11
11:1-16:20 YESUSI MOLEMO MELE NIMBE SILIMO UNGU MARE
11:1 Yesusi Ungu Mane Silipe Andorumu Temanemo
1 Yesusini yu lombili andoli ye rurepondo yunge kongono tendenge mele mane sipe pora sipelie nirimumuni,*inie yakondo 9:35-11:1. yu kanu koleamo mundupe siye kolopa kolea Gallilli disiriki taonomanga andopa mane sipe ⸤Pulu Yemonga⸥ ungumu nimbe sirimu.
11:2-19 No Lindeli Jonone ‘Yesusi Yu Nawenje Piliembo.’ Nimbe Jono Yunge Lombili Andoli Ye Mare Yesusi Molorumune Lipe Mundorumu Temanemo†LLuku 7:18-35.
2 ⸤Pulu Yemone “Nanga yemboma nokopa kondomba ye te lipu mundumbo.” nimbe ou mako torumu ye nomi⸥ Kirasimuni‡bokumunge alsena anjokondo “23. Krais”. ulu tondoloma terimumunge Jono ka ulkena pepa pilipelie nirimumuni, “Yesusindu i siku i siku walsiku pilindengi!” nimbe yu lombili andoli mare Yesusi molorumune lipe mundorumu. 3 Kanu yema Yesusi molorumune ongo yu walsiku pilindikulie ningendo: “Pulu Yemone olio nokopa kondomba yere “Lipu mundumbo.” nimbe, nimbe panjerimu yemo ‘Ombá.’ nimbu nokopo molemolo kanumu nu molo te lupe ombámo nokopo molamiliye?” niringi.
4 Yesusini enondo topondopa nimbendo:
“Enone ya kanokomele mele kepe pilkimili mele kepe puku Jono ningu si-peyo.
5 Mongo keri lieli yemboma mongone kanoko,
kimbu keri lieli yemboma kapola andoko,
kuru laká nolime§bokumunge alsena anjokondo “25. lepra”. umbu kangi angilipe,
komu silime komuni pilku,
kolopa lielime ola molemele kepe,
koropa pulime temane peangamo topo silio pilimelela kanumu.*ungu pulu te LLuku 4:16-21. Aku siku Jono ningu sieyo. 6 Na kanokolie ‘Yu sike kanu yemo molemo.’ ningu tondolo munduku pilkulie, altoko konopu talo naa panjiku molonge yemboma eno malo.” nirimu.
7 Jono lombili andolime punge puringi kinie Yesusini kelepa yembo awisili maku toko moloringimendo Jonondo nimbendo: “⸤Kolea ku lieline Jono no lindipe molorumu kinie⸥ eno kanu kolea ku lieline nambolka kanonge puringiye? Lkepanie mele poporomene lope-lope tendepa molorumu te kanonge puringiye? 8 ⸤Molo kanumu. Alieli kanolemele mele kanonge naa puringi liemo⸥ ulu nambolkare kanongendo puringiye? Ye te mulumbale paa peangama pakopa molorumu-ne kanonge puringiye? Akumu molola. Yembo mulumbale paa peangama pakolemelema ye nomi kingimenga ulkena manjiku molemele kanumu.
9 “⸤Aku sili te kanonge naa puringi liemo⸥ Pulu Yemone ungu umbu tondolemoma pilipe yemboma nimbe sili ye te†bokumunge alsena anjokondo “35. profet”. kanonge puringiye? Akumu sike nalo nane enondo nimbu sikiru: Jono yu sike Pulu Yemone ungu umbu tondolemoma pilipe yemboma nimbe sili ye te nalo yu Pulu Yemone ungu umbu tondorumume pilipe nimbe sili ye we te molo. 10 Yuni Pulu Yemone ou “Lipu mundumbo.” nirimu yemonga‡ungu pulumu inie yakondo 11:2. aulkemo tepa mimi temu kanumu.§Jonondo nirimu ungu akumu inie yakondo Mateyu 3. Kanu yemondo Pulu Yemonga bokune sukundu molemo ungu te isipe:
‘⸤Pulu Yemone yunge Malondo nimbendo:⸥
“Pilieyo. Nanga ungu te nindimbe yemo
nane nu puni aulkena yu kumbi lepo lipu mundukuru.
Yuni nunge aulkemo akisindimbe.” nirimu.’*Mallakai 3:1.
kanu ungumu bokune molemo.†“Nindimbe omb.” nirimu kanu yemo No Lindeli Jono. Yu Pulu Yemonga Malonga aulke akisindimbe orumu yemo akumunge “Yu we nimbe sindeli ye te molo.” nimbe nirimu. 11 Nane enondo paa sike nimbu sikirumu: Ou mana moloringi yembomanga te No Lindeli Jono kinie manda molo. Jono olandopa mele. Nalo kinié wale kondemo wendo okomo. Kanu walemo Pulu Yemo ye nomi kingi molopa nokolemo‡bokumunge alsena anjokondo “20. kingdom”. yembomanga te paa imbi naa molopa paa koropa puli yembomo olandopa; Jono yu maniendopa. ⸤Ou moloringi yemboma manie mele; kinié na ‘Sike.’ ningu tondolo munduku pilingemonga konopu peanga pemba yemboma olandopa.⸥ 12-13 Jono ou mana naa omba molopili ungu manema pelemo boku Mosisini torumume kinie, Pulu Yemone ungu umbu tondorumume pilku yemboma ningu siku bokune toringi bokume kinie, aku bokumene§bokumunge alsena anjokondo “26.2. Lo na Profet”. Pulu Yemonga ungume ningu siku, Jono kinie Pulu Yemone “Eno nokomba ye nomi te lipu mundumbo.” nimbe panjerimu yemo kinie*bokumunge alsena anjokondo “23. Krais”. ongele mele ungume niringi. Nalo Jono orumu kinie yandopa Pulu Yemo ye nomi kingi molopa yemboma nokolemo ulumu paa tondolo mundupe wendo omba yunge opa puluema topa manie mundulimola; ye enge nilimene aku ulumu ambolongendo tondolo munduku karaye teko linge tekemelela.†LLuku 16:16. Iungumunge ungu pulu sikemo pilipe konginjeli yembomane pilku sundulimele. Bokune Giriki ungune imbi toringi akumu Yesusini ungu iko torumunje ningu pilku imbi toringinje. Pulu Yemonga opa puluemane yu toko manie mundunge teringi mele nimbe sirimunje. Molo yembomane Pulu Yemone nokolemo talapena sukundu ‘Paa pamiliya!’ ningu mindili siku tenge mele akumundu nirimunje. 14 Ungu te nimbo tekeromo pilimolo konopu linge liemo piliengi! Pulu Yemonga bokune “⸤Pulu Yemone ungu umbu tondolemoma pilipe yemboma nimbe simbe ye⸥ Illainja ombá.” nirimu‡Mallakai 4:5. ye kanumu Jonondo nirimu.§Inie anjokondo 17:10-13. 15 Inikiru mele komu angilimo yembomane paa mimi siku piliee!” ⸤nirimu.⸥
16 “Kinié mana molemele yemboma nambolka melte eno manda manjipu manda nimbonje? ⸤Eno molemele mele isipu nimbu siembo:⸥ Eno yemboma maku tolemele koleana ambolangoma pepe pereko molemele mele. Kanu ambolangomanga marene ne anjo molemele ambolango mare ⸤pea pepe pereko molonge aulke te koroko kelkolie⸥ enondo walsikulie ningendo:
17 “Konana nimulu kinie
eno ‘Pea konana niemili.’ naa ningu “Molo.” ningi.
Pe kelepo kola temulu kinie eno ‘Pea kola teamili.’ ni naa ningi.
⸤Pea pepe perepo molomolo aulke te molo lepamo.⸥”
nilimele. ⸤Kinié molemele yemboma eno kanu ambolangoma mele molemele.⸥ 18 ⸤Na kinie No Lindeli Jono kinie oltone nilimbolo ungume enone pilku keri pilimele; telembolo mele kanoko keri kanolemelela⸥.. Jono ombalie ga kinie no waene kinie naa nomba molorumu kinie ⸤kanoko keri kanokolie⸥ ningendo: “Yunge konopune kuru te molemo.” niringi. 19 Pe Manie Omba Mana Ye A Lierimu Yemo omba ga kinie no waene kinie norumu kinie ⸤kanoko kerila kanokolie⸥ ningendo: “Yu ga awisili nomba keri pilipe, no waene awisili nomba kekelepa topa telemo yemo. Yu kou takisi lili yema kinie,*Juda yembomane enonga ye mare Romo gapomano liku tapondoko Juda yembomanga kou takisi lsingimunge “teko kenjeli yema” niringi; kou takisi lingendo olandopa mare wa nongendo lsingimunge kanokolie “paa ye ulu pulu keri pelime” niringila. LLuku 5:27-31, 7:29-30, 18:9-14, 19:1-9, Mateyu inie anjokondo 18:17, 21:28-32. ulu pulu keri telemele yembo wema kinie ‘Yu kinie pulu liepili pea tapu topo molamili.’ nimbe telemo.” nilimelela. ⸤Enone aku siku Jono kanoko kerila kanolemele. Na kanoko kerila kanolemele.⸥ Nalo pilipe konginjeli ulu pulumu Pulu Yemokinie pelemo-na yuni telemo temba mele kanokolie ‘Papu telemo.’ ninge.” nirimu.
11:20-24 Yesusini Kolea Marenga Yemboma Konopu Alowa Naa Teringimunge Molko Kenjengi.” Nirimu Temanemo†akumunge 11:21-24 LLuku 10:13-15,12, LLuku 11:31-32.
20 Aku nimbelie Yesusi kolea ou andopa ulu tondolo awisili terimu koleamanga ⸤moloringi yemboma⸥‡Giriki ungune Yesusini yembomando nimbendo koleamando nirimu. Ya sumbi sipe molemo. yuni terimu mele kanokolie enonga ulu pulu kerime kanoko keri kanoko munduku siye kolko konopu alowa naa teringi kanopalie yuni eno iri topalie nimbendo: 21 “Kolea Korasini kinie Besaida taonoselonga ⸤molemele yemboma⸥ mindili nongo paa molko kenjinge! Kanu koleaselonga sukundu ulu tondolo awisili terindu ⸤nalo akune molemele yemboma konopu alowa naa telemele⸥.. Kolea awili Taya kinie Saidonoselonga sukundu§Ibokune kolea-pikisa ‘mepe’ nili te gomo 2 molemo, akune Nomu Kusa Meditereniano kélona gomo olakondo kolea Taya kinie Saidonoselo lierimu mele molemo. Aku koleaselo Juda yembomanga koleaselo molo. Akune yembo lupema moloringi, Pulu Yemonga Juda yemboma molo. Korasini kinie Besaidaselonga yemboma Pulu Yemonga Juda yemboma moloringi. ⸤ulu tondolo te naa terindu*Telu mindi Yesusi pe walsikele sike akune ulu tondolo te terimu (Mateyu 15:21-28). nalo kanu koleaselonga sukundu⸥ nane ulu tondolo aku sipu telka kanolemelanje kanu koleaselonga ⸤yembomane⸥ eno ulu pulu keri telemelema koronga munduku siye kolko, bulu siku, konopu alowa telemela. 22 Akumunge nane enondo nimbu sikiru: Pe kote walemo wendo ombá kinie kanu kolea Taya kinie Saidonoselonga ⸤yemboma ulu pulu keri telemelemonga⸥ enonga kote kanga mele pemba. Nalo eno kolea Korasini kinie Besaidaselonga ⸤yemboma nane ulu tondoloma terindu kinie kanokolie konopu alowa naa teringimunge⸥ kote walemo wendo ombá kinie enonga kote awili mele pemba.
23 “Kapeniame taono ⸤yemboma enone⸥ ‘Mulu koleana pupu molamili.’ konopu lekemeleye? Aku manda molo. ⸤Enone nanga ungume alieli pilimele nalo konopu alowa naa telemelemonga⸥ eno kolea kerine puku molonge.†ungu pulu te Aisaya 14:13-15. Enonga koleana sukundu ulu tondolo awisili terindu ⸤nalo eno konopu alowa naa teringi⸥.. Kolea awili Sodomo sukundu‡Sodomo taono inie yakondo 10:15, ungu pulumu 10:15*. ⸤ulu tondolo te naa terindu nalo kanu koleana sukundu⸥ nane ulu tondolo aku sipu telka kanolemelanje yemboma konopu alowa telemela, pe kinié kepe kanu koleamo we lelka. 24 Akumunge nane eno ⸤Kapeniame yembomando⸥ nimbu sikirumu: Kote walemo wendo ombá kinie kolea Sodomo ⸤yemboma ou ulu pulu keri awisili sike teringi nalo⸥ enonga kote kanga mele pemba. Nalo eno kolea Kapeniame ⸤yemboma nane ulu tondolo terindume kanokolie konopu alowa naa teringi yemboma,⸥ kote walemo wendo ombá kinie enonga kote awili mele pemba.” nirimu.§ungu pulu tela inie anjokondo 12:41-42.
11:25-30 Yesusini “Na Molombona Ongo Paa Sike Koro Molonge.” Nirimu Temanemo*akumunge 11:25-27 LLuku 10:21-22; 11:28-30 ulu pulu tondolo te Ipuru 4:3,11.
25 Aku walemanga Yesusini nimbendo:
“Tata, Mulu Maselo Nokoko Moleno Ye Nomimu, nane nu-kinie ‘Ange’ nikiru. “Olio pilipe konginjeli pelemo. Olio oliolio ungumenga pulume pali pilipu kondolemolo.” ningu pilimele yemboma eno nane kinié telio ulumenga pulumu nuni ‘Naa piliengi!’ ningu naa ningu sirinu. Yembo ambolango pame mele molko nane nilio ungume komu tendeko molemele yemboma mindi nane telio ulumenga pulumu ‘Piliengi!’ ningu, eno ningu sirinu kanumunge nu kapi nimbu ‘Papu terinu.’ nikiru. 26 Sike, Tata, nuni ‘aku sipe wendo ombá kinie konopu simbo.’ ningu aku siku terinumunge ⸤aku sipe wendo okomo⸥..” ⸤nirimu.⸥
27 ⸤Pulu Yemondo aku sipe nimbelie kelepa yembo moloringimendo nimbendo:⸥ “Melema pali Tatane na sirimu.†Jono 3:35. Yembo tene Malo paa sike molemo mele pilipe kanopa imbi silimo yembo te molo; Lapane mindi yu kanopa imbi silimo. Yembo tene Lapa paa sike molemo mele pilipe kanopa imbi silimo yembo te molo. Malone mindi kanopa imbi silimo; Malone ‘Lapa lipu ora siembo.’ nimbé yemboma eno Lapa kanoko imbi singela.‡Jono 10:15, 17:25-26.
28 “Eno kongono mindili siku telemele yemboma kinie, konopune umbune telemo yemboma kinie, na moliona wayo. Onge kinie na pea konopu telune pumbemonga nane ‘Konopu pe nipili koro molaa.’ nimbo. 29 Nando “Nunge kongono teleno mele pea ambolambili. Nu nanga ungu mane silimu molani. Nunge ungu ninime pilipu lipu molambo.” ningu teayo. Na taka lipu molopo, yembomane na teko kenjilimele kinie pilipu siye kolopo molio-na inikiru mele eno na molombona ongo tenge kinie enonga konopume pe nimbe. 30 Nanga kongono teliomo pea ambolombolo kinie taka liku teni. Mele pe nilime mindi silio kene§Yesusini aku ungumu nimbendo ungu iko topa ‘kongi bapollo talo pea kongono telune teangili.’ ningu unjo te elonga nomine mondoko ka ekendo toko ekendonga ‘ma akumbe aini kundukulu mengo pangili.’ ningu ka toko panjeringi akumundu nirimu. Kongi te yu; kongi te yuni lipe tapondomba yembomo. Pikisa molemomo kanani. boma moloringi.
moliona wa.” nirimu.*pilieringi yembomane Jeremaya 6:16 pilieringinje.
*11:1: inie yakondo 9:35-11:1.
‡11:2: bokumunge alsena anjokondo “23. Krais”.
§11:5: bokumunge alsena anjokondo “25. lepra”.
*11:5: ungu pulu te LLuku 4:16-21.
†11:9: bokumunge alsena anjokondo “35. profet”.
‡11:10: ungu pulumu inie yakondo 11:2.
§11:10: Jonondo nirimu ungu akumu inie yakondo Mateyu 3.
*11:10: Mallakai 3:1.
†11:10: “Nindimbe omb.” nirimu kanu yemo No Lindeli Jono. Yu Pulu Yemonga Malonga aulke akisindimbe orumu yemo akumunge “Yu we nimbe sindeli ye te molo.” nimbe nirimu.
‡11:11: bokumunge alsena anjokondo “20. kingdom”.
§11:12-13: bokumunge alsena anjokondo “26.2. Lo na Profet”.
*11:12-13: bokumunge alsena anjokondo “23. Krais”.
†11:12-13: LLuku 16:16. Iungumunge ungu pulu sikemo pilipe konginjeli yembomane pilku sundulimele. Bokune Giriki ungune imbi toringi akumu Yesusini ungu iko torumunje ningu pilku imbi toringinje. Pulu Yemonga opa puluemane yu toko manie mundunge teringi mele nimbe sirimunje. Molo yembomane Pulu Yemone nokolemo talapena sukundu ‘Paa pamiliya!’ ningu mindili siku tenge mele akumundu nirimunje.
‡11:14: Mallakai 4:5.
§11:14: Inie anjokondo 17:10-13.
*11:19: Juda yembomane enonga ye mare Romo gapomano liku tapondoko Juda yembomanga kou takisi lsingimunge “teko kenjeli yema” niringi; kou takisi lingendo olandopa mare wa nongendo lsingimunge kanokolie “paa ye ulu pulu keri pelime” niringila. LLuku 5:27-31, 7:29-30, 18:9-14, 19:1-9, Mateyu inie anjokondo 18:17, 21:28-32.
†11:19: akumunge 11:21-24 LLuku 10:13-15,12, LLuku 11:31-32.
‡11:20: Giriki ungune Yesusini yembomando nimbendo koleamando nirimu. Ya sumbi sipe molemo.
§11:21: Ibokune kolea-pikisa ‘mepe’ nili te gomo 2 molemo, akune Nomu Kusa Meditereniano kélona gomo olakondo kolea Taya kinie Saidonoselo lierimu mele molemo. Aku koleaselo Juda yembomanga koleaselo molo. Akune yembo lupema moloringi, Pulu Yemonga Juda yemboma molo. Korasini kinie Besaidaselonga yemboma Pulu Yemonga Juda yemboma moloringi.
*11:21: Telu mindi Yesusi pe walsikele sike akune ulu tondolo te terimu (Mateyu 15:21-28).
†11:23: ungu pulu te Aisaya 14:13-15.
‡11:23: Sodomo taono inie yakondo 10:15, ungu pulumu 10:15*.
§11:24: ungu pulu tela inie anjokondo 12:41-42.
*11:24: akumunge 11:25-27 LLuku 10:21-22; 11:28-30 ulu pulu tondolo te Ipuru 4:3,11.
§11:30: Yesusini aku ungumu nimbendo ungu iko topa ‘kongi bapollo talo pea kongono telune teangili.’ ningu unjo te elonga nomine mondoko ka ekendo toko ekendonga ‘ma akumbe aini kundukulu mengo pangili.’ ningu ka toko panjeringi akumundu nirimu. Kongi te yu; kongi te yuni lipe tapondomba yembomo. Pikisa molemomo kanani.
*11:30: pilieringi yembomane Jeremaya 6:16 pilieringinje.