Rom
Lenji Leta
Pol Le Rorori
Utu iviva
Pol le vaghɨliya theghetoniye e tɨne i wa Korinita. Le yakuyaku e ghembako iyako tɨne, ghayamoyamo ŋgoreiye va i roriya letake iyakewe na i variye i wa weŋgiya raloŋweloŋweghathɨ inanji Rom e tɨne. Raloŋweloŋweghathɨko thiyako vavana thiye Jiu gharɨgharɨniye, ko iyemaeŋge thɨ ghanagha moli thiye ma Jiu gharɨgharɨniye. Pol va nuwaiya moli i wa Rom na ve thuweŋgiya raloŋweloŋweghathɨ e valɨvaŋgako iyako, ko amba i mwandɨ na i wa Spein ele valɨvaŋga (1:11-12; 15:23-24). Ko iyemaeŋge va e mbaŋako iyako ma valɨkaiwae i njaoko i wa Rom, kaiwae ekelesiya e valɨvaŋga Masedoniya na Akaiya, Korinita ele valɨvaŋgako tɨne, thɨ vivatha lenji mwaewo na thɨ giyawa Pol i yomban weŋgiya ekelesiya inanji Jerusalem e tɨne (15:25-28).
Tembe ŋgoreiyeva e letake iyake tɨne Pol i utuŋa weŋgiya Rom Toto Thovuye kaiwae. Renuwaŋa laghɨye moli letake iyake e tɨne ina 1:17, iŋa, “Toto Thovuye i woraŋgiya weinda, kaiwae Loi iye i thovuye moli budakai i dagerawe i vakatha ŋgoreiye weŋgiya thavala thɨ loŋweghathɨ.” Pol i govambwara weinda gharɨgharɨke wolaghɨye, thiye Jiu na ma Jiu gharɨgharɨniye, thiye tharɨ gharavakatha Loi e marae (1:18–3:20). Ko iyemaeŋge Loi mbe i wovathovuthovuyeŋaŋgi eŋge gharɨgharɨ thɨ loŋweghathɨgha Jisas Krais (3:21–4:25). Na Pol tembe i utuŋava yawalɨ togha kaiwae, ra yaku e tɨne kaiwae Loi va i wovathovuthovuyeŋainda (Vaŋgothiye 5–8).
Vaŋgothiye 9 ghaghad 11 Pol i ghatha vuyowo regha. Vuyowoko iyako ŋgoreiyake. Wabwi Isirel thiye Loi le tututhi gharɨgharɨniye, ko iyemaeŋge ma thɨ loŋweghathɨgha Jisas Krais iya kaiwae ma thɨ vaidiya vamoru. Amba Pol i vaito, “Ŋgoroŋga wabwi Isirel kaiwanji? Loi le vakatha weŋgi thare i tomethi? Thare i botewoŋgi?” Ko amba tembe i thombeva le vaitoko iyako.
Pol tembe i govambwarava ŋgoroŋga ghinda ghandathanavu na la vakatha, thavala kaero i wovathovuthovuyeŋainda, la yakuyaku na la vakatha ŋgoroŋga ekelesiya e tɨne, weŋgiya ghandaune na weŋgiya rambarombaro (12:1–15:13). Le utuutu momouniye Pol iŋa ghauneko thɨ gomwaewo weŋgiya raloŋweloŋweghathɨ inanji Rom e tɨne (Vaŋgothiye 16).
1
Ghino Pol, Krais Jisas le rakakaiwobwaga na ghalɨŋae gharaghambɨ. Loi va i ghathaŋgo ya tabo ghalɨŋae gharaghambɨ na ya yathu Toto Thovuye.
Totoko Thovuye iyako Loi va i dagerawe mbaŋa i vivako mbala ghalɨŋae gharautu thɨ woraŋgiya na thɨ rorinjoŋa Buk Boboma e tɨne. Totoko Thovuye iyako nariye utuniye, iye ghanda Giya Jisas Krais. Mbunɨma na madibe ele valɨvaŋga, iye Deivid rumbuye, ko iyemaeŋge Loi i vatomwe iye Nariye, kaiwae Nyao Boboma le vurɨgheghe e tɨne va i vakatha na tembe i thuweiruva mare e tɨne. Amalaghɨniye i mwaewo e ghino na i giya bebeke iyake e ghino, ya tabo ghalɨŋae gharaghambɨ, ghatarawa kaiwae, mbala thiye ma Jiu valɨvaŋga na valɨvaŋga thɨ loŋweghathɨ na thɨ ghambu. Na ghemi tembe ŋgoreiyeva, inami e wabwina iyana tɨne, Loi kaerova i ghathaŋga na hu tabo Jisas Krais le wabwi gharɨgharɨniye.
Taulaghɨna ghemi huya yaku Rom e tɨne, Loi i gharethovuŋga na kaerova i ghathaŋga hu tabo le gharɨgharɨ.
Ya naŋgo weya Loi Ramanda na ghanda Giya Jisas Krais lenji mwaewo na lenji gharemalɨlɨ i riyevanjara gharemina.
Pol nuwaiya moli i wa Rom
I viva moli ŋgoreiyake: Weya Jisas Krais ya vata ago weya lo Loi taulaghɨna ghemi kaiwami, kaiwae lemi loŋweghathɨ weya Krais valɨvaŋgake wolaghɨye kaero thɨ utuŋa. Loi iya ghino ya kaiwokewe na e ghareŋguke laghɨye ya vatomweŋgo ya utuŋa Toto Thovuye Nariye utuniye, iye ne i vaemunjoruŋa e ghemi budakai iya ya utuŋake emunjoru moli. Na Loi i ghareghare mbaŋake wolaghɨye ya renuwaŋakikiŋga 10 elo naŋgo tɨne. Ya naŋgo valaŋa weya Loi na thoŋgo le renuwaŋa ŋgoreiye valɨkaiwae ya ghaona e ghemi. Mbaŋa kaero molao nuwaŋguiya ya ghaona e ghemi na mbaŋake ma ya ghareghare ne ŋgoroŋga na ya ghaona, ko elo naŋgoke eŋge ne valɨkaiwae. 11 Nuwaŋguiya moli ya thuweŋga mbala valɨkaiwae ya giya the thalavu e ghemi i mena Loi e Une na valɨkaiwae i thalavugha yawalimi na i vurɨgheghe. 12 Nuwaŋguiya ra vethalathalavuinda; lo loŋweghathɨke i vavurɨghegheŋga na lemi loŋweghathɨna i vavurɨghegheŋgo.
13 Lo bodaboda, nuwaŋguiya hu ghareghare, mbaŋa i ghanagha ya munje ya ghaona e ghemi, ko iyemaeŋge ghamba thalatɨva i ghanagha e ghino ghaghad mbaŋake. Lo renuwaŋa ŋgoreiye nuwaŋguiya ya ghaona na lo kaiwo e ghemi une ve yomara ŋgoreiya kaero i yomara weŋgiya wabwi vavana thiye ma Jiu gharɨgharɨniye e tɨnenji.
14 Iyake ŋgoreiye wo ya vamodo njogha modae laghɨye, na iwaeŋge ya wa na ya utuŋa Toto Thovuyeko iyako weŋgiya gharɨgharɨke wolaghɨye; weŋgiya thavala thɨ ghambugha Grik* Thiye Grik gharathimbathimbaŋgi ghanjimbaŋa thɨ mbaro yambaneke laghɨye. Mbaŋa Pol va i rori letake iyake kaero Rom i mbaro yambaneke laghɨye. Ko iyemaeŋge gharɨgharɨ thɨ renuwaŋa Grik ghanjithanavu i thovuye moli. ghanjithanavu na thavala ma thɨ ghambu, na tembe ŋgoreiyeva thavala e lenji ghareghare na thavala unounoŋgi. 15 Ko rɨghe moli vara iyako iya kaiwae nuwaŋguiya moli tembe ya utuŋava Toto Thovuye e ghemi, ghemi huya yaku Rom e tɨne.
16 Ma ya monjinaŋa Toto Thovuye, kaiwae Totoko Thovuye iyako iya Loi va i vakaiwoŋako na le vurɨgheghe e tɨne i vamoruŋgiya thavala thɨ loŋweghathɨ. I viva moli thiye Jiu kaiwanji, ko amba thiye ma Jiu ŋgoreiye tembe kaiwanjiva. 17 Toto Thovuye e tɨne Loi i woraŋgiya ŋgoroŋga valɨkaiwae na i wovarumwarumwaruŋa gharɨgharɨ, na iyake kaiwae thiye thɨ loŋweghathɨ Krais. Iyake i manjamanjala na emunjoru kaiwae Loi le utu e Buk Boboma tɨne iŋa, “Thiye ya wovarumwarumwaruŋaŋgi kaiwae thɨ vareminjeŋgo, thiye e yawalinji memeghabananiye.” Hab 1:17
Tharɨ i ŋgarɨŋgiya gharɨgharɨke wolaghɨye
18 E buruburu Loi kaero i woraŋgiya weinda le ghatemuru weŋgi gharɨgharɨ ma Jiu ghanjithanavu ma ŋgoreiye Loi ghathanavu na ma e gharumwaru, thiye lenji vakathako raraitharɨ thiyako i rogana the bigi emunjoru moli Loi kaiwae weŋgiya gharɨgharɨ. 19 Loi i ghatemuru kaiwae budakai valɨkaiwae gharɨgharɨ thɨ ghareghare Loi kaiwae i manjamanjala weŋgi, kaiwae Loi tembe ghamberegha i vamanjamanjalaŋa weŋgi. 20 I ri mbaŋaniye vara Loi va i vakatha yambaneke na ghaghad noroke, Loi le vurɨgheghe memeghabananiye na bigibigiko iya ma Loi eŋge valɨkaiwae i vakathako, Loi va i vakatha gharɨgharɨ valɨkaiwae thɨ thuwe. Iya kaiwae gharɨgharɨ ma e lenji rɨghe.
21 Othembe thɨ ghareghareya Loi, thɨ wovanjoŋanjoŋa ŋgoreiye iye ma Loi, ma thɨ wovavwenyevwenyeŋa, na ma thɨ dage mwaewowe. Ko iyemaeŋge lenji renuwaŋa ma unouno eŋge na gharenji i momouwo weŋgi. 22 Othembe thɨŋava thɨ thimba, ko iyemaeŋge thɨ tabo unounoŋgi. 23 Na thɨ botewoyathu Loi ravwenyevwenye na memeghabananiye ghakururu na thɨ kururu weŋgi eŋge lenji monjemonjeŋgiko ŋgoranjiya gharɨgharɨ mane thɨ meghabana, na tembe thɨ kururu weŋgiva ma, thetheghan thɨ loŋgaloŋga na thetheghan thɨ li e gharenji vwatae iya thɨ monjeŋgiko.
24 Iya kaiwae Loi i viyathuŋgi na thɨ vakatha the thanavu raraitharɨ yawalinjiko nuwaiya na thɨ vevakatha yathima thanavuniye raraitharɨ. 25 Thɨ botewoyathu utu emunjoru Loi kaiwae iyemaeŋge thɨ loŋweghathɨ kwan; thɨ kururu weŋgi lenji vakavakatha na thɨ kaiwo weŋgi, na ma thɨ kururu weya Ravakatha, othembe amalaghɨniye ghamberegha mbala ra tarawe mbaŋake wolaghɨye. Mbwana. Ŋgoreiye.
26 Lenji vakathako iyako kaiwae Loi i viyathuŋgi na thɨ vakatha yathima thanavuniye vavanava na i monjimonjina. Wanakau thɨ vevakatha vatharɨ weŋgi ma ŋgoreiya va iŋako na ŋgoreiye. 27 Tembe ŋgoreiyeva, ghɨmoghɨmoru ma thɨ vakatha ŋgoreiya meŋako na ŋgoreiye. Tembe thɨ venumweŋgiva na thɨ vakatha ghanjithanavu. Thɨ vakatha ŋgoreiyako weŋgiya lenji valɨghɨmoghɨmoru na modae Loi i giya vuyowae weŋgi.
28 E vwatava, kaiwae ma thɨ renuwaŋa Loi gharerenuwaŋa iye bigi laghɨye, Loi i viyathuŋgi na thɨ ghambugha lenji renuwaŋa raraitharɨ na vakathako iya thava thɨ vakathako thɨ vakavakatha. 29 Tharɨ tomethi na tomethi kaero i riyevanjaraŋgi ŋgoreiya vakatha raitharɨ, votha, tharɨ thanavuniye, yamwakabu, gabo, wogaithɨ, utu kwanɨkwan na thɨ vonɨvoya vavana ghanji. Thɨ liliya utu, 30 thɨ utuutuvatharɨ weŋgiya ghanjiune, thɨ botewo Loi, nemo i utuŋgi na thɨ wovorevoreŋaŋgi. Thɨ tamwe eŋge tharɨ ghavakatha, ma thɨ wovatha oramanji na otatanji lenji utu, 31 ma thimba ina e yawalinji, ma thɨ renuwaŋakikiya lenji dagerawe, ma gharenji weŋgi gharɨgharɨ na ma thɨ gharevɨrɨ kaiwanji. 32 Emunjoru, othembe kaero thɨ ghareghare Loi le mbaro iŋa thavala lenji vakatha ŋgoranjiyako valɨkaiwanji moliya mare. Ko iyemaeŋge mbe thɨ vakavakatha vara iya vakathako thiyako, na ma mbe iyaeŋgeko, tembe thɨ wovathovuthovuyeŋaŋgiva ghanjiuneko iya thɨ vakavakatha thanavuko iyako.

*1:14 Thiye Grik gharathimbathimbaŋgi ghanjimbaŋa thɨ mbaro yambaneke laghɨye. Mbaŋa Pol va i rori letake iyake kaero Rom i mbaro yambaneke laghɨye. Ko iyemaeŋge gharɨgharɨ thɨ renuwaŋa Grik ghanjithanavu i thovuye moli.

1:17 Hab 1:17