6
Jisas i vaghanɨŋgiya paeb tausan
(Mat 14:13-21; Mak 6:30-44; Luk 9:10-17)
Mbaŋa vavana e ghereiye, Jisas i womalawa Galili Njighɨniye valɨvaŋga. Idae mbe reghava Njighɨ Taibiriyas. Wabwi laghɨye regha thɨ rakareghambawe kaiwae va thɨ thuwe le vakathako ghamba rotaele weŋgiya ghambweghambwera. Amba Jisas i voro e ou nasiye regha na i yaku weiyaŋgiya gharaghambu. (Thaga Valaŋani ghambaŋa ma vama bwagabwaga.)
Iya kaiwae mbaŋa Jisas i tagathɨna marae na i thuwe wabwi laghɨye thɨ rakarakamena, i dagewe Pilip iŋa, “Aŋga ne vara vamoda bred gharɨgharɨke wolaghɨye thiyake kaiwanji?” I utu ŋgoreiyako na i mando Pilip, kaiwae amalaghɨniye vama i ghareghare ne i vakatha budakai.
Pilip i gonjoghawe iŋa, “Othembe silva gethɨseriyeiwo (200) ne ra mban na ra vamodo bred, na ra viya na nanasiye iya thɨ ghan ne laghɨyeninjiya bada.”
Gharaghambuko regha, Endru, Saimon Pita ghaghae, iŋa, “Ŋgama ghɨmoru regha ina gheke, ghabred mbumbulima i mena e ghanɨŋga regha idae bali, na borogi nanasiye umboiwo. Ko ŋgoroŋgako gharerenuwaŋa weŋgi vara gharɨgharɨke wolaghɨye?”
10 Jisas iŋa, “Hu dage weŋgi na thiya yaku.” E valɨvaŋgako iyako nana va i pokuwe. Gharɨgharɨko wolaghɨye thiya yaku; ghɨmoghɨmoru lenji ghanaghanagha va ŋgoreiya paeb tausan. 11 Jisas i mbana bredɨma, i vata ago weya Loi ghanɨŋgako kaiwae, na i giya weŋgiya gharɨgharɨko va thiya yakuko. I vakatha borogima tembe ŋgoreiyeva. Thiya ghanɨŋga ŋgoreiya ghanjighad.
12 Mbaŋa vama thiya ghanɨthigha, Jisas i dage weŋgiya gharaghambu iŋa, “Hu mbanɨvathavathaŋgiya methɨ ghanɨvareŋgina na thava ra vakowana.” 13 Thɨ mbanɨvanjaraŋgiya nambonambo ŋgamwayaworo na ŋgamwaiwo, iya bredɨma mbumbulima vaŋgovaŋgothiye gharɨgharɨma methɨ ghanɨvareŋgi.
14 Mbaŋa thɨ thuwe le vakathako ghamba rotaele iyako thɨŋa, “Mbema emunjoru, amalaghɨniye Loi ghalɨŋaema gharautu, iya bukuma i woraŋgiya, ne i njama e yambaneke.” 15 Jisas kaero i ghareghare thɨ munjeva thɨ mena thɨ vaŋgu na thɨ vavurɨghegheŋa na thɨ vakatha na kiŋ, i iteteŋgi na mbowo i njoghava e ouko ghamberegha moli.
Jisas i loŋga e njighɨ vwatae
(Mat 14:22-23; Mak 6:45-52)
16 Mbaŋa vama ilimomouwo gharaghambu vethɨ rakanja e njighɨko ghadidiye na thɨ roroghagha Jisas. 17 Ko iyemaeŋge mbaŋa i gou na Jisas mamba i mena weŋgi, vethɨ rakatha e waŋga, thɨ womalawa na thɨ wa Kapenaom. 18 Ndewendewe i rowo vurɨgheghe na njighɨko tɨne i robagodu. 19 Vama vethɨ wodowodo na lenji bwagabwaga kaero ŋgoreiya kilomita theghelima o kilomita theghewa, amba thɨ thuwe Jisas i loŋga ghembeŋgi e njighɨko vwatae. I vakathaŋgi na thɨ mararu laghɨye. 20 Ko amba i dage weŋgi iŋa, “Tha huya mararu; ghino Jisas.” 21 Thɨ warari na weinji e waŋgako na e mbaŋako vara iyako vethɨ govutha vanatɨna, e ghembako iya methɨ ghembeko.
Wabwima laghɨye thɨ tamweya Jisas
22 Mbaŋambaŋa vena wabwima vambe thiya yakuma e valɨvaŋgako iyako, kaero thɨ renuwaŋa waŋga mbe waŋgara eŋge menda ina gheko, na Jisas ma menda i thawe weiyaŋgiya gharaghambu, ko menda mbe thiye eŋge vara thɨ raka. 23 Amba waŋgawaŋga vavana thɨ rakaru, thɨ rakamena e ghemba idae Taibiriyas. Thiya goru valɨghadidiye regha ŋgora menda gharɨgharɨma thɨ ghana bredɨma mbaŋa menda Giya i vata agowe kaiwae. 24 Mbaŋa wabwiko kaero thɨ ghareghare Jisas na tembe ŋgoreiye gharaghambu ma ma inanji gheko, thɨ rakatha e waŋgawaŋgako thiyako na thɨ raka Kapenaom, thɨ tamwembela amalaghɨniye.
Jisas iye ghanɨŋga e yawayawaliye
25 Mbaŋa gharɨgharɨma thɨ vaidiya Jisas e njighɨko valɨvaŋga, thɨ dagewe thɨŋa, “Ravavaghare, thembaŋa mo menake gheke?” 26 Jisas i gonjogha weŋgi iŋa, “Ya dage emunjoru e ghemi, lemi tamwe mbeleŋgo ma rɨghethoru kaiwae hu ghareghare vakathaŋgiko ghamba rotaele ya vakathaŋgi, nandere, ko rɨghethoru kaiwae menda hu ghanɨŋgiya bredɨma na kaero valɨkaiwami moli. 27 Tha hu rovurɨgheghe ghanɨŋgake iya le yakuke ma molao kaiwae, ko iyemaeŋge hu rovurɨgheghe ghanɨŋga e yawayawaliye na ne i meghabana kaiwae. Ghanɨŋgako iyako Lolo Nariye ghino ne ya giya weŋga, kaiwae Loi Ramanda kaerova i giya mbarowe na i vakatha.”
28 Amba thɨ vaito thɨŋa, “Ne wo vakatha budakai na wo kaiwoŋa the kaiwo Loi nuwaiya wo vakatha?”
29 Jisas i gonjogha weŋgi iŋa, “Loi le kaiwo iyake: hu loŋweghathɨgha iye amalaghɨniye va i variye.”
30 Thɨ dagewe thɨŋa, “The vakatha ghamba rotaele ne u vakatha na wo thuwe e marameke ambane valɨkaiwae wo loŋweghathɨŋge? Ne u vakatha budakai? 31 Orumburumbume me vivako moli methɨ ghana ghanɨŋga regha idae ‘manna’ e njamnjam, ŋgoreiya buk le utu iŋa, ‘I giya bred weŋgi i mena e buruburu na thɨ ghan.’ ” Raŋ 16:4; Neh 9:15; Sam 78:24,25
32 Jisas i dage weŋgi iŋa, “Ya dage emunjoru e ghemi, ma Mosese ŋgoreiye iyava i giya bredɨna weŋga i mena e buruburu, ko iyemaeŋge Bwebwe, iye iya i giya bredɨna emunjoru weŋga i mena e buruburu. 33 Kaiwae bred i mena weya Loi iya amalaghɨniye va i variye na i njama e buruburu. Iye i giya yambaneke yawaliye.”
34 Thɨ dagewe thɨŋa, “Amalana, u giya bredɨke iyake weime mbaŋake wolaghɨye.”
35 Jisas i dage weŋgi iŋa, “Ghino ghanɨŋga e yawayawaliye. Thela thoŋgo i mena e ghino mane bada i gharɨ, na thela thoŋgo i loŋweghathɨŋgo mane mbwa i gharɨ. 36 Kaero ya dage weŋga, othembe va hu thuweŋgo mamba hu loŋweghathɨŋgo. 37 Taulaghɨko iya Bwebwe i giyako e ghino ne thɨ mena e ghino, na thela thoŋgo i mena e ghino mane ya botewoyathu. 38 Kaiwae va ya njama e buruburu ma ya mena ya vakatha ghino lo renuwaŋa, nandere, ya mena ya vakatha thela i variyeŋgo le renuwaŋa. 39 Iyava i variyeŋgoke le renuwaŋa iyake, mbala thava ya thɨvaiya regha iyava i giyake e ghino, ko ya vaŋguthuweiruvaoŋgi na e yawayawalinji mbaŋa ne ele ghambako. 40 Kaiwae Bwebwe le renuwaŋa ŋgoreiye, thela thoŋgo i thuwe Nariye na i loŋweghathɨ, ne i vaidiya yawaliye memeghabananiye, na ne ya vaŋguvairɨŋgi na e yawayawalinji mbaŋa ne ele ghambako.”
41 Jiu lenji randeviva mbe thiye eŋge thɨ liya ghautu kaiwae va iŋa, “Ghino bred ya mena e buruburu.” 42 Thɨŋa, “Emunjoru iye Jisas, Josep nariye. Ra ghareghareŋgiya ramae na tɨnae. Ŋgoroŋga eŋge na iya meŋake, ‘Ya mena e buruburu?’ ”
43 Jisas i gonjogha weŋgi iŋa, “Tha ghanjiliutu mbe ghemi eŋge. 44 Ma lolo regha valɨkaiwae i mena e ghino, thoŋgo Bwebwe iyava i variyeŋgoke ma i vaŋgumena e ghino; na ne ya vaŋguthuweiru na e yawayawaliye mbaŋa ne ele ghambako. 45 Loi ghalɨŋae gharautu regha va i roriya iyake: ‘Loi tene i vavaghareŋgiya taulaghɨko.’ Ais 54:13 Thela i vandeŋe Bwebwe na i thuwe valawe, iye i mena e ghino. 46 Ma gharerenuwaŋa ŋgoreiye lolo regha i thuwathuwa weya Bwebwe; ko mbe loloko eŋge iya i mena weya Loi, mbe amalaghɨniye eŋge va i thuwathuwa weya Bwebwe. 47 Ya dage emunjoru e ghemi, thela i loŋweghathɨ ne i vaidiya yawaliye memeghabananiye. 48 Ghino ghanɨŋga e yawayawaliye. 49 Orumburumbumi va thɨ ghana manna e njamnjam, ko iyemaeŋge tevambe thɨ mareva. 50 Ko ghanɨŋgake iya i menake e buruburu mbe regha, thoŋgo thela i ghan ne yawaliye i meghabana. 51 Ghino ghanɨŋga e yawayawaliye na va ya mena e buruburu. Thoŋgo thela i ghana ghanɨŋgake iyake ne i vaidiya yawalɨ memeghabananiye. Ghanɨŋgake iyake mbunɨmaniŋguke, ne ya vatomwe yambaneke yawaliye memeghabananiye kaiwae.”
52 Jiu mbe thiye eŋge weinji lenji ghatemuru thɨ veutu weŋgi thɨŋa, “Ne ŋgoroŋga na amalake i giya mbunɨmaniye weinda na ra ghan?”
53 Jisas i dage weŋgi iŋa, “Ya dage emunjoru e ghemi, thoŋgo ma hu ghan Lolo Nariye mbunɨmaniye na ma hu mun madɨbae, ghemi mane e yawayawalimi. 54 Thela thoŋgo i ghana mbunɨmaniŋgu na i muna madɨbaŋgu i wo yawaliye memeghabananiye, na ne ya vaŋguthuweiru mbaŋa ele ghambako. 55 Kaiwae mbunɨmaniŋguke iye ghanɨŋga moli na madɨbaŋgu iye mbwa moli. 56 Thela thoŋgo i ghana mbunɨmaniŋgu na i muna madɨbaŋgu, iye i yaku e ghino na ghino ya yakuwe. 57 Bwebwe e yawayawaliye va i variyeŋgo, iya kaiwae ghino tembe e yawayawaliŋguva. Tembe ŋgoreiyeva thela i vaŋamwe ghamberegha e ghino ne ya wogiya yawalɨ memeghabananiyewe. 58 Ghanɨŋgake iyake iyava i menama e buruburu. Orumburumbunda va thɨ ghana manna, ko iyemaeŋge va thɨ mare, ko thela thoŋgo i ghana ghanɨŋgake iyake mane i mare ne yawaliye i meghabana mbaŋake wolaghɨye.” 59 Va i utuŋa iyake mbaŋa va i vavaghare Kapenaom e ŋgolo kururu tɨne.
Gharaghambu thɨ rakaitete
60 Mbaŋa gharaghambuko vavana thɨ loŋwe iyake thɨŋa, “Vavaghareke iyake i vurɨgheghe. Thela ne valɨkaiwae i wovathako?”
61 Va i ghareghare gharaghambu thɨ liliya utu renuwaŋake iyake utuniye, amba i dage weŋgi iŋa, “Ŋgoroŋga, mbwata lo utuutuke i varerenuwaŋaŋga na i vakatha na hu ndenjogha. 62 Ne ŋgoroŋga gharerenuwaŋa thoŋgo hu thuwe Lolo Nariye i njogha na tembe ve yakuva e buruburu? 63 Loi Une i giya yawalɨ; vurɨgheghe i mena lolo mane i giya bigi regha. Utuutuŋgiko iyava ya utuŋako weŋga i vakathaŋga na hu wo Loi Une na iye i giya yawalɨ. 64 Ko iyemaeŋge vavana ghemi ma hu loŋweghathɨ.” Kaiwae Jisas va i ghareghare ŋgora vambe i rikowe, thavala mava thɨ loŋweghathɨ na thela ghaliliva. 65 I gotubwe iŋa, “Iyake iyava kaiwae ya dage e ghemi, ma valɨkaiwae lolo regha i mena e ghino thoŋgo ma Bwebwe iŋa valɨkaiwae i vakatha ŋgoreiye.”
66 Iyako e ghereiye gharaghambuko lemoyo thiya ronjogha na ma thɨ ghambu.
67 I vaitoŋgiya theyaworo na theghewoma iŋa, “Ŋgoroŋga ghemi, nuwamiya tembe hu iteteŋgova?”
68 Saimon Pita i gonjoghawe iŋa, “Giyana, ne wo wa weya thela? Utuutu e yawayawaliye na ne i meghabana inanji e ghen. 69 Kaero wo loŋweghathɨ na wo ghareghare ghen Raboboma na u mena weya Loi.”
70 Jisas i gonjoghawe iŋa, “Va ya tuthiŋga themiyaworo na themighewona iyemaeŋge ghemina regha iye seitan.” 71 Iyako Judas, iye Saimon Isakariyot nariye utuniye. Othembe amalaghɨniye gharaghambuko theyaworo na theghewoko regha, muyai tembe i vatomweva.

6:31 Raŋ 16:4; Neh 9:15; Sam 78:24,25

6:45 Ais 54:13