Apaniba kantri Juda gasɨghasɨki
36
(Sapta 36)
Joahas Judan atrivimɨn iti
(2 Atriviba 23:30-35)
Josaian ovevemɨn gɨn, Judaba, an otarim Joahas inigha, borem an dapanim gingegha, anemɨsevezɨ a uan afeziamɨn danganim inigha men atrivimɨn oto. Joahas 23plan azeniba ikia Judabar atrivimɨn oto. Egha iakɨnir 3plara Jerusalemɨn atrivimɨn ike. Isipɨn Atrivim Neko Jerusalemɨn iza, atrivir ingangarimɨn Joahas agɨfa. Ezɨ Joahas uam atrivimɨn itir puvatɨ. Ezɨ Atrivim Neko Judan kantrin gumazamizibagh amima, me takisɨn mɨn dagɨaba a ganɨdi, dar dɨbobonim, 3,400 kilogrem silva ko 34 kilogrem gol. Jeremaia 22:11-12Ezɨ Atrivim Neko, Joahasɨn dozim Eliakim inigha a gamizɨ, a Joahasɨn danganim inigha Juda ko, Jerusalemɨn atrivimɨn oto. Neko Eliakimɨn ziam adegha ziam Jehoiakim a gatɨ. Egha gɨn, Neko Joahas inigha Isipɨn ghugha kalabuziar gumazimɨn mɨn anetɨ.
Jehoiakin Judan atrivimɨn iti
(2 Atriviba 23:36--24:7)
Jeremaia 22:18-19; 26:1-6; 35:1-19Jehoiakim 25plan azeniba ikia, Judabar atrivimɨn oto. Egha 11plan azenibar Jerusalemɨn atrivimɨn ike. Jehoiakim Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn arazir kurabagh ami. Jeremaia 25:1-38; 36:1-32; 45:1-5; Daniel 1:1-2Jehoiakim Judabar atrivimɨn itir dughiamɨn, Babilonian Atrivim Nebukatnesar uan mɨdorozir gumaziba ko iza Judan kantri mɨsosi. Egha Nebukatnesar me abɨragha Atrivim Jehoiakimɨn suiragha kalabuziar gumazimɨn mɨn senbar a ikegha, a inigha Babilonɨn nguibar ekiamɨn ghu. Egha Nebukatnesar uaghan Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn aven itarir ekiar maba ko, itarir dozir maba inigha Babilonɨn ghugha, uan atrivir dɨpenimɨn da arɨki.
Atrivim Jehoiakim amizir bizir igharazibar eghaghaniba, akɨnafarir me kamaghɨn dɨborimɨn iti, Judaba ko, Israelian Atrivibar Eghaghanibar Akɨnafarim. Akɨnafarir kam uaghan Jehoiakimɨn arazir kuraba ko, an amizir bizir bar kurar God bar aghuazibagh eghari. Ezɨ an otarim Jehoiakin, an danganim inigha atrivimɨn oto.
Jehoiakin Judan atrivimɨn iti
(2 Atriviba 24:8-17)
Jehoiakin 8plan azeniba ikia, Judan atrivimɨn oto. Egha 3plan iakɨniba ko, 10plan aruebara Jerusalemɨn atrivimɨn ike. Egha a Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn arazir kurabagh ami. 10  Jeremaia 22:24-30; 24:1-10; 29:1-2; 37:1; Esekiel 17:12-13Azenir kamɨn, orangtɨzimɨn dughiam gɨvasava amima, Atrivim Nebukatnesar mɨdorozir gumaziba amadazɨ, me ghua Jehoiakin isa kalabuziar gumazimɨn mɨn, a inigha Babilonɨn ghu. Egha mɨdorozir gumaziba uaghan Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn aven itir itarir aghuiba inigha Babilonɨn ghu. Egha Nebukatnesar Jehoiakinɨn afeziar dozim Sedekaia gamizɨ, a Juda ko Jerusalemɨn atrivimɨn oto.* 2 Eghaghaniba 36:9 kamaghɨn mɨgei, Jehoiakin 8pla azenibara ikia egha atrivimɨn oto. Ezɨ 2 Atriviba 24:8 kamaghɨn mɨgei, Jehoiakin 18pla azenibara ikia atrivimɨn oto. Ezɨ 2 Eghaghaniba 36:10 ghaze, Sedekaia a Jehoiakinɨn Avebam. Ezɨ 2 Atriviba 24:17 ghaze, Sedekaia a Jehoiakinɨn afeziar dozim. Fofozir gumazir avɨribar nɨghnɨzim, akar 2 Atrivibar itim, a guizbangɨra, ezɨ akar 2 Eghaghanibar itim, a guizbangɨra puvatɨ.
Babilonia Jerusalemia ko mɨsogha nguibar ekiam ini
(2 Atriviba 24:18--25:21; Jeremaia 52:1-11)
11  Jeremaia 27:1-22; 28:1-17Sedekaia 21plan azeniba ikia, Judan atrivimɨn oto. Egha 11plan azenibar Jerusalemɨn atrivimɨn ike. 12 Sedekaia Ikiavɨra Itir God, an Godɨn damazimɨn, arazir kurabagh ami. Ezɨ akam inigha izir gumazim, Jeremaia, Ikiavɨra Itir Godɨn akamɨn gun a mɨgeima, a uabɨ abɨrava an akam barazir puvatɨ. 13  Esekiel 17:15Sedekaia bar akaba barazi puvatɨgha, navim giraghan aghuagha, Ikiavɨra Itir God, Israelian God bagh, uamategh izan aghua. Nebukatnesar faragha uabɨn gɨn mangasa Akar Gavgavimɨn Sedekaia gamizɨ, a pura Godɨn ziam dɨbora ghaze, a zurara Nebukatnesarɨn akamɨn gɨntɨgham. Egha Sedekaia uaghan Atrivim Nebukatnesarɨn akaba barazir puvatɨgha, uam an apengan itir puvatɨ. 14 Ezɨ ofa gamir gumazibar dapaniba ko, gumazamiziba bar moghɨra akɨrim ragha Ikiavɨra Itir God gasaragha, kantrin igharazibar arazir bar kurar God bar aghuazibagh amua ghuavɨra iti. Me kamaghɨn amua, Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenir Jerusalemɨn itir a ua baghavɨra inabazim gamima, an an damazimɨn mɨze. 15 Ezɨ men inazir afeziabar God, a uan Dɨpenim ko, uan gumazamizibar apangkuvigha, ivɨghvɨgha me mɨkɨmasa uan akam inigha izir gumaziba amangi. 16 Ezɨ gumazamiziba, akam inigha izir gumazibar akabar aghuagha dar abara me dɨpovavɨra iti, ezɨ Ikiavɨra Itir Godɨn anɨngagharim oto. Egha an anɨngagharir kam an gumazamizibar ikiavɨra iti, ezɨ me a gitavɨraghan tuaviba puvatɨ.
17  Jeremaia 21:1-10; 34:1-5Kamaghɨn amizɨ, Ikiavɨra Itir God Babilonɨn atrivim amadazɨ, a uan mɨdorozir gumaziba ko iza mɨdorozir sababar Judabagh asɨghasɨki. Egha me Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn ghua gumazir igiabav soghezɨ me ariaghire. Atrivim gumazir igiaba ko, amizir igiaba ko, gumazamizir ghuriba ko, amughamughiziba sara, bar tong men apangkuvizir puvatɨ. Ikiavɨra Itir God bar Judaba isa Babilonɨn atrivimɨn dafarim gatɨ. 18 Ezɨ Babilonɨn atrivim, Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn itir itarir ekiaba ko, itarir doziba ko, bizir bar aghuiba, ko, Judan atrivim ko, an gumazir dapanibar bizir bar aghuiba, a bar da inigha Babilonɨn ghu. 19  1 Atriviba 9:8Ezɨ Babilonia Godɨn Dɨpenim gaborogha Jerusalem avɨnizir dɨvaziba bar ada akaragharɨki. Egha nguibamɨn aven atrivir dɨpenim ko, dɨpenir aghuir igharaziba bar dagh apongezɨ da isi. Egha bizir iveziba bar pɨn kozibagh asɨghasɨki. 20 Babilonɨn atrivim gumazamizir mɨdorozimɨn ariaghirezir puvatɨziba inigha ghua Babilonɨn kalabuziar gumazamizibar mɨn me arɨki. Ezɨ me pura men ingangarir gumazamizir kɨnibar mɨn ikia ghua, kantri Persia tugha gavgavigha, Babilon dɨkabɨrazir dughiam oto. 21  Jeremaia 25:11; 29:10Israelia fomɨra uan nguazimɨn ikia, egha 7plan azenibar vaghvagha dar aven azenir vamɨra avughsazim nguazim ganɨngizir puvatɨ. Kamaghɨn amizɨ, Ikiavɨra Itir God faragha Jeremaian akam garugha mɨkemezir akam, guizbangɨram otivasa, Israelia ghua 70plan azenibar Babilonɨn kalabuziabar mɨn iti. Ezɨ men nguazim puram avughsa iti. Nɨ Ofa Gami 26:33-35, ko Jeremaia 25:11 ko 29:10ɨn gan.
Atrivim Sairus kamaghɨn mɨgei, Judaba uamategh uan nguibamɨn mangɨ
(Esra 1:1-3)
22 Sairus kantri Persian atrivimɨn itir dughiamɨn, an azenir faraghavɨra zuimɨn, Ikiavɨra Itir God, akam inigha izir gumazim Jeremaia mɨkemezir akam damightɨ, a guizɨn otivasa, a Sairusɨn nɨghnɨzim fezɨ, an akar kam osirigha, a isa nguazir an ativagha gariba bagha bar da amangi. Eghtɨ akar kam nguazir an ativaziba bar dar mangɨtɨ, gumazir akar kam inigha zuiba, gumazamiziba bagh a dɨponam. 23  Aisaia 44:28Kar Persian atrivim Sairusɨn mɨgɨrɨgɨam, “Ikiavɨra Itir God, a Godɨn uan Nguibamɨn itim, a nguazimɨn itir kantriba bar na ganɨngizɨ, kɨ dagh atifa. Egha Judan Distrighɨn aven Jerusalemɨn nguibar ekiamɨn, uan Dɨpenimɨn ingarasa na amɨsefe. Ikiavɨra Itir God, a Israelia ian God, ia an gumazamiziba, ezɨ a ia ko iti. Kamaghɨn amizɨ, ia uamategh Jerusalemɨn nguibamɨn mavanangam.”

36:4: Jeremaia 22:11-12

36:5: Jeremaia 22:18-19; 26:1-6; 35:1-19

36:6: Jeremaia 25:1-38; 36:1-32; 45:1-5; Daniel 1:1-2

36:10: Jeremaia 22:24-30; 24:1-10; 29:1-2; 37:1; Esekiel 17:12-13

*36:10: 2 Eghaghaniba 36:9 kamaghɨn mɨgei, Jehoiakin 8pla azenibara ikia egha atrivimɨn oto. Ezɨ 2 Atriviba 24:8 kamaghɨn mɨgei, Jehoiakin 18pla azenibara ikia atrivimɨn oto. Ezɨ 2 Eghaghaniba 36:10 ghaze, Sedekaia a Jehoiakinɨn Avebam. Ezɨ 2 Atriviba 24:17 ghaze, Sedekaia a Jehoiakinɨn afeziar dozim. Fofozir gumazir avɨribar nɨghnɨzim, akar 2 Atrivibar itim, a guizbangɨra, ezɨ akar 2 Eghaghanibar itim, a guizbangɨra puvatɨ.

36:11: Jeremaia 27:1-22; 28:1-17

36:13: Esekiel 17:15

36:17: Jeremaia 21:1-10; 34:1-5

36:19: 1 Atriviba 9:8

36:21: Jeremaia 25:11; 29:10

36:21: Nɨ Ofa Gami 26:33-35, ko Jeremaia 25:11 ko 29:10ɨn gan.

36:23: Aisaia 44:28