼebeʼewei ta miea Ieisu ʼinaya, ta omoʼe ʼinaya Ieisu Saimoni ʼitea, ʼinega voneaya, “Oʼa Ioni natuna Saimoni, ta au wawa vauvauna ena gabeu Fita.” (Fita ana givila Dabo.)
43 Mahala vulihia ʼinega Ieisu nuanuana natauya Galili ʼinaya. Ta tauya nana ʼinaya Filifi maega iveloba, ta Ieisu vonea vonaya, “Uʼabibodegu!” 44 Ta Filifi ena ʼabaga Bedesaida, ta ʼabaga nana wese Anidulu be Fita adi tuvada.
45  * Luve 18:18; Ais 7:14; 9:6; Iel 23:5; Isi 34:23 ʼInega Filifi tauya Nataniela sabi salina ta lobea, ʼinega voneaya, “Niʼa ualamania Mosese ena luvineavo gamodia taha ʼoloto weaqina vonavona, ta wese tovesimasimana ʼoloto nana weaqina isimasimana. Ta imaʼa baʼe ʼoloto nana niʼa alobea, tauna Nasaleta ʼolotona, ta ana wawa Ieisu, tauna Iosefa natuna.”
46 ʼInega Nataniela Filifi veʼiea vonaya, “Nage taha yani aqiaqina ana fata Nasaleta ʼinega naʼifoqe?”
ʼInega Filifi voneaya, “Umai, ta tauʼuyega ʼoloto nana una ʼitea.”
47 Nawale imaimai, ta tuta nana Ieisu Nataniela ʼitea ʼinega weaqina vonaya, “ʼOloto nana maimai tauna Isileli aqiaqi ʼolotona, ta ge taha uʼava ʼinaya daʼenoʼeno.”
48 ʼInega Nataniela Ieisu vetalaʼaiea vonaya, “Maʼoda ualamani ʼaiqegu?”
ʼInega Ieisu veʼiea vonaya, “ʼAbiboda be Filifi nagabeu, ta yaʼa yamaduʼiteu tuta nana ʼalaʼai ʼayanaya utoatoa.”
49  * Md 14:33; 16:16; Mk 3:11 ʼInega Nataniela Ieisu ʼinaya vona ʼifoqe, vonaya, “Toveʼita, oʼa vonahaqiaqi Yaubada Natuna, ta wese me Isileli ema Kini.”
50 Ta Ieisu vetalaʼaiea vonaya, “Nage uvetumaqanegu mana yavoneu niʼa yaʼiteu ʼalaʼai ʼayanaya utoatoa, waisa? Ta yavona aqiaqieu, nawale yani ʼebenuavoqana ʼenaʼenaʼidi una ʼitedi, ta ʼabiboda baʼe yani nana.” 51  * Nug 28:12 Ta Ieisu wese vonaya, “Yavona aqiaqi ʼimia, nawale mahala ʼegegena ona ʼitea, ta wese Yaubada ena tovaleʼewayavo ona ʼitedi iʼwatoʼwatovu be iwebuwebui mai yaʼa Tomotau Natuna ʼiguya.”

*1:1: Ion 17:5; 1Ion 1:1-2; Ve 19:13

*1:3: 1Kol 8:6; Kol 1:16-17; Ibe 1:2

*1:4: Ion 5:26

*1:5: Ion 3:19

*1:6: Md 3:1; Lk 1:13-17,76

*1:9: Ion 8:12

*1:13: Ion 3:3-6; 1Fit 1:23

*1:14: Fil 2:7

*1:17: ʼIfo 34:28; Lom 6:14

*1:18: ʼIfo 33:20; Ion 6:46; 1Tim 6:16

*1:21: Luve 18:15,18; Md 11:14

*1:23: Ais 40:3

*1:27: Ion 1:15

*1:29: Ais 53:6-7; 1Fit 1:18-19

*1:30: Ion 1:15

*1:32: Md 3:16

*1:34: Md 3:17

*1:38: Me Diu edi kaiwabuyavo be edi toalamaniavo igabedi Labai “Rabbi” sabi ʼamayabadi.

*1:40: Md 4:18-20

*1:42: Md 16:18

*1:45: Luve 18:18; Ais 7:14; 9:6; Iel 23:5; Isi 34:23

*1:49: Md 14:33; 16:16; Mk 3:11

*1:51: Nug 28:12