Yesu ye lauguguya kuduliyena
5
Mataiyo 5—7
Tamowai yodi kabagwauyala mamohoidi
(Luka 6:20-23)
1 Na Yesu boda wa ye kitadi se laolaoma, ede maiyanao hekahekatao se sae kuduli hesau unai. Kabo ye tuli 2 na ye hetubu ye hekatadi ye wane,
3 “Kaiteyadi se kitalau Yaubada yona sagu unai,**Se kitalau Yaubada yona sagu unai: Yesu yona hedehedede wa Mataiyo kalina Giliki unai ye kuli ye wane, Kaiteyadi se deha yaluwadiyao udiyedi.Teina meta Dius yodi hedehedede ye hededewatani. Kaniyona hesau ede, Kaiteyadi siya taunuwadobidobi, na kaniyona hesau ede lausoisoi ne unai ku hasili.
siya gonowana se gwauyala,
matawuwuna galewa basileiyana meta siya yodi.
4 Kaiteyadi se doudou yo se nuwanuwayababa,
siya gonowana se gwauyala,
matawuwuna ede Yaubada kabo nuwadi ye hededehetaludi.
5 Kaiteyadi se nuwatalu,
siya gonowana se gwauyala,
matawuwuna ede tanoubu maudoina ta kabo siya yodi.
6 Kaiteyadi laulau namwanamwadiyao se henuwakaliliyeidi,
siya gonowana se gwauyala,
matawuwuna saha se henuwa wa kabo se lobai.
7 Kaiteyadi tamowai hekadiyo se katekamkamnaeidi,
siya gonowana se gwauyala,
matawuwuna Yaubada kabo ye katekamkamnaeidi.
8 Kaiteyadi nuwadi udiyedi se aꞌa,
siya gonowana se gwauyala,
matawuwuna ede Yaubada kabo se kita.
9 Kaiteyadi siya tamowai tauhenuhenuwadaumwalidi,
siya gonowana se gwauyala,
matawuwuna ede Yaubada kabo ye kawanatuyeidi.
10 Kaiteyadi siya laulau namwanamwadi debadiyena se hekamkamnadi,
siya gonowana se gwauyala,
matawuwuna ede galewa basileiyana meta siya yodi.
11 Ena tamowai se dilamataigomiu yo se hekamkamnagomiu yo hededelupolupo yabayababadi udoiꞌudoi udiyedi se hededeheyababagomiu yau debaguyena, meta gonowana kwa gwauyala. 12 Nuwamiu bena se namwa yo kwa gwauyala matawuwuna ede yomi kainauya ye lakikalili galewa ne unai. Kaniyona ede peloweta bagubagunadiyao wa se hekamkamnadi gonogonowana doha se hekamkamnagomiu ta.”
Kalita yo mala
(Maleko 9:50, Luka 14:34-35)
13 “Komiu tanoubu ta kalitana ede. Taba kalita ne kamnana ye gehe, meta nige gonowana ta hekalitaꞌuyoi, yo nige kana paisowa hesau. Unai kabo se inigabae na tamowai se sae se dobi na se utuꞌutui.
14 Komiu tanoubu ta malana ede. Magai lakilakina hesau kuduli kewanaena malana nige gonowana se tolewadam. 15 Yo hinage taba lampa ta hekalasi, meta nige gonowana gulewa unai ta hebilikoi. Na ta tolesaei lampa kabatolena unai na numakalo ne unai tamowai maudoidi dawayana ne se kita. 16 Unai bena tamowai yomi laulau namwanamwadi se kitadi doha mala wa, yo tamamiu galewa ne unai se hedebasaei.”
Yesu laugagayo kaniyodi mamohoidi ye hededehemasalahadi
17 “Tabu yomi nuwatu ya laoma ta laugagayo yo peloweta yodi hedehedede wa bena ya hekaiyawasidi. Nige! Na ya laoma ta bena ya hemamohoiyeidi. 18 Ya hededemamohoi kalimiuyena: Galewa yo tanoubu kabo se gehe, na [Yaubada yona] laugagayo [se kulidiko] wa nige gonowana kulikulidi gagilina hesau ye taukwadalele, kana siga laugagayo hedehededena maudoidi se laoma se mamohoi. 19 Ena tamowai hesau laugagayo ta gagilina hesau ye utusi yo tamowai hekadi ye hekatadi bena laugagayo ta se utusi, Yaubada kabo iya ye tolehemulita galewa basileiyana unai. Na ena kaiteya laugagayo ta ye miyamiyaei yo tamowai hekadi ye hekatadi na se miyawatani, Yaubada kabo iya ye tolehebaguna galewa basileiyana unai. 20 Ya hededelaowa kalimiuyena: Yomi laulau bena se dudulai yo se namwakalili na kabo siya Paliseya yo laugagayo taulauhekataedi. Ena nige, meta nige gonowana kwa lusae galewa basileiyana unai.”
Kouyalayala lauhekatana
21 “Kwa lapuiyako meta Mose ye hededelau kada mumugao udiyedi ye wane, ‘Tabu ku kaiunu’,**Tabu ku kaiunu: laugagayona ne ede Esodo 20:13unai. yo hinage, ‘Ena tamowai hesau ye kaiunu meta iya kabo se laei tautolehedudulai tamowaidiyao udiyedi na se hekamkamna.’ 22 Na yau ya hededelaowa, ena hesau kana kaha ye kouyalayalaei meta iya taba se helauhetala. Na ena tamowai hesau kana kaha ye kawayauyaulei ye wane, ‘Kulum ne nige kaniyona!’, meta iya taba se laei Sunedeli bodana unai na se hekilaino. Na taba hesau kana kaha ye hededeheyababa ye wane, ‘Kowa tamowai yauyaulekalilina, yo Yaubada kana waiunu mamohoi!’, meta iya kabahekilainona ede kaiwa kalakalasina unai.
23 Unai, ena kowa yom kainauya ku baheiyamako bena ku kaitalasamyei na nuwamyena ye saema meta [kowa yom yababa hesau] kam kaha hesau unai na ye kouyalayalaego, 24 yom kainauya wa ku laugabaei kaitalasam kabagabuna dedekanaena, na ku lau kam kaha wa unai yom teha ku tolehedudulai na kabo ku uyoma yom kainauya wa ku kaitalasamyei.
25 Ena [kam hagahaga debanaena na] kam waiunu ye koipiliyeigo na ye laego bena ku lauhetala, meta bena yomi lau ne unai na maidam kwa tolehedudulaimwamwayauyei. Ena nige, kabo ye laego tauhelauhetala unai. Yo tauhelauhetala wa kabo ye moselaego yona taupaisowa unai na ye tolego numatutuguduyena. 26 Ya hededemamohoi: Taba nige se hepesago ye lau ee kana siga kam hagahaga monina gagilina**Hagahaga monina gagilina meta kalina Giliki unai se wane, kodalansi. gehegehena ku hemaisagabaei.”
Ganawali lauhekatana
27 “Kwa lapuiyako meta beyabeyana Mose yona laugagayo unai ye wane, ‘Tabu ku ganawali.’**Tabu ku ganawali: Esodo 20:14ku hasili. 28 Na ya hededelaowa kalimiuwai: Ena kaiteya waihiu hesau ye kita na nuwanaena ye gadosisiyei bena taba maidana se keno, meta iya nuwana ne unai ye ganawaliko. 29 Ena matakahatum ye woyalaego yababa unai, ku lamohai na ku gabaei. Ye namwa mo taba yaum hesau nigele na kabo taum maudoudoina ye lau kaiwa kalakalasina unai. 30 Yo hinage ena nimakahatum ye woyalaego yababa unai meta ku bolihai ku gabaei. Ye namwa mo taba yaum hesau nigele na kabo taum maudoudoina ye lau kaiwa kalakalasina unai.”
Inawase lauhekatana
(Mataiyo 19:9, Maleko 10:11-12, Luka 16:18)
31 “Mose ye wane, ‘Ena tamowai hesau mwanena bena ye inawasei meta kabo inawase pepwana ye kuli na ye mosei.’ 32 Na yau ya hededelaowa: Ena tamowai hesau mwanena nige ye ganawali na ye inawasegaibui, meta iya waihiu ne ye heganawali. Na ena tamowai hesau waihiu inaꞌinawasena ye tawasolai, meta iya hinage ye ganawali.”
Kaigwala lauhekatana
33 “Doha hinage kwa lapuiyako meta Mose ye hededelau kada mumugao udiyedi ye wane, ‘Tabu yom hededekaigwala hesau ku utusi, na yom kaigwala ku hededediko Yaubada unai meta bena ku ginauliwatanidi.’**Kaigwala hedehededena meta Numela 30:2, Lewitikasi 19:12, Dutelonomi 23:21udiyedi. 34 Na yau ya hededelaowa: Tabu ku kaigwala! Tabu galewa hesanaena ku kaikaigwala, matawuwuna galewa meta Yaubada yona kabatuli. 35 Yo tabu ku kaikaigwala tanoubu hesanaena, matawuwuna tanoubu ta iya Yaubada kaena kabatolena. Yo tabu ku kaikaigwala Yelusalema hesanaena, matawuwuna Yelusalema meta wasawasa saesaena yona magai. 36 Tabu ku kaikaigwala kulum ne unai,**Ku kaikaigwala kulum ne unai: Ena tamowai hesau kulunaena ye kaigwala, kaniyona meta yona mauli kabo ye mosegabaei, ena yona hedehedede ne nige ye mamohoi. matawuwuna nige gonowana kulum ne maiyawana hesau ku heposiposi o ku hedubaduba. 37 Ye namwa mo taba ku talam ku wane ‘Aa’, o ku uhala ku wane ‘Nige’. Ena saha hesau ku hededehagahagaiꞌuyoi meta tauyababa unai ye laoma.”
Haigum lauhekatana
(Luka 6:29-30)
38 “Yo hinage kwa lapuiyako yomi taulauhekata se wane, ‘Ena matam kesega se koihegibu, kabo hinage taukoihegibuna ne matana kesega ku koihegibu, yo ena mwakam kesega se koihuhuhai hinage taukoihuhuhaina ne mwakana kesega ku koihuhuhai.’**Haigum hedehededena ede Esodo 21:24, Lewitikasi 24:20, yo Dutelonomi 19:21udiyedi ku hasilidi. 39 Na yau ya hededelaowa: Tabu yababa tauginaulina ku laukwatakwataei. Ena tamowai hesau papalikahatum ne unai ye koi meta ku tolobui na teha hesau ne unai hinage ye koi. 40 Ena tamowai hesau ye laego kwa lauhetala na kam luwuluwu nimakubwakubwana ne ye hai meta hinage kam luwuluwu nimalohalohana**Luwuluwu nimakubwakubwana yo luwuluwu nimalohalohana: Yesu yona huyaena kwama labui se likwalikwadi. Luwuluwu nimakubwakubwana se likwabagunai, na luwuluwu nimalohalohana kewanaena se likwa na hinage se hepaisowa yodi kabobo. ku mosei. 41 Ena iyala tamowaina hesau ye lauheliligo bena yona gogo ku baheidi keda kubwakubwana mo,**Keda kubwakubwana mo: Loma yodi tauꞌiyala yodi dudulai meta gonowana tamowai se lauhelilidi bena yodi gogo se baheidi keda kubwakubwa. Keda ne lohana ede maela kesega, iya ede 1.5 kilomita. meta bena ku baheidi ku lau kedalohaloha.**Kedalohaloha: Yesu yona hedehedede wa meta maela labui. 42 Ena tamowai hesau saha ye kaibwadai kalimyena meta bena ku mosei. Na ena tamowai hesau saha kalimyena ye sagenahagahagai meta tabu ku nuwahi, na bena ku mosei.”
Waiunu gadosisiyeina lauhekatana
(Luka 6:27-36)
43 “Yo hinage kwa lapuiyako yomi taulauhekata se wane, ‘Keham ku gadosisiyei**Keham ku gadosisiyei: Hedehedede ta Lewitikasi 19:18unai ku hasili. na kam waiunu ku hewaiunu.’ 44 Na yau ya hededelaowa kalimiuyena: Kami waiunu kwa gadosisiyeidi yo hinage tauhekamkamnagomiu yodi kwa tapwalolo. 45 Teina laulau ta unai kabo kwa hemala tamamiu galewa ne unai natunao mamohoidi, matawuwuna ede mahana ye hesina tamowai yabayababadi yo tamowai namwanamwadi udiyedi, yo hinage nabu ye hetalu tamowai namwanamwadi yo tamowai yabayababadi udiyedi. 46 Ena taugadosisiyeigomiu se bom mo kwa gadosisiyeidi, kabo kaniyona ede saha? Takisi tautanotano hinage se gadogadosisihineli. 47 Ena kehamiyao mo se bom kwa lautokihinelidi meta idohagi, bena yomi laulau ne se namwa na kabo tamowai hekadiyo ne? Matawuwuna dagela tamowaidiyao teina miya ta hinage se miyamiyaei. 48 Yomi miyamiya ne udiyedi bena kwa namwa yo kwa dudulaikalili, doha tamamiu galewa ne unai iya ye namwa yo ye dudulaikalili.”
**5:3: Se kitalau Yaubada yona sagu unai: Yesu yona hedehedede wa Mataiyo kalina Giliki unai ye kuli ye wane, Kaiteyadi se deha yaluwadiyao udiyedi.Teina meta Dius yodi hedehedede ye hededewatani. Kaniyona hesau ede, Kaiteyadi siya taunuwadobidobi, na kaniyona hesau ede lausoisoi ne unai ku hasili.
**5:21: Tabu ku kaiunu: laugagayona ne ede Esodo 20:13unai.
**5:26: Hagahaga monina gagilina meta kalina Giliki unai se wane, kodalansi.
**5:27: Tabu ku ganawali: Esodo 20:14ku hasili.
**5:33: Kaigwala hedehededena meta Numela 30:2, Lewitikasi 19:12, Dutelonomi 23:21udiyedi.
**5:36: Ku kaikaigwala kulum ne unai: Ena tamowai hesau kulunaena ye kaigwala, kaniyona meta yona mauli kabo ye mosegabaei, ena yona hedehedede ne nige ye mamohoi.
**5:38: Haigum hedehededena ede Esodo 21:24, Lewitikasi 24:20, yo Dutelonomi 19:21udiyedi ku hasilidi.
**5:40: Luwuluwu nimakubwakubwana yo luwuluwu nimalohalohana: Yesu yona huyaena kwama labui se likwalikwadi. Luwuluwu nimakubwakubwana se likwabagunai, na luwuluwu nimalohalohana kewanaena se likwa na hinage se hepaisowa yodi kabobo.
**5:41: Keda kubwakubwana mo: Loma yodi tauꞌiyala yodi dudulai meta gonowana tamowai se lauhelilidi bena yodi gogo se baheidi keda kubwakubwa. Keda ne lohana ede maela kesega, iya ede 1.5 kilomita.
**5:41: Kedalohaloha: Yesu yona hedehedede wa meta maela labui.
**5:43: Keham ku gadosisiyei: Hedehedede ta Lewitikasi 19:18unai ku hasili.