31
Israelia uamategh izɨ deraghvɨra uan nguibamɨn ikiam
1 Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgei:
“Dughiar kɨ inabazimɨn, kɨ Israelian ikɨziba bar men Godɨn ikiam,
eghtɨ me nan gumazamizibaram otogham.
2 Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ kamaghɨn mɨgei:
Apaniba Israelia mɨsozima, men ikiavɨra itir varazira apanibagh itagha
ara ghua gumazamiziba puvatɨzir danganimɨn iti.
Ezɨ kɨ me gifuegha, arazir aghuibar me gamima,
3 Godɨn Araziba 4:37; Onger Akaba 25:6; Jeremaia 24:6Ikiavɨra Itir God, danganir saghuiamɨn ikegha, e bagha izegha kamaghɨn mɨgei,
“Ia Israelia, kɨ ia damightɨ ia na gifuegh nan boroghɨra izasa,
kamaghɨn kɨ zurara ia gifonge, ezɨ nan ifongiamɨn arazir kam ikɨ mamaghɨra ikiam.
Guizbangɨra, nan apangkuvim ian itima, kɨ ia baghvɨra iti.
4 Ia Israelia, ia mati nan guivir igiar kɨ bar ifongezim,
kɨ ia damightɨ ia ua kantrin gavgavimɨn ikiam.
Egh ia akuegh, mati amizir igiaba buabav sogha,
egha ighiam gizir marazi ko akueghɨva ighavamang ikɨ.
5 Egh ia uam uari, uari bagh Samarian mɨghsɨabar wainɨn azenir igiabar ingar.
Egh ia wainɨn azenir kaba oparizir darasi,
ia uari uan wainɨn ikarɨzir kabar ovɨziba iniva bar akuegham.
6 Eghtɨ dughiar kamɨn, Efraimɨn anabamɨn adarazir gumazir eghuvir mɨghsɨabar itiba,
me kamaghɨn dɨmam,
‘Ia bar moghɨra dɨkavigh izɨ, e Saionɨn Mɨghsɨamɨn mavanangam.
E Ikiavɨra Itir God bagh mangam, en God.’ ”
7 Egha Ikiavɨra Itir God ua kamaghɨn mɨgei,
“Ia, Jekopɨn adarazi bagh bar akongegh ighiabar amu,
gumazamizir kaba gumazir igharazibagh afira.
Ia pamtem, ziar ekiam na danɨngamin ighiabar amu, egh kamaghɨn mɨkɨm,
‘Ikiavɨra Itir God, nɨ uan gumazamiziba ua me inigh,
kar Israelian ikiavɨra itir varazira.’
8 Godɨn Araziba 30:4; Aisaia 42:16; Esekiel 34:16; Maika 4:6Bar guizbangɨra, kɨ notɨn amadaghan itir nguibar kam ko nguazir oteviba bar uan gumazamiziba inigh,
ua men aku izam.
Damazir kuraba itir gumaziba, ko suer kuraba itir gumaziba ko, amizir navir adaseba ko, amizir boriba batasava amiba,
me uaghan izam.
Eghtɨ gumazamizir avɨrim uamategh nguibar kamɨn izam.
9 Kɨ men aku izamin dughiamɨn, me uan arazir kurar me amiziba gɨn amangɨsɨ,
na ko mɨkɨm azi, na ko tuavimɨn izam.
Kɨ me inigh men faragh mangɨ dɨpar aghuim itir danganimɨn otogh,
men aku tuavir aghuibar mangɨtɨ, me ireghan kogham.
Guizbangɨra, kɨ Israelian afeziamɨn mɨn itima, Efraim nan otarir ivariamɨn mɨn iti.
10 “Ia Kantrin Igharazibar Gumazamiziba, ia deraghvɨra kuaribar arigh nan akam baragh, kɨ Ikiavɨra Itir God.
Egh ia nan akar kamɨn gun bar gumazamizir ongarimɨn vongɨn saghon arighatɨzibar itibav kɨn.
Ia kamaghɨn me mɨkɨm,
‘Ikiavɨra Itir God Israelia batoghezɨ me tintinibar ghue,
ezɨ a ua me inigh izam.
Egh a ua deraghvɨra men ganam,
mati gumazim uan sipsipbar gara me geghufi.’
11 Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ apanir gavgavibar agharimɨn,
ua Jekopɨn gumazamiziba, inigham.
12 Eghtɨ me izɨ Saionɨn Mɨghsɨamɨn tugh bar akuegh,
egh bar pamtemɨn araghasɨ dɨm ighiabar amuam.
Egh bizir bar aghuir Ikiavɨra Itir God me ganɨngiziba bagh bar akuegham.
Egh me wit ko, wain ko, olivɨn boreba ko, sipsipba ko, bulmakaun kɨ me ganɨngiziba,
me da bagh bar akuegham.
Egh me bar deraghvɨram otivigham,
mati dagher azenim dɨpamɨn otevezir puvatɨ.
Egh me ua pazɨ ikian kogham.
13 Eghtɨ dughiar kamɨn guivir igiaba bar akuegh kumatɨzibagh ighiam,
eghtɨ gumazir igiaba ko, gumazir ghuriba uaghan bar akuegh kumatɨzibagh ighiam.
Kɨ men azir akaba agɨvagh, me damutɨ men naviba bar deragham.
Kɨ men navibar itir osɨmtɨzibar amutɨ, da amɨragh ikɨtɨ, me bar akuegham.
14 Kɨ gumazamizibar amutɨ, me ofan avɨriba inigh na bagh izam.
Eghtɨ kamaghɨra, ofa gamir gumaziba dagher aghuir avɨriba ikiam.
Eghtɨ kɨ bizir bar aghuiba uan gumazamizibar anɨngtɨ,
me bizitamɨn oteveghan kogham.
Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ mɨkemegha gɨfa.”
Ikiavɨra Itir God Israelian apangkufi
15 Jenesis 35:16-19; Matyu 2:18Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgei:
“Me Raman nguibamɨn tiarir mam barasi, azir akam ko tuatem.
Reselɨn boriba ua itir puvatɨ.
Kamaghɨra, a uan ovengezir boriba bagha azi.
16 Ezɨ kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ ghaze,
Resel, nɨ uam azian markɨ.
Nɨ uan damazimɨn teriba adɨsigh.
Nɨn azir akam pura zuir puvatɨ.
Nɨn boriba apanibar kantri ategh ua nɨ bagh izam.
17 Kɨ Ikiavɨra Itir God kɨ kamaghɨn mɨgei:
nɨ bizir otivamin kam gɨnɨghnɨgh.
Nɨn boriba uamategh uan nguibamɨn izamimɨn dughiam nɨ a mɨzuam.
18 “Kɨ Efraimɨn adarazir azir akam baregha gɨfa.
Me azia kamaghɨn mɨgei:
‘Ikiavɨra Itir God, nɨ e akɨrasa, mɨzazim e ganɨngi,
mati gumazim bulmakaun igiar orazir puvatɨgha akaba batozim mɨsosi.
Ikiavɨra Itir God, nɨrara en God,
kamaghɨn nɨ ua e ateghtɨ, e uamategh nɨ bagh izam.
19 E nɨ ategha gɨvagha, datɨrɨghɨn e ua uan nɨghnɨzibagh iragha gɨfa.
Egha e uan osɨmtɨzim gɨfozir dughiamɨn, e osemegha bar aghumsɨki, egha dapaniba avingi.
Faragha en adarazi gumazamizir igiabar mɨn ike, egha me arazir kurar avɨribagh ami.
Egha datɨrɨghɨn e uan arazir kuraba, bar dar aghumsɨki.’
20 Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ mɨkeme:
Kɨ bar Efraim gifonge, a nan otarim.
Kɨ zurara an ziamɨn dia, egha puv a gɨnɨghnɨsi.
Dughiar mabar kɨ an atari.
Ezɨ guizbangɨra kɨ a gɨnɨghnɨgh an apangkuvigham.
21 “Ia Israelia, ia uan nguibam ategha ghuzir tuavir kam, ia deragh a gɨnɨghnɨgh,
egh ia ua izɨsɨ, ababanir taba uari bagh ada asegh.
Ia Israelia, ia mati nan guivir igiar kɨ bar ifongezim,
ia datɨrɨghɨn uamategh uan nguibabar izɨ.
22 Ia mati nan guivim, egha ia akɨrim na gasara.
Ia manadɨzoghɨn navir pumuning itir arazim ategham, egh ua na bagh izam?
Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ arazir igiam atɨzɨ a nguazir kamɨn oto.
Arazir kam kamakɨn:
Mati amizim ua uan pam gifuegha, an ikiasa an azangsɨsi.”‡Hibrun akam deragha mɨgɨrɨgɨar kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.
Ikiavɨra Itir Godɨn gumazamiziba dabirabir aghuim ikiam
23 Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim, Israelian God, a kamaghɨn mɨkeme:
“Kɨ gɨn Judan nguazim damightɨ, a deraghvɨra ikiam.
Eghtɨ Judaba uan nguazim ko nguibar ekiabar ikiam.
Egh me fomɨra mɨkemezɨ moghɨn ua mɨkɨm suam,
‘Nɨ Ikiavɨra Itir Godɨn mɨghsɨam,
Ikiavɨra Itir God nɨn ikia, bar arazir aghuibagh ami!
Ikiavɨra Itir God bar deraghvɨra nɨ damu!’
24 Gumazir azenibar ingariba ko, gumazir sipsipbagh eghuva, egha dar gariba sara uaghan,
me Judan nguaziba ko nguibar ekiabar ikiam.
25 Eghtɨ gumazitamɨn mɨkarzim amɨragham, kɨ ua gavgavim a danɨngam.
Eghtɨ gumazitam amɨragh damaziba an siram, kɨ gavgavir igiam a danɨngam.”
26 Ezɨ kɨ osegha dɨkavigha tintinibar gari, egha ghaze, kɨ deragha akui.§Akar kamɨn mɨngarim deragha otozir puvatɨ, egha uaghan kamaghɨn deragha otozir puvatɨ, tina akar kam akuni. A ti Jeremaia, o ti gumazir igharazim? E foghan kogham.
27 “Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ ghaze, Kɨ dughiar mam amɨsefe, egh kɨ gumazamiziba ko asɨzibar amightɨ, da Judaba ko Israelian nguazimɨn otiv bar avɨrasemegham. Mati gumazim dagher azenimɨn ingarigha, dagher avɨribagh amizɨ da otifi. 28 Jeremaia 1:10; 44:27; Daniel 9:14Kɨ fomɨra da asiasa dar gara, da abigha, egha dagh asɨghasɨgha paza dagh ami. Egha datɨrɨghɨn, kɨ dar ganɨva, dar ingarɨva da opartɨ da deraghvɨra ikiam. Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ kamaghɨn mɨkeme. 29 Esekiel 18:2Eghtɨ dughiar kamɨn gumazamiziba ua kamaghɨn akar isɨn zuir kamɨn mɨkɨman kogham: Afeziaba ko amebaba wainɨn ovɨzir angamtɨziba api. Ezɨ wainɨn ovɨzir kaba isɨngtɨziba puvatɨgha boribar akabav sozi men atariba me giri. 30 Godɨn Araziba 24:16; Aisaia 3:11; Esekiel 18:4; 18:20Puvatɨ. Dughiar kamɨn, gumazitam arazir kuratam damigham, a uabɨ aremegham. Mati gumazim wainɨn ovɨzir anizir puvatɨziba amezɨ, da an akam mɨsozi an atariba a giri.”
31 Matyu 26:28; Mak 14:24; Luk 22:20; 1 Korin 11:25; 2 Korin 3:6Hibru 8:8-12Egha Ikiavɨra Itir God mɨgɨa ghua kamaghɨn mɨgɨa ghaze, “Dughiam a izɨtɨ, kɨ Israelia ko Judaba, me ko Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir Igiam damuam. 32 Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ ghaze, Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir Igiam, kɨ fomɨra men ovavir afeziaba ko amizir Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavim, an an mɨn mangan kogham. Fomɨra itir dughiam, kɨ uan dafarimɨn men suigha me inigha Isipɨn kantri ategha azenan ize, egha kɨ men pamɨn mɨn itima me nan amuimɨn mɨn iti. Egha me Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir Ghurir kam abɨki. 33 Jeremaia 24:7; 32:40; Hibru 10:16Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ kamaghɨn ia mɨgei, Gɨn izamin dughiam otoghtɨ, kɨ Israel ko Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavim damightɨ, a kamaghɨn mangam: Kɨ uan araziba men nɨghnɨzibar arɨgh, egh da isɨva men navir averiabar da osiram. Egh kɨ men Godɨn ikɨtɨma me nan gumazamizibar ikiam. 34 Aisaia 11:9; Maika 7:18; Habakuk 2:14; 1 Tesalonika 4:9; Hibru 10:17Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ guizbangɨra mɨgei, dughiar kamɨn gumazamiziba vaghvagh uan namakaba ko uan adarazir sure damuan kogh suam, ‘Ia Ikiavɨra Itir God gɨfogh.’ Puvatɨ. Me bar moghɨra na gɨfogham, gumazamizir kɨniba ko ziaba itir gumazamiziba. Eghtɨ kɨ men arazir kuraba gɨn amadaghɨva ua dagh nɨghnɨghan kogham.”
35 Ikiavɨra Itir God angazangarim anɨngasa aruemɨn ingari,
egha a iakɨnim ko mɨkoveziba dɨmagaribar angazangarim anɨngasa
dar ingarigha, dar danganibar da arɨki.
Egha an ongarim fezɨ, ongarir ekiaba dɨkava pamtemɨn dɨpɨraghira tɨngazi.
An ziam kamakɨn, Ikiavɨra Itir Godɨn Gavgaviba Bar Itim.
A kamaghɨn mɨkeme:
36 “Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ guizbangɨra mɨgei,
Israelian adarasi, me zurara ikɨ mamaghɨra ikiam,
mati aruem ko iakɨnim ko mɨkoveziba.
Eghtɨ aruem ko iakɨnim ko mɨkoveziba, me uan ingangarir kɨ me ganɨngizim damuan kogham,
eghtɨ dughiar kamra Israelian adarazi gɨvagham.
37 Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ ghaze,
Gumazitam ti overiamɨn danganibar ababaniba bar da inigh,
egh gumazir kam ti nguazimɨn dɨkɨnimɨn magɨrɨgh,
nguazimɨn oteviba bar dar ganigh deraghvɨra dagh foghtɨ,
eghtɨ dughiar kamra kɨ Israelian gumazamiziba akɨrim ragh bar me gasaraghɨva,
men arazir kurar me amiziba ikarvagham.
Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ mɨkemegha gɨfa.”
38 Ikiavɨra Itir God ua kamaghɨn mɨgei, “Kɨ dughiar mam amɨsefe, eghtɨ me ua Jerusalemɨn ingaram, nan nguibar ekiar kam. Jerusalemɨn dɨvazir notɨn amadaghan ghuzimɨn ababanim, an Hananelɨn Tauan ikegh mangɨ dɨvazimɨn Mɨkebamɨn Tiar Akamɨn tugham. 39 Eghtɨ an mɨtaghniam mangɨ Garepɨn mɨghsɨar dozimɨn, aruem ghuaghiri naghɨn tugham, egh ua ragh mangɨ Goan nguibamɨn tugham. 40 Egh nguibamɨn mɨtaghniamɨn mangɨ sautɨn amadaghan mangɨ Kidronɨn danganir zarimɨn mɨriam gighuigham. Nguibamɨn mɨtaghniamɨn aven nguazir kam, matmatiam ko danganir avereniba akurim iti. Eghtɨ aruem anadi naghɨn nguazir zarimɨn ruaghatevibar itir danganir kaba, bar moghɨra uaghan nguibar kamɨn mɨtaghniamɨn aven ikiam. Eghtɨ mɨtaghniam aruem anadi naghɨn mangɨ Hoziaba Zuir Tiar Akamɨn tugham. Eghtɨ nguazir nguibar ekiar kamɨn aven itiba, kar bar nan nguibabara, kɨ Ikiavɨra Itir God. Eghtɨ apaniba izɨ nguibar kam gasɨghasɨgh, uam an biziba akararighan kogham. Puvatɨgham. Nguibar kam a deraghvɨra ikɨ mamaghɨra ikiam.”
*31:2: Ves 1 ikegha ghua 22ɨn aven itir akaba, da Israelian gumazamizibar gun mɨgei, me fomɨra notɨn amadaghan Judan kantrin Israelɨn kantrin ike. Gumazamizir kaba arazir kurabagh amima, God apaniba taghizɨ me me inigha ghua uan kantri ike, me kamaghɨn a dɨbori, “Kantri kam notɨn amadaghan iti.” Nɨ ves 8ɨn gan. Me dughiar ruarimɨn kantrin kamɨn ikezɨ, eghtɨ datɨrɨghɨn God ua me inigh Israel kantri bagh izeghtɨ me bar moghɨra ikɨzir vamɨran otivigh deravɨra ikɨ Godɨn apengan ikiam. Samarian nguibar ekiam Israelɨn kantri nguibar mam. Nɨ ves 5ɨn gan. Efraim anabamɨn adarasi, a Israelian ikɨzir dafam. Ezɨ God Efraimɨn ziam dɨbori dughiam, a Israelian notɨn amadaghan iti darazi bar moghɨra me dɨbori. Nɨ ves 6 ko 9 ko 18 ko 20ɨn gan.
31:3: Godɨn Araziba 4:37; Onger Akaba 25:6; Jeremaia 24:6
31:8: Godɨn Araziba 30:4; Aisaia 42:16; Esekiel 34:16; Maika 4:6
31:15: Jenesis 35:16-19; Matyu 2:18
†31:15: Resel a Jekopɨn amuim, ezɨ Israelia kamaghɨn nɨghnɨsi, a men inaghamir amebam. Me fo, Reselɨn kuam afazir mozim Raman nguibamɨn iti. Kamaghɨn amizɨ, gumazamizir kaba kamaghɨn mɨgei, Resel Raman nguibamɨn ikia uan ovavir borir oveaghuezibagh nɨghnɨgha aziavɨra ikia iti.
‡31:22: Hibrun akam deragha mɨgɨrɨgɨar kamɨn mɨngarim abɨghizir puvatɨ.
§31:26: Akar kamɨn mɨngarim deragha otozir puvatɨ, egha uaghan kamaghɨn deragha otozir puvatɨ, tina akar kam akuni. A ti Jeremaia, o ti gumazir igharazim? E foghan kogham.
31:28: Jeremaia 1:10; 44:27; Daniel 9:14
31:29: Esekiel 18:2
31:30: Godɨn Araziba 24:16; Aisaia 3:11; Esekiel 18:4; 18:20
31:31: Matyu 26:28; Mak 14:24; Luk 22:20; 1 Korin 11:25; 2 Korin 3:6
31:31: Hibru 8:8-12
31:33: Jeremaia 24:7; 32:40; Hibru 10:16
31:34: Aisaia 11:9; Maika 7:18; Habakuk 2:14; 1 Tesalonika 4:9; Hibru 10:17