32
“O overiam ko nguazim,
gua deragh uan kuarimning atɨgh nan akaba baraghtɨ,
kɨ mɨkɨmam.
O Israelia, kɨ kamaghsua, kɨ uan akamɨn ian sure damuam.
Mati, amozim deraghavɨra ira grazibagh izima, da otifi.
Egha mati mɨzarazimɨn ghuariam ira daghebagh amima,
da otiva aghua gavgafi.
Kamaghɨn, kɨ Ikiavɨra Itir Godɨn ziam fam.
Eghtɨ ia gumazamiziba bar moghɨra Godɨn gun mɨkɨm suam,
a bar moghɨra dera.
En God zurara kamaghɨra iti.
A zurara guizɨn arazibaram ami.
A mati dagɨar ekiar mamɨn mɨn gavgavigha kamaghɨra iti.
A zurara uan akamɨn gɨn ghua egha ifarir puvatɨ.
Ezɨ an araziba bar deragha egha voroghɨra iti.
A guizɨn arazimɨn gɨn ghua biziba tuisɨgha egha ifarir puvatɨ.
Ezɨ ia kamaghɨn puvatɨ.
Ia gumazamizir ifariba.
Ia akaba ighavkɨra, egha akar dɨkɨrɨziba abɨsi.
Ia gumazamizir arazir kurabaram amibara.
Bizir kaba bangɨn,
ia Godɨn boribar ikian kogham.
Ia bar onganigha
fofozitam tong ian dapanibar itir puvatɨ.
Ikiavɨra Itir God, a ian afeziam.
A ian ingarizɨ ia otivigha datɨrɨghɨn ikɨzir mamɨn mɨn oto.
Ezɨ kar ti ia an arazir aghuiba ikarvaghasa,
arazir kurar kamɨn a gami.
 
“Ia uamategh bizir bar fomɨra fomɨram otivizibagh nɨghnɨgh.
Egh uan afeziaba ko ian gumazir aruabar azangsɨghtɨ,
me fomɨra otivizir bizibar ia geghanam.
Aposel 17:26Godɨn Bar Pɨn Itim, a nguazir oteviba isa da tuiragha,
bar vaghvagha kantribar gumazamizibagh anɨngi.
A gumazamiziba dapiamin nguaziba,
a bar dar mɨtaghniaba me bagha da abigha gɨfa.* Vezɨn kamɨn akar abuananaba, Hibrun akam da deragha bighatɨgha mɨgeir puvatɨ. Gumaziba fomɨra akar kamɨn a gɨra an osiri, egha me akar igharazim osira ghaze, “A kantribar ganasa vaghvagha enselba mɨsefe.” Ezɨ fofozir gumazir avɨrim ghaze, Kamagh garir akam uaghan faragha Hibrun akamɨn ike, ezɨ gɨn gumazir maba a giragha an osiri.
A Israelian dɨbobonimɨn gɨn ghua,
nguazir mɨtaghniaba arɨsi, eghtɨ me dar ikiam.
Ezɨ Ikiavɨra Itir God, Israelia, me Jekopɨn adarasi, a ua bagha me amɨsevegha
men Godɨn iti.
10 Israelia, ia onganigha pura gumazamiziba puvatɨzir danganimɨn amɨnir ekiaba ivair kam garui.
Ezɨ Ikiavɨra Itir God, uabɨn gara uabɨ geghuvi moghɨn,
a me akumakua deraghavɨra me geghufi.
11 Ikiavɨra Itir God, deragha Israelian gara me geghuvima,
me bizitamɨn irɨzir puvatɨ.
Mati kuarazir bagam uan nguziba mɨghamin arazarazibar da afi,
ezɨ nguziba irasava amima a dar apengan ghua uan avɨzimɨn da fegha anadima,
da irir puvatɨ.
12 Ikiavɨra Itir God uabɨra, tuavim uan gumazamizibar akakasi.
Ikɨzir igharazitamɨn asetam men akurazir puvatɨ.
 
13 “Ikiavɨra Itir God, nguazir kamɨn mɨghsɨaba itir danganiba men taghizɨ, me dar gari.
Egha me dagher azenibar otivigha gɨvagha itiba da isa, da api.
Ezɨ God dagɨar dafabar tongɨn aparibar haniba inigha
me ganɨngizɨ, me da isa da api.
Ezɨ olivɨn temeba bar deraghavɨra dagɨar avɨriba itir nguazimɨn aghuima,
God dar olivɨn boreba isa me ganɨdi, me da api.
14 Me uaghan, bulmakauba ko memebar oter eborir avɨriba isa,
da api.
Ezɨ men bulmakaun apuriba ko memeba ko sipsipba deragha mɨkarziba sarama aghuima, dar oviba avɨrasemezɨ,
me da api.
Ezɨ men witɨn aghuiba ko wainɨn ovɨzir aghuiba bar derazɨ,
me da api.
 
15  Aisaia 51:13“Israelia, bizir bar avɨrim ikia egha bar puvɨrama apa
mɨkarziba saram aghui.
God men ingarizɨ me otivigha iti.
A men Akurvazir Gumazir gavgavim, mati men dagɨar ekiar gavgavim.
Ezɨ me datɨrɨghɨn akɨrim ragha a gasaragha anetaki.
16 Me ikɨzir igharazibar asebar ziaba fema,
men arazir kam, Ikiavɨra Itir God bar men aghuagha navim bar men ikufi.
Egha men arazir kam bangɨn
a bar men anɨngaghegha men atari.
17  1 Korin 10:20Me ikɨzir igharazibar duar kuraba bagha asɨzibar ofa gami.
Aser kaba, da guizbangɨn godba puvatɨ.
Ezɨ aser kaba da datɨrɨghɨra iza ian nɨghnɨzibar otivizɨ, ia da fe.
Kar ian inazir afeziaba fozir puvatɨzir aseba.
18 Me Godɨn men ingarizɨ me itim ataki.
A mati dagɨar ekiar gavgavimɨn mɨn me apazazɨ, me an apazangɨn mongegha angamɨra ikiavɨra iti.
Me Godɨn gavgavir kam bakɨnɨghnɨki.
 
19 “Ikiavɨra Itir God, uan otariba ko guivibar arazir kurabar ganigha,
an navim bar ikuvizɨ, an anɨngaghegha akɨrim ragha me gasara.
20 Egha a ghaze, ‘Ia borir naviba gavgavigha nan akabar gɨn zuir puvatɨziba.
Kɨ men gantɨ, osɨmtɨziba me bativigh me gasɨghasightɨ,
kɨ uan guam men modogh, men akuraghan kogham.
21  Rom 10:19; 1 Korin 10:22Me asebar gɨn ghua dar ziaba fava na gamizɨ,
nan navim bar ikuvigha men anɨngaghegha men atari.
Aser me ziaba fer kaba, da pura godɨn ifavariba,
da guizɨn godba puvatɨ.
Kamaghɨn, kɨ ikɨzir pura bizibar mɨn ikia bar onganizim, kɨ me isɨ Israelia bagh me ameghtɨ, Israelian naviba bar ikuvigham.
Kɨ gumazamizir fofoziba puvatɨziba inightɨma, bizir kam me damightɨ me ataram.
22 Eghtɨ nan anɨngagharim dughiar kamɨn avimɨn mɨn isiva,
nguazir kamɨn itir biziba bar adar isigham.
Egh avim Gumazamizir Oveaghuezibar Nguibamɨn bar nguazimɨn apengan magɨrɨgh,
dagɨar bar ekiar mɨghsɨaba dagh isɨn apiaghav itibar isigham.
23 Kɨ bizir kurar avɨribar amutɨ da me bagh izɨvɨra ikiam,
mati gumazim afuzir avɨriba ikia, uan afuzibar nivavɨra itima,
an afuzitam ua itir puvatɨ.
24 Kɨ me damutɨ mɨtiriaba men aghɨtɨ,
me arɨmariar guar avɨrir igharagha gariba iniva arɨmɨghiram.
Eghtɨ kɨ asɨzir atiar igharagha gariba ko kuruzir imezir kuraba itiba amangtɨ,
da me giviam.
25 Eghtɨ mɨdorozir ekiam me batoghtɨ,
apaniba men gumazir igiaba ko, guivir igiaba, borir aghɨriba, ko gumazir ghuriba,
me tuavir toribar me mɨsoghɨrarightɨ me bar arɨmɨghiregham.
Eghtɨ marasi, uan dɨpenibar aven muegh bizir kam baragh,
puvɨra atiatingam.
26 Ikiavɨra Itir God ghaze, nan nɨghnɨzim kamakɨn,
kɨ ti me gasɨghasigh bar me kuvaremeghtɨ,
gumazamiziba bar me gɨn amadagh ua me gɨnɨghnɨghan kogham.
27 Egha kɨ fo, kɨ kamaghɨn aghua.
Apaniba kamaghɨn ganigh ua uari fɨ suam,
E uan gavgavibar Ikiavɨra Itir Godɨn gumazamizibav sogha me abɨni.
Men God bizir kam gamizir puvatɨ.
Erara Israelia mɨsogha me abɨni.’
 
28 “Israelian gumazamiziba, nɨghnɨzir aghuiba men itir puvatɨ.
Men nɨghnɨziba otevezɨ me bar ongani.
29 Me ti nɨghnɨzir aghuiba ikiava,
bizir me gasɨghasɨghamin kamɨn mɨngarim deragha a gɨfoghai.
Ezɨ puvatɨ.
30 Men Ikiavɨra Itir Godɨn gavgavim, a men dagɨar ekiar gavgavimɨn mɨn iti.
Egha a men aghuagha me ataki.
Ezɨ ia bizir Israelia batozir kam gɨnɨghnɨgh:
manmaghsua, apanir vamɨra Israelian 1,000pla mɨsogha me abɨni?
Ezɨ manmaghsua apanir pumuning, Israelian 10,000pla mɨsogha me abɨni?
Bar guizbangɨra, bizir kamɨn mɨngarim kamakɨn:
Men God men aghuagha akɨrim ragha me gasara.
31 Apaniba fogha ghaze, men aseba gavgaviba puvatɨ.
Ezɨ Israelian God gavgavir ekiam iti, mati dagɨar gavgavir ekiam.
32 Israelian apanibar araziba bar ikuvigha Sodom ko Gomoran araziba ko magh ghu.
Egha mati wainɨn ikarɨzim imezir ekiam itima, an wainɨn ovɨziba uaghan imezim ikia mɨsosi.
33 Egha men araziba,
mati wainɨn dɨpar me kuruzir imezir kuram itimɨn an ingari.
 
34 “Ikiavɨra Itir God, Israelian apaniba me gamizir biziba isa uan nɨghnɨzim gatɨghavɨra iti.
Egha me gasɨghasɨghamin dughiamɨn mɨzuai.
35  Rom 12:19; Hibru 10:30Ikiavɨra Itir God ghaze, Arazir kuraba ikarvaghamin ingangarim, kar nan bizim.
Kɨ uabɨ men arazir kuraba ikarvagh egh ivezir kuraba me danɨngam.
Eghtɨ dughiar bar ovezimɨn me iregh bar ikuvigham.
36  Onger Akaba 135:14Ikiavɨra Itir God uan ingangarir gumazamizibar gantɨ men gavgavim gɨvagham.
Eghtɨ a men apangkuvigh suam, me nan damazimɨn osɨmtɨziba puvatɨ.
Dughiar kamɨn, gumazamizir vabara ikɨvɨra ikɨtɨ, a men akurvagham.
37 Egh Ikiavɨra Itir God, kamaghɨn uan gumazamizibar azangam,
‘Ia ti ghaze, aser kaba ian akurvaghamin gavgaviba iti.
Ia fomɨra uarir akurvaghasa da bagha ghue.
Ezɨ datɨrɨghɨn da manmaghɨn ami?
38 Ia da bagha ofa gamua, da damasa asɨzibar oviba ko wain me ganɨngi.
Kamaghɨn, me ti datɨrɨghɨn ian akuragh,
danganir kurar kamɨn ua ia inigh.
39 Ia oragh. Ia kamaghɨn fogh, kɨ uabɨra, kɨ guizbangɨra God.
Ezɨ godɨn tam ua itir puvatɨ.
Kɨ uabɨ, kɨ ikɨrɨmɨrir angamɨra itim gumazamizibagh anɨga, egha men duaba isi me ovei.
Kɨ gumazim gasɨghasigh ua anekɨrightɨ a deragham.
Egh kɨ bizitam damutɨ gumazitam nan anogoreghan kogham.
40 Bar guizbangɨra, kɨrara kɨ Godɨn zurara ikiavɨra itim.
Egha kɨ uan ziar gavgavim akakagha, akar dɨkɨrɨzim kamaghɨn a gamua ghaze,
41 Kɨ bar deraghvɨra uan mɨdorozir sabam amɨneghtɨ a ghumigh taghtagham.
Egh gumazamizibar araziba bar ada tuisɨgham.
Egh kɨ mɨdorozir sabar kamɨn uan apaniba ikarvagham.
Kɨ gumazir na gifongezir puvatɨziba ikarvagh me mɨsoghtɨ me arɨmɨghiram.
42 Na ko mɨsoghamin gumaziba, kɨ bar me gasɨrarightɨ, men ghuziba nan afuzibar emɨr magɨram.
Eghtɨ kɨ uan mɨdorozir sabam inigh apanibar namnabar ghoram.
Kɨ apanir gumazir kalabusɨn itiba, bar me mɨsoghɨrarigham,
egh apanir dapanir arɨzir ruariba itiba kɨ bar men fɨribar ghoreghtɨ, men dapaniba iregham.’
 
43  Rom 15:10; Akar Mogomem 19:2“O nguazir kamɨn itir ikɨzibar gumazamiziba,
ia bar Ikiavɨra Itir Godɨn gumazamizibar ziaba fɨ.
Ia aseba bar, ia Godɨn damazimɨn teviba apɨr.
A gumazir an gumazamizibav sozi me ariaghɨriba, a ivezir kuram me danɨngam.
A uan apanibar arazir kuraba ikarvasi.
Egh a uan gumazamizibar nguazim damightɨ,
an an damazimɨn bar zuegham.” Hibrun akam vezɨn kam deragha a mɨgeir puvatɨ.
 
44 Moses ko Nunɨn otarim Josua, aning ighiar kamɨn akar osirizibar gun mɨgeima, Israelia da barasi.
Godɨn Akam, a ian ikɨrɨmɨrimɨn mɨngarim
45 Moses Godɨn akaba bar gumazamizibav keme. 46 Egha ua kamaghɨn mɨgei, “Ia deragh gan, egh akar kɨ datɨrɨghɨn ia ganɨdir kabar gɨn mangɨ. Egh ia uaghan Akar Gavgavir kaba uan boribar sure damutɨ, me uaghan zurara Godɨn akabar gɨn mangɨ. 47 Godɨn akar kam an akar kɨnim pu. Bar puvatɨ. A ian ikɨrɨmɨrimɨn mɨngarim. Ia deragh an gɨn mangɨva, ia Jordanɨn Fanemɨn vongɨn itir nguazir ia datɨrɨghɨn mangɨ dapiamin kam, ia dughiar ruarimɨn an ikiam.”
Moses Kenanɨn nguazimɨn mangɨghan kogham
48  Dɨboboniba 27:12-14; Godɨn Araziba 3:23-27Ezɨ dughiar kamra Ikiavɨra Itir God Moses mɨgɨa ghaze, 49 “Nɨ Moapɨn nguazimɨn itir Abarimɨn Mɨghsɨabar mavanang. Mɨghsɨar kaba, da Jordanɨn Fanemɨn boroghɨn iti. Ezɨ Jerikon nguibam vongɨn iti. Nɨ Nebon Mɨghsɨamɨn mavanabogh, egh munagh Kenanɨn nguazimɨn gan. Nguazir kam kɨ datɨrɨghɨn a isɨ, Israelia danightɨ me a iniam. 50 Eghtɨ nɨ mɨghsɨar kam gisɨn aremegham, mati nɨn avebam Aron, Horɨn Mɨghsɨam gisɨn areme. Eghtɨ nɨ uaghan mangɨ uan inazir afeziaba ko oveaghuezibar nguibamɨn ikiam. 51 Nɨ fo, gua fomɨra Meriba Kadesɨn Dɨpar Emɨmɨrimɨn ike, a Senɨn gumazamiziba puvatɨzir danganimɨn aven iti. Egha dughiar kamɨn, nɨ ko Aron nan akam batuegha Israelian damazimɨn nan ziar bar zuezim dɨkabɨra. Kamaghɨn amizɨ, nɨ mɨghsɨar kamɨn ikɨva ovegham. 52 Nɨ saghuiamra ikɨ nguazir kamɨn ganam. Egh nɨ an aven mangɨghan kogham. Kar, nguazir kɨ Israelia ganɨdim.”

32:8: Aposel 17:26

*32:8: Vezɨn kamɨn akar abuananaba, Hibrun akam da deragha bighatɨgha mɨgeir puvatɨ. Gumaziba fomɨra akar kamɨn a gɨra an osiri, egha me akar igharazim osira ghaze, “A kantribar ganasa vaghvagha enselba mɨsefe.” Ezɨ fofozir gumazir avɨrim ghaze, Kamagh garir akam uaghan faragha Hibrun akamɨn ike, ezɨ gɨn gumazir maba a giragha an osiri.

32:15: Aisaia 51:13

32:17: 1 Korin 10:20

32:21: Rom 10:19; 1 Korin 10:22

32:35: Rom 12:19; Hibru 10:30

32:36: Onger Akaba 135:14

32:43: Rom 15:10; Akar Mogomem 19:2

32:43: Hibrun akam vezɨn kam deragha a mɨgeir puvatɨ.

32:48: Dɨboboniba 27:12-14; Godɨn Araziba 3:23-27