2
2:1-10 Yesusini Kumbi Lepa “Nanga Kongonomo Tende-Paa.” Nimbe Lipe Mundorumu Yemane Pollo Kongono Terimu Mele “Tepili.” Ningu Eno Yu-Kinie Konopu Telune Pupili Kapola Kapola Moloringi Temanemo (1:11 pulu polko kanani.)
Pe ponie tene-po omba purumu kinie na kelepo ⸤wale talo sipu⸥ Jerusalleme purundu.* Yu ou purumu mele inie yakondo 1:18. Banapasi kinie pea purumbulu. Taitasi nane lipu merindu, pea purumulula. Nalo ⸤Kirasinge yembo Jerusalleme moloringime nokoringi yemane nando “Ou.” niringi kulu pilipu naa purundu. Pulu Yemone ‘Na pambo.’ nimbe⸥ lipe ora sirimu-ne purundu. Pupulie nane Juda yemboma naa molko yembo lupema bokumunge alsena anjokondo “2. arapela lain”. moloringi koleamanga andopo temane peanga topo sirindumu nimbu sirindu. Nalo ‘Nane andopo yemboma lipe tapondolemo kongonomo telio mele kinie, ou kongono terindu mele kinie, kamu manie naa pupili.’ nimbu Kirasinge yembo talapemo nokoringi yema kanopo imbi sipu, we yemboma naa molangi kanu yema enono tenga molangi temane peanga andopo topo sirindumu nimbu sirindu. ⸤Sike Kirasinge Juda ye marene pilkulie, “Juda yembo naa molko yembo lupe molemelemanga yema Kirasinge yema kamu molongendo enonga kangi te kopisiengi.” niringi⸥ nalo Taitasi na-kinie molorumbulu yemo yu sike Giriki yemo bokumunge alsena anjokondo “14. Grik”. nalo kanu ye awilimene “Yunge kangi te kopisindemili.” ningu karaye naa teringi.§ Lipe Mundorumu Yema 15:1-6,19-21; bokumunge alsena anjokondo “18. katim skin”. ⸤Kangi kopisieli ungu te wendo naa olka nalo⸥ ye kolo toli mare enone oliondo ‘Enonga angenupilime.’ ningu Kirasinge talapena kiyengo ningu oringi. ‘Olio Kirasi Yesusinge yemboma molemolomonga Mosisini ungu mane sirimumene olio naa nokolemo. Kanume naa pilipu lipu ka ulkena mele naa molopo we molomolo kinie kapola.’ nimbu molorumulu mele kanu kolo toli yemane ‘Kanamili.’ ningu oringi. ‘Mosisini ungu mane sirimume pilku limele yembomane mindi Pulu Yemone kanopa ‘yembo sumbi nilime’ nimbe kanolemo mele piliengi!’ ningu ⸤kanu kolo toli yema Kirasinge yembo talapena⸥ oringi, nalo ‘Aku teringimunge ‘Mosisini ungu mane sirimumene olio ka sipili, molko kenjengi!’ ningu oringi.’ konopu lekero. ⸤‘Yembo lupemanga yemanga kangi te kopisiengi.’ sike niringi⸥ nalo enonga niringi ungumu paa naa pilipu lsimulu. ⸤‘Mosisini ou ungu mane sirimumene laye-kolte kepe olio Kirasinge yemboma naa nokolemo⸥. Temane peangamo mindi ungu sikemo, akumuni mindi eno nokopili, akumu mindi eno-kinie pepili.’ nimbu “Paa molo!” nirindu.
⸤Jerusalleme Kirasinge yembomane⸥ “Olionga ye awilime” niringi kanu yema ‘Eno sike imbi molemo molo naa molemonje, akumu uluri molo.’ konopu lekero. Pulu Yemone kangikundu kanopa ‘Kamakoma’ nimbe ‘imbi naa mololime’ nimbe yemboma apurupe naa kanolemo. Kanu yemane na ungu nimbu siliomonga ungu lipe tapondomba ungu te lupe naa niringi. Paa molo! Pulu Yemone Pitando “Juda yemboma temane peangamo puku toko si.” nirimu mele aku sipela nando “Temane peangamo Juda yemboma naa molemele yembo lupema puku toko si.” nirimu mele* Lipe Mundorumu Yema 22:21. kanokolie ⸤“I siku ni. I siku naa ni.” ningu ungu te olandopa naa niringi.⸥ Yesusini Pitando “Juda yemboma molongena nanga kongonomo tende-pou.” nimbe lipe mundorumu kinie Pulu Yemone yu tondolo sipe lipe tapondopa molopili kanu kongonomo tenderimu kanu mele Yesusini nando “Juda yemboma naa molemele yembo lupema molongena nanga kongonomo tende-pou.” nirimu kinie Pulu Yemone na tondolo sipe lipe tapondopa molopili kanu kongonomo andopo terindu mele kanokolie, Jemisi keme, Pita keme, Jono keme, ⸤Jerusalleme⸥ yembomane “Enone olio nokolemele ye awilime.” niringi kanu yemane Pulu Yemone na ikongonomo paa sirimu mele kanokolie, ⸤‘Sike kongono telu sipu telemolo lemo.’ ningu⸥ Banapasi kinie olto ‘Enonga kandi angenuselo mele molangili.’ ningu ki lsingi. Eno kinie olto kinie olione ungu te nimbu panjipulie, “Banapasi kinie oltone yembo lupema lipu tapondopolo Pulu Yemonga kongonomo teambili. Enone Juda yemboma liku tapondoko Pulu Yemonga kongonomo teangi.” nirimulu. 10 Ungu telu mindi “Tondolo munduku teangili.” niringi. “Kirasinge yembo ⸤Jerusalleme⸥ talapena sukundu yembo koropa pupili molemelema liku tapondangili.” niringi. Kanu kongonomo na koronga ou tembondo konopu sirindu yandopa kinié kepe tondolo mundupu kanu kongonomo telio. Pe Pollo kou-mone memba Jerusalleme purumu temanemo LipeMundorumuYema 24:17. Kanu kou-monemo liku maku toringi ungu pulu te PeKorini Kolomongo awili 8-9*.
2:11-21 Pitane Tepa Kenjerimu Mele Pollone Yu Iri Topa Nimbe Para Sirimu Temanemo Ungu te: Pollo kinie Pitaselo moloringili mele ya 2:6-10. Ungu te: Yembo marene pilkulie, ‘Pollone Pitando nirimu ungumu 2:14 mindi molemo.’ ningu pilimele; marene pilkulie, ‘Pollone Pitando nirimu ungumu 2:14-21 pali molemo.’ ningu pilimele.
11 ⸤Jerusalleme ye awilimene nando “Teleno mele papu teleno. We teko molani.” niringi⸥ nalo pe ⸤na⸥ kolea awili Andiyoko ⸤pupu molambo⸥ Pita orumu kinie yuni ulu te terimumu paa tepa kenjerimumunge ⸤kanopolie⸥ yu molorumune pupu, tepa kenjerimu mele sumbi sipu nimbu para sipu iri torundu. 12 Jemisini§ inie yakondo 1:19. ⸤“Andiyoko paa.” nimbe⸥ lipe mundorumu yema ou naa wangi Pita Juda yemboma naa molemele yembo lupema kinie pea andoko tapu toko langi noringi. Nalo pe Jemisini lipe mundorumu ye kanume oringi kinie ‘Ye lupe Kirasinge ye molemelema kangi te kopisiengi!’ niringi yema* bokumunge alsena anjokondo “18. katim skin”. pipili kolopa, ‘Tekero mele naa kanangi.’ nimbe ⸤Pita⸥ yembo lupema kinie andopa langi norumu mele mundupe siye kolopa yuyu molorumu. 13 Kanu kinie Pitane ‘Manda tembo.’ nimbe konopuni pilipelie kanu yema naa ongo molangi terimu mele pe oringi kinie mundupe siye kolopa ‘Okomele yema kinie konopu telune pupili molemolo.’ nimbe topele mapele topa ulu kolo toli te terimu mele bokumunge alsena anjokondo “47. tupela maus”. ⸤Andiyoko⸥ Juda yembo ⸤Kirasinge yembo moloringime⸥ kanokolie eno kepe Pitane topele mapele topa kolo toli ulumu terimu mele aku siku manda manjiku teringila. Pe enone topele mapele toko kolo toli ulumu teringi mele Banapasini kanopalie ‘Ou lawa tendu lepamo. Eno tekemele mele teko kondokomele. Na aku sipu teambo.’ nimbe yuni kepe aku sipe lawa terimu.
14 Kanu kinie enone temane peangamonga ungu sikemone ‘Teangi.’ nilimo mele sumbi siku naa teko lawa teringi mele kanopolie, eno pali kanoko molangi nane Pitando nimbondo: “Nu Juda ye te nalo Juda yembomane ⸤langi nongendo ungu manema pilkulie⸥ telemele mele naa teko, Juda yembo naa molko yembo lupe molemelemane telemele mele teleno, akumunge nuni yembo lupemando “Juda yembomane ⸤ungu manema⸥ pilku telemele mele aku siku manda manjiku teangi.” ningu nambemune mane silinoye?” ⸤nirindu.⸥ “nirindu” akumunge ungu pulu te ya 2:11-21*.
2:15-4:31 “KIRASI YESUSI MINDI OLIONGA LIPE TAPONDOLIMU.” NINGU TONDOLO MUNDUKU PILIMELE YEMBOMA MINDI PULU YEMONE “ULU PULU KERI TE NAA PELI YEMBO SUMBI NILIME MOLEMELE NIMBU KANOKORO.” NILIMO UNGU TE
2:15-21 ‘Yesusi Sike.’ Ningu Tondolo Munduku Pilimele Yemboma Mindi Pulu Yemone Kanopa ‘Yembo Sumbi Nilime’ Nimbe Kanolemo Ungu Te (2:11-21 pali kanani.)
15 “Juda yembo naa molko yembo lupe molemelemando Juda yembomane ‘ulu pulu keri teli yemboma.’ nilimele kanu yemboma olio Juda yemboma molo; Juda yembomane olio meringimunge olio Juda yemboma molemolo kanume ⸤Kirasinge yemboma molopolie ungu talo pilimolo mele isipe. Te:⸥ 16 ‘Mosisini ungu mane sirimume yembomane mimi siku pilku liku telemelemonga Pulu Yemone eno kanopalie enonga ulu pulu kerime siye naa kolopa, ‘Konopu sumbi nimbe peli yemboma.’ nimbe naa kanolemo.’§ inie anjokondo 2:21, 3:11; bokumunge alsena anjokondo “26. lo”. nimbu pilimolo. ⸤Te:⸥ ‘Yembomane ‘Yesusi Kirasi sike.’ ningu tondolo munduku pilimele yemboma mindi aku siku telemelemonga Pulu Yemone eno kanopalie enonga ulu pulu kerime siye kolopa, ‘Konopu sumbi nimbe peli yemboma.’ nimbe kanolemo.’* bokumunge alsena anjokondo “8. bilip”, “45. stretpela man”. nimbu pilimolola. Aku unguselo pilipulie ‘Mosisini ungu mane sirimumene olio ⸤Juda yemboma⸥ kepe manda naa lipe tapondomba.’ nimbu pilipulie, ‘Pulu Yemone olio kanopa olionga ulu pulu kerime siye kolopa, ‘konopu sumbi nimbe peli yemboma.’ nimbe kanopili.’ nimbu ‘Yesusi Kirasi sike.’ nimbu tondolo mundupu pilierimulu. ‘Mosisini ungu mane sirimume mimi siku pilku liku telemele yembomanga paa telu kepe aku sipe tembamonga Pulu Yemone yu kanopalie yunge ulu pulu kerime siye naa kolopa, ‘konopu sumbi nimbe peli yembomo.’ paa naa nimbe kanomba.’ nimbu pilipulie ‘Yesusi Kirasi sike.’ nimbu tondolo mundupu pilimolo.
17 “Aku liemo, olio Juda yembo marene “Pulu Yemone olio kanopa olionga ulu pulu kerime siye kolopa, ‘konopu sumbi nimbe peli yemboma.’ nimbe kanopili.’ kene ‘Yesusi Kirasi sike.’ nimbu tondolo mundupu piliemili.’ nilimolo kanu ulumuni olio isipe mele lipe ora silimo: ⸤Olione “Juda yembo naa molko yembo lupe molemelema ulu pulu keri teli yemboma molemele.” nilimolo mele⸥ olio kepe ⸤‘Mosisini ungu mane sirimumene olio manda naa lipe tapondolemo. Kirasini mindi olio manda lipe tapondomba.’ nimbu pilipu Mosisini ungu mane sirimume mundupu siye kolemolomonga aku sipe⸥ ulu pulu keri teli yemboma molemolo mele lipe ora silimo, mona lemo. Aku liemo olio ⸤Juda yemboma⸥ ulu pulu keri teli yemboma molemolo mele aku sipe lipe ora silimo mona lemomonga ‘Kirasini “Ulu pulu kerime teangi.” nilimo lepamo.’ nimbu pilimolo kinie peangaye? Paa molo! ⸤Kirasini aku sipe paa naa nilimo.⸥ 18 Nane ou pilipulie, ‘Mosisini ungu mane sirimumene na naa lipe tapondopa, Pulu Yemone ‘na “mindili nopili.” nimbé ulu pulu keri te naa peli yembo sumbi nilimu molemo kanokoro.’ nimbé ulu te manda naa temba.’ nimbu tondolo mundupu pilipu Mosisini ungu mane sirimume mundupu siye kolorundu akumu pe kelepo ‘Mosisini ungu mane sirimumene na manda lipe tapondopa Pulu Yemone na ‘yembo sumbi nilimu.’ nimbé ulu pulumu pelemo.’ nimbu altopo Mosisini ungu mane sirimume ambolopo pilipu lipu telkanje aku telka ulumuni ‘Na Mosisini ungu mane sirimume ou mundupu siye kolorundu kinie tepo kenjerindu.’ nimbe lipe ora silke. 19 ⸤Aku nikirumunge ungu pulu te isipela:⸥ ⸤Yembo te kolemo kinie yu nokolemo ulu pulume mundupe siye kolemo, kanu ulu pulumene yu kolemomonga altopa naa nokolemo aku sipe mele⸥ Mosisini ungu mane sirimumene na nokorumu kinie mimi sipu pilipu lipu naa terindumunge ungu mane kanumene Pulu Yemone na ‘ulu pulu keri naa peli ye sumbi nilimu’ nimbe kanombamonga ulu pulumu na manda naa sirimumunge kanu ungu manema na mundupu siye kolopo kanu ungu manema kinie ye kololimu mele molorundu. Pe kinié kanu ungu manema kinie kololi yemo moliomonga Pulu Yemone kanopa peanga kanolemo ulume tembondo konde molio. 15-21 Romo 7:4-6. 20 Kirasi unjo perana ⸤uku toko panjeringi kolorumu kinie⸥ na kinie pea uku toko panjeringi kolorumbulu. Romo 6:6. Akumunge kinié na nanu we konde naa molio. Kirasi na-kinie tapu topa molemomonga yunge konde mololi ulumu na-kinie pelemo. Akumunge kalkundu ulume tepo molio mele ‘Pulu Yemonga Malo yu sike.’ nimbu tondolo mundupu pilipulie§ bokumunge alsena anjokondo “8. bilip”, “32.2. Pikinini Bilong God”. aku sipu kalkundu ulume tepo molio. ‘Pulu Yemonga Malo’ nikiru yemo yu na konopu mondopa nanga nimbe kolo wangopa kolondorumu yemo. 21 ‘Pulu Yemone yemboma we kondo kolemo ulumu uluri molo.’ naa nimbu, mundupu siye naa kolio. Mosisini ungu mane sirimumene Pulu Yemone olio ‘yembo sumbi nilime’ nimbe kanomba ulu pulumu manda silkenje Kirasi we kolka. Yu kolorumu ulumuni uluri naa telka.” ⸤nimbu Pitando nirindu.⸥* ‘nirindu’ akumunge ungu pulumu inie yakondo 2:11-21 Temanemo*.

*2:1: Yu ou purumu mele inie yakondo 1:18.

2:2: bokumunge alsena anjokondo “2. arapela lain”.

2:3: bokumunge alsena anjokondo “14. Grik”.

§2:3: Lipe Mundorumu Yema 15:1-6,19-21; bokumunge alsena anjokondo “18. katim skin”.

*2:7: Lipe Mundorumu Yema 22:21.

2:10: Pe Pollo kou-mone memba Jerusalleme purumu temanemo LipeMundorumuYema 24:17. Kanu kou-monemo liku maku toringi ungu pulu te PeKorini Kolomongo awili 8-9*.

2:10: Ungu te: Pollo kinie Pitaselo moloringili mele ya 2:6-10. Ungu te: Yembo marene pilkulie, ‘Pollone Pitando nirimu ungumu 2:14 mindi molemo.’ ningu pilimele; marene pilkulie, ‘Pollone Pitando nirimu ungumu 2:14-21 pali molemo.’ ningu pilimele.

§2:12: inie yakondo 1:19.

*2:12: bokumunge alsena anjokondo “18. katim skin”.

2:13: bokumunge alsena anjokondo “47. tupela maus”.

2:14: “nirindu” akumunge ungu pulu te ya 2:11-21*.

§2:16: inie anjokondo 2:21, 3:11; bokumunge alsena anjokondo “26. lo”.

*2:16: bokumunge alsena anjokondo “8. bilip”, “45. stretpela man”.

2:19: 15-21 Romo 7:4-6.

2:20: Romo 6:6.

§2:20: bokumunge alsena anjokondo “8. bilip”, “32.2. Pikinini Bilong God”.

*2:21: ‘nirindu’ akumunge ungu pulumu inie yakondo 2:11-21 Temanemo*.