6
Mai Nazareth Yesu hi Geduꞌaiyei
(Matthew 13:53-58; Luke 4:16-30)
Yesu ma a tauvotagho we dobuna Caponiam hi voterei, ma hi naeme a au meyagai au Nazareth mepa i raꞌaraꞌatayana. Viyagohina au maratomna yana aniviꞌemosi au numana i vikare po i hanahanapu, ma rava maghamaghauhi hi rautanighana ma hi amhuna. Ma hi raubayadanameehi hipa, “Mepa we dewahi i vainihi?” ma “We nuwahuyahuyana aiya i verei?” ma “Menanaꞌarena po we dewahi anivinuwanaina e vogheꞌetehi?” Wate hipa, “We tauna yana tauraunuma ohota, Mary natuna ma James, Joseph, Judas ma Simon tuwahi magurina. Ma novunovuna we hei maꞌeyana.” Yamna aubaina po hi geduꞌaiyei.
Ma Yesu auwarihi ipa, “Peroveta au dobu gheha hi viꞌateꞌatehi ma a au meyagai, a ghughuni ma ana dam yana eꞌegha.” Yamna aubaina dewa anivinuwanaina egha ita vogheꞌetei, ma rava doridoriꞌahi vohiyavahiꞌava i vodadanihi ma hi yawahana. Ma egha hitai tumaghana aubaina i amhuna. Ma meyagai ghehauhiyei i nae ma i hanahanapu nae.
Yesu, a Tauvotagho* 12 i Himirihi
(Matthew 10:5-15; Luke 9:1-6)
Yesu, a tauvotagho 12 ruwaruwagheiꞌava i himirihi, po meyagai tapuna ma tapuna auwarihi. Ma manini i verehi po aruwa apoꞌapoehi hina raukaiwenihi. Ma babani ghaeghaena i terei auwarihi ipa, “Egha purapura aiwa ami kadau auwarina ona vowai, aita ami jighonaꞌava,* gaiwara egha yam bo autu ma egha mane autuna. Aehuma ona oteni ma egha kwama viruwaina ona vaivaini.” 10 Ma i riwehi ipa, “Me au numana ona rui, yana nahidana ona maꞌae da na meyagaina ona hopu aharei. 11 Ma inapa metauna au meyagaina rava egha hina vokaokaohemi bo hina rautanighanemi, yana ona neneꞌaharei ma aeyapayapami vunavunana ona raihoruhorui. Po naꞌi yana virovorovo matakirahana.” Maranai mai Judea* au dobu gheha hi kadakadau po he nenememeꞌi au Israel, yana aehi vunavunahi he raihoruhoruhi ahi au parata, po tauhi yana hi wanaghadarameehi. Mepapo Yesu ana tauvotagho we dewana hi dewai, yana rava na au meyagaina apo hina nuwa hanapu, “We ravahi he ririwa da taiꞌwai rava apoꞌapoeꞌai, egha me rava mai Judea.” Acts 13:50-51
12 Anima hi hopu po hi rauguguyanai rava auwarihi ma hipa, “Ami dewaboꞌa ona voterehi ma ona wanatavirami Maimaituwa auwarina.” 13 Ma aruwa apoꞌapoehi maghamaghauhi hi raukaiwenihi, ma rava maghamaghauhi olive oyohinei hi viꞌoyohihi mutui, ghohoi ma hi viyawahanihi. James 5:14
Guyauna Herod i Pamina Yesu yana John Taubabataito*
(Matthew 14:1-12; Luke 9:7-9)
14 Dobu maghamaghauhi ma rava atapuhi, yana Yesu wavana hi hanapuwei ma hi babaniyei.§ hi dedei Ma rava ghehauhi hipa, “John Taubabataito* i hiraghe ma i yawahaname,* vomahirime yamna aubaina we dewahi anivinuwanaina e vogheꞌetehi.” 15 Ghehauhi hipa, “Weꞌi yana Elijah.” Ghehauhi hipa, “Weꞌi yana peroveta ghehauna me warihagha.” 16 Wate maranai guyauna Herod Guyauna Herod yana Herod Antipas, Galilee tautaniwageina. we tuyeghana i nonori yana ipa, “Weꞌi yana John Taubabataito,* a riwa po uwana hi tarautuini ma i yawahaname.” 2 Kings 2:1-15; Malachi 4:5-6
17-18 John Taubabataito* uwana borina dededena yana we nanaꞌarena. Muriyai po Yesu a bagibagi ita vikareni, Herodias yana Philip awana, ma Herod yana varehina Philip ma i vomahiri po i haroi. Aubaina John Taubabataito i ririwei ipa, “I viraugagayo duma, havena po varehim awana uta ravaghi.” Ma Herod tauꞌavana i viꞌautana po hi pani ma au deri hi gudutomeni. 19 Ma Herodias yana John rauꞌamo ghaighaiyana dumei, aubaina i ghohei po ita vihiragheni. Ma egha emoꞌemosina 20 babana Herod i haramanei, po John yana rava vivireina ma i dumaru Maimaituwa au matana, aubaina po i rovowei ma i tere vaimahiꞌeni. Ma i ghohei po ponana ina nonori ma wate kamnana i raiꞌapoꞌapoeni. 21 Ma Herodias a gavogavo i viꞌaroni, Herod a haugaghuni kaohana auwarina. Toreha i dewai yana dobu babadahi, ghaviya tanitaniwagahi ma rava ghaeghaehi mai Galilee i ghorehi po hi riyaneꞌi. 22 Maranai Herodias natuna guguhinina i rui po i harahara, yana Herod ma a taꞌomana i rauvainihi. Aubaina guyauna, guguhinina i riwei ipa, “Aiwa u ghohei? Am rauhoghara aiwaꞌi yana apo a verem.”
23 Ma i parivainuwaghani ma i vigwara ipa, “Aiwa u ghoheghoheiya apo a verem, inapa aꞌu anivitaniwaga tupona ghehauna, yana apo emoꞌemosiꞌu.” 24 Mara emosi, guguhinina i hopu po ayona i raubayadei ipa, “Aiwa a vibaghei?”
Ma ayona ipa, “John Taubabataito* unuꞌununa.” 25 Po yaghiyaghinaꞌava i wanavirai po guyauna i raihunahunai ipa, “We marina yaghiyaghinaꞌava John Taubabataito,* unuꞌununa ona raugaebai po ona vereꞌu.” 26 Guyauna yana i vinuwaboya duma, ma egha emoꞌemosina po ita geduꞌai, babana a taꞌomana au matahi ma i vigwara. 27 Aubaina po tauvighaviya i raihunai ipa, “John unuꞌununa ona neiyaꞌi.” Ma i nae au deri po John uwana i tarautuini, 28 ma au gaeba i terei, po i neiyaꞌi, ma guguhinina i verei po ayona i vere damanei.
29 Maranai John a tauvimuritagho tuyeghana hi nonori, yana hi nae po tupuwana hi vaini ma hi naiyei, po kokowaga* me duyuwa guba auhinenina hi terei.
Yesu, Rava Maghamaghau Dumahi (5,000) i Ghamohi
(Matthew 14:13-21; Luke 9:10-17; John 6:1-14)
30 Yesu a tauvotagho vinevinehi* hi wanavirameehi auwarina po aiwa hi dewadewaiya, ma me hi hanahanapunei atapuna hi vipariverenei. 31 Ma na au marana, yana rava hi magha duma hi neneꞌi ma hi naenae, ma egha Yesu a tauvotagho maitehi gavogavo hita verehi po hita am. Ma i riwehi ipa, “Na ravahi ona voterehi ma ona neꞌi, ma tana nae au dobu kwakwava po ta viyagohina.” 32 Po tauhiꞌava au wam hi geru ma hi amkuka nae au dobu kwakwava. 33 Ma rava maghamagha hi inanahi, ma hi inana tuhaghahi, aubaina meyagai maghamaghauna ravahi, gerahei hi votaghonae po hi ai gheꞌeta na au dobuna, ma muriyai Yesu a tauvotagho maitehi hi ghota. 34 Maranai Yesu wamei i hauhopu yana rava maghamaghauhi i inanahi, aniꞌinanahi me ghamoghamo (sheep) egha ahi tauvipaꞌipaꞌi maiteni. Yamna aubaina i nuwadubuwehi, ma i vikare po Maimaituwa a vitaniwaga vouna* tuyeghana ana rava auwarihi atapuna i vihanahanapuhi. Ezekiel 34:11-15; Jeremiah 23:5-6; Numbers 27:1 35 Maranai au i biga, yana a tauvotagho hi neꞌi po hi riwei hipa, “We au dobuna egha rava hita maꞌamaꞌae, ma aita madegha e yoriyori. 36 Rava ma pariꞌaharehi po hina nae, meyagai aughereghereta§ auririvata auwarina po ahi yam hina gimara.”
37 Ma i paribeehi ipa, “Taumi yam ona verehi po hina am.”
Ma tauhi auwarina hipa, “Tam u ghoheꞌai po denarii 200 a gimarei po we patarana ghaeghaena a hewahi, ma auwariꞌai egha emoꞌemosina!” * Greek 200 denarii Denarius emosi yana maratom emosi maihana.
38 Po i raubayadehi ipa, “Habe ona baiha, payawa habiꞌagha auwarimi?”
Maranai hi tuhaghai nehaghai yana hipa, “Auwariꞌai yana payawa nima emosi ma iyana ruwagha.”
39 Anima Yesu a tauvotagho i riwehi ipa, “Rava atapuhi ona riwehi po au gidagida hina tughura.” 40 Aubaina hi tughura, boru ghehauhi 50 ma ghehauhi 100. Exodus 18:21 41 Anima Yesu payawa 5 ma iyana ruwagha i vaini, ma au mara i watata tahepai ma Maimaituwa i tarahiyauwei, ma payawa i tomutomui§ i kabakabari iyana maiteni. Ma a tauvotagho i vereverehi ma rava auwarihi hi raughutei. 42 Ma atapuhi hi am po hi amhiyauwa duma, 43 anima a tauvotagho payawa ma iyana amtereterenana hi tuꞌwaruhi, yana poha 12 hi vihowahi. 44 Rava, tauꞌam yana hi magha duma (5,000) nanaꞌarena.
Yesu Hagahaga* waira Tepanei i Nae
(Matthew 14:22-33; John 6:15-21)
45 Yaghiyaghinaꞌava Yesu a tauvotagho i himirihi, po au wam hi geru ma hi aitayaha, hagahaga autupo ghehauna, dobu ana wava Betsaida, ma wate tauna patarahi i himirihi. 46 Maranai i pariꞌaharehi nuwa ahiꞌahiyei, yana tauna au oya i amghaena raupari aubaina. 47 Ma na waguvaraina, yana Yesu a tauvotagho wamei, hagahaga ausiporina, ma tauꞌavana yana au hayahaya. 48 Ma i inanahi hi voevoe ma hi reta, togowa ma hive hi veraveraumatamatani. Ma naꞌi yana waguvarai, ma maratomtom augheregherena, ma hagahaga tepanei i neneꞌi po ipa ita verauvirehi. tehaharihi 49 Ma hi inanai yana hi pamina konagha po hi otu garara boꞌaboꞌa. 50 Maranai atapuhi hi inanai yana hi rovo duma. Ma yaghiyaghinaꞌava, Yesu ponana i terei ma ipa, “Ona nuwamotu! We yana taꞌu. Egha ona rovo!” 51-52 Anima au wam maitehi i geru, ma hivena i daumori.§ i voterei Ma a tauvotagho hi amhuna duma, babana egha aiwa hita inana tuhaghai marana payawa i dewai po i maghamagha. Babana nuwanuwahi yana i toghara duma.
Yesu, Rava Doridoriꞌahi Maghamaghahi, au Gennesaret i Viyawahanihi
(Matthew 14:34-36)
53 Hagahaga hi damani po hi nae au Gennesaret, po hi ghota ma ahi wam hi yoghoni. 54 Po ahi wam hi tere aharei, ma rava mara emosi Yesu hi inana tuhaghai. 55 Ma dobuna ghaeghaenana hi naeni, ma rava doridoriꞌahi hi hihiva naiyehi, mepa hi nonori po Yesu i nene* maꞌemaꞌe yana. 56 Yesu a aninae atapuna auwarina, meyagai ghaeghaehi ma muhomuhohi po vaovao au numahi, rava ahi rava doridoriꞌahi na dobuna auwarina, hi naiyehi po au habuhabuna hi terehi, ma hi vibagha hipa, “Ma viꞌanina po am gara ipirinaꞌava hina vodadani.” Ma aiyavo doridoriꞌahi ma hi vodadani yana atapuhi hi yawahana, Yesu a kajijirei. vuhigha, manini

*6:8: gaiwara

6:11: Maranai mai Judea* au dobu gheha hi kadakadau po he nenememeꞌi au Israel, yana aehi vunavunahi he raihoruhoruhi ahi au parata, po tauhi yana hi wanaghadarameehi. Mepapo Yesu ana tauvotagho we dewana hi dewai, yana rava na au meyagaina apo hina nuwa hanapu, “We ravahi he ririwa da taiꞌwai rava apoꞌapoeꞌai, egha me rava mai Judea.” Acts 13:50-51

6:13: mutui, ghohoi

6:13: James 5:14

§6:14: hi dedei

*6:14: vomahirime

6:16: Guyauna Herod yana Herod Antipas, Galilee tautaniwageina.

6:16: 2 Kings 2:1-15; Malachi 4:5-6

6:29: guba

6:34: Ezekiel 34:11-15; Jeremiah 23:5-6; Numbers 27:1

§6:36: auririvata

*6:37: Greek 200 denarii Denarius emosi yana maratom emosi maihana.

6:38: nehaghai

6:40: Exodus 18:21

6:41: tahepai

§6:41: i kabakabari

*6:44: waira

6:48: tehaharihi

6:49: garara

§6:51-52: i voterei

*6:55: maꞌemaꞌe

6:56: vuhigha, manini