7
7:1-16 Yima Ambu Liiku Ambuma Yi Pulimelaliinga Ung Te
Ekupu eni na pepá toku siku kene walsiku piliiring ungmanga pundu topu niambu: ⸤Ung te walsiringeliinga i niker:⸥ Yi te ambu naa liilimú akili kapula. Akiliinga-pe ⸤yi ambu naa liili mare-ni⸥ ambuma-kene wapera toku andolemeláliinga yima lupa-lupa ambu liiku, ambuma lupa-lupa yi pangi. 3-4 Ambu te-ni yunga yilindu “Wasie piambili.” nimbá kene yili-ni “Kapula. Wasie piambili.” nipili. Aku-sipako, yi te-ni yunga ambalendu “Wasie piambili.” nimbá kene ambale-ni “Kapula. Wasie piambili.” nipili. Akili ambu-yiselenga ulu-pulu te kanili. Yi puli ambale-ni yunga kangiele yu-yunu mindi naa nokulemú; yunga kangiele min-yilingako. Aku-sipako ambu liili yili-ni yunga kangiele yu-yunu mindi naa nokulemú; yunga kangiele min-ambaliingako. ⸤Akiliinga, ambale-ni mola yili-ni “Wasie piambili.” nimbá kene te-ni “Mólu.” nimbá kupulanum te naa lelemú.⸥ Ambu-yisele we molembele kene yili-ni mola ambale-ni mínundu “Tiluna piambili.” nimbá kene mínu-ni “Mólu.” nimbá kapula naa temba akiliinga-pe elsele-ni numanu tiluna pupili molkulu kene “Ena mare tiluna naa pepulu, ena kanumanga Pulu Yili-kene popu topu ung nimbu mawa tepu molambili.” nikulu, niku panjikulu kene ena kanumanga tiluna naa pinglí kene ulu te mólu. Penga “Tiluna naa piambili.” nikulu, niku panjingilí enama pora nimbá kene ‘Ena pulele “Mólu.” nimbulu tiluna naa pembulú kene ⸤kurumanga nuim⸥ Seten-ni olsu omba kundi tomba kene kangiele nokupulu naa konjumbulúnje.’ nikulu alsuku tiluna piangli. Na-ni niker akili ‘Eni liipu tapunjambu.’ nimbu niker. ‘Eni ⸤yi puku ambu liiku⸥ teangi.’ nimba ung-mani aku-sipa te naa pelemú. Akiliinga-pe na-ni ‘Kaí.’ nimbu piliiker mele i-sipa: ‘Na ⸤ambu naa liipu⸥ we angiliu mele yambuma aku-siku yima ambu naa liiku, ambuma yi naa puku, telkemelanje manda.’ nimbu piliiker. Akiliinga-pe Pulu Yili-ni ⸤yu-yunu numanale-ni piliipaliinga⸥ yambuma tonduluma lupa-lupa moke tepa silimú. ‘Yambu te ulu te tipili.’ nimba tondulu te sipa, ‘Yambu te ulu te tipili.’ nimba tondulu te sipa, aku-sipa tonduluma lupa-lupa moke tepa silimú liilimele.
Ambu yi naa púlima kene, yi ambu naa líílima kene, ambu-wayema kene, na-ni eninindu i-sipu niker: ‘Na ambu naa liipu we angiliu mele enini aku-siku we angilííngi lem kapula. Akiliinga-pe yi mare ‘Ambu te wasie pelkumbulanje aima kapula.’ niku piliilimili yima ambu lííngi lem manda. Ambu mare ‘Yi te wasie pelkumbulanje aima kapula.’ niku piliilimili ambuma yi púngi lem manda. Kangiele-ni aku-siku waka-ni kolku aku-siku tingíndu mindi numanu kimbu-siku mulungí kene aima kapula mólu. Aku tingí yambuma yima ambu liiku ambuma yi puku tingí kene manda.’ niker.
10 Ambu-yimandu na-ni ‘Ulu te teai.’ nimbu ung-mani te siker. Akili sika na-nanu naa nimbu siker. Nimbú teker akili Auliele-nga ung-mani te. ⸤Akili i-sipa mele:⸥ ‘Ambuma-ni eninga yima munduku naa kelangi. 11 Mola ambu te yunga min-yili sika mundupa kilímu lem yi te naa pupa kamu we mulupili. Mola ‘Alsupu yi pambu.’ nimba pilíímu lem yunga yili molumbana kelepa pupili, numanu tiluna pupili molangli. Yima eninga ambuma “Pai.” niku naa makurangi.’ niker.
12-13 Ambu-yi marendu na-ni i-sipu piliipu kene niker: ‘Krais-nga yi te yunga ambu liilimále ‘Krais-nga ungele sika.’ nimba naa piliilimú ambale molemú akiliinga-pe ‘Tiluna molambili.’ nilimú lem yi kanili-ni yunga ambalendu “Pui.” nimba naa makurupili. Krais-nga ambu te yi pulimú yili ‘Krais-nga ungele sika.’ nimba naa piliilimú yili molemú akiliinga-pe ‘Ambale-kene tapú-topu molumbulú kene kapula.’ nimba piliilimú lem ambale yunga yili mundupa kelepa naa pupili.’ niker. (Niker akili na-nanu numanale-ni piliipu kene niker. Auliele-ni ung te nimu-na piliipu kene naa niker.) 14 ⸤Na-ni niker akiliinga pulele i-sipa mele:⸥ ⸤Krais-nga⸥ ambu tenga yili ‘Krais sika.’ nimba naa piliilimú yili Pulu Yili-ni kanupa kene ambale-kene tiluna molembeláliinga yili kepe kanupa membu panjimbako. ⸤Krais-nga⸥ yi tenga ambale ‘Krais sika.’ nimba naa piliilimú ambale Pulu Yili-ni kanupa kene yili-kene tiluna molembeláliinga ambale kepe kanupa membu panjimbako. Aku-sipa naa kanulkanje elsengla kangambulama kepe kanupa kene ‘Enini kalaru mululi kangambulama. Nanga mólu.’ nimba kanolka. Akiliinga-pe ⸤Krais-nga ambumanga yima kene Krais-nga yimanga ambuma kene kanupa ‘Nanga yambu kake tílima.’ nimba kanolemáliinga⸥ eninga kangambulama kepe kanupa kene ‘Nanga kangambula kake tílima.’ nimba kanolemúko.
15 Akiliinga-pe ‘Krais sika.’ niku naa piliilimili ambuma kene yima kene lupa-lupa numanale-ni piliiku kene “Pui.” niku makurungí kene, mola eni-enini ulsu pulimelé lem pipi siku “Mólu.” naa niangi. Aku tíngi lem ‘Krais sika.’ niku piliilimili yima kene ambuma kene eninga minupili kene ‘ka-lkuna mele peangi.’ nimba ung-mani te naa pelemáliinga pangi we munduku kelangi. Pulu Yili-ni “Táka-niku molangi.” nilimáliinga ⸤“Tiluna naa molamili.” níngi lem karaye teku “Tiluna tapú-topu molamili.” naa niangi.⸥ 16 Krais-nga ambu te-ni ‘Nanga yili numanu topele topa Krais-nga yili molumbanje.’ nimba yili-kene táka-nimba mulupili. Krais-nga yi te-ni ‘Nanga ambale numanu topele topa Krais-nga ambale molumbanje.’ nimba ambale-kene táka-nimba mulupili. ⸤Táka-niku mulungí kene ulu te wendu ombá mele eni naa piliilimiláliinga ung te naa niku táka-niku molangi.⸥
7:17-24 Oliu Pulu Yili-ni “Molai.” Nirim Mele Aku-Sipu Molamili Ung Te
17 ⸤Ung-pulu te piliipu kene niker akili i-sipa mele:⸥
Pulu Yili-nga yambuma naa muluring kene ui Auliele-ni makó topa ‘Aku-siku molangi.’ nirim kilia eni lupa-lupa aku-siku molangi Pulu Yili-ni ‘Enini nanga yambuma molangi wai.’ nirim mele ekupu kepe Pulu Yili-nga yambuma molku kene aku-sikuko molangi. Ung-mani akili Krais-nga yambu-talapema pali nimbu siliu.
18 ⸤I-sipu mele niker: Pulu Yili-ni⸥ ‘Nanga yili molani ui.’ ui naa nipili yi kanili ⸤Juda-yili molemáliinga yunu⸥ kangi kupsili yi te mulúm lem kapula, Pulu Yili-ni ‘Nanga yili molani ui.’ nimbá kene yu-ni ‘Kangi kupsili yili moliu mele naa molambaliinga kangi kupsiliele kelepu tepu mimi teambu.’ naa nipili. Mola yi te kangi naa kupsili yi te mulupili Pulu Yili-ni ‘Nanga yili molani ui.’ nimbá kene yunu alsupa ‘Kangi kupsili yi te molambaliinga kangi te kopsambu.’ naa nipili. 19 Kangi kopsilimele ulele-ni ulu te naa telemú; kangi naa kopsilimele ulele-ni ulu te naa-ko telemú. Pulu Yili-ni “Teai.” nilimú ungma piliiku liiku telemele ulu akili mindi tondulu te pelemú. Akili mindi Pulu Yili-ni kanupa yambuma apurulimú.
20 Akiliinga, Pulu Yili-ni ‘Enini nanga yambuma molangi wai.’ ui naa nipili muluring mele ekupu yunga yambuma molku kene aku-siku molai.
21 ⸤Aku-sipu nikereliinga ung-pulele i-sipa mele:⸥
Nu kongun we tinjili kendemande-yambu te molani Auliele-ni ‘Nanga yambale molani ui.’ nirimye? Aku-sikunu muluruneliinga nunga numanuna buni te naa pípili. ⸤Aku-sikunu we teku mulunu lem ulu te mólu.⸥ Mola nu kendemande-kongun naa tekunu we muluni kupulanum te wendu um lem kapula nu aku-siku wendu pukunu we molani. 22 Yambu te kongun we tinjili kendemande te mulupili Auliele-ni ‘Nanga yambale molani ui.’ nim lem ekupu yunu Auliele-nga we mululi yambale molemú; kendemande-kongunale naa tenjipa we mulupili Pulu Yili-ni walsurum yambale ekupu yunu Krais-nga kendemande-kongun tinjili yambale molemáliinga ⸤kendemande molemele yambuma numanuna buni te naa pípili molangi⸥. 23 Pulu Yili-ni eni ⸤pali⸥ méle aima auli te-ni taropu topa liirim akiliinga eni yambu tenga kendemande-kongunale naa tenjai. 24 Angmene, Pulu Yili-ni ui oliu naa walsipili mulurumulu mele ekupu aku-sipu Pulu Yili-ni oliu liipa tapunjupa nukupili aku-sipu molamiliko.
7:25-40 Ambu Yi Naa Púlima Kene Yi Ambu Naa Líílima Kene Yambu Kanumandu Poll-ni Ung Te Nirim Ungele (7:1-40 pali kanui)
25 ⸤Eni pepá toku na siku kene,⸥ ambu yi naa pulimeléma kene yi ambu naa liilimelema kene tingí mele ⸤walsiku piliiring mele ekupu ung te niambu:⸥
Walsikimili akiliinga ung te Auliele-ni oliu mani naa sirim. Akiliinga-pe nanu numanale-ni piliipu kene ‘Teangi.’ nimbu piliiker mele niambu. Nimbú kene Pulu Yili-ni na kondu kolupa kene ‘Ung-sikama mindi andukunu mani si.’ nimba na tondulu sirimeliinga ekupu nimbú mele akili piliiku kene ‘Sika nikem.’ niku pilííngi lem manda. 26 ⸤Na nimbu piliiker mele yambu kanuma enindu niambu:⸥ ‘Ekupu enamanga buni pulele wendu olemáliinga ⸤ambu yi naa puku yi ambu naa liili⸥ yambuma ui molemele mele penga aku-siku we mulúngi lem kapula.’ nimbu piliiker. 27 Nu ambu liirinu lem ‘Ambale pupili.’ niní kupulanum te naa kurui. Mola nu ambu naa liili yi te mulunu lem ‘Ambu te liambu.’ nikunu numanu liiku naa mundui. 28 Mola nu ambu líínu lem ulu-pulu-kis te naa tellu. Ambu-wenipuma yi púngi lem akili ulu-pulu-kis te naa-ko telemele. Akiliinga-pe ‘Ambuma yi puku yima ambu liingí kene enini-kene buni pulele wendu ombá.’ nimbu piliipu kene ‘Ulu-buni akuma eni-kene wendu naa upili akiliinga aku-siku naa tíngi lem manda.’ nimbu niker.
29 Angmene, na-ni niker mele i-sipa: Enama nondupa pora nimbá tekem akiliinga ena wallú-koltale pekem ena akumanga
yi ambu líílima-ni ambu naa liili yima mele molai.
30 Yambu kola telemelema kola naa tili yambuma mele molku,
numanu siku molemele yambuma numanu naa siku molemele yambuma mele molku,
mélema taropu toku liilimele yambuma yambu mélema naa nosuku we molemele yambuma mele molku,
31 Ma-koleana mélema-ni uluma telemele yambuma méle akuma numanu kimbu-siku naa molai.
Ya ma-koleale kene mélema kene, ekupu lelemú kanolemulu mélema, pora nimbá tekem, ⸤alsupa kona te wendu ombá tekem akiliinga aku-sili yambuma mele molai⸥.
32 ‘Méle pulele-ni eninga numanuma kundupa memba naa andupili.’ nimbu piliipu kene ⸤aku-sipu niker⸥. Yi ambu naa liilimále-ni Auliele-ni kanupa kaí piliilimú uluma mindi tembandu numanu kimbu silimú. ‘Auliele-ni numanu sipili.’ nimba kene ulu akuma mindi tepa molemú. 33 Akiliinga-pe ambu liilimú yili-ni ya ma-kolealiinga mélema numanu kimbu-sipa, ‘Ambale numanu sipili.’ nimba yunu kanupa kaí piliimba uluma piliipa tepa molemú. 34 Aku telemáliinga yunu numanu tale tepa liipa mundulimú. Ambu yi naa puli molemelema kene ambu-wenipuma kene enini Auliele-nga uluma mindi numanu kimbu-siku molemele. Eninga kalkundu kepe minikundu kepe ‘Auliele-nga méle kake tiliele lipili.’ niku molemele. Akiliinga-pe ambu yi púlima-ni ya ma-kolealiinga mélema numanu kimbu-siku, ‘Yima numanu sangi.’ niku eninga yima kanuku kaí piliingí uluma teku molemele. 35 Na-ni ‘Eni molku konjuku, buni te naa pípili molangi liipu tapunjambu.’ nimbu “Aku-siku teangi.” nimbu niker. Eninga ulu tingí kupulanumele pipi simbundu naa niker. ‘Taki-taki Auliele-nga uluma mindi numanu kimbu-siku teku, ulu sumbi-nílima mindi teangi.’ nimbu aku-sipu niker.
36 ⸤Aku-sipa akiliinga-pe⸥ yi te ambu-wenipu te kanupa kene ‘Ambu-wenipu akili liimbu.’ nimba ui nimba panjipa kene penga ⸤Krais-nga yili molupa kene⸥ numanu topele topa kene ‘Naa liambu aramele-pe naa liimbu kene ambale tepu kis-simbunje.’ nimba piliipaliinga ambale líímu lem ulu te mólu. Mola yunga numanale-ni ‘Ambale aima liilka.’ nimba pilíímu lem yunu ambale aima kamu liipili. Ambu kanili kamu líímu lem aku tembale ulu te tepa kis naa simba. 37 Mola yi te-ni ‘Ambu-wenipale aima naa liimbu.’ nimba yunga numanale-ni tondulu mundupa pilíímu lem, ‘Ambale aima liipili.’ ningí kupulanum te naa lim lem, yu-ni yunga kangiele-ni waka lembale yu-yunu manda mimi-sipa nukúmu lem, kapula, yu-ni ambale naa liimba kene yunu kepe ulu akili tepa konjumbáko. 38 Aku lem yi te-ni ‘Ambu-wenipu te liipili.’ niku ui niku panjingéle kamu líímu lem akili tepa konjulimúko. Akiliinga-pe yi te-ni ‘Ambu-wenipu te liipili.’ niku ui niku panjingéle naa líímu lem ⸤Auliele mendepulu piliipa liipa molumbaliinga⸥ akili aima ulu lakupa kaiéle.
39 ⸤Ung-mani te i-sipa mele pelemú:⸥ Ambu tenga yili ui naa kolumba kene yunu yilinga mínele molemú, penga yi te-lupa manda naa pumba. Akiliinga-pe min-yili kolumba kene ‘Yi te-lupa pambu.’ nimba pilíímu lem yunu manda pumba. ‘Yi te lupa naa pupili.’ niku pipi singí kupulanum te mólu, akiliinga-pe yunu yi pumbale ‘Auliele sika.’ nimba tondulu mundupa piliimba yi te pupili. 40 Akiliinga-pe na-nanu i-sipu piliiker: ‘Yunu alsupa yi te naa pumu lem yunu aima lakupa numanu sipa molumba.’ nimbu piliiker. Niker akili ‘Pulu Yili-nga Minéle-ni na “aku-sikunu ni.” nikemu-na piliipu kene ung ili eni nimbu siker.’ nimbu piliiker.
8:1—11:1 Yambuma-ni We-Mélema “Oliu Nokolemele Pulu Yambuma” Niku Angnjiku Popu Toku Langima Kalku Silimele Langima Krais-nga Yambuma Nungí Kene Manda Mola Mólunje, Akiliinga Ung Te