10
10:1-13 Isirele Yembomane Teringimunge Ulu Umbune Mare Wendo Orumu Mele Pilkulie ‘Aku Siku Naa Teangi.’ Nimbe Liepi Liepi Torumu Ungu Te
Angokeme, ⸤‘Tepo molamili.’⸥ nikirumunge* Yembomane pilkulie ‘9:27 molemo mele pilipelie “nikirumunge” nirimu.’ ningu pilimele; marene ‘8:1-13 torumu mele pilipelie “nikirumunge” nirimu.’ ningu pilimele. ⸤ungu te pea niembo:⸥ Olionga anda-kolepalimene ⸤teringi mele pilipulie ‘Aku sipu naa tepo molamili.’ nikiru. Enone⸥ teringi mele altoko mimi siku piliengi niembo. ⸤Kolea Isipi ka kongono teko molko Isipi munduku siye kolko wendo ongolie niringimuni, Pulu Yemone eno nokombando kupena suku molorumu⸥ kupena maniekondo molko, nomu ⸤‘Kondoli’ nili⸥ akune ⸤oringi kinie akumu ekendo ekendo pupe pala mele terimu, aku nomu⸥ awi-suku-singine olionga anda-kolepali yemboma aulke lierimune kimbu kongono teko ongo puringi kanumu. aku temanemo Wendo Oringi kolomongo-awili 13-14. ⸤‘Olio Kirasi lombili pulimolo. Yunge yemboma kamu molamili.’ nimbu no limolo mele⸥ olionga anda-kolepalime Mosisinge yemboma molko yu mindi lombili pungendo kupena sukundu puku, nomune puringi akumu no lsingi none terimu. Ya 10:1-4ungu iko mele torumu. Inie anjokondo 12:13 no lindelimunge ungu iko te torumula. ⸤Kolea ku lieline punge puringi kinie⸥ Pulu Yemone langi sirimumu eno pali nongo,§ Pulu Yemone langi “mena” nilimu sirimu temanemo Wendo Oringi 16. Jono 6:30-35 kananila. Pulu Yemone ⸤kou tenga⸥ no sirimumu eno pali noringi.* Wale talo aku sipe ulu te wendo orumu, kanuselonga temaneselo Wendo Oringi 17:1-7, Kambu 20:1-13. Ya Pollone ungu mane simbendo ungu iko mele torumu. Kirasi yu kou akumunge ungu te Ungu Manema 32:15,18 selonje. Jono 4:14, 7:37-39 kananila. Kanu koumu, Pulu Yemonga koumu, kanumu eno kinie tapu topa purumu, kanu koumu Kirasi yu. ⸤Pulu Yemone aku sipe eno nokorumu, yu eno pea puringi⸥ nalo eno awisilini ⸤teringi mele⸥ Pulu Yemone kanopa keri kanopa ⸤‘Kolangi.’ nirimumunge⸥ kolea ku lieline kolea lupe lupemanga enonga onoma lierimu. Kambu 14:26-35.
‘Ou Isirele yembomane ulu pulu kerime tengendo konopu siku moloringi mele olio kinié aku siku naa molangi.’ nimbe Pulu Yemone ‘Eno teringi mele temanema bokune molopili tangi.’ nirimu.
Ou we melemando ‘Olio nokolemele pulu yema.’ ningu ambolko popo toko moloringi mele naa molayo. Aku siku teringimunge Pulu Yemonga bokune ungu te molemo mele isipe:
‘Yembomane we melte anjiku akumundu
“Olio nokolemele pulu yemo.” ningu
popo toko kaloringi melemo
‘Olio kanopa peanga kanopili.’ ningu
kanumunge kumbikerena manie molko
langi nongo no nongolie
ola angilku a ningu ulume teringi.’ Wendo Oringi 32:6.
nimbe molemo mele naa teayo.
Ou yembo mare wapora toko wa ulu kerinele teliku andoringi mele eno naa teayo. Ou aku siku teringi kinie Pulu Yemone walsikele yembo tuwendi tere tausini torumu koloringi.§ 23 000. Wendo Oringi 25:1-9.
Awilimu ⸤sike olio kondo kolopa taka lipe molopa popenge tepa mumindili naa kolemo nalo⸥ ‘Yu aku sipe molemo molomba.’ ningu ‘Yunge ungumu su sipu olio konopuni pilimolo mele tepo molamili.’ ningu aku siku naa nieyo. Ou yembo mare aku siku ningu moloringi kinie Pulu Yemone wambiema eno moloringine lipe mundorumu, akumene eno nongo kondoringi koloringi kanumu.* Kambu 21:4-6.
10 Ou yembo mare Pulu Yemo iri toko ‘Yu olio-kinie tepa kenjilimo.’ niringi mele eno aku siku naa teayo. Ou aku siku teringi yemboma Yembo Topa Kondoli ⸤Angello⸥ mone topa kondorumu. Kambu 16:41-49. Angellomonga imbimu Wendo Oringi 12:23.
11 Iulu wendo orumume we wendo naa orumu. ‘Ou aku teringi ulume mele yandopa temanema pilkulie aku siku naa teangi.’ nirimu kulu iulume wendo orumu. Ou aku ulume teringi kinie Pulu Yemone eno mumindili kolopalie topa kondorumu. Kinié ‘Yandopa yemboma kanokolie aku siku naa teangi. Aku siku tenge kinie tembo mele kanangi liepi-liepi topo lipu ora siembo.’ nimbe ‘Aku temanema bokune tondaa.’ nirimu kulu bokune tondoringi molemo. ‘Yandopa yembo’ nikirume olio molamili kolea pora nimbé walema wendo ombá yembo akumendo nikiru.
12 Aku kene ‘Olio konopu tondolo pepili molemolo. Eno teringi mele aku sipu manda naa temolo. Pulu Yemone na kanopa peanga kanolemo.’ ningu molonge yemboma kanoko kondoko molangi. ⸤Setenene ‘Eno ulu pulu kerime teangi.’ nimbe kondi tomba kinie⸥ eno ‘Ulu pulu kerime temolonje.’ ningu pilku kanoko kondoko naa molongi liemo paa sike ulu pulu kerime tenge. 13 Eno kondi tolemo ulumu kepe yembo lupema pali kondi tolemo ulume kepe kondi tolemo ulume lupe lupe molo, telu sipe mele mindi. Pulu Yemone olio lipe tapondombando walsikele kepe siye naa kolopa, olio pilipe kanopa mindi molopa nokolemo. Eno ⸤ulu tene⸥ kondi tomba kinie kondi tomba yemboma Pulu Yemone ‘Enonga engemo manie pupili. Kondi tolemo ulumunge engemo olandopa pupe yemboma topa manie mundopili.’ nimbe naa molemo. Eno ⸤meltene⸥ kondi tomba temba kinie eno kowa punge aulke te akisindimbe. Eno ⸤ulu tene⸥ kondi tomba kinie ‘Eno kamu naa lipili, enge niengi.’ nimbe yuni aku temba.
10:14-22 Pulu Yemo Kinie Kurume Kinie Tere Lepo Manda Naa Popo Tomolo Ungu Te Mateyu 6:24.
14  § Kurume langi popo toko kalko siringi ungu tondolo te inie yakondo kolomongo awili 8 molemo. Na konopu mondolio yemboma, ⸤eno naa kanoko kondokolie ulu pulu keri te tenge⸥ kene we melemando ‘Olio nokolemele pulu yema.’ ningu popo toko kalemele mele akume bulu siku, aku telemele koleama munduku siye kolko kowa pangi. 15 Nane konopu tondolo pelemo yembomando nikiru kene nikiru mele enono pilku apureyo. 16 ⸤Yesusi Kirasini “I mu liku naa.” nirimu mele pilipulie pillawa-berete kinie no-waene kinie nomolondo⸥ Pulu Yemone tepa kondolemo no-waenemo “Ange.” nimbu nombolie nilimolomone, Kirasini olionga nimbe yunge meme ondo lepa kolondorumu mememo kinie lipu tere lepo molemolo kanumu. Pillawa-berete piki-maka lepo nolemolo kinie Kirasinge kangimu kinie lipu tere lepo molemolo kanumu. Sike nikiru molo moloye? 17 Akumunge, berete telumu mindi nolemolomonga olio ⸤kinie Kirasi kinie⸥ kangi telumu mele molemolo. Yembo awisili molemolo nalo berete telumu, olio yemboma kalu telumula.* Kangi telumumunge ungu mare inie yakondo 6:15, anjokondo 12:12,20,27, Romo 12:5, Epesasi 2:16, 4:4,25, 5:30, Kollosi 3:15.
18 Isirele yembomane ulu te pilku telemele mele pilieme: Pulu Yemo popo toko kongi melema kalko silimele kinie Pulu Yemo kaloli kongi melema ongo nolemele yemboma kinie, Pulu Yemo popo toko kongi melema kalemele yemboma kinie, eno pali konopu telune pupili Pulu Yemo popo toko kalko molemele kanumu. 19 ⸤Nalo⸥ aku nikirumunge ‘Koume kinie unjoma kinie liku anjiku ‘Ime olio nokolemele pulu yema.’ ningu langime popo toko kalemele langimene uluri telemo.’ konopu lepolie nikiruye? Molo ‘Kanu koume kinie unjoma kinie akumene uluri telemo.’ konopu lepolie nikiruye? 20 Paa molo! ⸤Aku sipu konopu lepolie naa nikiru.
Nikiru mele isipe:⸥ Ulsu molemele yembomane ⸤we melema⸥ popo toko kalemele kinie kurume manjiku koyoko indime siku Pulu Yemo naa silimele. ⸤Walsikele Pulu Yemo kinie kurume kinie liku tere leko indime manda naa singe. Kurume lupela, Pulu Yemo lupela.⸥ ‘Eno kurume pea tapu toko naa molonge kinie papu.’ konopu lekero. UnguManema 32:17. 21 Awilimunge no-waenemo kinie langimu kinie nongo, kurumenga langime nongo, liku tere leko walse tenga puku nongo walse tenga puku nongo, aku manda naa tenge. Awilimunge langi polona kinie kurumenga langi polona kinie, walse tenga puku nongo walse tenga puku nongo tenge kapola naa latemba. 22 Molo “Awilimuni olio konopu keri panjepili.” niemiliye? Yunge tondolomo maniendopa, olionga tondolomo olandopaye? ⸤Aku sipe molo kene yu manjipu pilipu konopu mondopo molamili.⸥
10:23-11:1 Alieli Telemolo Ulumene Pulu Yemonga Imbi Lipu Ola Mundundemili Ungu Te ungu pulu te ya 10:14*.
23 ⸤Yembo marene ningendo:⸥ “⸤Olio Kirasinge yembomane⸥ ulume pali manda temolo. ‘Molo!’ nimbé ungu mane te naa pelemo.” ⸤nilimele.⸥ ⸤Aku sike ungu manemane olio naa nokolemo⸥ nalo aku ulumenga pali mare telemolo kinie aku ulumene olio lipe naa tapondolemo. “Telemolo ulume pali ungu te molo.” nilimelemo sike nilimele nalo aku§ inie yakondo 6:12. ulumenga pali mare telemolomane olio ⸤Kirasinge yemboma molomolo mele⸥ tepa tondolo naa mundundulimo. 24 ⸤Olio Kirasinge yembomane⸥ “Nanu mindi kapola molopo konopu simbo ulume teambo.” ni naa niemili. ⸤Olionga⸥ angenupili molko kondonge ulume teamili.* Romo 15:1-2.
25-26 ⸤Akumunge ulu te isipe mele:⸥ Langi makete telemele koleana pukulie “I langimuni kuru koyonginje? Ilangimuni we melte anjiku ‘pulu ye te’ ningu popo tonginje?” ningu aku siku langime naa pilku apuruku, we ⸤topo toko⸥ liku nangi. ⸤Akumunge ungu te Pulu Yemonga bokune molemo, akumu isipe:⸥
‘Mamo kinie mana lemo melema pali kinie,
akume pali Awili Yawenga.’ Konana 24:1.
⸤nimbe molemo. Pe melema pali Pulu Yemonga⸥ kene langime pali konopu liku munduku naa nangi. We walu nangi.
27 Kirasi naa pilieli yembo tene enondo “Langi pea namili waa.” nimbé kinie ‘Pamili.’ konopu liengi liemo aku kapola. Ungu te molo. Punge kinie singe langime pali walu nangi. Konopuni pilkulie, ‘Imu manda nomolo molo ilangimuni kolo toli pulu ye te popo tongi liemo nomolo kinie kapola naa temba.’ ningu aku siku konopu liku naa mundengi. Langi singema ungu te naa walsiku walu liku nangi. 28-29 Nalo yembo tene enondo nimbendo: “I langimu pulu ye te popo topo kalomulu.” nimbé molo “I langimu kuru koyomulu.” nimu liemo kapola “Akumu nomolo kinie olio nimbe sikimu yembomone ‘Enone pilku telemele mele olio aku sipu pilimolo.’ konopu lemba.” ningu pilkulie naa nangi. Sike enono konopuni ‘Uluri molo.’ ningu pilimele nalo kanu nimbe simbe yembomone eno Kirasinge yembomane aku langime pilku kanokolie nonge kinie kanopalie yuni konopuni pilipelie ‘Nane we melema popo tombo kinie ungu te molo.’ nimbe pilimbe. Akumu kapola naa temba.
⸤Nalo enonga yembo tene walsipe pilipelie nimbendo:⸥ “Nane ‘Ulu te teambo.’ nimbulie ‘Aku tembo kinie yembo tene ulu tembomonga pilipe sundupelie altopa yuyu pilipe tepa kenjimbenje.’ nimbu ulu temboma pilipu apurupu, mare tepo mare siye kolopo naa tepo nambemune tembonje? Tembo mele nambemune nanu manda naa pilipu sumbi sipu temboye? 30 ⸤Pulu ye kolo tolime popo toko kalonge⸥ langime yembo mare kinie pea langi nombó molomolo kinie Pulu Yemondo “Ange.” nimbulie nombo kinie yembo tene nane tembo mele yunge konopuni apurupe pilipelie nando “Teko kenjikinu.” nambemune nimbéye? ⸤Pulu Yemondo “Ange.” nimbulie nombó langimenga ungu te molo. Aku tembomonga yembo tene nando ungu te nimbé kinie mandaye?⸥” nimbe walsipe molemonje?
31 ⸤Enonga yembo tene aku sipe nimbe walsimbemonga ungu te topondopo niembo:⸥ Akumunge, enone langi nonge molo no nonge molo ulu te tenge kinie aku ulu tengema pali tengendo ‘Pulu Yemo kapi nimbu yunge imbi lipu ola mundundemili.’ ningu aku ulume teangi. 32 Juda yembomane kanoko keri kanolemele ulume naa teko, Juda yembo naa molemele yembomane bokumunge alsena anjokondo “14. Grik”. kepe kanoko keri kanolemele ulume naa lateangi. Kirasinge yembo marene kanoko keri kanolemele ulume kepe naa lateangi. Nuni teni mele yembo tene kanopalie yuni tepa kenjimbe ulu te naa teani. 33 ‘Nane tembomonga yemboma pali kapola molangi.’ nimbu ulume pali pilipu apurupu telio mele, aku siku ⸤teangi⸥. ‘Nane tembomonga na kapola molambo.’ molo ‘Tembomonga na imbi ola molopili.’ molo ‘Tembomonga na mele awisili nosembo.’ aku sipu naa nimbu, ‘Nane tembomonga yembo awisili Pulu Yemone lipe tapondopa mindili nolemela aulkena wendo lipe yu-kinie pea molko kondonge aulkena lipe mondopili.’§ bokumunge alsena anjokondo “21.2. kisim bek”. nimbu ulume pilipu apurupu telio ⸤mele enone aku siku teangi⸥.

*10:1: Yembomane pilkulie ‘9:27 molemo mele pilipelie “nikirumunge” nirimu.’ ningu pilimele; marene ‘8:1-13 torumu mele pilipelie “nikirumunge” nirimu.’ ningu pilimele.

10:1: aku temanemo Wendo Oringi kolomongo-awili 13-14.

10:2: Ya 10:1-4ungu iko mele torumu. Inie anjokondo 12:13 no lindelimunge ungu iko te torumula.

§10:3: Pulu Yemone langi “mena” nilimu sirimu temanemo Wendo Oringi 16. Jono 6:30-35 kananila.

*10:4: Wale talo aku sipe ulu te wendo orumu, kanuselonga temaneselo Wendo Oringi 17:1-7, Kambu 20:1-13. Ya Pollone ungu mane simbendo ungu iko mele torumu. Kirasi yu kou akumunge ungu te Ungu Manema 32:15,18 selonje. Jono 4:14, 7:37-39 kananila.

10:5: Kambu 14:26-35.

10:7: Wendo Oringi 32:6.

§10:8: 23 000. Wendo Oringi 25:1-9.

*10:9: Kambu 21:4-6.

10:10: Kambu 16:41-49. Angellomonga imbimu Wendo Oringi 12:23.

10:13: Mateyu 6:24.

§10:14: Kurume langi popo toko kalko siringi ungu tondolo te inie yakondo kolomongo awili 8 molemo.

*10:17: Kangi telumumunge ungu mare inie yakondo 6:15, anjokondo 12:12,20,27, Romo 12:5, Epesasi 2:16, 4:4,25, 5:30, Kollosi 3:15.

10:20: UnguManema 32:17.

10:22: ungu pulu te ya 10:14*.

§10:23: inie yakondo 6:12.

*10:24: Romo 15:1-2.

10:25-26: Konana 24:1.

10:32: bokumunge alsena anjokondo “14. Grik”.

§10:33: bokumunge alsena anjokondo “21.2. kisim bek”.