7
7:1-10 Isirele Yembomanga Ulsu Mololi Ami Ye Nomi Tenga Kendemande Yemo Yesusini Tepa Konde Lsimu Temanemo*Mateyu 8:5-13.
Yemboma piliengi kanu ungume nimbe pora sipelie Yesusi Kapeniame taonona sukundu purumu. Akune Romo yembomanga ami ye wane anderete nokorumu ye tenga kendemande te yu paa konopu mondorumumu kuru awili tepa topalie yu kolomba tepa lierimu. Kanu ami ye nomimuni Yesusi orumu pilipelie yuni Juda tapu ye marebokumunge alsena anjokondo “16. hetman”. lipe Yesusi molorumune mundupelie nimbendo: “Nanga kendemandemo ⸤kuru awili tepa tomu kene⸥ ongo teko konde li.” nirimu. 4-5 Kanu Juda tapu yemane Yesusi molorumune ongo aku siku ningu, yunge ningu tondolo munduku mawa tendekolie ningendo: “I kendemande kolkomomonga ami ye nomimu yu paapeanga. ⸤Yu Juda ye te molo⸥ nalo olio Juda yemboma konopu mondopa, olio maku topo Pulu Yemonga ungumu pilimolo ulkemo yuni takondorumu kene nuni yu liku tapondonu liemo papu.” niringi.
Aku niringi pilipelie Yesusi eno kinie kanu yemonga ulkena pumbe purumu. Kanu ulkemonga nondopa orumu kinie kanu ami ye nomimuni yunge pulu lemo yembo mare Yesusi orumune lipe mundorumu ongolie yundu ningendo: “Ami ye nomimuni isipe nikimu: “Awilimu,bokumunge alsena anjokondo “6. bikpela”. na ye kerimu mele molio, nu nanga ulkena oni kinie kapola naa temba kene nu mindili siku ya naa wani. 7-8 Nu molenona na ye kerimu manda naa ombóla konopu liendu. Na ye tene kepe nokopa molemo, yunge ungumu pilipu lipu telio. Nane kepe ami ye mare nokopo molio. Kanu yemanga tendo “Pu.” nilio kinie yu pulimo. Molo tendo “Ou.” nilio kinie yu olemo. Molo nanga kongono tendeli kendemande yembo tendo “I siku tei.” nilio kinie yu aku sipe telemo kanumu. Aku sipela, nuni ungu te we nini kinie nanga kendemande ⸤yemo⸥ we konde pumbe kene nu we ni.” nikimu.” niringi.
Yesusini Romo ami ye nomimuni nimbe mundorumu mele pilipelie yu konopu awisili lipe mundupelie yu lombili oringi yembomando nimbendo: “Nane enondo paa sike nimbu sikirumu: I Isirele yembomanga talapena ulsu mololi yemone na ungumuni mindi manda temba mele nimbe tondolo mundupe pilimo mele koleamanga pali, Isirele koleana sukundu kepe, yembo telurini kepe aku siku pilieringi mele paa naa kanorundu.” nirimu.§Ulsu mololi ambo tenga temanemo Mateyu 15:21-28. 10 Aku nirimu pilkulie ami ye nomimuni Yesusi molorumune mundorumu yema kanu ami yemonga ulkena yando ongolie kendemandemo konde purumu kanoringi.
7:11-17 Kolea Nene Ye Te Kolorumumu Yesusini “Kelko Ola Molou.” Nimbe Topa Makinjinderimu Temanemo
11 Yesusi Nene taonondo purumu, yu lombili andolime kinie yembo mare awisili kinie pea puringi. 12 Yu taono pala kerepulune nondopa purumu kinie Nene ye te kolorumumu ono tengendo taropola teko mengo ulsu punge oringi. Kanu kolorumu yemo yunge anumu lapaselone yu komolayemo meringili kinie pe te lupe naa meangili lapa kolorumu. Pe yunge anumu ambo wayemo molopili yu kolorumula. Kango kanumu ono tengendo yembo awisili anumu kinie tapu toko puringi.
13 Awilimuni ambomo kanopalie paa kondo kolopa yundu “Kola naa tei.” nirimu. 14 Kanu kinie yu yembo taropolamonga nondopa omba taropolamo omba ambolopalie, meringi yema we mengo angiliengi yuni nimbendo: “Kango yemo, ola molou.” nirimu. 15 Kanu kinie kolorumu yemo ola molopa yu ungu nirimu. Kanu kinie Yesusini ye kolorumumu lipe yemo yunge anumu yuyu sirimu.
16 Yesusini aku terimu-ne yembomane pipili kolkolie ningendo: “Pulu Yemonga ungu umbu tondolime pilipe yemboma nimbe sili ye awili te olio molemolona wendo omu lepamo.” ningu Pulu Yemo yunge imbi liku ola mundundukulie ningendo: “Pulu Yemo yunge yemboma molemelena omba lipe tapondomu.” niringi. 17 I Yesusini terimumunge temanemo kolea Judia disiriki pali kinie Judia ulsu kolea lupe lupema pali kinie anjo anjo purumu pilieringi.
7:18-35 No Lindeli Jonone ‘Yesusi Yu Nawenje Piliembo.’ Nimbe Jono Yu Lombili Andoli Ye Mare Yesusi Molorumune Lipe Mundorumu Temanemo*Mateyu 11:2-19.
18 Yesusini terimu mele Jono yu lombili andolimene yundu ningu siringi kinie yuni yu lombili andolimenga talo “Yando wale.” nimbelie Yesusi molorumune elo lipe mundupelie nimbendo: 19 “⸤Pulu Yemone olio nokopa kondomba yere⸥ “Lipu mundumbo.” nimbe, nimbe panjerimu yemo ‘Ombá.’ nimbu nokopo molemolo kanumu nu molo te lupe ombámo nokopo molamiliye?” nirimu.
20 Kanu yeselone Yesusi molorumune ongolo yundu ningelendo: “No Lindeli Jonone olto lipe mundupelie nimbendo: “⸤Pulu Yemone olio nokopa kondomba yere⸥ “Lipu mundumbo.” nimbe, nimbe panjerimu yemo ‘Ombá.’ nimbu nokopo molemolo kanumu nu molo te lupe ombá nokopo molamiliye?” nimu.” niringili. 21 Aku siku walsiku pilkululie niringilimuni, ena tenga ⸤we kanoko angiliengili⸥ Yesusini kuru lupe-lupe torumu yemboma kinie, konopune kuru molorumu yemboma kinie, mongo keri lierimu yembo awisili kinie, tepa konde lipe molorumu kanoringili.
22 Pe Yesusini elondo topondopa nimbendo: “Elone yakanokombele mele kepe pilkimbili mele kepe Jono ningu si-pele.
Mongo keri lieli yemboma mongone kanoko,
kimbu keri lieli yemboma kapola andoko,
kuru laká nolime umbu kangi angilipe,
komu silime komuni pilku,
kolopa lielime ola molemele kepe,
koropa pulime temane peangamo topo silio pilimelela
kanumu.ungu pulu te LLuku 4:16-21. Aku siku Jonondo ningu siele. 23 Na kanokolie ‘Yu sike kanu yemo molemo.’ ningu tondolo munduku pilkulie, altoko konopu talo naa panjiku molonge yemboma eno malo.” nirimu.
24 Jonone mundorumu yeselo kelko nendo puringili kinie Yesusini kelepa yembo awisili maku toko moloringimendo Jonondo nimbendo: “⸤Kolea ku lieline Jono no lindipe molorumu kinie⸥ eno kanu kolea ku lieline nambolka kanonge puringiye? ⸤Molo⸥ lkepanie mele poporomene lope-lope tendepa molorumu te kanonge puringiye? ⸤Jono yu aku sipe mele molo kanumu.⸥ 25 ⸤Alieli kanolemele mele kanonge naa puringi liemo⸥ ulu nambolkare kanongendo puringiye? Ye te mulumbale paa peangama pakopa molorumu kanonge puringiye? Akumu molola. Yembo kamako molko, mele awisili nosiku, mulumbale paa peangama pakolemelema ye nomi kingimenga ulkena manjiku molemele kanumu.
26 “⸤Aku sili te kanonge naa puringi liemo⸥ Pulu Yemone ungu umbu tondolemoma pilipe yemboma nimbe sili ye te kanonge puringiye? Akumu sike nalo nane enondo nimbu sikiru. Jono yu sike Pulu Yemonga ungu umbu tondorumume pilipe nimbe sili ye te nalo yu Pulu Yemone ungu umbu tondorumume pilipe nimbe sili ye we te molo. 27 Yuni Pulu Yemone ou “Lipu mundumbo.” nirimu yemongabokumunge alsena anjokondo “23. Krais”. aulkemo tepa mimi temu kanumu.§Jonone nirimu ungu akumu inie yakondo 3:1-18. Kanu yemondo Pulu Yemonga bokune sukundu molemo ungu te isipe:
‘⸤Pulu Yemone yunge Malondo nimbendo:⸥
“Pilieyo! Nanga ungu nindimbe yemo
nane nu puni aulkena
yu kumbi lepo lipu mundukuru.
Yuni nunge aulkemo akisindimbe.” nirimu.’*Mallakai 3:1.
kanu ungumu bokune molemo.“Nindimbe ombe.” nirimu kanu yemo No Lindeli Jono. Yu Pulu Yemonga Malonga aulke akisindimbe orumu yemo akumunge “Yuwe nimbe sindeli ye te molo.” nimbe nirimu. 28 Nane enondo paa sike nimbu sikirumu: Ou mana moloringi yembomanga te ⸤No Lindeli⸥ Jono kinie manda molo. Jono olandopa mele. Nalo kinié wale kondemo wendo okomo. Kanu walemo Pulu Yemo ye nomi kingi molopa nokolemo yembomangabokumunge alsena anjokondo “20. kingdom”. te paa imbi naa molopa paa koropa puli yembomo olandopa; Jono yu maniendopa. ⸤Ou moloringi yemboma manie mele; kinié na ‘Sike.’ ningu tondolo munduku pilingemonga konopu peanga pemba yemboma olandopa.⸥” nirimu.
29 Yesusini aku sipe nirimu pilkulie we yemboma kinie kou takisi lsingi yema kinie Yesusini Jonondo nirimu ungumu pilku peanga pilku Pulu Yemo kapi niringi. Kanu yembomane ou ⸤No Lindeli⸥ Jonone nirimu ungumu pilku peanga pilkulie eno ulu pulu keri teringime bulu siku, konopu alowa teko ‘Olio Jonone no lindepili.’ ningu no lsingi. 30 Nalo Parisi yema kinie,§bokumunge alsena anjokondo “11. Farisi”. Pulu Yemonga ungu manemanga pulume pilku kondoringi yema kinie, enone ‘Pulu Yemone Jono naa mundorumu.’ ningu pilkulie, Pulu Yemone “Yembomanga lipu tapondopo tendembo.” nirimu ungumu pilku keri pilku bulu sikulie pe ‘Jonone olio no naa lindepili.’ ningu no naa lsingi.
31 Kanu kinie Yesusini ungu te pea nimbendo: “Kinié mana molemele yemboma nambolka melte eno manda manjipu manda nimbonje? ⸤Eno molemele mele isipu nimbu siembo:⸥ 32 Eno yemboma maku tolemele koleana ambolangoma pepe pereko molemele mele.*bokumunge alsena anjokondo “31.4. tok bokis bilong pikinini”. Kanu ambolangomanga marene ne anjo molemele ambolango mare ⸤pea pepe pereko molonge aulke te koroko kelkolie⸥ enondo walsikulie ningendo:
“Konana nimulu kinie
eno ‘Pea konana niemili.’ naa ningu
“Molo.” ningi.
Pe kelepo kola temulu kinie
eno ‘Pea kola teamili.’ ni naa ningi.
⸤Pea pepe perepo molomolo aulke te molo lepamo.⸥”
nilimele. ⸤Kinié molemele yemboma eno kanu ambolangoma mele molemele.⸥ 33 ⸤Na kinie No Lindeli Jono kinie oltone nilimbolo ungume enone pilku keri pilimele; telembolo mele kanoko keri kanolemelela⸥. Jono ombalie ga kinie no waene kinie naa nomba molorumu kinie ⸤kanoko keri kanokolie⸥ ningendo: “Yunge konopune kuru te molemo.” niringi. 34 Pe Manie Omba Mana Ye A Lierimu Yemo omba ga kinie no waene kinie norumu kinie ⸤kanoko kerila kanokolie⸥ ningendo: “Yu ga awisili nomba keri pilipe, no waene awisili nomba kekelepa topa telemo yemo. Yu kou takisi lili yema kinie,ungu pulu te Mateyu 11:19*. ulu pulu keri telemele yembo wema kinie ‘Yu kinie pulu liepili pea tapu topo molamili.’ nimbe telemo.” nilimelela. ⸤Enone aku siku Jono kanoko kerila kanolemele. Na kanoko kerila kanolemele.⸥ 35 Nalo pilipe konginjeli ulu pulumu Pulu Yemo kinie pelemo-na yunge ambolangomane pali yuni telemo melemando ‘Papu telemo.’ ninge.” nirimu.
7:36-50 Ambo Keri Tene Yesusinge Kimbuselo Kulumiye Tondorumu Temanemo
36 Walse, Parisi ye tene Yesusindu “Langi pea nambili ou.” nirimu kinie yunge ulkena suku pupe akune langi polona nondopa polo tenga manie molorumu kinie 37 kanu koleana molorumu ambo ulu pulu keri teli tene Yesusi yu kanu Parisi yemonga ulkena suku langi nomba molorumu pilipelie, yu kopongo wele paa komindi te mingi pali lipe akune memba pupelie nirimumuni, 38 Yesusi molorumune bulkundu kimbune nondopa kola tepa angilipelie, pe Yesusi yunge kimbuselo kola mongone kulumiye tondopa, pe ambomo yunge penge lapisemo lipe kanu kimbuselo kulu tondopa, kimbuselo kangulupe, kopongo wele memba orumu kanumuni kimbune ape kandondorumu.Mateyu 26:7, Mako 14:3, Jono 12:3.
39 Kanu ulke pulu ye Parisi ⸤Saimono⸥ yuni ambomone aku terimu kanopalie yuyu konopuni pilipelie ‘Iyemo paa sike Pulu Yemone ungu umbu tondolemo pilimo ye te§bokumunge alsena anjokondo “35. profet”. molkanje i ambo yu ambolkomomo molemo mele kinie ulu keri telemo mele kinie manda pilipelie “Na naa ambolko, ongo wendo pu.” nilke.’ konopu lierimu.
40 Yesusini ⸤Saimono⸥ konopuni pilierimu mele pilipelie yundu nimbendo: “Saimono, nu ungu te niembo.” nirimu kinie
Saimonone topondopa nimbendo: “Ungu Mane Silimu, kapola, ni.” nirimu.
41 ⸤Aku nirimu kinie Yesusini yundu temane te topa nimbendo:⸥ “Ye tene ye talo kou mone pundu anjipe sirimu. Ye te wane-anderete kina mele sipe, ye te tene kina mele sirimu. 42 Pe elo pea pundu manda naa tondoringili kinie ye pundu anjerimu kanu yemone punduselo we siye kolopa “Uluri molo, yu tepili.” nirimu. Aku nirimumunge yeselonga nawene yu konopu olandopa mondorumu konopu lekenoye?” nimbe Yesusini Parisi yemondo aku nimbe walserimu.
43 ⸤Kanu Parisi ye⸥ Saimonone yundu topondopa nimbendo: “Pundu awili anjerimu yemo, konopu lekero.” nirimu kinie
Yesusini “Paa nikinu.” nirimu.
44 Kanu kinie Yesusini topele topa kanu ambomo angilierimune kanopalie Saimonondo nimbendo: “I ambomo kána! Na nunge ulkena sukundu ondu kinie ⸤olio Isirele yembomane ye ponenge kokele olemo kinie telemolo mele⸥ nuni nando aku naa tenu. Nuni “Kimbu kulumiye tou.” ningu no naa sinu nalo i ambomone nanga kimbumu yunge kola mongone kulumiye tondopa, yunge penge lapisemo lipe nanga kimbumu kulu tondomu. 45 Na ondu kinie nuni na naa kangulonu nalo i ambomone na ondu kinie kepe yandopa kinié kepe nanga kimbumu kangulupe molemo. 46 Na ondu kinie nuni nanga pengena kopongo wele liku ape naa kandonu nalo i ambomone nanga kimbuselo kopongo wele komindi tene ape kandondomu. 47 Yuni ulu pulu keri awisili terimume manie pumumunge na konopu awili tepa mondopalie aku sipe temu. Nalo ulu pulu keri koltalo mindi telemo yembomo yunge terimu mele ‘Manie pupili, siye kolkoro.’ nimbé yemo konopu laye tepa mondombala.” nirimu.
48 Ye Saimonondo aku sipe nimbe pora sipelie nirimumuni, ambomondo nimbendo: “Nunge konopune ulu pulu keri terinu pelemoma manie pupili, siye kolkoro.” nirimu.
49 Aku nirimu pilkulie yu-kinie langi nongo moloringime yuni nirimu mele pilku keri pilkulie enone anjo yando ungu mele teko ningendo: “Yembomane ulu pulu keri telemelema iyemone “Manie pupili, siye kolkoro.” nikimu yemo yu naweye? ⸤‘Na Pulu Yemo.’ konopu lepalie nikimunje?⸥” niringi.*inie yakondo 5:20-21.
50 Kanu kinie Yesusini ambomondo kamu nimbendo: “Nane nu ulu pulu keri terinu mele “Omba wendo pupili.’ manda nimbo.’ ningu pilku onumunge na sike aku sipu manda lipu tapondokoro kene nu konopu pe nipili mololiku pani.” nirimu.inie anjokondo 8:48, bokumunge alsena anjokondo “8. bilip”.

*^ Mateyu 8:5-13.

7:3: bokumunge alsena anjokondo “16. hetman”.

7:6: bokumunge alsena anjokondo “6. bikpela”.

§7:9: Ulsu mololi ambo tenga temanemo Mateyu 15:21-28.

*7:17: Mateyu 11:2-19.

7:22: ungu pulu te LLuku 4:16-21.

7:27: bokumunge alsena anjokondo “23. Krais”.

§7:27: Jonone nirimu ungu akumu inie yakondo 3:1-18.

*7:27: Mallakai 3:1.

7:27: “Nindimbe ombe.” nirimu kanu yemo No Lindeli Jono. Yu Pulu Yemonga Malonga aulke akisindimbe orumu yemo akumunge “Yuwe nimbe sindeli ye te molo.” nimbe nirimu.

7:28: bokumunge alsena anjokondo “20. kingdom”.

§7:30: bokumunge alsena anjokondo “11. Farisi”.

*7:32: bokumunge alsena anjokondo “31.4. tok bokis bilong pikinini”.

7:34: ungu pulu te Mateyu 11:19*.

7:38: Mateyu 26:7, Mako 14:3, Jono 12:3.

§7:39: bokumunge alsena anjokondo “35. profet”.

*7:49: inie yakondo 5:20-21.

7:50: inie anjokondo 8:48, bokumunge alsena anjokondo “8. bilip”.