12
Bɨ tɨmel ogɨnap wayn wog gɨpal agɨl takaw paladaŋ lɨl agak
(Matyu 21.33-46, Luk 20.9-19)
Ais 5.1-2 Pen Jisas kɨlop takaw paladaŋ lɨl agak, Bɨ olap wayn wog ak gɨ yɨmɨl wali gɨl, wayn mɨdup taw chɨb jakɨnɨg gup kab kɨwok mɨgan olap gɨlɨtep gɨnɨgab agak. Binɨb apɨl nag mɨdup si dɨnɨgabal ak nɨg yonɨgun agɨl, kal kɨlan gɨl palawl olap gɨnɨgab agak. Tap anɨb okok mɨdupsek gɨjuwɨl, bɨ wog nop gɨnɨgabal ogɨnap kɨlop aglɨl, man palawl okok amnɨgab agak. Pen wayn mɨdup pok gɨnɨgab ñɨn ak, bɨ wog gɨñeb ne olap agyokɨl agɨnɨgab, Am age, wayn mɨdup yɨp ogɨnap ñel, dad ownɨmɨn agɨnɨgab agak. Agek amjakek, bɨ wayn wog gɨ yenɨgabal okok, nop dɨl pak pak lɨl, yokɨp agyokel, adɨkɨd ownɨgab agak. Anɨgel, bɨ wayn wog nap nɨb ak, bɨ olap pen agyokɨnɨgab agak. Amjakek, nop kɨmɨg alaŋ pakɨl, gɨ tɨmel yɨbɨl gɨnɨgabal agak. Anɨgel, bɨ wayn wog nap nɨb ak, bɨ olap pen agyokek amek, nop pɨsnep paklɨnɨgabal agak. Wog nap nɨb ak anɨb anep gɨlɨg, ogɨnap pak pak yokɨnɨgabal, ogɨnap pɨsnep paklɨnɨgabal agak. Mat 3.17 Anɨgel gel, bɨ wog nap nɨb ak bɨ wog gɨñeb ne olap ma yenɨgab agak. Pen ñɨ mapen ne nokom yenɨgab ak, kɨli ñɨ anɨb ak takaw nop ak dɨnɨgabal agɨl agyokek amnɨgab agak. Pen amjakaknɨŋ, bɨ wayn wog gɨ yenɨgabal okok nɨŋɨd anɨb agɨnɨgabal, Ñɨ owup awl, bɨ wayn wog nap nɨb ak ñɨne owup agɨnɨgabal agak. Nop paklɨl nɨm, tap ne dɨnɨmuŋ tek okok chɨn dɨnɨgabun agɨnɨgabal agak. Hib 13.12 Anɨb agɨl, nop dɨl pɨsnep paklɨl, dam seŋ okok dɨyokɨnɨgabal agak. Anɨgenɨgabal, bɨ wayn wog nap nɨb ak apɨl tay gɨnɨgab agak? Ne apɨl, bɨ wayn wog gɨnɨgabal anɨb okok kɨlop paklɨl, bɨ ogɨnap kɨlop agek, wayn wog anɨb ak kod yenɨgabal agak.
10  Sng 118.22-23 Anɨb agɨl, kɨlop agak, Buk Baybol takaw olap tɨkɨl agɨlak ak, nɨbi ma nepɨm akaŋ agak? Takaw anɨb ak tɨkɨl anɨb agɨlak,
Bɨ kal gep okok kab olap ma dɨnɨgun agɨl kelɨgɨlak ak, kab anɨb ak mɨñɨl kal meg nab ayaŋ tek ak mɨdeb agɨl tɨkɨlak agak. 11 Bɨawl chɨn anɨgak ak, chɨn tap anɨb ak tap awl gos nɨŋɨd, teplep yɨbɨl mɨdeb gak agɨl gos nopun agɨl tɨkɨlak agak.
12 Jisas anɨb agek, bɨ Juda takaw nɨgtep gep okok sek, bɨ God nop sɨbogep bɨawl okok sek, kɨli chɨnop nep agosup agɨl, nop chɨchɨk dun agɨlak ak pen, binɨb okok kɨlop pɨlɨkɨl, kelɨgɨl amnɨlak.
Lom gapman bɨnonɨm* Lom binɨb okok, kɨli gapman bɨnonɨm kɨli okok mɨdupsek kɨlop Sisal agelɨgɨpal. nop takis ñɨnɨgun akaŋ mel agɨlak?
(Matyu 22.15-22, Luk 20.20-26)
13  Mak 3.6 Pen kɨdek Juda bɨawl okok, kɨli bɨ Pelisi ogɨnap ayɨp, Helod bɨne ogɨnap ayɨp kɨlop agɨlak, Nɨbi Jisas mɨdeb amɨl, nop takaw ogɨnap agnɨgem, ne tay agek, nop dam kot gɨnɨgabun agɨlak. 14 Anɨb agelak, Jisas yek ak amɨl agɨlak, Tisa, chɨn nopun, nad bɨ nɨŋɨd yɨbɨl nep apan agɨlak. Bɨawl yɨb okok sek, binɨb yokɨp okok sek kɨlop nɨŋɨd ma pɨlɨkɨpan agɨlak. God agup tek nep nɨŋɨd, binɨb okok kɨlop yɨpɨd gɨl yɨbɨl agñɨban agɨlak. Anɨb ak chɨnop agñan. Chɨn tay gɨnɨgun agɨlak? Lom gapman bɨnonɨm nop takis ñɨnɨgun akaŋ, mel agɨlak. 15 Agelak, Jisas kɨli nop tay tek agɨnɨgab agɨl agnɨgɨlak ak nɨŋɨd, anɨb agak, Yɨp taynen takaw yepɨs anɨb ak agnepɨm agak? Mani mɨdup takis ñɨbɨm olap dapem yad nɨgin agak. 16 Agek, dap ñel nɨŋɨd anɨb agak, Mani bak ak, an jomulɨk ak sek, yɨb ak sek mɨdeb agak? Agek agɨlak, Lom gapman bɨnonɨm mɨdeb agɨlak. 17  Lom 13.7 Agel kɨlop agak, Lom gapman bɨnonɨm ak ne tap yɨp ñɨnɨmɨb agup anep ñɨnɨmɨb agak. God tap yɨp ñɨnɨmɨb agup anep ñɨnɨmɨb agak. Agek nɨŋɨd, takaw yepɨs agɨlak anɨb ak sɨlɨpuŋ ñɨlak tek, wal yɨbɨl agɨlak.
Kɨli agɨlak, Binɨb kumɨl tepayaŋ tɨkjakɨpal akaŋ agɨlak?
(Matyu 22.23-33, Luk 20.27-40)
18  Apo 23.8 Sajusi bɨ okok, kɨli binɨb kumɨl tepayaŋ ma tɨkjakɨpal agɨl nɨgelɨgɨpal tek, ogɨnap Jisas yek ak apɨl agɨlak, 19  Lo 25.5 Tisa, Mosis takaw olap chɨnop kɨli tɨkɨl agak agɨlak. Anɨb agak, Bɨ olap bin dɨl, ñapay tɨkɨl mel, yokɨp kumenɨgab, nɨmam ne olap pen bin kaŋɨl anɨb ak dɨl, mam kumak ak ñapay nop agɨl tɨkɨnɨgab agak agɨlak. 20 Anɨb ak bɨ wagen sek anep kugul ak yenɨgabal agɨlak. Nɨmam ned bin dɨl, ñapay tɨkɨl mel, yokɨp kumek, 21 nɨmam nab pen bin anɨb ak dɨl, abe ñapay tɨkɨl mel, yokɨp kumnɨgab agɨlak. Anɨgek, nɨmam ak pen dɨnɨgab agɨlak. Ak abe ñapay tɨkɨl mel, yokɨp kumnɨgab agɨlak. 22 Anɨgɨ dam dam nɨmam anep kugul ak ñapay tɨkɨl mel, mɨdupsek yokɨp kumel, kɨdek bin ak abe kumnɨgab agɨlak. 23 Pen binɨb kumɨl tep tɨkjakɨnɨgabal apan ak, bin nokom bɨne dɨl anep kugul lak anɨb ak, kɨdek nɨmam akal ayɨp yenɨgab agɨlak?
24 Agelak, Jisas agak, Nɨbi buk Baybol takaw tɨkɨlak ak sek, God kɨles ne ak sek ma nepɨm agak. Anɨb ak tek sawl sek lɨl takaw monmon apɨm agak. 25  1 Ko 15.42, 15.49, 15.52 Binɨb kubal okok tep tɨkjakɨnɨgabal ñɨn anɨb ak, God ensel ne okok mɨdebal tek mɨdɨl, bin okok bɨ ma del, bɨ okok abe bin ma dɨnɨgabal agak. 26  Kis 3.2, 3.6 Pen binɨb tepayaŋ ma tɨkjakɨnɨgabal apɨm ak, Mosis mab sɨkol bɨd yɨbɨl yek kesɨm tɨkak ak, nɨbi ma nepɨm akaŋ agak? Takaw anɨb ak tɨkɨl anɨb agak, God mab yɨn gek nab ak mɨdɨl, Mosis nop agak, Eblaham, Aysak, Jekop God kɨli nɨm, yad mɨdebin agak. 27 Pen nɨbi apɨm tek, binɨb okok pɨsnep kubɨlap ak, God kɨli mɨdebin agɨl ma apɨkop agak. God ne binɨb kubal ak tek mel agak. God bɨ koŋɨm mɨdebal ak tek agak. Anɨb ak tek nɨbi sawl sek lɨl takaw monmon yɨbɨl apɨm agak.
God takaw awl yɨbɨl agak ak
(Matyu 22.34-40, Luk 10.25-28)
28 Pen bɨ kɨli Mosis takaw ñu kɨl tɨkak ak nɨgtep gep olap apɨl nɨgak, Jisas ayɨp bɨ Sajusi okok ayɨp pen agnɨgek pen agnɨgek yelak. Pen bɨ nɨgtep gep anɨb ak, Jisas kɨlop agtep gak ak nɨŋɨd, ap nop agnɨŋɨd agak, God takaw ned adek akal awl yɨbɨl agak? 29  Lo 6.4-5 Agek Jisas agak, God takaw ned adek awl yɨbɨl ak, buk Baybol ak tɨkɨl agɨlak,
Yislel binɨb nɨgɨm agɨl tɨkɨlak agak. Bɨawl chɨn God nokom, Bɨawl yɨbɨl mɨdeb agɨl tɨkɨlak agak. 30 God Bɨawl nad anop mapen yɨbɨl lɨnɨmɨn agɨl tɨkɨlak agak. Mapen nad ak, kawnan nad ak, gos tɨmud nad ak, kɨles nad ak, mɨdupsek nop yɨl amnɨmuŋ agɨl tɨkɨlak agak. 31  Wkp 19.18, Gal 5.14, Jem 2.8 God takaw awl yɨbɨl olap nɨm, binɨb ogɨnap kɨlop, nad ke mapen lɨpan tek gɨnɨmɨn agɨl tɨkɨlak agak. Takaw okok mɨdupsek, takaw ned adek awl yɨbɨl nɨm omɨŋal anɨb ak agɨl tɨkɨlak agak.
32  Lo 4.35 Agek, bɨ kɨli Mosis takaw ñu kɨl tɨkak ak nɨgtep gep ak agak, Tisa, nad nɨŋɨd yɨbɨl apan agak. God nokom nɨm, Bɨawl yɨbɨl mɨdeb agak. Ne tek ogɨnap ma mɨdebal agak. 33  1 Sml 15.22, Ais 45.21, Hos 6.6, Mai 6.6-8, Mat 22.37, Luk 10.27 Chɨn God nop tap dam ñɨnɨgabun akaŋ, sɨbog ñɨnɨgabun ak tap yokɨp ak pen, mapen chɨn ak, gos tɨmud chɨn ak, kɨles chɨn ak, mɨdupsek nop yɨl amek nop mapen yɨbɨl lɨl, binɨb ogɨnap kɨlop chɨn ke mapen lɨpun tek gɨnɨgabun ak, tap awl yɨbɨl agak. 34  Mat 22.46 Anɨb agek, Jisas ne bɨ ak nɨgtep yɨbɨl gɨl agup agɨl, nop agak, God binɨb okok kɨlop dɨl kod yenɨgab ak, nep wulep sɨŋak mɨdeb tek lup agak. Pen Jisas takaw nɨŋɨd yɨbɨl okok nep agek nɨŋɨd, nop nebneb gɨl agelɨgɨpal tek ma agɨlak.
Bɨ God nop aglup ak bɨ an?
(Matyu 22.41-46, Luk 20.41-44)
35 Pen Jisas God agnɨgep kal awl kab wali kus gɨl yek ak mɨgan ayaŋ mɨdɨl, binɨb okok kɨlop agñɨlɨg takaw olap agak. Anɨb agak, Bɨ kɨli Mosis takaw ñu kɨl tɨkak ak nɨgtep gep okok apal, Depid tɨkek tɨk dad amɨl, Bɨ God nop aglup ak nop tɨkɨnɨgabal apal agak. Taynen anɨb apal agak? 36  Sng 110.1 Pen God Kawnan ne ak Depid nop gos ñek, Depid ne ke ñu kɨl tɨkɨl agak,
God ne Bɨawl yad anop agup, Nad ñɨn yɨpɨd kɨd yad okok besɨg yenɨmɨn agup agɨl tɨkak agak. Besɨg mɨdɨl, mɨd dad amɨl, binɨb nad ayɨp penpen gep okok kɨlop tob muk nak okok len, taw tɨbɨkɨnɨgaban agup agɨl tɨkak agak.
37 Depid ne ke agak, Bɨ anɨb ak Bɨawl yad agak. Anɨb ak, tɨtay dɨl Depid ñɨsed ak mɨdeb agak? Takaw anɨb agek, binɨb kuŋay yɨbɨl okok takaw nop ak mɨñmɨñ yɨbɨl gɨlɨg nɨgɨlak.
Bɨ God takaw nɨgtep gep okok tɨtɨmel gɨlak
(Matyu 23.1-36, Luk 11.37-54, 20.45-47)
38 Pen Jisas binɨb okok kɨlop takaw agñɨlɨg agak, Nɨgtep gɨnɨmɨb agak. Bɨ kɨli Mosis takaw ñu kɨl tɨkak ak nɨgtep gep okok, kɨli chech teplep palawl okok lɨl, binɨb apnan gɨpal tep ak amon, binɨb okok chɨnop apebɨm ey agɨnɨgel agɨl nepal agak. 39 Juda apnan gɨpal kal ak amɨl besɨgep teplep ak besɨgon, yɨb chɨnop adek awl alaŋ mɨdeŋ agɨl nepal agak. Tap awl ñɨbal ñɨn ak abe, binɨb wɨdɨn mɨdup adek ak besɨgon, chɨnop nɨgel, yɨb chɨnop adek awl alaŋ mɨdeŋ agɨl nepal agak. 40 Pen bin kaŋɨl kal tap kɨlop okok si dɨpal agak. Gos kɨli ak yepɨs agɨl, binɨb wɨdɨn mɨdup adek ak mɨdɨl palawl yɨbɨl God nop agnepal agak. Gɨpal anɨb ak, kɨlop gɨ tɨmel yɨbɨl gek yul awl yɨbɨl dɨnɨgabal agak.
Bin kaŋɨl olap God nop mani ñak
(Luk 21.1-4)
41  2 Kin 12.9 Pen Jisas God agnɨgep kal awl ak, God nop mani ñelɨgɨpal wulep sɨŋak besɨg mɨdɨl nɨgak, binɨb kuŋay yɨbɨl mani dap ñɨlak. Binɨb mani kuŋay yek okok abe, mani kuŋay yɨbɨl dap ñɨlak. 42 Pen bin kaŋɨl mani ma yek olap, mani nɨkɨm sek sɨkol omɨŋal dap ñak. 43-44  2 Ko 8.12 Jisas anɨb ak nɨŋɨd, bɨne okok kɨlop agek apelak agak, Nɨbop nɨŋɨd yɨbɨl agebin agak. Binɨb mani kuŋay mɨdeb okok, mani kɨli ogɨnap sek dap God nop ñɨbal agak. Pen bin kaŋɨl awl, mani ne won omɨŋal mɨdeb anep dap ñub agak. Ne tap taw ñɨŋɨnɨmuŋ olap ma mɨdeb agak. Anɨb ak God nɨgek, binɨb ogɨnap sɨkol ñɨbal, bin kaŋɨl ak awl yɨbɨl ñub agak.

12:1 Ais 5.1-2

12:6 Mat 3.17

12:8 Hib 13.12

12:10 Sng 118.22-23

*12:12 Lom binɨb okok, kɨli gapman bɨnonɨm kɨli okok mɨdupsek kɨlop Sisal agelɨgɨpal.

12:13 Mak 3.6

12:17 Lom 13.7

12:18 Apo 23.8

12:19 Lo 25.5

12:25 1 Ko 15.42, 15.49, 15.52

12:26 Kis 3.2, 3.6

12:29 Lo 6.4-5

12:31 Wkp 19.18, Gal 5.14, Jem 2.8

12:32 Lo 4.35

12:33 1 Sml 15.22, Ais 45.21, Hos 6.6, Mai 6.6-8, Mat 22.37, Luk 10.27

12:34 Mat 22.46

12:36 Sng 110.1

12:41 2 Kin 12.9

12:43-44 2 Ko 8.12